Józef Myrczek, Justyna Partyka Bank Spółdzielczy w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

Transkrypt

1 Józef Myrczek, Justyna Partyka Bank Spółdzielczy w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej Analiza wraŝliwości Banków Spółdzielczych na dokapitalizowanie w kontekście wzrostu akcji kredytowej w perspektywie krótkoterminowej (do roku) na podstawie wstępnych danych bilansowych wg stanu na 31 grudnia 2009r. Streszczenie : W celu oszacowania efektu dokapitalizowania sektora spółdzielczego nie wystarczy opierać się na danych zbiorczych, wskazujących na znaczną nadwyŝkę depozytów nad kredytami w Bankach Spółdzielczych. NaleŜy przeprowadzić analizę sytuacji poszczególnych BS ze względu na wielkość współczynnika wypłacalności oraz nadwyŝkę zobowiązań nad naleŝnościami. Na podstawie otrzymanych wyników moŝna wnioskować, Ŝe głównym czynnikiem ograniczającym akcję kredytową BS jest sytuacja rynkowa. W przypadku 425 BS (na ogółem 576 BS w sektorze) współczynnik wypłacalności wynosi powyŝej 12 % (a więc fundusze nie limitują akcji kredytowej). W grupie tej nadwyŝka depozytów wynosi ok. 7,6 mld zł. Jedynie w grupie 28 BS występuje niedobór kapitału (banki o współczynniku wypłacalności poniŝej 10%). W tej grupie zwiększenie funduszy własnych moŝe dać największy efekt wzrostu skali działania i spowodować uruchomienie w perspektywie krótkoterminowej akcji kredytowej zagospodarowującej nadwyŝki depozytów w wysokości ok. 1.4 mld zł. W efekcie : Zewnętrzne dokapitalizowanie Banków Spółdzielczych miałoby znacznie mniejszy wpływ na zwiększenie akcji kredytowej, niŝ wynika to z danych zbiorczych wskazujących na nadwyŝkę depozytów nad kredytami (zobowiązań wobec sektora niefinansowego i budŝetu nad naleŝnościami sektora niefinansowego i budŝetu) w wysokości ok. 14 mld zł na koniec 2009 roku. KaŜdy Bank Spółdzielczy prowadzi niezaleŝną politykę w zakresie zarządzania aktywami i pasywami, a nadwyŝki lokuje w Banku Zrzeszającym. Środki w Bankach Zrzeszających słuŝą częściowo akcji komercyjnej tych banków, ale przede wszystkim gwarantują płynność Zrzeszenia. Banki Spółdzielcze są bardzo zróŝnicowane. Niektóre cechy róŝniące BS to : Rynek (o charakterze wiejskim lub miejskim) NadwyŜka depozytów nad kredytami (211 BS powyŝej 150%, 69 BS poniŝej 110%) WyposaŜenie kapitałowe (280 BS, czyli ponad połowa posiada współczynnik wypłacalności powyŝej 15%, 28 BS poniŝej 10%) Skala wielkości działania (róŝnice ponad 100 krotne wielkości sumy bilansowej, od kilkunastu mln zł, do około 1,5 mld zł) Charakter produktów Analiza sytuacji sektora spółdzielczego nie moŝe bazować jedynie na danych zbiorczych, ale uwzględniać dane analityczne odpowiadające sytuacji poszczególnych podmiotów. 1

