PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH I PROFILAKTYCZNYCH DLA UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH I LICEALNYCH W WARSZAWIE NA ROK SZKOLNY 2014/2015

Podobne dokumenty
Ramowy plan działań wychowawczych i profilaktycznych. dla klas młodszych (pierwszych i drugich)

PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH DLA UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH I LICEALNYCH W WARSZAWIE NA ROK SZKOLNY 2015/2016

PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH I PROFILAKTYCZNYCH DLA UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH I LICEALNYCH W WARSZAWIE NA ROK SZKOLNY 2014/2015

PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH I PROFILAKTYCZNYCH DLA UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH I LICEALNYCH W WARSZAWIE NA ROK SZKOLNY 2017/2018

ZDROWA l BEZPIECZNA SZKOŁA

RAMOWY PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ w Technicznych Zakładach Naukowych opracowany przez Zespół Wychowawczy KLASA I. Kształtowanie poczucia więzi klasowej

Harmonogram działań w szkolnym programie wychowawczoprofilaktycznym

Sposób realizacji ( podać wybrany konkretny sposób realizacji)

Załącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy

PROGRAM DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH. Lekcje wychowawcze, pogadanki, dyskusje. Lekcje wychowawcze

Program Wychowawczy Gimnazjum im. Pawła Edmunda Strzeleckiego w Czarnym Lesie na rok szkolny 2016/2017

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH IM.BOHATERÓW WESTERPLATTE W RADOMIU PROGRAM PROFILAKTYCZNY

Szkolny program wychowawczy

PROGRAM PROFILAKTYKI

Kontrakty klasowe. Zapoznanie uczniów z regulaminem i Statutem szkolnym. Gazetki szkolne. Konkursy. Wycieczki szkolne, imprezy szkolne, konkursy

Załącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy. Program Profilaktyki Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy rok szkolny 2013/2014

PROGRAM PROFILAKTYKI Zespołu Szkół Zawodowych w Lublińcu

PROGRAM WYCHOWAWCZY NA PIERWSZY ROK NAUKI

Szkolny Program Wychowawczy II Etap kształcenia

Program Wychowawczy Szkoły Podstawowej nr 3 im. mjr. H. Dobrzańskiego Hubala w Łodzi

Lp. Cele operacyjne Zadania. Motywowanie do systematycznej pracy, obowiązkowości, sumienności.

Plan działań profilaktycznych Gimnazjum im. Biskupa Michała Kozala w Białośliwiu (rok szkolny 2015/2016)

Załącznik nr 2 do Statutu Szkoły Podstawowej w Przyłękach PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W PRZYŁĘKACH

Szkolny Program Profilaktyki. Szkoły Podstawowej w Rychtalu

PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCY KLASY

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM im. ORŁA BIAŁEGO w roku szkolnym 2013/2014

PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM NR 2 IM. J. KOCHANOWSKIEGO W ZGIERZU z ODDZIAŁAMI DWUJĘZYCZNYMI Rok szkolny 2011/2012

PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. HELENY MNISZEK W SABNIACH. na rok szkolny 2016/2017

PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE

PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH Szkoła Przysposabiająca do Pracy

(do realizacji w roku szkolnym 2017/2018)

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. Gimnazjum Nr 1 w Strawczynie

ZADANIA PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO KLAS I. Lp. Zadania Sposób realizacji Terminy Osoby odpowiedzialne

PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEGO GIMNAZJUM NR 5 W SIEDLCACH NA LATA 2014/2017

PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej Integracyjnej Nr 317 im. Edmunda Bojanowskiego w Warszawie

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU PLACÓWEK OŚWIATOWYCH W ZAJĄCZKOWIE

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU EDUKACYJNEGO BLOK W TORUNIU NA LATA

PLAN PRACY WYCHOWAWCY KLASOWEGO DLA II ETAPU KSZTAŁCENIA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 W NOWYM TOMYŚLU

PUBLICZNEGO GIMNAZJUM IM. HELENY MNISZEK W SABNIACH. na rok szkolny 2015/2016

Profilaktyka uzależnień

PLAN DZIAŁAŃ NA ROK SZKOLNY 2018/2019 W RAMACH SZKOLNEGO PROGRAMU WYCHOWAWCZO-PROFILAKTYCZNEGO

PROGRAM PROFILAKTYKI. Szkoła Podstawowa im. Władysława Broniewskiego w Bielsku

SZKOŁA PODSTAWOWA IM. STEFANA ŻEROMSKIEGO W PONIATOWEJ PROGRAM PROFILAKTYKI PEDAGOGICZNEJ PONIATOWA. Rok szkolny 2013/2014

PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ DLA KLASY VI a

PROGRAM PROFILAKTYKI

Plan wychowawczy dla klasy V na rok szkolny 2014/2015. Wychowawca: Aneta Śliwa

Plan pracy Wychowawczo-Profilaktycznej. SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach

Ramowy plan działań wychowawczych i profilaktycznych. dla klas starszych (trzecich i czwartych)

PROGRAM WYCHOWAWCZY "POSZUKUJEMY PRAWDZIWYCH WARTOŚCI"

Szczegółowy harmonogram działań wychowawczych Zespołu Szkół w Ociążu

PROGRAM PROFILAKTYCZNY Szkoły Podstawowej nr 65, im. Juliusza Słowackiego w Łodzi

Szkoła Podstawowa nr 1 w Lubiczu Dolnym SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA LATA

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum im. Papieża Jana Pawła II w Czyżewie rok szkolny 2015/2016

PROGRAM WYCHOWAWCZY PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY W PILŹNIE

PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCY KLASY

ZADANIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI PO PRZEPROWADZENIU EWALUACJI NA ROK SZKOLNY 2015/2016

PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ ŻEGLUGI ŚRÓDLĄDOWEJ W KĘDZIERZYNIE-KOŹLU

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 8 w DĄBROWIE GÓRNICZEJ. rok szkolny 2013 / 2014

Plan pracy Wychowawczo-Profilaktycznej. SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Władysława Rdzanowskiego w Radziejowicach

Program Profilaktyki Gimnazjum im. Bohaterów Bitwy Warszawskiej 1920 r. w Stanisławowie Pierwszym. Cele ogólne:

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI XXIII LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE W WARSZAWIE

PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ KLAS V

PLAN PRACY II GRUPY WYCHOWAWCZEJ NA ROK SZKOLNY 2016/2017

Plan pracy wychowawczej w klasie IV

Program wychowawczo profilaktyczny na rok szkolny 2018/2019

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. Tytusa Trzecieskiego w Miejscu Piastowym.

PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ W ZRĘBICACH. w roku szkolnym 2014/2015

Szkoła Podstawowa nr 1 Marklowice

im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć

V. PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

PROGRAM PROFILKTYKI GIMNAZJUM NR 63 IM. LAUREATÓW NAGRODY NOBLA W POZNANIU

PROGRAM WYCHOWAWCZY GIMNAZJUM NR 150 W WARSZAWIE. Uczymy się nie dla szkoły lecz dla życia Seneka Młodszy

POWINNOŚCI I TREŚCI WYCHOWAWCZE REALIZOWANE NA POSZCZEGÓLNYCH ETAPACH EDUKACYJNYCH wg PROGRAMU WYCHOWAWCZEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 6 W ZAMOŚCIU

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. TADEUSZA KOŚCIUSZKI W BODZANOWIE

Szkoła Podstawowa nr 1 Marklowice

2. Podnoszenie poczucia bezpieczeństwa dzieci w szkole i środowisku zewnętrznym poprzez podejmowanie działań zapobiegających agresji i przemocy:

Szkolny program profilaktyki

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. KS. JANA TWARDOWSKIEGO W CHODLU NA ROK SZKOLNY 2016/2017

Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Terminy

Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 19 Z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Bolesława Prusa Warszawie 2014/2015

PROGRAM WYCHOWAWCZY ZESPOŁU SZKÓŁ NR 14 NA ROK SZKOLNY 2013/2014

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁA PODSTAWOWA NR 2 IM. K. MAKUSZYŃSKIGO W LEGIONOWIE

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR Opracowała: Maria Sobocińska

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 4 W RAWICZU

PROGRAM WYCHOWAWCZY KLASY II GIMNAZJUM

Szkolny Program Wychowawczy na lata 2012/ / /2015

pogadanki dramy na godzinie wychowaw. filmy rozmowy wychowawcze sytuacje z życia szkolnego rozmowy wychowawcze kontrakty grupowe

