Pochodna funkcji. Pochodna funkcji w punkcie. Różniczka funkcji i obliczenia przybliżone. Zastosowania pochodnych. Badanie funkcji.
|
|
- Urszula Górecka
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Pochodna funkcji Pochodna funkcji w punkcie. Różniczka funkcji i obliczenia przybliżone. Zastosowania pochodnych. Badanie funkcji. Małgorzata Wyrwas Katedra Matematyki Wydział Informatyki Politechnika Białostocka Pochodna funkcji str. 1/57
2 Iloraz różnicowy Niech x 0 R oraz niech funkcja f będzie określona przynajmniej na przedziale (x 0 r, x 0 + r), gdzie r > 0. Ilorazem różnicowym funkcji f w punkcie x 0 odpowiadajacym przyrostowi h, gdzie 0 < h < r, nazywamy liczbę f(x 0 + h) f(x 0 ) h. Pochodna funkcji str. 2/57
3 Interpretacja geometryczna ilorazu różnicowego Iloraz różnicowy jest równy tangensowi kąta nachylenia siecznej przechodzącej przez punkty (x 0, f(x 0 )) oraz (x 0 + h, f(x 0 + h)) do dodatniej półosi Ox. y f(x 0 + h) f(x 0 ) x 0 y = f(x) α x = h x 0 + h f = f(x 0 + h) f(x 0 ) x tg α = f x Pochodna funkcji str. 3/57
4 Pochodna funkcji w punkcie Niech x 0 R oraz niech funkcja f będzie określona przynajmniej na przedziale (x 0 r, x 0 + r), gdzie r > 0. Jeżeli istnieje skończona granica lim h 0 f(x 0 + h) f(x 0 ) h. to nazywamy ją pochodna funkcji f w punkcie x 0 i oznaczamy f (x 0 ). Mówimy wtedy, że funkcja f jest różniczkowalna w punkcie x 0. Jeżeli granica ilorazu różnicowego w punkcie x 0 nie istnieje lub jest nieskończona, to mówimy, że funkcja f nie jest różniczkowalna w punkcie x 0. Pochodna funkcji str. 4/57
5 Pochodna funkcji w punkcie f (x 0 ) def = lim h 0 f(x 0 + h) f(x 0 ) h f (x 0 ) def = lim x x0 f(x) f(x 0 ) x x 0 Przykład: Niech f(x) = x 2. Wtedy f (x 0 ) def (x = lim 0 +h) 2 x 2 0 h 0 h = lim h 0 2x 0 h+h 2 h = 2x 0 lub f (x 0 ) def x = x x0 lim 2 x 2 0 x x 0 = lim x x0 (x x 0 ) (x+x 0 ) x x 0 = 2x 0 Pochodna funkcji str. 5/57
6 Pochodne ważniejszych funkcji elementarnych (c) = 0, gdzie c R. (x p ) = px p 1, dla p R, zakres zmienności x zależy od p. ( ) 1 = 1 x x 2, x R \ {0}. ( x ) = 1 2 x, x R +. (sin x) = cos x, x R. (cos x) = sin x, x R. Pochodna funkcji str. 6/57
7 Pochodne ważniejszych funkcji elementarnych (tg x) = 1 cos 2 x, x π 2 + kπ, k Z. (ctg x) = 1 sin 2 x, x kπ, k Z. (a x ) = a x ln a, a > 0, x R. (e x ) = e x, x R. (log a x) = 1 x ln a, x > 0 i 0 < a 1. (ln x) = 1 x, x > 0. Pochodna funkcji str. 7/57
8 Prosta styczna do wykresu funkcji Niech x 0 R oraz niech funkcja ciągła f będzie określona przynajmniej na przedziale (x 0 r, x 0 + r), gdzie r > 0. Prosta jest styczna do wykresu funkcji f w punkcie (x 0, f(x 0 )), jeżeli jest granicznym położeniem siecznych wykresu funkcji przechodzących przez punkty (x 0, f(x 0 )) i (x, f(x)), gdy x x 0. y f(x) y = f(x) sieczne f(x 0 ) styczna x 0 x x Pochodna funkcji str. 8/57
9 Interpretacja geometryczna pochodnej Pochodna funkcji w punkcie x 0 jest równa tangensowi kąta nachylenia stycznej do wykresu funkcji f w punkcie (x 0, f(x 0 )) do dodatniej półosi Ox. y y = f(x) f(x 0 ) α x 0 styczna x tg α = f (x 0 ) Równanie stycznej do wykresu funkcji f w punkcie (x 0, f(x 0 )): y = f (x 0 )(x x 0 ) + f(x 0 ). Pochodna funkcji str. 9/57
10 Przykład Niech f(x) = e x. Wówczas równanie stycznej do wykresu funkcji f w x 0 = 0 ma postać: y = x + 1. y y =e x y = x + 1 (0, 1) x Pochodna funkcji str. 10/57
11 Przykład Niech f(x) = sin x. Wówczas równanie stycznej do wykresu funkcji f w x 0 = π ma postać: y = π x. 1 y y =sin x π -1 π 2π 3π 4π y = π x x Pochodna funkcji str. 11/57
12 Pochodna funkcji na przedziale Funkcja ma pochodną na przedziale I otwartym wtedy i tylko wtedy, gdy ma pochodną w każdym punkcie tego przedziału. Funkcję określoną na przedziale I, której wartości w punktach x tego przedziału sa równe f (x) nazywamy pochodna funkcji f na przedziale I i oznaczamy symbolem f. f : x f (x), x I. Pochodna funkcji str. 12/57
13 Działania arytmetyczne na pochodnych funkcji Jeżeli funkcje f i g sa różniczkowalne w punkcie x 0, to: (f + g) (x 0 ) = f (x 0 ) + g (x 0 ). (f g) (x 0 ) = f (x 0 ) g (x 0 ). (f g) (x 0 ) = f (x 0 ) g(x 0 ) + f(x 0 ) g (x 0 ). ( f g ) (x 0 ) = f (x 0 ) g(x 0 ) f(x 0 ) g (x 0 ) g 2 (x 0 ), o ile g(x 0 ) 0. Jeżeli funkcja f jest różniczkowalna w punkcie x 0, zaś c R, to (cf) (x 0 ) = cf (x 0 ). Pochodna funkcji str. 13/57
14 Przykład f(x) = x 4 + 3x 2 1 x + x f (x) = 4x 3 + 6x + 1 x x g(x) = sin x ctg x, x kπ, k Z, ( g (x) = cos x ctg x + sin x 1 ) sin 2 = cos x ctg x 1 x sin x h(x) = x2 1 x 2 + 1, x R, h (x) = 2x (x2 + 1) (x 2 1) 2x (x 2 + 1) 2 = 4x (x 2 + 1) 2 Pochodna funkcji str. 14/57
15 Twierdzenie o pochodnej funkcji złożonej Jeżeli funkcja f jest różniczkowalna w punkcie x 0 oraz funkcja g jest różniczkowalna w punkcie f(x 0 ), to funkcja g f jest różniczkowalna w punkcie x 0 oraz (g f) (x 0 ) = g (f(x 0 )) f (x 0 ). Przykład: f(x) = sin 3 x f (x) = 3 sin 2 x cos x g(x) = (3x 2 + x + 2) 5, g (x) = 5(3x 2 + x + 2) 4 (6x + 1) Pochodna funkcji str. 15/57
16 Postać logarytmiczno wykładnicza funkcji Każdą funkcję złożoną postaci [f(x)] g(x) można przedstawić w postaci logarytmiczno wykładniczej: [f(x)] g(x) = e g(x) ln f(x). Postać logarytmiczno wykładniczą stosujemy do obliczania pochodnych funkcji danych w postaci [f(x)] g(x). Przykład: f(x) = x x = e x ln x f (x) = e x ln x (ln x + x 1 x ) = xx (ln x + 1) Pochodna funkcji str. 16/57
17 Twierdzenie o pochodnej funkcji odwrotnej Niech x 0 D f. Niech f będzie funkcją ciągłą i różnowartościową w otoczeniu punktu x 0 oraz taką, że f (x 0 ) 0. Wówczas gdzie y 0 = f(x 0 ). ( f 1 ) (y0 ) = 1 f (x 0 ), Pochodna funkcji str. 17/57