2 Dla potrzeb niniejszego opracowania wszystkie BS zostały podzielone na grupy w zaleŝności od aktualnego stopnia dokapitalizowania oraz nadwyŝki depozytów nad kredytami, wg wstępnych danych (nieaudytowanych) na koniec 2009 roku. Podział Banków Spółdzielczych na grupy ze względu na współczynnik wypłacalności oraz nadwyŝkę depozytów nad kredytami (podmioty niefinansowe i jednostki budŝetowe) Podział ze względu na aktualne wyposaŝenie kapitałowe, którego miarą jest współczynnik wypłacalności (podział uproszczony na potrzeby niniejszego opracowania): powyŝej 15% - w Bank występują nadwyŝki funduszy w stosunku do aktualnie prowadzonej działalności kapitału, 12 15% - Bank posiada wystarczający kapitał 10-12% - Bank posiada wystarczający kapitał, ale zwiększenie kapitału moŝe być celowe poniŝej 10% - zwiększenie kapitału moŝe mieć istotny wpływ na wzrost akcji kredytowej Podział ze względu na stosunek przyjętych depozytów do akcji kredytowej. Uwzględniono : naleŝności sektora niefinansowego i budŝetu" jako kredyty oraz "zobowiązania sektora niefinansowego i budŝetu" jako depozyty. (podział uproszczony, przyjęty na potrzeby niniejszego opracowania): powyŝej 150% : nadmiar środków % : bezpieczny nadmiar depozytów nad kredytami ( o ile spełnione są normy płynności) poniŝej 110% : brak nadwyŝki depozytów do rozwoju akcji kredytowej PowyŜszy uproszczony podział nie uwzględnia faktu, iŝ niektóre BS wykorzystują część funduszy własnych do finansowania akcji kredytowej. Poszczególne grupy oznaczono następującymi symbolami : Wskaźnik Współczynnik wypłacalności Stosunek PowyŜej 15% 12-15% 10-12% PoniŜej 10% depozytów do kredytów PowyŜej 150% GRUPA 1 GRUPA 2a GRUPA 2b GRUPA % GRUPA 4 GRUPA 5a GRUPA 5b GRUPA 6 PoniŜej 110% GRUPA 7 GRUPA 8a GRUPA 8b GRUPA 9 Charakterystyka grup : Grupa 1 : występuje zarówno nadwyŝka kapitału jak i depozytów. Akcję kredytową limituje rynek. Dokapitalizowanie nie zwiększy bezpośrednio akcji kredytowej. 2

3 Grupa 2a : Występuje znaczna nadwyŝka depozytów, Bank właściwie wyposaŝony w kapitał, posiada moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu funduszy. Niewielka wraŝliwość na dokapitalizowanie. Akcję kredytową z duŝym prawdopodobieństwem limituje rynek. Grupa 2b : Występuje znaczna nadwyŝka depozytów, Bank wystarczająco wyposaŝony w kapitał, posiada jeszcze pewne moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu funduszy własnych. Akcja kredytowa być moŝe limitowana przez rynek. Prawdopodobnie dokapitalizowanie moŝe w pewnym stopniu zwiększyć akcję kredytową. Grupa 3 : Występuje znaczna nadwyŝka depozytów, Bank spełnia normy kapitałowe, ale wzrost akcji kredytowej wymaga dokapitalizowania. Grupa 4 : Występuje nadwyŝka kapitału w stosunku do akcji kredytowej. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez rynek lub trudności w pozyskaniu środków. Grupa 5a : Bank właściwie wyposaŝony w kapitał, posiada moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez rynek lub trudności w pozyskaniu środków. Niewielka wraŝliwość na dokapitalizowanie. Grupa 5b : Bank wystarczająco wyposaŝony w kapitał, posiada jeszcze pewne moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez rynek lub trudności w pozyskaniu środków. Średnia wraŝliwość na dokapitalizowanie. Grupa 6 : Bank spełnia normy kapitałowe, ale wzrost akcji kredytowej wymaga dokapitalizowania. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez brak kapitału. DuŜa wraŝliwość na dokapitalizowanie. Grupa 7 : Występuje nadwyŝka kapitału w stosunku do akcji kredytowej. Nie występuje nadwyŝka depozytów. Brak środków (depozytów) limituje akcję kredytową. Dokapitalizowanie nie zwiększy akcji kredytowej Grupa 8a : Bank właściwie wyposaŝony w kapitał, posiada moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. Brak środków (depozytów) limituje akcje kredytową. Dokapitalizowanie nie zwiększy akcji kredytowej Grupa 8b : Bank wystarczająco wyposaŝony w kapitał, posiada pewne moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. Brak środków (depozytów) limituje akcje kredytową. Dokapitalizowanie moŝe w pewnym stopniu zwiększyć akcję kredytową o ile Bank zwiększy stabilną bazę depozytową. Grupa 9 : Bank spełnia normy kapitałowe, nie posiada nadwyŝki depozytów. Wzrost akcji kredytowej wymagałby zarówno dokapitalizowania jak i pozyskania środków depozytowych. 3

