Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym. Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski

Transkrypt

1 Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski

2 Aktywa instytucji finansowych w Polsce w latach (w mld zł) Banki komercyjne 410,5 448,2 443,1 463,3 509,8 552,5 639,7 746,0 880,4 Banki spółdzielcze System finansowy w Polsce (1) 18,0 21,5 23,4 25,7 28,7 33,9 42,1 48,9 54,6 SKOK-i 1,2 1,8 2,5 3,3 4,2 5,3 6,0 7,3 8,8 Zakłady ubezpieczeń Fundusze inwestycyjne Otwarte fundusze emerytalne Podmioty maklerskie 37,9 47,1 57,6 65,7 77,9 89,6 108,6 126,9 132,9* 7,0 12,1 23,0 33,8 37,6 61,6 99,2 133,8 86,5 9,9 19,4 31,6 44,8 62,6 86,1 116,6 140,0 139,7 3,9 2,9 2,8 3,7 5,5 6,9 10,8 11,8 10,4* ŁĄCZNIE 488,4 553,0 584,0 640,3 726,3 835,9 1023,0 1214,8 1313,3 * Dane na koniec czerwca 2008 r. Źródło: NBP, KNF, Analizy Online, KSKOK. 2

3 System finansowy w Polsce (2) Aktywa systemu finansowego w relacji do PKB w latach (w %) Polska 78,6 85,0 96,5 104,0 Czechy 119,3 126,7 125,6 134,2 Węgry 100,0 114,6 128,4 140,6 Słowacja 100,5 110,9 101,5 113,5 Strefa euro 365,7 398,4 416,4 435,8 Źródło: dla strefy euro: EU Banking Structures. Frankfurt October 2008, ECB; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz dane GUS. 3

4 Struktura transakcji o charakterze lokacyjnym na rynku międzybankowym w Polsce i w strefie euro w latach % 80 System finansowy w Polsce (3) Polska Strefa euro Lokaty niezabezpieczone Transakcje warunkowe Swapy walutowe Uwaga: obroty netto na międzybankowym rynku transakcji o charakterze lokacyjnym w Polsce i w strefie euro są równe wartości nominalnej lokat niezabezpieczonych, transakcji warunkowych (repo i SBB) oraz swapów walutowych zawartych jedynie między bankami rezydentami, odpowiednio, Polski i strefy euro. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych NBP, KDPW oraz Euro Money Market Survey Frankfurt 2007, ECB. Dane dla strefy euro zostały zrewidowane przez ECB. 4

5 Rola rynku międzybankowego w zarządzaniu płynnością (1) BANK A BANK B kredyt depozyt +100 KIR NBP Rachunki banków: BANK A BANK B BANK C... Gotówka w obiegu 5

6 Rola rynku międzybankowego w zarządzaniu płynnością (2) BANK A BANK B kredyt depozyt rachunek -100 depozyt 100 rachunek +100 depozyt +100 KIR NBP Rachunki banków: BANK A -100 BANK B +100 BANK C... Gotówka w obiegu 6

7 Rola rynku międzybankowego w zarządzaniu płynnością (3) BANK A BANK B kredyt rachunek -100 rachunek +100 depozyt +100 NBP Rachunki banków: BANK A -100 BANK B +100 BANK C... Gotówka w obiegu Efekty: 1. kredyty depozyty (i M3) pieniądz rezerwowy zmiany stanów rachunków banków w banku centralnym 7

8 Źródło: NBP. Wartość gotówki w obiegu 14,40% 14,10% 13,80% 13,50% 13,20% 12,90% 12,60% 12,30% 8 mln zł. gru-06 sty-07 wrz-08 lut-07 mar-07 kwi-07 maj-07 cze-07 lip-07 sie-07 wrz-07 paź-07 lis-07 gru-07 sty-08 lut-08 mar-08 kwi-08 maj-08 cze-08 lip-08 sie-08 paź-08 Pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) Udział pieniadza gotówkowego w pieniądzu M3