18 Pochodne funkcji cyklometrycznych (arc sin x) = 1 1 x 2, x ( 1, 1). (arc cos x) = 1 1 x 2, x ( 1, 1). (arc tg x) = x 2, x R. (arc ctg x) = x 2, x R. Pochodna funkcji str. 18/57
19 Różniczka funkcji Niech funkcja f będzie określona na otoczeniu punktu x 0. Ponadto niech funkcja f ma pochodną właściwą (jest różniczkowalna) w punkcie x 0. Różniczka funkcji f w punkcie x 0 nazywamy funkcję zmiennych x określoną wzorem: df(x 0 )( x) def = f (x 0 ) x. Różniczkę funkcji f oznacza się także przez df(x 0 ) lub krótko df. Pochodna funkcji str. 19/57
20 Różniczka i obliczenia przybliżone Niech funkcja f będzie różniczkowalna w punkcie x 0. Wtedy f(x 0 + x) f(x 0 ) + f (x 0 ) x, przy czym błąd jaki popełniamy zastępując przyrost funkcji f jej różniczką df = f (x) x dąży szybciej do zera niż x, tzn. lim x 0 f df x = 0. Pochodna funkcji str. 20/57
21 Różniczka i obliczenia przybliżone y y = f(x) f(x 0 ) x 0 x df f x Pochodna funkcji str. 21/57
22 Przykład Wykorzystując różniczkę obliczymy wartość przybliżoną wyrażenia 15,96. Definiujemy funkcję f(x) = x. Przyjmujemy x 0 =16 x= 0,04. Ponieważ df dx = f (x) = 1 2 x,więc 15, ( 0,04) = 3,995. Pochodna funkcji str. 22/57
23 Zastosowanie różniczki funkcji do szacowania błędów pomiarów Niech wielkości fizyczne x i y będą związane zależnością y = f(x). Ponadto niech x oznacza błąd bezwzględny pomiaru wielkości x. Wtedy błąd bezwzględny y obliczeń wielkości y wyraża się wzorem przybliżonym y f (x 0 ) x, gdzie x 0 jest wynikiem pomiaru wielkości x, przy czym f (x 0 ) jest właściwa. Pochodna funkcji str. 23/57
24 Przykład Czas w biegu na 100 m mierzy się z dokładnością t = 0,01 s. Zawodnik uzyskał 10 s. Z jaką w przybliżeniu dokładnością można obliczyć prędkość V tego zawodnika? Ponieważ V = 100 t, więc V (t) = 100 t 2, więc V V (10) t = 100 [ ,01 = 0,01 m s ]. Pochodna funkcji str. 24/57
25 Zwiazek różniczkowalności z ciagłości a funkcji Twierdzenie: Jeżeli funkcja f jest różniczkowalna w punkcie x 0, to jest w tym punkcie ciągła. Uwaga: Twierdzenie odwrotne nie jest prawdziwe. Na przykład funkcja f(x) = x jest ciągła w punkcie x 0 = 0, ale f (0) nie istnieje. y 2 y = x x Pochodna funkcji str. 25/57
26 Zwiazek różniczkowalności z monotonicznościa funkcji Twierdzenie: Niech I oznacza dowolny przedział. Jeżeli dla każdego x I funkcja f spełnia warunek: f (x) = 0, to funkcja f jest stała na I; f (x) > 0, to funkcja f jest rosnąca na I; f (x) 0, to funkcja f jest niemalejąca na I; f (x) < 0, to funkcja f jest malejąca na I; f (x) 0, to funkcja f jest nierosnąca na I. Pochodna funkcji str. 26/57
27 Pochodne wyższych rzędów Pochodne n-tego rzędu funkcji f w punkcie x 0 definiujemy indukcyjnie f (n) (x 0 ) = ( f (n 1)) (x0 ), dla n 1. Przyjmujemy, że f (0) (x 0 ) = f(x 0 ) i f (1) (x 0 ) = f (x 0 ). Piszemy: f (2) = f, f (3) = f, f (4) = f IV lub f (1) = f, f (2) = f lub f (n) = dn f dx n. Pochodna funkcji str. 27/57
28 Definicja minimum funkcji Funkcja f ma w punkcie x 0 D f minimum lokalne, jeżeli δ>0 x S(x 0,δ) f(x) f(x 0 ). Funkcja f ma w punkcie x 0 D f minimum lokalne właściwe, jeżeli δ>0 x S(x 0,δ) f(x) > f(x 0 ). Pochodna funkcji str. 28/57
29 Definicja maksimum funkcji Funkcja f ma w punkcie x 0 D f maksimum lokalne, jeżeli δ>0 x S(x 0,δ) f(x) f(x 0 ). Funkcja f ma w punkcie x 0 D f maksimum lokalne właściwe, jeżeli δ>0 x S(x 0,δ) f(x) < f(x 0 ). Pochodna funkcji str. 29/57
30 Ekstrema funkcji Minima i maksima lokalne nazywamy EKSTREMAMI LOKALNYMI. Pochodna funkcji str. 30/57
31 Warunek konieczny istnienia ekstremum funkcji różniczkowalnej Twierdzenie (Fermata): Jeżeli funkcja f jest różniczkowalna w punkcie x 0 oraz posiada ekstremum lokalne w tym punkcie, to f (x 0 ) = 0. Uwaga: Twierdzenie odwrotne nie jest prawdziwe. Na przykład dla funkcji f(x) = x 3 mamy f (0) = 0, a f nie ma ekstremum w punkcie x 0 = 0. y y = x 3 x Pochodna funkcji str. 31/57
32 Warunek dostateczny istnienia maksimum funkcji różniczkowalnej Twierdzenie: Niech x 0 R i f będzie funkcją określoną przynajmniej w otoczeniu punktu x 0, ciągła w punkcie x 0 i różniczkowalna przynajmniej w sąsiedztwie punktu x 0. Jeżeli istnieje δ > 0 takie, że x (x 0 δ,x 0 ) f (x) > 0 oraz x (x 0,x 0 +δ) f (x) < 0 to w punkcie x 0 funkcja f ma maksimum lokalne właściwe. Pochodna funkcji str. 32/57
33 Warunek dostateczny istnienia minimum funkcji różniczkowalnej Twierdzenie: Niech x 0 R i f będzie funkcją określoną przynajmniej w otoczeniu punktu x 0, ciągłą w punkcie x 0 i różniczkowalną przynajmniej w sąsiedztwie punktu x 0. Jeżeli istnieje δ > 0 takie, że x (x 0 δ,x 0 ) f (x) < 0 oraz x (x 0,x 0 +δ) f (x) > 0 to w punkcie x 0 funkcja f ma minimum lokalne właściwe. Pochodna funkcji str. 33/57
34 II warunek dostateczny istnienia ekstremum funkcji różniczkowalnej Twierdzenie: Niech x 0 R i f będzie funkcją określoną przynajmniej w otoczeniu punktu x 0. Jeżeli 1 f (x 0 ) = f (x 0 ) =... = f (n 1) (x 0 ) = 0, 2 f (n) (x 0 ) 0, to, gdy n > 2 jest parzyste, funkcja f osiąga w punkcie x 0 ekstremum lokalne właściwe, przy czym jest to minimum, gdy f (n) (x 0 ) > 0, zaś maksimum gdy f (n) (x 0 ) < 0. Gdy n jest nieparzyste, ekstremum nie występuje. Pochodna funkcji str. 34/57
35 Minimum globalne Liczba m jest najmniejsza wartościa funkcji f na zbiorze A D f, jeżeli istnieje punkt x 0 A, taki że i dla każdego x A Liczbę m nazywamy f(x 0 ) = m f(x) f(x 0 ) = m. minimum globalnym funkcji f na zbiorze A. Pochodna funkcji str. 35/57