4 Wyniki analizy W wyniku analizy danych dotyczących wszystkich BS w poszczególnych grupach otrzymano następujące zestawienie (dane bilansowe w PLN): stan na (dane wstępne) stosunek depozytów do współczynnik wypłacalności kredytów powyŝej 15% 15-12,01% 12-10% poniŝej 10% PowyŜej 150% GRUPA 1 GRUPA 2a GRUPA 2b GRUPA 3 liczba banków suma bilansowa naleŝności brutto zobowiązania Razem dla grup 1-3 zobowiązania minus naleŝności % GRUPA 4 GRUPA 5a GRUPA 5b GRUPA 6 liczba banków suma bilansowa naleŝności brutto zobowiązania Razem dla grup 4-6 zobowiązania minus naleŝności poniŝej 110% GRUPA 7 GRUPA 8a GRUPA 8b GRUPA 9 liczba banków suma bilansowa naleŝności brutto zobowiązania Razem dla grup 7-9 zobowiązania minus naleŝności Razem nadwyŝka depozytów nad kredytami dla wszystkich 576 BS : Oszacowanie efektu dokapitalizowania zewnętrznego na wzrost akcji kredytowej w perspektywie krótkoterminowej W grupach 7, 8a, 8b, 9 (w sumie 69 BS o sumie bilansowej ok. 6 mld zł) nie występują aktualnie nadwyŝki depozytów nad kredytami. Dokapitalizowanie nie przyniesie tam bezpośrednich efektów w postaci wzrostu akcji kredytowej. 4

5 W grupach 1 i 4 (razem 241 BS o sumie bilansowej ok 12 mld zł) występują nadwyŝki depozytów nad kredytami (ok. 4 mld zł), ale te Banki posiadają nadwyŝki kapitałowe, a więc akcję kredytową nie limitują fundusze własne. Dokapitalizowanie nie przyniesie tam bezpośrednich efektów w postaci wzrostu akcji kredytowej. W grupach 3 i 6 (razem 24 BS o sumie bilansowej ok. 6 mld zł, są to w większości relatywnie duŝe banki) dokapitalizowanie moŝe przynieść istotny efekt w postaci zwiększenia akcji kredytowej. NadwyŜka depozytów nad kredytami wynosi w tych grupach około 1,4 mld zł, W grupach 2a i 5a (razem 130 BS o sumie bilansowej niecałe 13 mld zł, nadwyŝka ok. 3,5 mld zł) dokapitalizowanie moŝe przynieść niewielki wzrost akcji kredytowej (kapitały w niewielkim stopniu o ile w ogóle limitują akcję kredytową). Wzrostowi akcji kredytowej w grupie 5a powinien towarzyszyć jednocześnie wzrost ilości pozyskanych depozytów. W grupach 2b i 5b (razem 112 BS o sumie bilansowej 20 mld zł, nadwyŝka depozytów ok. 5 mld zł) dokapitalizowanie w niektórych przypadkach moŝe przynieść wzrost akcji kredytowej (kapitały mogą w pewnym stopniu limitować wzrost akcji kredytowej). Wzrostowi akcji kredytowej w grupie 5b powinien towarzyszyć jednocześnie wzrost ilości pozyskanych depozytów. Inne czynniki związane ze wzrostem funduszy własnych i akcji kredytowej Dokapitalizowanie w postaci zaliczenia poŝyczek podporządkowanych do funduszy uzupełniających wymaga uzyskania zgody KNF. W przypadku niektórych Banków Spółdzielczych (z róŝnych grup rówieśniczych), w znacznym stopniu wykorzystany został ustawowy limit wielkości funduszy uzupełniających (poŝyczek podporządkowanych) wynoszący 50% funduszy podstawowych i dalsze wzmocnienie funduszy w ten sposób nie jest moŝliwe lub jest moŝliwe w sposób bardzo ograniczony. Istotne znaczenie (ograniczenie) dla rozwoju akcji kredytowej, szczególnie w przypadku szybkiego jej wzrostu, oprócz nominalnej wartości bazy depozytowej, mają równieŝ regulacje dotyczące płynności (Uchwała nr 9/2007 KNF z 3 marca 2007 z późniejszymi zmianami), które szczególnie dla Banków Spółdzielczych o sumie bilansowej powyŝej 200 mln zł nakładają ograniczenia związane z wielkością stabilnej bazy depozytowej w stosunku do aktywów o ograniczonej płynności. W wyniku wzrostu akcji kredytowej w bankach spółdzielczych moŝe nastąpić zmniejszenie lokat w Bankach Zrzeszających. W zaleŝności od skali tego zjawiska efekt dla sytuacji tych banków moŝe nie być istotny lub być bardzo znaczący, ze względu na zaangaŝowanie części tych środków w akcję kredytową Banków Zrzeszających oraz konieczność zapewnienia płynności Zrzeszeniom. Najistotniejszym czynnikiem wewnętrznym umoŝliwiającym wzrost akcji kredytowej jest coroczny przyrost funduszy własnych Banków Spółdzielczych poprzez podział nadwyŝki bilansowej (zysku netto) oraz dopłaty członków do funduszu udziałowego. Wzrost funduszy własnych w wyniku podziału nadwyŝki bilansowej za rok 2009 moŝna szacować na ok. 80% wyniku netto (wynoszącego około 700 mln zł dla wszystkich BS), to jest około pół miliarda zł. Wniosek : Zewnętrzne dokapitalizowanie Banków Spółdzielczych miałoby znacznie mniejszy wpływ na zwiększenie akcji kredytowej, niŝ wynika to z danych zbiorczych wskazujących na 5

