ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO Sreszczenie Michał Barnicki Poliechnika Śląska, Wydział Oranizacji i Zarządzania Monika Odlanicka-Poczobu Poliechnika Śląska, Wydział Oranizacji i Zarządzania W przedsawionej pracy podjęo problem opymalizacji łącznych koszów urzymania oówki w oddziałach bankowych. ZaleŜą one łównie od dwóch czynników, wyceny oówki i koszów jej ransporu. Celem łównym pracy było opracowanie meody minimalizacji w/w koszów przy oraniczeniu liczby wykonywanych ransporów oówki. Słowa kluczowe: zarządzanie oówką, opymalizacja ilości ransporów, minimalizacja łącznych koszów urzymania oówki. Wsęp Prowadzona od wielu miesięcy poliyka Narodoweo Banku Polskieo (NBP), poleająca na niewielkich i w miarę sysemaycznych obniŝkach sóp procenowych, powoduje sałe zmniejszanie się cen ransferowych na rynku międzybankowym. Ceny ransferowe wyceny oówki, kóre opierają się na wycenie akywów i pasywów nieobciąŝonych rezerwą obowiązkową, sale obni- Ŝają się. I ak z poziomu 18,8140% w syczniu 2001 obniŝyły się do poziomu 5,3748 % w marcu Spadek cen ransferowych ma sały kierunek i nic nie zapowiada odwrócenia eo rendu. Ceny ransferowe 20,00 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 sy-01 mar-01 maj-01 lip-01 wrz-01 lis-01 sy-02 mar-02 maj-02 lip-02 wrz-02 lis-02 sy-03 mar-03 maj-03 lip-03 wrz-03 lis-03 sy-04 mar-04 Rys 1. Spadek cen ransferowych wyceny akywów

2 470 Realizacja Sysemów Wspomaania Oranizacji i rozwiązania Tendencja aka powoduje, iŝ warość wyceny oówki sysemaycznie maleje. Skukuje o coraz mniejszym wpływem wyceny środków w kasie na wynik finansowy oddziałów banków. Oraniczanie limiów oówkowych, jak i ich ryorysyczne przesrzeanie, nie przynosi juŝ, jak o miało miejsce w laach ubiełych, znacząceo polepszenia wysokości wyniku finansoweo oddziałów banków. Usalanie niskich limiów i ich przesrzeanie, powodować moŝe braki oówki w placówkach bankowych. Zjawisko o odczuwalne moŝe być szczeólnie, w odzinach porannych, przed przybyciem konwoju do placówki. Model Baumola Zodnie z Modelem Baumola łączny kosz urzymania oówki (w badanym okresie) o suma koszów ransakcyjnych (K ) i koszów alernaywnych (K u ). K = K + K ( 1 ) c u Koszy Kosz ransporu (kosz ransakcyjny ) Kosz urzymania oówki (Kosz alernaywny) Kosz całkowiy Liczba ransporów oówki Rys 2. Łączne koszy oówki Koszem ransakcyjnym w badanym przypadku jes kosz łączny kosz ransporu. K = C * I ( 2 ) j dzie: I - Średnia miesięczna ilości ransporów, C j - Kosz jednoskowy ransporu. Koszem alernaywnym jes kosz urzymania oówki (K u ).

3 Zarządzanie koszami urzymania oówki w oddziałach banku K u = S * I p * Cr * ( 3 ) 365 dzie: S - Średni miesięczny san oówki w placówkach, I p - Ilości placówek, C r - Cena ransferowa akywów. Na podsawie równań (1), (2) i (3) orzymano: K c C j * I + S * I p * Cr 31 * 365 = ( 4 ) Badania Celem podjęych badań było określenie fakycznych relacji zachodzących pomiędzy koszami ransakcyjnymi a koszami alernaywnymi. Przeanalizowano dane doyczące średnich zasiłków i średnieo sanu oówki, pochodzące z 23 oddziałów wybraneo banku. Na podsawie ych danych (Tablica 1) swierdzono, iŝ isnieje wysoka korelacja pomiędzy wielkością średnich zasiłków i średnimi sanami oówki. Współczynnik korelacji pomiędzy badanymi wielkościami wynosi 0,9071. Tabela 1 Średnie zasiłki i średnie sanu oówki w poszczeólnych placówkach. Oddział Średni Zasiłek Średni san oówki Oddział Średni Zasiłek Średni san oówki O , ,89 O , ,72 O , ,22 O , ,06 O , ,96 O , ,34 O , ,08 O , ,55 O , ,94 O , ,83 O , ,35 O , ,26 O , ,35 O , ,53 O , ,17 O , ,87 O , ,45 O , ,43 O , ,43 O , ,82 O , ,11 O , ,63 O , ,64 Wysoka korelacja pomiędzy wielkością średnich zasiłków i średnimi sanami oówki oraz dalsza analiza pozwoliła na wyznaczenie eoreyczneo równania linioweo obrazująceo wzajemną zaleŝność pomiędzy badanymi czynnikami (Rysunek 3).