9 Stopień rozwoju sektora bankowego (banki komercyjne i spółdzielcze) w latach (w %) Kraj Sektor bankowy w Polsce (1) Aktywa/PKB Kredyty 1 /PKB Depozyty 2 /PKB Polska 59,6 64,3 68,1 26,3 30,4 36,6 33,5 35,4 35,9 Czechy 3 98,9 97,5 105,4 37,6 43,2 50,3 58,6 60,0 62,8 Węgry 79,7 87,4 96,0 39,3 43,1 47,8 34,0 35,2 34,5 Słowacja 95,4 86,1 89,7 38,0 40,7 44,8 58,1 56,6 57,3 Strefa euro 4 280,4 294,6 318,5 122,3 128,1 135,8 102,0 106,0 112,1 1 Kredyty i pożyczki sektora bankowego dla sektora niefinansowego w walucie krajowej i walutach obcych. 2 Depozyty sektora bankowego od sektora niefinansowego w walucie krajowej i walutach obcych. 3 Dane obejmują również kredyty dla/depozyty od niebankowych instytucji finansowych. 4 Aktywa, kredyty i pożyczki sektora instytucji kredytowych. Źródło: dla strefy euro: EU Banking Structures. Frankfurt October 2008, ECB; dla pozostałych krajów dane udostępnione przez narodowe banki centralne oraz dane GUS. 9

10 Sektor bankowy w Polsce (2) Aktywa zagraniczne netto sektora bankowego (w mld zł) mld zł gru-06 sty-07 lut-07 mar-07 kwi-07 maj-07 cze-07 lip-07 sie-07 wrz-07 paź-07 lis-07 gru-07 sty-08 lut-08 mar-08 kwi-08 maj-08 cze-08 lip-08 sie-08 wrz-08 paź-08 Aktywa zagraniczne netto sektora bankowego Źródło: NBP. 10

11 Sytuacja na rynkach finansowych (1) Po upadku Lehman Brothers kryzys światowy wpłynął na sytuację na krajowym rynku finansowym Przyczyny: Pogarszająca się sytuacja banków matek polskich banków, Zarządzanie ryzykiem na poziomie grup bankowych, Zarażenie kryzysem od innych krajów regionu (Węgry), Strach przed globalną recesją. 11

12 Sytuacja na rynkach finansowych (2) Największe zmiany w funkcjonowaniu rynków i instytucji finansowych w Polsce: Zmniejszona zdolność sektora bankowego do zarządzania ryzykiem, Znaczny spadek płynności na rynku, międzybankowym na skutek wzrostu ryzyka na innych rynkach emerging markets, Trudności w pozyskiwaniu i odnawianiu finansowania, Spadki cen akcji na giełdach. 12

13 Sytuacja na rynkach finansowych (3) Różnica między oprocentowaniem niezabezpieczonych depozytów międzybankowych i stawek OIS Rynek pieniężny Spread 3M WIBOR / 3M OIS Spread 3M EURIBOR / 3M OIS Spread 3M LIBOR / 3M OIS Spread 3M GB LIBOR/ 3M OIS paź-06 lis-06 gru-06 sty-07 lut-07 mar-07 kwi-07 maj-07 cze-07 lip-07 sie-07 wrz-07 paź-07 lis-07 gru-07 sty-08 lut-08 mar-08 kwi-08 maj-08 cze-08 lip-08 sie-08 wrz-08 paź-08 lis-08 Źródło: NBP. 13

14 Sytuacja na rynkach finansowych (4) Dzienne obroty netto na rynku niezabezpieczonych depozytów międzybankowych w Polsce Obroty netto w mld PLN sty sty 07 9 lut 07 1 mar mar kwi 07 2 maj maj cze 07 3 lip lip sie sie wrz paź paź lis gru 07 2 sty sty lut lut mar kwi kwi maj cze 08 1 lip lip 08 8 sie sie wrz 08 8 paź paź lis 08 Źródło: NBP Obroty netto w mld PLN Wielom. (Obroty netto w mld PLN) 14

15 Kondycja polskiego sektora bankowego (1) Trzy kwartały 2007 r. (w mld zł) Trzy kwartały 2008 r. (w mld zł) Zmiana w 2008 (w %) Przychody z tytułu odsetek 31,01 42,95 38,49 Koszty z tytułu odsetek 13,36 20,86 56,26 Wynik z tytułu odsetek 17,65 22,08 25,04 Wynik z tytułu prowizji 8,18 8,55 4,60 Przychody z udziałów i akcji 0,93 1,34 43,88 Wynik operacji finansowych 0,83 0,28-74,63 Wynik z pozycji wymiany 2,81 4,61 63,83 Wynik działalności bankowej 30,72 36,88 20,04 Koszty działania banku 15,41 17,95 16,52 Amortyzacja 1,68 1,71 2,24 Różnica wartości rezerw i aktualizacji 1,30 2,60 100,93 - w tym: odpisy netto na kredyty zagrożone 0,8 1,83 128,84 Zysk brutto 12,89 15,40 19,47 Zysk netto 10,48 12,63 20,51 Źródło: NBP. 15