6 nadwyŝkę depozytów nad kredytami (zobowiązań wobec sektora niefinansowego i budŝetu nad naleŝnościami sektora niefinansowego i budŝetu) w wysokości ok. 14 mld zł na koniec 2009 roku. 6

7 Józef Myrczek, Justyna Partyka Bank Spółdzielczy w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej Analiza wraŝliwości Banków Spółdzielczych na dokapitalizowanie w kontekście wzrostu akcji kredytowej w perspektywie krótkoterminowej (do roku) na podstawie wstępnych danych bilansowych wg stanu na 31 grudnia 2009r. Streszczenie : W celu oszacowania efektu dokapitalizowania sektora spółdzielczego nie wystarczy opierać się na danych zbiorczych, wskazujących na znaczną nadwyŝkę depozytów nad kredytami w Bankach Spółdzielczych. NaleŜy przeprowadzić analizę sytuacji poszczególnych BS ze względu na wielkość współczynnika wypłacalności oraz nadwyŝkę zobowiązań nad naleŝnościami. Na podstawie otrzymanych wyników moŝna wnioskować, Ŝe głównym czynnikiem ograniczającym akcję kredytową BS jest sytuacja rynkowa. W przypadku 425 BS (na ogółem 576 BS w sektorze) współczynnik wypłacalności wynosi powyŝej 12 % (a więc fundusze nie limitują akcji kredytowej). W grupie tej nadwyŝka depozytów wynosi ok. 7,6 mld zł. Jedynie w grupie 28 BS występuje niedobór kapitału (banki o współczynniku wypłacalności poniŝej 10%). W tej grupie zwiększenie funduszy własnych moŝe dać największy efekt wzrostu skali działania i spowodować uruchomienie w perspektywie krótkoterminowej akcji kredytowej zagospodarowującej nadwyŝki depozytów w wysokości ok. 1.4 mld zł. W efekcie : Zewnętrzne dokapitalizowanie Banków Spółdzielczych miałoby znacznie mniejszy wpływ na zwiększenie akcji kredytowej, niŝ wynika to z danych zbiorczych wskazujących na nadwyŝkę depozytów nad kredytami (zobowiązań wobec sektora niefinansowego i budŝetu nad naleŝnościami sektora niefinansowego i budŝetu) w wysokości ok. 14 mld zł na koniec 2009 roku. KaŜdy Bank Spółdzielczy prowadzi niezaleŝną politykę w zakresie zarządzania aktywami i pasywami, a nadwyŝki lokuje w Banku Zrzeszającym. Środki w Bankach Zrzeszających słuŝą częściowo akcji komercyjnej tych banków, ale przede wszystkim gwarantują płynność Zrzeszenia. Banki Spółdzielcze są bardzo zróŝnicowane. Niektóre cechy róŝniące BS to : Rynek (o charakterze wiejskim lub miejskim) NadwyŜka depozytów nad kredytami (211 BS powyŝej 150%, 69 BS poniŝej 110%) WyposaŜenie kapitałowe (280 BS, czyli ponad połowa posiada współczynnik wypłacalności powyŝej 15%, 28 BS poniŝej 10%) Skala wielkości działania (róŝnice ponad 100 krotne wielkości sumy bilansowej, od kilkunastu mln zł, do około 1,5 mld zł) Charakter produktów Analiza sytuacji sektora spółdzielczego nie moŝe bazować jedynie na danych zbiorczych, ale uwzględniać dane analityczne odpowiadające sytuacji poszczególnych podmiotów. 1