Zadania Forma realizacji Spodziewany efekt Realizator Termin Zbadanie poziomu bezpieczeństwa w szkole, przedstawienie wyników podczas Rady

PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ ZESPOŁU SZKÓŁ W ZEGRZU w roku szkolnym 2014/2015

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PROGRAM PROFILAKTYCZNY. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 im. JANUSZA KORCZAKA W PRZEMKOWIE

PROGRAM WYCHOWAWCZY Szkoły Podstawowej im. Edmunda Bojanowskiego w Kunowie

PROGRAM WYCHOWAWCZY Szkoły Podstawowej nr 59 im. gen. J. H. Dąbrowskiego

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI POMÓC I DAĆ DROGOWSKAZ SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W OŚWIĘCIMIU

Szkolny program profilaktyczny rok szkolny 2012/2013

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH NA ROK SZKOLNY 2012/2013. Promowanie zdrowia oraz zasad bezpieczeństwa w szkole i poza nią

Osoby odpowiedzialne. I. 1. Stworzyć możliwość wykorzystania i zastosowania wiedzy w praktyce

Program Wychowawczy Społecznego Gimnazjum Stowarzyszenia Muzyków Polskich PRO ARTE w Łodzi

Transkrypt:

ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH I LICEALNYCH W WARSZAWIE ul. gen Zajączka 7 PLAN DZIAŁAŃ WYCHOWAWCZYCH I PROFILAKTYCZNYCH DLA UCZNIÓW ZESPOŁU SZKÓŁ ELEKTRONICZNYCH I LICEALNYCH W WARSZAWIE NA ROK SZKOLNY 2014/2015 Plan działań wychowawczych i profilaktycznych dla uczniów ZSEiL w Warszawie na rok szkolny 2014/2015 został zatwierdzony przez Radę Rodziców na spotkaniu w dniu 23.09.2014 r. i przez Radę Pedagogiczną w dniu 09.09.2014 r. WARSZAWA - WRZESIEŃ 2014 r.

Ramowy plan działań wychowawczych dla klas młodszych (I - II) Jest to ramowy plan realizacyjny w stosunku do Szkolnego Programu Wychowawczego. Klasowy plan działań wychowawczych przygotowuje każdy wychowawca dla swojej klasy. 1. Charakterystyka klasy: Liczba uczniów (w tym dziewczęta) Uczniowie powtarzający klasę Uczniowie wymagający szczególnej opieki ze względu na trudną sytuację materialną i rodzinną (po analizie ankiety dla klas pierwszych) Zainteresowania uczniów Pierwsze oznaki słabych i mocnych stron klasy 2. Charakterystyka absolwenta klasy: Zna zasady funkcjonowania w szkole i stosuje się do regulaminu szkolnego dbając o bezpieczeństwo swoje i innych Zna swoje prawa i obowiązki wynikające ze Statutu Szkoły Zna konsekwencje zdrowotne i społeczne zachowań ryzykownych Umie zaplanować swoją pracę i wypoczynek Dba o higienę i kulturę osobistą Jest tolerancyjny m. in. wobec osób o innych preferencjach seksualnych czy wyznaniach, nawet jeśli nie akceptuje ich zachowań Gotów jest ponosić odpowiedzialność za swoje postępowanie i decyzje Rozwija umiejętność pracy w grupie, komunikowania się i budowania relacji koleżeńskich Buduje swój system wartości: - dokonując wyborów między dobrem a złem, - dostrzegając potrzeby słabszych, - reagując na krzywdę, - zdobywając wiedzę, - doskonaląc swoje umiejętności, - rozwijając swoje zainteresowania i pasje,