16 Kondycja polskiego sektora bankowego (2) Dochodowość sektora bankowego w latach ,0% 30% 1,8% 27% 1,6% 24% 1,4% 21% 1,2% 18% 1,0% 15% 0,8% 0,6% 0,4% 0,2% 0,0% ROA ROE 12% 9% 6% 3% 0% Źródło: NBP. ROA ROE 16

17 17% 16% 15% 14% 13% 12% 11% 10% 9% 8% Kondycja polskiego sektora bankowego (3) Współczynnik wypłacalności B A S E L Źródło: NBP. 17

18 Pakiet Zaufania (1) Główne cele pakietu: Umożliwienie bankom pozyskiwania środków złotowych na dłuższe okresy (do 3 miesięcy), Umożliwienie bankom pozyskiwania środków walutowych, Zwiększenie możliwości pozyskania przez banki płynności złotowej poprzez rozszerzenie zabezpieczeń operacji z NBP. 18

19 Pakiet Zaufania (2) Instrumenty Pakietu Zaufania Operacje zasilające (REPO) o okresie zapadalności do 3 miesięcy Swapy walutowe (USD, EUR, CHF) Depozyty walutowe jako zabezpieczenie kredytu refinansowego 19

20 Pakiet Zaufania (3) 7 Możliwość arbitrażu na rynku depozytów międzybankowych i bonów skarbowych 6,8 6,6 6,4 6,2 6 5,8 Źródło: NBP dniowe REPO 6-dniowe REPO 14-dniowe REPO Rentowność BS- 3M WIBID 3M WIBOR 3M

21 Pakiet Zaufania (4) Transakcje fx swap: NBP przeprowadza transakcje FX swap: w EUR od 21 października 2008 r. w USD od 28 października 2008 r. w CHF od 17 listopada 2008 r. Okresy zapadalności: głównie 7 dni dla CHF także 84 dni Główny cel: umożliwienie zamknięcia otwartych pozycji FX w warunkach braku płynnego rynku 21

22 Kiedy nastąpi odbudowanie zaufania na rynku finansowym? Można przypuszczać, że do końca bieżącego roku sytuacja nie ulegnie poprawie, gdyż: Koniec roku zawsze charakteryzuje się niską płynnością na rynku pieniężnym Banki nie są skłonne do składania niezabezpieczonych lokat międzybankowych na koniec roku. Sytuacja na polskim rynku finansowym ulegnie prawdopodobnie poprawie, gdy nastąpi wzrost aktywności na rynkach bazowych: Zmiana na rynkach bazowych będzie możliwa po publikacji zaudytowanych sprawozdań finansowych za 2008 r. Wraz z upływem czasu podmioty funkcjonujące na rynku dostosują się do panującej sytuacji Przyczynią się do tego m.in. rządowe programy pomocy dla banków. 22

23 Struktura finansowania banków Środki z rynku międzybankowego w relacji do aktywów sektora bankowego w Polsce 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% 3,00% 2,00% 1,00% 0,00% gru-06 sty-07 lut-07 mar-07 kwi-07 maj-07 cze-07 lip-07 sie-07 wrz-07 paź-07 lis-07 gru-07 sty-08 lut-08 mar-08 kwi-08 maj-08 cze-08 lip-08 sie-08 wrz-08 paź-08 Źródło: NBP. Złote Waluty obce 23

24 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% Akcja kredytowa banków Banki mogą znacząco ograniczać akcję kredytową Realizacja Przewidywania Duże przedsiębiorstwa kredyty krótkoterminowe Duże przedsiębiorstwa kredyty długoterminowe Małe i średnie przedsiębiorstwa kredyty krótkoterminowe Małe i średnie przedsiębiorstwa kredyty długoterminowe 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 I.2007 II.2007 III.2007 IV.2007 I.2008 II.2008 III.2008 IV.2008 Źródło: NBP. 24

25 WNIOSKI 1. Reanimacja rynku międzybankowego ważna dla zarządzania płynnością w bankach i stabilności finansowej. 2. Ze względu na ograniczone finansowanie z tego rynku, nie ma jednak decydującego znaczenia dla akcji kredytowej. 3. Ograniczenie kredytu wynika przede wszystkim z wyższej wyceny ryzyka kredytowego. 4. Akcja kredytowa powinna być wspierana przez adresowane programy rządowe. 25

26 Dziękuję za uwagę 26