8 Dla potrzeb niniejszego opracowania wszystkie BS zostały podzielone na grupy w zaleŝności od aktualnego stopnia dokapitalizowania oraz nadwyŝki depozytów nad kredytami, wg wstępnych danych (nieaudytowanych) na koniec 2009 roku. Podział Banków Spółdzielczych na grupy ze względu na współczynnik wypłacalności oraz nadwyŝkę depozytów nad kredytami (podmioty niefinansowe i jednostki budŝetowe) Podział ze względu na aktualne wyposaŝenie kapitałowe, którego miarą jest współczynnik wypłacalności (podział uproszczony na potrzeby niniejszego opracowania): powyŝej 15% - w Bank występują nadwyŝki funduszy w stosunku do aktualnie prowadzonej działalności kapitału, 12 15% - Bank posiada wystarczający kapitał 10-12% - Bank posiada wystarczający kapitał, ale zwiększenie kapitału moŝe być celowe poniŝej 10% - zwiększenie kapitału moŝe mieć istotny wpływ na wzrost akcji kredytowej Podział ze względu na stosunek przyjętych depozytów do akcji kredytowej. Uwzględniono : naleŝności sektora niefinansowego i budŝetu" jako kredyty oraz "zobowiązania sektora niefinansowego i budŝetu" jako depozyty. (podział uproszczony, przyjęty na potrzeby niniejszego opracowania): powyŝej 150% : nadmiar środków % : bezpieczny nadmiar depozytów nad kredytami ( o ile spełnione są normy płynności) poniŝej 110% : brak nadwyŝki depozytów do rozwoju akcji kredytowej PowyŜszy uproszczony podział nie uwzględnia faktu, iŝ niektóre BS wykorzystują część funduszy własnych do finansowania akcji kredytowej. Poszczególne grupy oznaczono następującymi symbolami : Wskaźnik Współczynnik wypłacalności Stosunek PowyŜej 15% 12-15% 10-12% PoniŜej 10% depozytów do kredytów PowyŜej 150% GRUPA 1 GRUPA 2a GRUPA 2b GRUPA % GRUPA 4 GRUPA 5a GRUPA 5b GRUPA 6 PoniŜej 110% GRUPA 7 GRUPA 8a GRUPA 8b GRUPA 9 Charakterystyka grup : Grupa 1 : występuje zarówno nadwyŝka kapitału jak i depozytów. Akcję kredytową limituje rynek. Dokapitalizowanie nie zwiększy bezpośrednio akcji kredytowej. 2