4 472 Realizacja Sysemów Wspomaania Oranizacji i rozwiązania y = 1,5232* x ( 5 ) ,00 ZaleŜność pomiędzy średnim zasiłkiem a średnim sanem oówki ,00 średni san oówki , , ,00 y = 1,5232x R 2 = 0, , , , , ,00 średni zasiłek , , ,00 Rys. 3. Korelacja i wyznaczenie linii średnieo sanu oówki Wyznaczenie powyŝszej zaleŝności pozwala wierdzić, iŝ: S = f S ) ( 6 ) ( z do dalszych badań przyjęo liniową zaleŝność pomiędzy badanymi wekorami S = a * S b ( 7 ) z + dzie: - średni zasiłek. S z Wiedząc, Ŝe: Z S z = ( 8 ) I dzie: (Z ) - Łączne średniomiesięczne zaporzebowanie na oówkę w oddziałach (róŝnica pomiędzy sumą wypła (S wy ) a sumą wpła (S wp ) w badanych placówkach). Z = S S ( 9 ) wy wp Przyjęo osaecznie:

5 Zarządzanie koszami urzymania oówki w oddziałach banku 473 a * Z 31 Kc C j * I b * I p * Cr * I = ( 10 ) ZałoŜyć moŝna, Ŝe sałymi w skali miesiąca są: 1. Cena ransferowa 1, 2. Cena jednoskowa ransporu 2, 3. Średnie zaporzebowanie na oówkę 3, 4. Ilość placówek 4. Dzięki powyŝszym załoŝeniom oraz zaleŝności (5) równanie (10) jes równaniem jednej zmiennej (I ). ZróŜniczkowano równanie (10) wzlędem I. Obliczając I = I dla pierwszej pochodnej równej zero orzymujemy równanie (11), pozwalające usalić ilość ransporów, kóra minimalizuje całkowie koszy urzymania oówki. 31 a * Z * I p * Cr * I 365 C '= ( 11 ) j Znając powyŝszą zaleŝność moŝna określić punk wyznaczający opymalną ilość ransporów oówki w miesiącu oówki w jednym ransporcie przy minimalizacji łącznych koszów urzymania oówki i ransporów (punk B na rysunku 4). 1 Zmiany w osanim czasie w skali miesiąca pomijalnie małe (rysunek 1). 2 ZałoŜenie akie wydaje się być słusznym dyŝ zmianami w okresie syczeń 2001 marzec 2004 było jedynie obniŝenie jednoskowych koszów ransporu: - W kwieniu 2003 z poziomu 118,34 PLN do poziomu 111,24PLN. - W październiku 2003 z poziomu 111,24PLN do poziomu 97,6 PLN. 3 RóŜnice w poszczeólnych miesiącach badaneo okresu były pomijalnie małe. 4 W okresie badawczym ilość placówek nie zmieniła się.