36 Maksimum globalne Liczba M jest największa wartościa funkcji f na zbiorze A D f, jeżeli istnieje punkt x 0 A, taki że i dla każdego x A Liczbę M nazywamy f(x 0 ) = M f(x) f(x 0 ) = M. maksimum globalnym funkcji f na zbiorze A. Pochodna funkcji str. 36/57
37 Ekstrema globalne Minimum i maksimum globalne nazywamy EKSTREMAMI GLOBALNYMI. Pochodna funkcji str. 37/57
38 Ekstrema globalne Niech A = a, b R i f : A R. Niech f ma pochodną właściwą lub niewłaściwą poza skończoną liczbą punktów przedziału A. Ponadto niech f ma skończoną liczbę punktów krytycznych, tzn. punktów x k, w których f (x k ) = 0 lub f (x k ) nie istnieje. Jeżeli f jest funkcja ciagł a na domkniętym i ograniczonym zbiorze A, to funkcja f osiaga na A wartość najmniejsza i największa. Pochodna funkcji str. 38/57
39 Algorytm znajdowania ekstremów globalnych funkcji Niech A = a, b R i f : A R. Niech f ma pochodną właściwą lub niewłaściwą poza skończoną liczbą punktów przedziału A. Ponadto niech f ma skończoną liczbę punktów krytycznych, tzn. punktów x k, w których f (x k ) = 0 lub f (x k ) nie istnieje. Ekstremów globalnych funkcji f na przedziale A szukamy postępując według algorytmu: Znajdujemy wszystkie punkty krytyczne wewnątrz przedziału A i obliczmy wartości funkcji w tych punktach. Obliczmy f(a) i f(b). Porównujemy otrzymane wartości funkcji znajdując wartość najmniejszą i największą. Pochodna funkcji str. 39/57
40 Przykład Niech f : A R R i f(x, y) = x 1, gdzie A = 0, 3. x = 1 jest punktem krytycznym funkcji f, gdyż f (1) nie istnieje. Wtedy f(1) = 0. f(0) = 1 i f(3) = 2. Wówczas m = f najmniejsze = 0 i M = f największe = 2. Pochodna funkcji str. 40/57
41 Zastosowanie pochodnych do obliczanie granic funkcji Twierdzenie (Reguła de l Hospitala): Niech funkcje f i g spełniają warunki: 1 funkcje f,g i f, g będą określone w sąsiedztwie punktu x 0 1 lim f(x) = lim g(x) = 0 albo lim f(x) = lim g(x) = x x0 x x0 x x0 x x0 3 istnieje granica Wówczas istnieje granica f (x) x x0 lim g (x) = a. f(x) x x0 lim g(x) oraz f(x) lim x x 0 g(x) = a. Powyższe twierdzenie jest prawdziwe również dla granic jednostronnych, niewłaściwych oraz dla granic w + lub w. Pochodna funkcji str. 41/57
42 Funkcja wypukła Funkcje f nazywamy wypukła na przedziale (a, b) R wtedy i tylko wtedy, gdy a<x 1 <x 2 <b 0<t<1 f(tx 1 + (1 t)x 2 ) < tf(x 1 ) + (1 t)f(x 2 ). Uwaga: Geometrycznie funkcja jest wypukła, jeżeli każdy odcinek siecznej wykresu leży powyżej fragmentu wykresu położonego miedzy punktami, przez które przechodzi sieczna. Pochodna funkcji str. 42/57
43 Funkcja wklęsła Funkcje f nazywamy wklęsła na przedziale (a, b) R wtedy i tylko wtedy, gdy a<x 1 <x 2 <b 0<t<1 f(tx 1 + (1 t)x 2 ) > tf(x 1 ) + (1 t)f(x 2 ). Uwaga: Geometrycznie funkcja jest wklęsła, jeżeli każdy odcinek siecznej wykresu leży poniżej fragmentu wykresu położonego miedzy punktami, przez które przechodzi sieczna. Pochodna funkcji str. 43/57
44 Warunki wystarczajace wypukłości i wklęsłości Twierdzenie: Jeżeli f (x) > 0 dla każdego x (a, b), to funkcja f jest wypukła na (a, b). Twierdzenie: Jeżeli f (x) < 0 dla każdego x (a, b), to funkcja f jest wklęsła na (a, b). Pochodna funkcji str. 44/57
45 Punkt przegięcia wykresu funkcji Niech funkcja f będzie określona i różniczkowalna przynajmniej w otoczeniu punktu x 0. Punkt (x 0, f(x 0 )) nazywamy punktem przegięcia wykresu funkcji f wtedy i tylko wtedy, gdy istnieje liczba δ > 0, taka że funkcja f jest wypukła na (x 0 δ, x 0 ) oraz wklęsła na (x 0, x 0 + δ) lub odwrotnie. Warunek konieczny istnienia punktu przegięcia: Twierdzenie: Jeżeli funkcja f posiada pochodną drugiego rzędu w punkcie x 0 oraz posiada w punkcie (x 0, f(x 0 )) punkt przegięcia, to f (x 0 ) = 0. Pochodna funkcji str. 45/57
46 Warunek dostateczny istnienia punktu przegięcia Twierdzenie: Niech x 0 R i f będzie funkcją określoną przynajmniej w otoczeniu punktu x 0, ciągłą i różniczkowalną w punkcie x 0. Jeżeli istnieje δ > 0 takie, że x (x 0 δ,x 0 ) f (x) < 0 oraz x (x 0,x 0 +δ) f (x) > 0 lub x (x 0 δ,x 0 ) f (x) > 0 oraz x (x 0,x 0 +δ) f (x) < 0 to w punkcie (x 0, f(x 0 )) funkcja f ma punkt przegięcia. Pochodna funkcji str. 46/57
47 II warunek dostateczny istnienia punktu przegięcia Twierdzenie: Niech x 0 R i f będzie funkcją określoną przynajmniej w otoczeniu punktu x 0. Jeżeli 1 f (x 0 ) = f (x 0 ) =... = f (n 1) (x 0 ) = 0, 2 f (n) (x 0 ) 0, to, gdy n > 3 jest nieparzyste, funkcja f ma w punkcie (x 0, f(x 0 )) punkt przegięcia.. Pochodna funkcji str. 47/57
48 Pochodne a wykres funkcji f f f min. lok max. lok Uwaga: Jeżeli f (x 0 ) = 0 i f (x 0 ) 0, to x 0 jest punktem przegięcia się wykresu funkcji f. Pochodna funkcji str. 48/57
49 Badanie funkcji Przez badanie przebiegu zmienności funkcji i sporządzanie jej wykresu rozumiemy wykonanie następujących czynności: 1. Wyznaczenie dziedziny funkcji. 2. Wskazanie podstawowych własności: (a) parzystość lub nieparzystość (b) okresowość (c) miejsca zerowe funkcji (punkty przecięcia wykresu funkcji z osią OX) i punkty przecięcia wykresu funkcji z osią OY (d) ciągłość 3. Zbadanie zachowania się funkcji na "końcach" dziedziny - wyznaczenie asymptot wykresu funkcji. 4. Zbadanie pierwszej pochodnej - monotoniczność i ekstrema funkcji. 5. Zbadanie drugiej pochodnej - przedziały wklęsłości i wypukłości oraz punkty przegięcia wykresu funkcji. 6. Sporządzenie wykresu funkcji. Pochodna funkcji str. 49/57