9 Grupa 2a : Występuje znaczna nadwyŝka depozytów, Bank właściwie wyposaŝony w kapitał, posiada moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu funduszy. Niewielka wraŝliwość na dokapitalizowanie. Akcję kredytową z duŝym prawdopodobieństwem limituje rynek. Grupa 2b : Występuje znaczna nadwyŝka depozytów, Bank wystarczająco wyposaŝony w kapitał, posiada jeszcze pewne moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu funduszy własnych. Akcja kredytowa być moŝe limitowana przez rynek. Prawdopodobnie dokapitalizowanie moŝe w pewnym stopniu zwiększyć akcję kredytową. Grupa 3 : Występuje znaczna nadwyŝka depozytów, Bank spełnia normy kapitałowe, ale wzrost akcji kredytowej wymaga dokapitalizowania. Grupa 4 : Występuje nadwyŝka kapitału w stosunku do akcji kredytowej. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez rynek lub trudności w pozyskaniu środków. Grupa 5a : Bank właściwie wyposaŝony w kapitał, posiada moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez rynek lub trudności w pozyskaniu środków. Niewielka wraŝliwość na dokapitalizowanie. Grupa 5b : Bank wystarczająco wyposaŝony w kapitał, posiada jeszcze pewne moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez rynek lub trudności w pozyskaniu środków. Średnia wraŝliwość na dokapitalizowanie. Grupa 6 : Bank spełnia normy kapitałowe, ale wzrost akcji kredytowej wymaga dokapitalizowania. NadwyŜka depozytów bezpieczna, w większości przypadków pozwala na zwiększenie akcji kredytowej. Akcja kredytowa limitowana przez brak kapitału. DuŜa wraŝliwość na dokapitalizowanie. Grupa 7 : Występuje nadwyŝka kapitału w stosunku do akcji kredytowej. Nie występuje nadwyŝka depozytów. Brak środków (depozytów) limituje akcję kredytową. Dokapitalizowanie nie zwiększy akcji kredytowej Grupa 8a : Bank właściwie wyposaŝony w kapitał, posiada moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. Brak środków (depozytów) limituje akcje kredytową. Dokapitalizowanie nie zwiększy akcji kredytowej Grupa 8b : Bank wystarczająco wyposaŝony w kapitał, posiada pewne moŝliwości zwiększenia akcji kredytowej bez wzrostu kapitału. Brak środków (depozytów) limituje akcje kredytową. Dokapitalizowanie moŝe w pewnym stopniu zwiększyć akcję kredytową o ile Bank zwiększy stabilną bazę depozytową. Grupa 9 : Bank spełnia normy kapitałowe, nie posiada nadwyŝki depozytów. Wzrost akcji kredytowej wymagałby zarówno dokapitalizowania jak i pozyskania środków depozytowych. 3

10 Wyniki analizy W wyniku analizy danych dotyczących wszystkich BS w poszczególnych grupach otrzymano następujące zestawienie (dane bilansowe w PLN): stan na (dane wstępne) stosunek depozytów do współczynnik wypłacalności kredytów powyŝej 15% 15-12,01% 12-10% poniŝej 10% PowyŜej 150% GRUPA 1 GRUPA 2a GRUPA 2b GRUPA 3 liczba banków suma bilansowa naleŝności brutto zobowiązania Razem dla grup 1-3 zobowiązania minus naleŝności % GRUPA 4 GRUPA 5a GRUPA 5b GRUPA 6 liczba banków suma bilansowa naleŝności brutto zobowiązania Razem dla grup 4-6 zobowiązania minus naleŝności poniŝej 110% GRUPA 7 GRUPA 8a GRUPA 8b GRUPA 9 liczba banków suma bilansowa naleŝności brutto zobowiązania Razem dla grup 7-9 zobowiązania minus naleŝności Razem nadwyŝka depozytów nad kredytami dla wszystkich 576 BS : Oszacowanie efektu dokapitalizowania zewnętrznego na wzrost akcji kredytowej w perspektywie krótkoterminowej W grupach 7, 8a, 8b, 9 (w sumie 69 BS o sumie bilansowej ok. 6 mld zł) nie występują aktualnie nadwyŝki depozytów nad kredytami. Dokapitalizowanie nie przyniesie tam bezpośrednich efektów w postaci wzrostu akcji kredytowej. 4