6 474 Realizacja Sysemów Wspomaania Oranizacji i rozwiązania ZaleŜność łącznych koszów oówki od ransporów , , ,00 E ,00 kosz , ,00 D ,00 A C ,00 B , , ilość ransporów Rys. 4. Łączne koszy oówki 1. Punk A równowaŝny poziom koszów, 2. Punk B punk opymalny, 3. Punk C san obecny, 4. Linia A B - zalecane scenariusze (poprawa ekonomiczna, zarządzania i loisyki), 5. Linia B C - scenariusze poprawiające ekonomikę, ale nieefekywne z punku widzenia zarządzania i loisyki, 6. Linia A C wyznacza dopuszczalny poziom koszów (nieprzekraczanie obecnych), 7. Linie E A i C D obrazują syuację poarszającą wyniki ekonomiczne. Po przeprowadzeniu badań dla 23 oddziałów, do kórych odbywają się ranspory usalono, iŝ w badanym przypadku poszczeólne paramery przyjmują średnio nasępujące warości: K j - 97,6 PLN, Z PLN, I p - 23, C - 5,37%. Znając ponado paramery a i b równania (5) wyznaczono opymalną ilość ransporów, kóra minimalizuje koszy całkowie. I ' = 380, Znając I wyznaczono: 8. Minimalny kosz całkowiy (K c )

7 Zarządzanie koszami urzymania oówki w oddziałach banku 475 K c = PLN, 9. Wysokość średnieo zasiłku (S z ) S z = PLN, 10. Średni miesięczny san oówki w placówkach S S = 1,5232 * S z = Warian en jes najbardziej opymalny z punku widzenia ekonomii i efekywny z punku zarządzania i loisyki, poniewaŝ: maksymalnie redukuje koszy, pozwala na zwiększenie limiów kasowych, co z w nasępswie zwiększa ilość oówki na placówkach i uławia pracę placówkom, zmniejszenie liczby ransporów upraszcza loisykę ransporów. Przeprowadzono obliczenia dla punków A,B,C (parz rys. 4). Porównanie scenariuszy Punk "B" Punk "C" Opymalny San obecny (marzec 2003) Tabela 2 Punk "A" RównowaŜny koszowo z punkem "C" Ilość ransporów Wielkość średnieo zasiłku Średni san oówki ( w ys.) Wycena oówki Kosz ransporów Łączny kosz oówki San obecny (punk C) 1. Średni san oówki wynosi PLN, kórej wycena wynosi PLN, 2. Wykonywanych jes 443 ranspory, kórych kosz wynosi PLN, 3. Łączny kosz oówki PLN, 4. Średni zasiłek na placówkę wynosi PLN. Jes o san niekorzysny z punku widzenia ekonomii, zarządzania i loisyki dyŝ: eneruje nieporzebne koszy (podejście ekonomiczne), oranicza ilość oówki na placówkach, co urudnia funkcjonowanie jednosek sprzedaŝowych (podejście zarządzania placówką),

8 476 Realizacja Sysemów Wspomaania Oranizacji i rozwiązania znaczna ilość ransporów urudnia loisykę ransporów (loisyka ransporów). Wnioski 1. Średni san oówki w placówkach jes funkcją średnich zasiłków. 2. Przy przyjęych załoŝeniach łączny kosz oówki jes funkcją ilości ransporów. 3. MoŜna zwiększyć wynik finansowy opymalizując wielkości zasiłków oówki oraz ilości ransporów do placówek, poprzez zwiększenie limiów oówkowych i zmniejszenie ilości ransporów. 4. Przeprowadzoną analizę naleŝy poszerzyć o badanie wykonane na większej liczbie oddziałów, co spowoduje bardziej precyzyjne wyznaczenie paramerów. 5. Pozosawiając wynik finansowy na niezmienionym poziomie moŝna znacząco zwiększyć ilość oówki na placówkach, przy jednoczesnym uproszczeniu loisyki ransporów. Lieraura [Baum52] [Bel 99] Baumol W.J., The Translaions Demamd for Cash: An Inrovenory Theoreic Approach, Quarerly Journal of Economics. November 1952, s Euene F. Briham, Louis C. Gapenski; Zarządzanie finansami Warszawa 2000: Polskie Wydaw. Ekonomiczne. ISBN THE MANAGEMENT OF THE CASH COST MAINTENANCE IN COMMERCIAL BANK BRANCHES. The presened work deals wih he opimizaion of he cash mainenance oal coss in bank branches. The main aim of he work is he reducion of hese coss and of he number of ranspors. Key words: cash manaemen, opimizaion of he ranspor number, reducion of he oal cos of he cash mainenance.