- biorąc udział w szkolnych uroczystościach patriotycznych. 3. Cele do realizacji w klasach młodszych: Wprowadzenie uczniów w środowisko szkoły, zapoznanie z jej programem wychowawczym, regulaminem, tradycjami Integracja klasy Kształtowanie postaw moralnych (odpowiedzialności, uczciwości, prawdomówności itd.) Kształtowanie postaw prozdrowotnych Rozwijanie wrażliwości, samodzielności i kreatywności wychowanków Zaktywizowanie uczniów do pracy na rzecz klasy, szkoły, środowiska Kształtowanie właściwego stosunku uczniów do nauki, rozwijanie umiejętności radzenia sobie z niepowodzeniami szkolnymi Szerzenie zasad kultury osobistej, w tym kultury języka Dbanie o rozwój uczniów zdolnych Wspieranie w rozwoju uczniów słabych Otoczenie opieką uczniów z problemami Przygotowanie do udziału w kulturze jako świadomych odbiorców Kształtowanie postawy obywatelskiej i patriotycznej Nawiązanie współpracy z rodzicami 4. Treści wychowawcze i wartości w klasowym programie wychowawczym. Obszar kompetencji 1. etyczno - moralnych 2. społeczno - obywatelskich i Zadania Przekazywanie norm społecznych i systemu wartości poprzez własną postawę oraz w treściach edukacyjnych. Wspomaganie rozwoju etycznomoralnego ucznia. Zapoznanie z najważniejszymi dokumentami szkoły. Przykładowe działania wychowawcze Zapoznanie z podstawowymi normami panującymi w szkole. Uczenie szacunku do pracy innych oraz wspieranie uczniów w rzetelnym wypełnianiu obowiązków szkolnych. Wyrabianie dobrych nawyków i wskazywanie właściwych postaw moralnych w określonych sytuacjach. Np.: Monitorowanie frekwencji uczniów. Zorganizowanie pomocy koleżeńskiej. Zachęcanie do udziału w wolontariacie szkolnym. Zapoznanie uczniów i rodziców ze Statutem Szkoły, Programem

patriotycznych 3. interpersonalnych Wspieranie działania samorządu klasowego. Zmobilizowanie uczniów do reprezentowania klasy i szkoły w różnych konkursach, zawodach sportowych i olimpiadach. Motywowanie uczniów do aktywnego udziału w uroczystościach szkolnych. Pogadanki na lekcjach wychowawczych i przedmiotowych na temat postaw prospołecznych i patriotycznych. Zintegrowanie klasy. Uczenie się tolerancji wobec siebie nawzajem. Wychowawczym, Szkolnym Programem Profilaktyki i Planem Pracy Szkoły. Wybory samorządu klasowego i zaplanowanie działań. Zachęcanie do aktywnego uczestnictwa w konkretnych rywalizacjach ( zgodnie z harmonogramem Planu Pracy Szkoły) Przygotowanie uczniów do aktywnego udziału w Ślubowaniu klas pierwszych oraz np.: Dniu Europejskim, Święcie Szkoły, Wigilii itp. W planie należy uwzględnić tematy lekcji. Zajęcia na temat odpowiedzialności prawnej nieletnich i zachowań ryzykownych prowadzone przez Straż Miejską/ Policję. Uczestniczenie w warsztatach integracyjnych. Zorganizowanie np.: wycieczki klasowej, imprezy klasowej. Reagowanie w konkretnych sytuacjach. Egzekwowanie szacunku we wzajemnych relacjach uczniów. Zachęcanie do udziału w szkolnych akcjach charytatywnych. Kształtowanie postawy asertywnej. 4. estetycznych Uwrażliwianie młodzieży na estetykę w otoczeniu. 5. zdrowotnoekologicznych Wspomaganie w rozwoju kulturalnym ucznia. Realizowanie programów dotyczących zdrowia i higieny. Rozwijanie świadomości ekologicznej. Należy uwzględnić w sprawozdaniu, jeśli będą organizowane na terenie szkoły. Omawianie konkretnych sytuacji trudnych dla ucznia. Dbanie o klasopracownię. Wyrabianie nawyku zachowania czystości oraz poszanowania mienia szkolnego. Zachęcenie do uczestnictwa w konkursach literacko poetyckich. Organizowanie wyjść np.: do teatru, muzeum, kina. Zwracanie uwagi na kulturę języka. Realizacja programu pt.:,,ars, czyli jak dbać o miłość. Realizacja programu pt.:,,program profilaktyki zintegrowanej o charakterze uprzedzająco-interwencyjnym" Prowadzenie lekcji wychowawczych z profilaktyki uzależnień. Organizacja zajęć na temat cyberprzemocy. Organizacja spektaklu profilaktycznego.