50 Przykład Zbadać przebieg zmienności i naszkicować wykres funkcji f danej wzorem: f(x) = x3 + 4 x D f = R \ {0} = (, 0) (0, + ). 2. Podstawowe własności funkcji f: (a) funkcja f nie jest ani parzysta ani nieparzysta. (b) f nie jest funkcją okresową. (c) f(x) = 0 x = 0 x = 3 4, zatem P 0 ( 3 4, 0) jest punktem przecięcia wykresu funkcji z osią OX; brak punktów przecięcia wykresu funkcji z osią OY. (d) f jest ciągła w swojej dziedzinie. Pochodna funkcji str. 50/57
51 Przykład c.d. f(x) = x3 +4 x 2 3. Ponieważ lim x 0 x x 2 = [ ] = +, więc prosta x = 0 jest asymptotą pionową obustronną wykresu funkcji f. Ponieważ lim x ± x x 2 = ±, więc wykres funkcji f nie ma asymptot poziomych. Pochodna funkcji str. 51/57
52 Przykład c.d. f(x) = x3 +4 x 2 Zbadajmy istnienie asymptot ukośnych y = ax + b: a = lim x ± f(x) x = lim x ± x x 3 = lim x ± x 3 1 = 1, b = lim x ± [f(x) ax] = lim = lim x ± x ± x x 3 [ x x 2 x 2 = lim x ± ] x 4 x 2 = [ ] 4 = 0. Istnieje więc jedna asymptota ukośna o równaniu y = x. Pochodna funkcji str. 52/57
53 Przykład c.d. f(x) = x3 +4 x 2 4. Monotoniczność i ekstrema: f (x) = 1 8 x 3 = x3 8 x 3, x 0. f (x) = 0 x = 2. f f min. lok Ponadto f min (2) = 3. Pochodna funkcji str. 53/57
54 Przykład c.d. f(x) = x3 +4 x 2 5. Wklęsłość i wypukłość: f (x) = 24 x 4, x 0. Zauważmy, że dla każdego x 0 mamy f (x) > 0. f f Zatem wykres nie posiada punktów przegięcia jest to wykres wypukły. Pochodna funkcji str. 54/57
55 Przykład c.d. f(x) = x3 +4 x 2 x (, 3 4 ) 3 4 ( 3 4, 0 ) 0 (0, 2) 2 (2, + ) f f f y = x y = x Pochodna funkcji str. 55/57
56 Przykład c.d. f(x) = x3 +4 x y y = x3 + 4 x x -3 Pochodna funkcji str. 56/57
57 Dziękuję za uwagę Pochodna funkcji str. 57/57
Pochodne funkcji wraz z zastosowaniami - teoria
Pochodne funkcji wraz z zastosowaniami - teoria Pochodne Definicja 2.38. Niech f : O(x 0 ) R. Jeżeli istnieje skończona granica f(x 0 + h) f(x 0 ) h 0 h to granicę tę nazywamy pochodną funkcji w punkcie
Wykład 5. Zagadnienia omawiane na wykładzie w dniu r
Wykład 5. Zagadnienia omawiane na wykładzie w dniu 14.11.2018r Definicja (iloraz różnicowy) Niech x 0 R oraz niech funkcja f będzie określona przynajmnniej na otoczeniu O(x 0 ). Ilorazem różnicowym funkcji
VIII. Zastosowanie rachunku różniczkowego do badania funkcji. 1. Twierdzenia o wartości średniej. Monotoniczność funkcji.
VIII. Zastosowanie rachunku różniczkowego do badania funkcji. 1. Twierdzenia o wartości średniej. Monotoniczność funkcji. Twierdzenie 1.1. (Rolle a) Jeżeli funkcja f jest ciągła w przedziale domkniętym
22 Pochodna funkcji definicja
22 Pochodna funkcji definicja Rozważmy funkcję f : (a, b) R, punkt x 0 b = +. (a, b), dopuszczamy również a = lub Definicja 33 Mówimy, że funkcja f jest różniczkowalna w punkcie x 0, gdy istnieje granica
I. Pochodna i różniczka funkcji jednej zmiennej. 1. Definicja pochodnej funkcji i jej interpretacja fizyczna. Istnienie pochodnej funkcji.
I. Pochodna i różniczka funkcji jednej zmiennej. 1. Definicja pochodnej funkcji i jej interpretacja fizyczna. Istnienie pochodnej funkcji. Niech x 0 R i niech f będzie funkcją określoną przynajmniej na
Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej
Rachunek różniczkow funkcji jednej zmiennej wkład z MATEMATYKI Budownictwo, studia niestacjonarne sem. I, rok ak. 2008/2009 Katedra Matematki Wdział Informatki Politechnika Białostocka 1 Iloraz różnicow
Rachunek różniczkowy funkcji f : R R
Racunek różniczkowy funkcji f : R R Załóżmy, że funkcja f jest określona na pewnym otoczeniu punktu x 0 (tj. istnieje takie δ > 0, że (x 0 δ, x 0 + δ) D f - dziedzina funkcji f). Definicja 1. Ilorazem
Pochodna funkcji jednej zmiennej
Pochodna funkcji jednej zmiennej Def:(pochodnej funkcji w punkcie) Jeśli funkcja f : D R, D R określona jest w pewnym otoczeniu punktu 0 D i istnieje skończona granica ilorazu różniczkowego: f f( ( 0 )
Zadania z analizy matematycznej - sem. I Pochodne funkcji, przebieg zmienności funkcji
Zadania z analizy matematycznej - sem. I Pochodne funkcji przebieg zmienności funkcji Definicja 1. Niech f : (a b) R gdzie a < b oraz 0 (a b). Dla dowolnego (a b) wyrażenie f() f( 0 ) = f( 0 + ) f( 0 )
Wykład 13. Informatyka Stosowana. 14 stycznia 2019 Magdalena Alama-Bućko. Informatyka Stosowana Wykład , M.A-B 1 / 34
Wykład 13 Informatyka Stosowana 14 stycznia 2019 Magdalena Alama-Bućko Informatyka Stosowana Wykład 13 14.01.2019, M.A-B 1 / 34 Pochodne z funkcji elementarnych c = 0 (x n ) = nx n 1 (a x ) = a x ln a,
f(x + x) f(x) . x Pochodne ważniejszych funkcji elementarnych (c) = 0 (x α ) = αx α 1, gdzie α R \ Z (sin x) = cos x (cos x) = sin x
Iloraz różnicowy Niech x 0 R i niech funkcja y = fx) będzie określona w pewnym otoczeniu punktu x 0. Niech x oznacza przyrost argumentu x może być ujemny!). Wtedy przyrost wartości funkcji wynosi: y =
Fakt 3.(zastosowanie różniczki do obliczeń przybliżonych) Przy czym błąd, jaki popełniamy zastępując przyrost funkcji
Wykład 5 De.5 (różniczka unkcji Niech unkcja ma pochodną w punkcie. Różniczką unkcji w punkcie nazywamy unkcję d zmiennej określoną wzorem. Fakt 3.(zastosowanie różniczki do obliczeń przybliżonych Jeżeli
Wykład 11 i 12. Informatyka Stosowana. 9 stycznia Informatyka Stosowana Wykład 11 i 12 9 stycznia / 39
Wykład 11 i 12 Informatyka Stosowana 9 stycznia 2017 Informatyka Stosowana Wykład 11 i 12 9 stycznia 2017 1 / 39 Twierdzenie Lagrange a Jeżeli funkcja f spełnia warunki: 1 jest ciagła na [a, b] 2 f istnieje
Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej. 1 Obliczanie pochodnej i jej interpretacja geometryczna