11 W grupach 1 i 4 (razem 241 BS o sumie bilansowej ok 12 mld zł) występują nadwyŝki depozytów nad kredytami (ok. 4 mld zł), ale te Banki posiadają nadwyŝki kapitałowe, a więc akcję kredytową nie limitują fundusze własne. Dokapitalizowanie nie przyniesie tam bezpośrednich efektów w postaci wzrostu akcji kredytowej. W grupach 3 i 6 (razem 24 BS o sumie bilansowej ok. 6 mld zł, są to w większości relatywnie duŝe banki) dokapitalizowanie moŝe przynieść istotny efekt w postaci zwiększenia akcji kredytowej. NadwyŜka depozytów nad kredytami wynosi w tych grupach około 1,4 mld zł, W grupach 2a i 5a (razem 130 BS o sumie bilansowej niecałe 13 mld zł, nadwyŝka ok. 3,5 mld zł) dokapitalizowanie moŝe przynieść niewielki wzrost akcji kredytowej (kapitały w niewielkim stopniu o ile w ogóle limitują akcję kredytową). Wzrostowi akcji kredytowej w grupie 5a powinien towarzyszyć jednocześnie wzrost ilości pozyskanych depozytów. W grupach 2b i 5b (razem 112 BS o sumie bilansowej 20 mld zł, nadwyŝka depozytów ok. 5 mld zł) dokapitalizowanie w niektórych przypadkach moŝe przynieść wzrost akcji kredytowej (kapitały mogą w pewnym stopniu limitować wzrost akcji kredytowej). Wzrostowi akcji kredytowej w grupie 5b powinien towarzyszyć jednocześnie wzrost ilości pozyskanych depozytów. Inne czynniki związane ze wzrostem funduszy własnych i akcji kredytowej Dokapitalizowanie w postaci zaliczenia poŝyczek podporządkowanych do funduszy uzupełniających wymaga uzyskania zgody KNF. W przypadku niektórych Banków Spółdzielczych (z róŝnych grup rówieśniczych), w znacznym stopniu wykorzystany został ustawowy limit wielkości funduszy uzupełniających (poŝyczek podporządkowanych) wynoszący 50% funduszy podstawowych i dalsze wzmocnienie funduszy w ten sposób nie jest moŝliwe lub jest moŝliwe w sposób bardzo ograniczony. Istotne znaczenie (ograniczenie) dla rozwoju akcji kredytowej, szczególnie w przypadku szybkiego jej wzrostu, oprócz nominalnej wartości bazy depozytowej, mają równieŝ regulacje dotyczące płynności (Uchwała nr 9/2007 KNF z 3 marca 2007 z późniejszymi zmianami), które szczególnie dla Banków Spółdzielczych o sumie bilansowej powyŝej 200 mln zł nakładają ograniczenia związane z wielkością stabilnej bazy depozytowej w stosunku do aktywów o ograniczonej płynności. W wyniku wzrostu akcji kredytowej w bankach spółdzielczych moŝe nastąpić zmniejszenie lokat w Bankach Zrzeszających. W zaleŝności od skali tego zjawiska efekt dla sytuacji tych banków moŝe nie być istotny lub być bardzo znaczący, ze względu na zaangaŝowanie części tych środków w akcję kredytową Banków Zrzeszających oraz konieczność zapewnienia płynności Zrzeszeniom. Najistotniejszym czynnikiem wewnętrznym umoŝliwiającym wzrost akcji kredytowej jest coroczny przyrost funduszy własnych Banków Spółdzielczych poprzez podział nadwyŝki bilansowej (zysku netto) oraz dopłaty członków do funduszu udziałowego. Wzrost funduszy własnych w wyniku podziału nadwyŝki bilansowej za rok 2009 moŝna szacować na ok. 80% wyniku netto (wynoszącego około 700 mln zł dla wszystkich BS), to jest około pół miliarda zł. Wniosek : Zewnętrzne dokapitalizowanie Banków Spółdzielczych miałoby znacznie mniejszy wpływ na zwiększenie akcji kredytowej, niŝ wynika to z danych zbiorczych wskazujących na 5

12 nadwyŝkę depozytów nad kredytami (zobowiązań wobec sektora niefinansowego i budŝetu nad naleŝnościami sektora niefinansowego i budŝetu) w wysokości ok. 14 mld zł na koniec 2009 roku. 6