6. dążenie do samorozwoju Rozpoznanie potencjału intelektualnego i zainteresowań uczniów. Wzmacnianie poczucia własnej wartości u wychowanków. Motywowanie uczniów do pracy nad własnymi słabościami. Pobudzanie kreatywności indywidualnej i klasowej. Zapoznanie uczniów z przepisami bhp w szkole. Zmobilizowanie uczniów do udziału w akcji Sprzątanie Świata, Dzień Ziemi itp. Przeprowadzenie ankiety wśród rodziców i uczniów. Zachęcenie uczniów do skorzystania z oferty zajęć pozalekcyjnych organizowanych na terenie szkoły. Dostrzeganie mocnych stron każdego ucznia poprzez stosowanie wzmocnień pozytywnych (nagrody, pochwały). NP.: pogadanki, lekcje wychowawcze, zaproszenie pedagoga lub psychologa szkolnego na lekcję, rozmowy indywidualne z uczniem. Wzmacnianie samodzielnej aktywności uczniów w konkretnych sytuacjach. 5.Współpraca z rodzicami Przeprowadzenie wyborów do rady oddziałowej. Przeprowadzenie zajęć dla rodziców przez realizatorów Programu profilaktyki zintegrowanej o charakterze uprzedzająco-interwencyjnym. Zapoznanie rodziców z najważniejszymi dokumentami szkolnymi, w tym z klasowym planem działań wychowawczych. Np: Przekazanie informacji o możliwości uzyskania pomocy materialnej, pomocy psychologiczno pedagogicznej oraz edukacyjnej z dodatkowej oferty zajęć pozalekcyjnych. Ustalenie zasad zwalniania uczniów i usprawiedliwiania nieobecności zgodnie z regulaminem szkoły. Telefoniczne powiadamianie rodziców o całodniowych nieusprawiedliwionych nieobecnościach ucznia w szkole. Stały kontakt telefoniczny z rodzicami uczniów, którzy wagarują. Informowanie wychowawcy przez rodziców o nieobecności ucznia.

Wypracowanie wspólnej strategii w pracy z uczniem. Zachęcenie do wpłacania składek na Radę Rodziców. Przekazywanie informacji o sposobie zagospodarowywania składek na Radę Rodziców. Pozyskiwanie rodziców do działań na rzecz klasy i szkoły. Zachęcenie rodziców do wyrażania swojej opinii na temat pracy szkoły oraz włączenie się do tej pracy bezpośrednio lub poprzez swoich przedstawicieli w Radzie Rodziców. Zachęcenie do promowania szkoły w środowisku. 6. Współpraca w zespole wychowawczym Rozwiązywanie na bieżąco pojawiających się problemów wychowawczych. W sprawozdaniu należy uwzględnić ilość i tematykę zebrań zespołu. W przypadku pojawienia się problemu należy umieścić informację o sposobie jego rozwiązywania a także efektach podjętych działań. 7. Tematyka godzin wychowawczych Obowiązkowo: 1. Przekazanie podstawowych zasad bezpieczeństwa w szkole i w drodze do niej. 2. Wybór samorządu klasowego. 3. Zapoznanie ze Statutem Szkoły i wynikającymi z niego prawami i obowiązkami ucznia. 4. Omówienie zasad oceniania przedmiotowego oraz zachowania. 5. Zapoznanie z Regulaminem Wycieczek Szkolnych. Propozycje, np.: 6. Wpływ używek na nasze zdrowie, np.: profilaktyka palenia papierosów. 7. Zasady skutecznego uczenia się. 8. Organizowanie własnego czasu wolnego. 9. Prawidłowa komunikacja podstawą dobrych kontaktów międzyludzkich. 10. Przemoc i agresja w grupach rówieśniczych 11. Savoir-vivre młodego człowieka. 12. Poczucie własnej wartości samoakceptacja. 13. Asertywność jako klucz do uniknięcia nałogów. 14. Tradycje i obrzędy wigilijne.

15. Polskie święta narodowe. 16. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. 17. Jak budować swój system wartości? 18. Zagrożenia w cyberprzestrzeni. 19. AIDS profilaktyka. 20. Kultura słowa w szkole i poza nią. 21. Co to znaczy być uczciwym i prawdomównym? Czy warto? 22. Jakim jestem przyjacielem? 23. Co to jest empatia? 24. Etapy rozwoju miłości. 25. Pornografia czy nieszkodliwa? 26. Nie bądź agresywny, bądź asertywny.