Wydział Matematyki Stosowanej Zestaw zadań nr 4 Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie WEiP, energetyka, I rok Elżbieta Adamus 4 grudnia 08r. Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej Obliczanie pochodnej
Ekstrema globalne funkcji
SIMR 2013/14, Analiza 1, wykład 9, 2013-12-13 Ekstrema globalne funkcji Definicja: Funkcja f : D R ma w punkcie x 0 D minimum globalne wtedy i tylko (x D) f(x) f(x 0 ). Wartość f(x 0 ) nazywamy wartością
9. BADANIE PRZEBIEGU ZMIENNOŚCI FUNKCJI
BADANIE PRZEBIEGU ZMIENNOŚCI FUNKCJI Ekstrema i monotoniczność funkcji Oznaczmy przez D f dziedzinę funkcji f Mówimy, że funkcja f ma w punkcie 0 D f maksimum lokalne (minimum lokalne), gdy dla każdego
Funkcja jednej zmiennej - przykładowe rozwiązania 1. Badając przebieg zmienności funkcji postępujemy według poniższego schematu:
Funkcja jednej zmiennej - przykładowe rozwiązania Zadanie 4 c) Badając przebieg zmienności funkcji postępujemy według poniższego schematu:. Analiza funkcji: (a) Wyznaczenie dziedziny funkcji (b) Obliczenie
IX. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych. 1. Funkcja dwóch i trzech zmiennych - pojęcia podstawowe. - funkcja dwóch zmiennych,
IX. Rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych. 1. Funkcja dwóch i trzech zmiennych - pojęcia podstawowe. Definicja 1.1. Niech D będzie podzbiorem przestrzeni R n, n 2. Odwzorowanie f : D R nazywamy
Pochodna funkcji. Zastosowania
Pochodna funkcji Zastosowania Informatyka (sem.1 2015/16) Analiza Matematyczna Temat 3 1 / 33 Niektóre zastosowania pochodnych 1 Pochodna jako narzędzie do przybliżania wartości 2 Pochodna jako narzędzie
Analiza Matematyczna MAEW101
Analiza Matematyczna MAEW0 Wydział Elektroniki Listy zadań nr -7 (część I) na podstawie skryptów: M.Gewert, Z Skoczylas, Analiza Matematyczna. Przykłady i zadania, GiS, Wrocław 005 M.Gewert, Z Skoczylas,
Funkcje wielu zmiennych
Funkcje wielu zmiennych Wykresy i warstwice funkcji wielu zmiennych. Granice i ciagłość funkcji wielu zmiennych. Pochodne czastkowe funkcji wielu zmiennych. Gradient. Pochodna kierunkowa. Różniczka zupełna.
WKLĘSŁOŚĆ I WYPUKŁOŚĆ KRZYWEJ. PUNKT PRZEGIĘCIA.
WKLĘSŁOŚĆ I WYPUKŁOŚĆ KRZYWEJ. PUNKT PRZEGIĘCIA. Załóżmy, że funkcja y f jest dwukrotnie różniczkowalna w Jeżeli Jeżeli przedziale a;b. Punkt P, f nazywamy punktem przegięcia funkcji y f wtedy i tylko
Wykłady z matematyki - Pochodna funkcji i jej zastosowania
Wykłady z matematyki - Pochodna funkcji i jej zastosowania Rok akademicki 2016/17 UTP Bydgoszcz Definicja pochodnej Przy założeniu, że funkcja jest określona w otoczeniu punktu f (x x 0 jeśli istnieje
Analiza Matematyczna I Wydział Nauk Ekonomicznych. wykład XI
Analiza Matematyczna I Wydział Nauk Ekonomicznyc wykład XI dr ab. Krzysztof Barański, prof. UW dr Waldemar Pałuba Uniwersytet Warszawski rok akad. 0/3 semestr zimowy Racunek różniczkowy Pocodna funkcji
RACHUNEK RÓŻNICZKOWY FUNKCJI JEDNEJ ZMIENNEJ. Wykorzystano: M A T E M A T Y K A Wykład dla studentów Część 1 Krzysztof KOŁOWROCKI
RACHUNEK RÓŻNICZKOWY FUNKCJI JEDNEJ ZMIENNEJ Wykorzystano: M A T E M A T Y K A Wykład dla studentów Część 1 Krzyszto KOŁOWROCKI Przyjmijmy, że y (, D, jest unkcją określoną w zbiorze D R oraz niec D Deinicja
Pochodna funkcji c.d.-wykład 5 ( ) Funkcja logistyczna
Pochodna funkcji c.d.-wykład 5 (5.11.07) Funkcja logistyczna Rozważmy funkcję logistyczną y = f 0 (t) = 40 1+5e 0,5t Funkcja f może być wykorzystana np. do modelowania wzrostu masy ziaren kukurydzy (zmienna
Pochodna i jej zastosowania
Pochodna i jej zastosowania Andrzej Musielak Str Pochodna i jej zastosowania Definicja pochodnej f( Przy założeniu, że funkcja jest określona w otoczeniu punktu 0 jeśli istnieje skończona granica 0+h)
Rachunek Różniczkowy
Rachunek Różniczkowy Sąsiedztwo punktu Liczby rzeczywiste będziemy teraz nazywać również punktami. Dla ustalonego punktu x 0 i promienia r > 0 zbiór S(x 0, r) = (x 0 r, x 0 ) (x 0, x 0 + r) nazywamy sąsiedztwem
Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z matematyki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Projekt Era
1 Funkcje dwóch zmiennych podstawowe pojęcia
1 Funkcje dwóch zmiennych podstawowe pojęcia Definicja 1 Funkcją dwóch zmiennych określoną na zbiorze A R 2 o wartościach w zbiorze R nazywamy przyporządkowanie każdemu punktowi ze zbioru A dokładnie jednej
Wykład 6, pochodne funkcji. Siedlce
Wykład 6, pochodne funkcji Siedlce 20.12.2015 Definicja pochodnej funkcji w punkcie Niech f : (a; b) R i niech x 0 ; x 1 (a; b), x0 x1. Wyrażenie nazywamy ilorazem różnicowym funkcji f między punktami
Analiza matematyczna - pochodna funkcji 5.8 POCHODNE WYŻSZYCH RZĘDÓW
5.8 POCHODNE WYŻSZYCH RZĘDÓW Drugą pochodną nazywamy pochodną funkcji pochodnej f () i zapisujemy f () = [f ()] W ten sposób możemy też obliczać pochodne n-tego rzędu. Obliczmy wszystkie pochodne wielomianu
1. Pochodna funkcji. 1.1 Pierwsza pochodna - definicja i własności Definicja pochodnej
. Pierwsza pochodna - definicja i własności.. Definicja pochodnej Definicja Niech f : a, b) R oraz niech 0 a, b). Mówimy, że funkcja f ma pochodna w punkcie 0, którą oznaczamy f 0 ), jeśli istnieje granica
Notatki z Analizy Matematycznej 3. Jacek M. Jędrzejewski
Notatki z Analizy Matematycznej 3 Jacek M. Jędrzejewski ROZDZIAŁ 6 Różniczkowanie funkcji rzeczywistej 1. Pocodna funkcji W tym rozdziale rozważać będziemy funkcje rzeczywiste określone w pewnym przedziale
Wykład 4 Przebieg zmienności funkcji. Badanie dziedziny oraz wyznaczanie granic funkcji poznaliśmy na poprzednich wykładach.
Wykład Przebieg zmienności funkcji. Celem badania przebiegu zmienności funkcji y = f() jest poznanie ważnych własności tej funkcji na podstawie jej wzoru. Efekty badania pozwalają naszkicować wykres badanej
2. ZASTOSOWANIA POCHODNYCH. (a) f(x) = ln 3 x ln x, (b) f(x) = e2x x 2 2.
2. ZASTOSOWANIA POCHODNYCH. Koniecznie trzeba znać: twierdzenia o ekstremach (z wykorzystaniem pierwszej i drugiej pochodnej), Twierdzenie Lagrange a, Twierdzenie Taylora (z resztą w postaci Peano, Lagrange
Pochodna funkcji. Zastosowania pochodnej. Badanie przebiegu zmienności
Temat wykładu: Pochodna unkcji. Zastosowania pochodnej. Badanie przebiegu zmienności Kody kolorów: żółty nowe pojęcie pomarańczowy uwaga kursywa komentarz * materiał nadobowiązkowy 1 1. Pochodna Zagadnienia
Matematyka i Statystyka w Finansach. Rachunek Różniczkowy
Rachunek Różniczkowy Ciąg liczbowy Link Ciągiem liczbowym nieskończonym nazywamy każdą funkcję a która odwzorowuje zbiór liczb naturalnych N w zbiór liczb rzeczywistych R a : N R. Tradycyjnie wartość a(n)
Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z matematyki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Projekt
Granice funkcji-pojęcie pochodnej
Granice funkcji-pojęcie pochodnej Oznaczenie S(x 0 ) = S(x 0, r) dla pewnego r > 0 Definicja 1 Niech x 0 R oraz niech funkcja f będzie funkcja określona przynajmniej na sasiedztwie S(x 0, r) dla pewnego
Funkcje elementarne. Matematyka 1
Funkcje elementarne Matematyka 1 Katarzyna Trąbka-Więcław Funkcjami elementarnymi nazywamy: funkcje wymierne (w tym: wielomiany), wykładnicze, trygonometryczne, odwrotne do wymienionych (w tym: funkcje
Treści programowe. Matematyka 1. Efekty kształcenia. Literatura. Warunki zaliczenia. Ogólne własności funkcji. Definicja 1. Funkcje elementarne.
Treści programowe Matematyka 1 Katarzyna Trąbka-Więcław Funkcje elementarne. Granica funkcji, własności granic, wyrażenia nieoznaczone, ciągłość funkcji. Pochodna funkcji w punkcie i w przedziale, pochodne
WYKŁAD Z ANALIZY MATEMATYCZNEJ I. dr. Elżbieta Kotlicka. Centrum Nauczania Matematyki i Fizyki
WYKŁAD Z ANALIZY MATEMATYCZNEJ I dr. Elżbieta Kotlicka Centrum Nauczania Matematyki i Fizyki http://im0.p.lodz.pl/~ekot Łódź 2006 Spis treści 1. CIĄGI LICZBOWE 2 1.1. Własności ciągów liczbowych o wyrazach
Zadania do samodzielnego rozwiązania zestaw 11
Zadania do samodzielnego rozwiązania zestaw 11 1 Podać definicję pochodnej funkcji w punkcie, a następnie korzystając z tej definicji obliczyć ( ) π (a) f, jeśli f(x) = cos x, (e) f (0), jeśli f(x) = 4
1. Definicja granicy właściwej i niewłaściwej funkcji.
V. Granica funkcji jednej zmiennej. 1. Definicja granicy właściwej i niewłaściwej funkcji. Definicja 1.1. (sąsiedztwa punktu i sąsiedztwa nieskończoności) Niech x 0 R, r > 0, a, b R. Definiujemy S(x 0,
DEFINICJA. E-podręcznik pod redakcją: Vsevolod Vladimirov Autor: Tomasz Zabawa
Pochodna funkcji jednej zmiennej rzeczywistej E-podręcznik pod redakcją: Vsevolod Vladimirov Autor: Tomasz Zabawa 2015 Spis treści Pochodna funkcji w punkcie. Pochodna jednostronna, niewłaściwa i funkcji
Analiza matematyczna i algebra liniowa Pochodna funkcji
Analiza matematyczna i algebra liniowa Pochodna funkcji Wojciech Kotłowski Instytut Informatyki Politechniki Poznańskiej email: imię.nazwisko@cs.put.poznan.pl pok. 2 (CW) tel. (61)665-2936 konsultacje:
Treści programowe. Matematyka. Literatura. Warunki zaliczenia. Funkcje elementarne. Katarzyna Trąbka-Więcław
Treści programowe Matematyka Katarzyna Trąbka-Więcław Funkcje elementarne. Granica funkcji, własności granic, wyrażenia nieoznaczone, ciągłość funkcji. Pochodna funkcji w punkcie i w przedziale, pochodne
Wykład 11. Informatyka Stosowana. Magdalena Alama-Bućko. 18 grudnia Magdalena Alama-Bućko Wykład grudnia / 22
Wykład 11 Informatyka Stosowana Magdalena Alama-Bućko 18 grudnia 2017 Magdalena Alama-Bućko Wykład 11 18 grudnia 2017 1 / 22 Twierdzenie Granica lim f (x) x x 0 istnieje i wynosi a wtedy i tylko wtedy,
Analiza Matematyczna Ćwiczenia
Analiza Matematyczna Ćwiczenia Spis treści Ciągi i ich własności Granica ciągu Granica funkcji 4 4 Ciągłość funkcji 6 Szeregi 8 6 Pochodna funkcji 7 Zastosowania pochodnej funkcji 8 Badanie przebiegu zmienności
Treści programowe. Matematyka. Efekty kształcenia. Warunki zaliczenia. Literatura. Funkcje elementarne. Katarzyna Trąbka-Więcław
Treści programowe Matematyka Katarzyna Trąbka-Więcław Funkcje elementarne. Granica funkcji, własności granic, wyrażenia nieoznaczone, ciągłość funkcji. Pochodna funkcji w punkcie i w przedziale, pochodne
Materiały do ćwiczeń z matematyki. 3 Rachunek różniczkowy funkcji rzeczywistych jednej zmiennej
Materiały do ćwiczeń z matematyki Kierunek: chemia Specjalność: podstawowa 3 Rachunek różniczkowy funkcji rzeczywistych jednej zmiennej 3.1 Podstawowe wzory i metody różniczkowania Definicja. Niech funkcja
MATEMATYKA I SEMESTR WSPIZ (PwZ) 1. Ciągi liczbowe
MATEMATYKA I SEMESTR WSPIZ (PwZ). Ciągi liczbowe.. OKREŚLENIE Ciąg liczbowy = Dowolna funkcja przypisująca liczby rzeczywiste pierwszym n (ciąg skończony), albo wszystkim (ciąg nieskończony) liczbom naturalnym.
Matematyka z el. statystyki, # 4 /Geodezja i kartografia I/
Matematyka z el. statystyki, # 4 /Geodezja i kartografia I/ dr n. mat. Zdzisław Otachel Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Katedra Zastosowań Matematyki i Informatyki ul. Akademicka 15, p.211a, bud. Agro
11. Pochodna funkcji
11. Pochodna funkcji Definicja pochodnej funkcji w punkcie. Niech X R będzie zbiorem niepustym, f:x >R oraz niech x 0 X. Funkcję określoną wzorem, nazywamy ilorazem różnicowym funkcji f w punkcie Mówimy,
II. Funkcje. Pojęcia podstawowe. 1. Podstawowe definicje i fakty.
II. Funkcje. Pojęcia podstawowe. 1. Podstawowe definicje i fakty. Definicja 1.1. Funkcją określoną na zbiorze X R o wartościach w zbiorze Y R nazywamy przyporządkowanie każdemu elementowi x X dokładnie
4.3 Wypukłość, wklęsłość l punkty przegięcia wykresu funkcji
4.3 Wypukłość, wklęsłość l punkty przegięcia wykresu funkcji Definicja 4.6. Wykres funkcji różniczkowalnej w punkcie Xo nazywamy wypukłym (odpowiednio wklęsłym) w punkcie xo, jeżeli istnieje takie sąsiedztwo
Pochodna funkcji: zastosowania przyrodnicze wykłady 7 i 8
Pochodna funkcji: zastosowania przyrodnicze wykłady 7 i 8 dr Mariusz Grzadziel Katedra Matematyki, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu sem. zimowy, r. akad. 2016/2017 Funkcja logistyczna 40 Rozważmy
x 2 5x + 6 x 2 x 6 = 1 3, x 0sin 2x = 2, 9 + 2x 5 lim = 24 5, = e 4, (i) lim x 1 x 1 ( ), (f) lim (nie), (c) h(x) =
Zadanie.. Obliczyć granice 2 + 2 (a) lim (d) lim 0 2 + 2 + 25 5 = 5,. Granica i ciągłość funkcji odpowiedzi = 4, (b) lim 2 5 + 6 2 6 =, 4 (e) lim 0sin 2 = 2, cos (g) lim 0 2 =, (h) lim 2 8 Zadanie.2. Obliczyć
Matematyka. rok akademicki 2008/2009, semestr zimowy. Konwersatorium 1. Własności funkcji
. Własności funkcji () Wyznaczyć dziedzinę funkcji danej wzorem: y = 2 2 + 5 y = +4 y = 2 + (2) Podać zbiór wartości funkcji: y = 2 3, [2, 5) y = 2 +, [, 4] y =, [3, 6] (3) Stwierdzić, czy dana funkcja
Roksana Gałecka Okreslenie pochodnej funkcji, podstawowe własnosci funkcji różniczkowalnych
Temat. Okreslenie pochodnej funkcji, podstawowe własnosci funkcji różniczkowalnych.twierdzenia o wartosci sredniej w rachunku różniczkowalnym i ich zastosowania. Roksana Gałecka 20..204 Spis treści Okreslenie
Granica funkcji wykład 4
Granica funkcji wykład 4 dr Mariusz Grządziel 27 października 2008 Problem obliczanie prędkości chwilowej Droga s, jaką przemierzy kulka ołowiana upuszczona z wysokiej wieży po czasie t: s = gt2 2, gdzie
Granice funkcji. XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #8 1 / 21
Granice funkcji XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #8 1 / 21 Granica funkcji Definicje Granica właściwa funkcji w punkcie wg Heinego Liczbę g nazywamy granicą właściwą funkcji f w punkcie
II. FUNKCJE WIELU ZMIENNYCH
II. FUNKCJE WIELU ZMIENNYCH 1. Zbiory w przestrzeni R n Ustalmy dowolne n N. Definicja 1.1. Zbiór wszystkich uporzadkowanych układów (x 1,..., x n ) n liczb rzeczywistych, nazywamy przestrzenią n-wymiarową
1 Pochodne wyższych rzędów
Pochodne wyższych rzędów Pochodną rzędu drugiego lub drugą pochodną funkcji y = f(x) nazywamy pochodną pierwszej pochodnej tej funkcji. Analogicznie definiujemy pochodne wyższych rzędów, jako pochodne
6. FUNKCJE. f: X Y, y = f(x).
6. FUNKCJE Niech dane będą dwa niepuste zbiory X i Y. Funkcją f odwzorowującą zbiór X w zbiór Y nazywamy przyporządkowanie każdemu elementowi X dokładnie jednego elementu y Y. Zapisujemy to następująco
10 zadań związanych z granicą i pochodną funkcji.
0 zadań związanych z granicą i pochodną funkcji Znajdź przedziały monotoniczności funkcji f() 4, określonej dla (0,) W przedziale ( 0,) wyrażenie 4 przyjmuje wartości ujemne, dlatego dla (0,) funkcja f()
SIMR 2013/14, Analiza 1, wykład 5, Pochodna funkcji
SIMR 03/4, Analiza, wykład 5, 0--6 Pocodna funkcji Definicja: Niec będzie dana funkcja f : D R oraz punkt intd. Wtedy pocodną funkcji f w punkcie nazywamy granicę (o ile istnieje i jest skończona): f f(
Agata Boratyńska ZADANIA Z MATEMATYKI, I ROK SGH GRANICA CIĄGU
Agata Boratyńska Zadania z matematyki Agata Boratyńska ZADANIA Z MATEMATYKI, I ROK SGH GRANICA CIĄGU. Korzystając z definicji granicy ciągu udowodnić: a) n + n+ = 0 b) n + n n+ = c) n + n a =, gdzie a
Wykład z Podstaw matematyki dla studentów Inżynierii Środowiska. Wykład 3. ANALIZA FUNKCJI JEDNEJ ZMIENNEJ
Wykład z Podstaw matematyki dla studentów Inżynierii Środowiska Wykład 3 ANALIZA FUNKCJI JEDNEJ ZMIENNEJ Deinicja (unkcja) Niech zbiory XY, będą niepuste Funkcją określoną na zbiorze X o wartościach w
PLAN WYNIKOWY Z MATEMATYKI DLA KLASY IV TECHNIKUM 5 - LETNIEGO
PLAN WYNIKOWY Z MATEMATYKI DLA KLASY IV TECHNIKUM 5 - LETNIEGO Lp. Temat lekcji Umiejętności Podstawowe Ponadpodstawowe I Granica i pochodna funkcji. Uczeń: Uczeń: 1 Powtórzenie wiadomości o granicy ciągu,
< > Sprawdzić prawdziwość poniższych zdań logicznych (odpowiedź uzasadnić) oraz podać ich zaprzeczenia:
Zadania na zajęcia z przedmiotu Repetytorium z matematyki elementarnej, GiK, 06/7 Zdania logiczne Funkcje zdaniowe i kwantyfikatory Ocenić wartość logiczną zdania (odpowiedź uzasadnić): < Nieprawda, że
FUNKCJE. 1. Podstawowe definicje
FUNKCJE. Podstawowe definicje DEFINICJA. Funkcja f odwzorowującą zbiór X w zbiór Y (inaczej f : X Y ) nazywamy takie przyporządkowanie, które każdemu elementowi x X przyporządkowuje dokładnie jeden element
Wzór Maclaurina. Jeśli we wzorze Taylora przyjmiemy x 0 = 0 oraz h = x, to otrzymujemy tzw. wzór Maclaurina: f (x) = x k + f (n) (θx) x n.
Wzór Maclaurina Jeśli we wzorze Taylora przyjmiemy x 0 = 0 oraz h = x, to otrzymujemy tzw. wzór Maclaurina: f (x) = n 1 k=0 f (k) (0) k! x k + f (n) (θx) x n. n! Wzór Maclaurina Przykład. Niech f (x) =
WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA, studia niestacjonarne ANALIZA MATEMATYCZNA1, lista zadań 1
WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA, studia niestacjonarne ANALIZA MATEMATYCZNA, lista zadań. Dla podanych ciągów napisać wzory określające wskazane wyrazy tych ciągów: a) a n = n 3n +, a n+, b) b n = 3
Funkcje dwóch zmiennych
Maciej Grzesiak Instytut Matematyki Politechniki Poznańskiej Funkcje dwóch zmiennych 1. Funkcje dwóch zmiennych: pojęcia podstawowe Definicja 1. Funkcją dwóch zmiennych określoną na zbiorze A R 2 o wartościach
1 Funkcja wykładnicza i logarytm
1 Funkcja wykładnicza i logarytm 1. Rozwiązać równania; (a) x + 3 = 3 ; (b) x 2 + 9 = 5 ; (c) 3 x 1 = 3x 2 2. Rozwiązać nierówności : (a) 2x 1 > 2 ; (b) 3x 4 2x + 3 > x + 2 ; (c) 3 x > 1. 3. Znając wykres
1 + x 1 x 1 + x + 1 x. dla x 0.. Korzystając z otrzymanego wykresu wyznaczyć funkcję g(m) wyrażającą liczbę pierwiastków równania.
10 1 Wykazać, że liczba 008 008 10 + + jest większa od Nie używając kalkulatora, porównać liczby a = log 5 log 0 + log oraz b = 6 5 Rozwiązać równanie x + 4y + x y + 1 = 4xy 4 W prostokątnym układzie współrzędnych
1 Wyrażenia potęgowe i logarytmiczne.
Wyrażenia potęgowe i logarytmiczne. I. Wyrażenia potęgowe (wykładnik całkowity). Dla a R, n N mamy a = a, a n = a n a. Zatem a n = } a a {{... a}. n razy Przyjmujemy ponadto, że a =, a. Dla a R \{}, n
1 Funkcja wykładnicza i logarytm
1 Funkcja wykładnicza i logarytm 1. Rozwiązać równania; (a) x + 3 = 3 ; (b) x 2 + 9 = 5 ; (c) 3 x 1 = 3x 2 2. Rozwiązać nierówności : (a) 2x 1 > 2 ; (b) 3x 4 2x + 3 > x + 2 ; (c) 3 x > 1. 3. Znając wykres
Funkcje dwóch zmiennych
Funkcje dwóch zmiennych Andrzej Musielak Str Funkcje dwóch zmiennych Wstęp Funkcja rzeczywista dwóch zmiennych to funkcja, której argumentem jest para liczb rzeczywistych, a wartością liczba rzeczywista.
Szeregi funkcyjne. Szeregi potęgowe i trygonometryczne. Katedra Matematyki Wydział Informatyki Politechnika Białostocka
Szeregi funkcyjne Szeregi potęgowe i trygonometryczne Małgorzata Wyrwas Katedra Matematyki Wydział Informatyki Politechnika Białostocka Szeregi funkcyjne str. 1/36 Szereg potęgowy Szeregiem potęgowym o
Analiza Matematyczna MAEW101 MAP1067
1 Analiza Matematyczna MAEW101 MAP1067 Wydział Elektroniki Przykłady do Listy Zadań nr 14 Funkcje wielu zmiennych. Płaszczyzna styczna. Ekstrema Opracowanie: dr hab. Agnieszka Jurlewicz Przykłady do zadania
Materiały do ćwiczeń z matematyki - przebieg zmienności funkcji
Materiały do ćwiczeń z matematyki - przebieg zmienności funkcji Kierunek: chemia Specjalność: podstawowa Zadanie 1. Zbadać przebieg zmienności funkcji Rozwiązanie. I Analiza funkcji f(x) = x 3 3x 2 + 2.
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI KLASA III ZAKRES ROZSZERZONY (90 godz.) , x
WYMAGANIA EDUACYJNE Z MATEMATYI LASA III ZARES ROZSZERZONY (90 godz.) Oznaczenia: wymagania konieczne (dopuszczający); P wymagania podstawowe (dostateczny); R wymagania rozszerzające (dobry); D wymagania
Tekst na niebiesko jest komentarzem lub treścią zadania b; stąd b = (6 π 3)/12. 3 Wzór stycznej: 2 x + 6 π
Tekst na niebiesko jest komentarzem lub treścią zadania. Zadanie 1. Styczne do krzywej: (a) y = sin x x 0 = π/6 (b) y = x 3 2x 2 + x 1 x 0 = 1 Tą styczną to już gdzieś objaśniałem. Jest to prosta o równaniu
III. Funkcje rzeczywiste
. Pojęcia podstawowe Załóżmy, że dane są dwa niepuste zbiory X i Y. Definicja. Jeżeli każdemu elementowi x X przyporządkujemy dokładnie jeden element y Y, to mówimy, że na zbiorze X została określona funkcja
Egzamin podstawowy (wersja przykładowa), 2014
Egzamin podstawowy (wersja przykładowa), Analiza Matematyczna I W rozwiązaniach prosimy formułować lub nazywać wykorzystywane twierdzenia, przytaczać stosowane wzory, uzasadniać wyciągane wnioski oraz
Analiza matematyczna 1 zadania z odpowiedziami
Analiza matematyczna zadania z odpowiedziami Maciej Burnecki strona główna Spis treści Elementy logiki, zbiory, funkcje Funkcje trygonometryczne 3 3 Ciągi 4 4 Granice funkcji, ciągłość 5 5 Rachunek różniczkowy
Zajęcia nr 1 (1h) Dwumian Newtona. Indukcja. Zajęcia nr 2 i 3 (4h) Trygonometria
Technologia Chemiczna 008/09 Zajęcia wyrównawcze. Pokazać, że: ( )( ) n k k l = ( n l )( n l k l Zajęcia nr (h) Dwumian Newtona. Indukcja. ). Rozwiązać ( ) ( równanie: ) n n a) = 0 b) 3 ( ) n 3. Znaleźć
Pochodna funkcji a styczna do wykresu funkcji. Autorzy: Tomasz Zabawa
Pochodna funkcji a do wykresu funkcji Autorzy: Tomasz Zabawa 2018 Pochodna funkcji a do wykresu funkcji Autor: Tomasz Zabawa Pojęcie stycznej do wykresu funkcji f w danym punkcie wykresu P( x 0, f( x 0
WYMAGANIA WSTĘPNE Z MATEMATYKI
WYMAGANIA WSTĘPNE Z MATEMATYKI Wydział Informatyki, Elektroniki i Telekomunikacji Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie I. ZBIORY I.1. Działania na zbiorach I.2. Relacje między
Opracowanie: mgr Jerzy Pietraszko
Analiza Matematyczna Opracowanie: mgr Jerzy Pietraszko Zadanie 1. Oblicz pochodną funkcji: (a) f(x) = x xx (b) f(x) = log sin 4 x cos 4 x (c) f(x) = sin sin x log x 2(2x) (d) f(x) = ( tg ( x + π 2 (e)
Badanie funkcji. Zad. 1: 2 3 Funkcja f jest określona wzorem f( x) = +
Badanie funkcji Zad : Funkcja f jest określona wzorem f( ) = + a) RozwiąŜ równanie f() = 5 b) Znajdź przedziały monotoniczności funkcji f c) Oblicz największą i najmniejszą wartość funkcji f w przedziale
Zbiory, funkcje i ich własności. XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #1 1 / 16
Zbiory, funkcje i ich własności XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #1 1 / 16 Zbiory Zbiory ograniczone, kresy Zbiory ograniczone, min, max, sup, inf Zbiory ograniczone 1 Zbiór X R jest
(5) f(x) = ln x + x 3, (6) f(x) = 1 x. (19) f(x) = x3 +2x
. Zadania do samodzielnego rozwiązania Zadanie. Na podstawie definicji pochodnej funkcji w punkcie obliczyć pochodną funkcji f zdefiniowanej równością () cos (2) (3) ln (4) sin 2 (5) ln + 3 (6) cos(3 )
Matematyka II. Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna Semestr letni 2018/2019 wykład 13 (27 maja)
Matematyka II Bezpieczeństwo jądrowe i ochrona radiologiczna Semestr letni 208/209 wykład 3 (27 maja) Całki niewłaściwe przedział nieograniczony Rozpatrujemy funkcje ciągłe określone na zbiorach < a, ),
ANALIZA MATEMATYCZNA 1 zadania z odpowiedziami
ANALIZA MATEMATYCZNA zadania z odpowiedziami Maciej Burnecki strona główna Spis treści Elementy logiki, zbiory, funkcje Funkcje trygonometryczne 3 3 Ciągi 3 4 Granice funkcji, ciągłość 4 5 Rachunek różniczkowy
5. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość
5. Badanie przebiegu zmienności funkcji - monotoniczność i wypukłość Grzegorz Kosiorowski Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie rzegorz Kosiorowski (Uniwersytet Ekonomiczny 5. Badanie w Krakowie) przebiegu
Analiza matematyczna 1 zadania z odpowiedziami
Analiza matematyczna zadania z odpowiedziami Maciej Burnecki Spis treści I Elementy logiki, zbiory, funkcje 3 Zadania................................ 3....................... 4 II Funkcje trygonometryczne