Występowanie depresji poporodowej wśród położnic

Transkrypt

1 Występowaie depresji poporodowej wśród położic The occurrece of postpartum depressio amog wome i childbirth Mgr Emilia Iracka1, dr. med. Magdalea Lewicka2 1 SPZOZ w Kraśiku, Polska 2 Zakład Położictwa, Giekologii i Pielęgiarstwa Położiczo-Giekologiczego, Wydział Pielęgiarstwa i Nauk o Zdrowiu, Uiwersytet Medyczy w Lubliie, Polska Streszczeie Wstęp. Ciąża i połóg są okresami, w których dochodzi do wahaia astroju i zmia hormoalych w orgaizmie kobiety. Pojawieie się zaburzeń depresyjych podczas połogu jest około dziesięciokrotie częstsze iż w iym czasie. Cel. Celem pracy była aaliza występowaia depresji poporodowej wśród położic. Materiał i metoda. Badaia przeprowadzoo wśród 130 położic pomiędzy 4. a 12. tygodiem połogu. Zastosowae arzędzie badawcze staowił autorski kwestioariusz akiety oraz Edyburska Skala Depresji Poporodowej (ag. Ediburgh Postatal Depressio Scale ESDP). Wyiki. Badaia włase wykazały, że u 60 respodetek ie stwierdzoo depresji poporodowej, zaś u pozostałych 40 stwierdzoo depresję o różym asileiu. Wioski. Liczba ciąż, rodzaj porodu i strata osoby bliskiej ie warukują występowaia depresji w okresie poporodowym. Położice, u których w przeszłości występowały zaburzeia psychicze, wymagają szczególej uwagi położych i pielęgiarek rodziych podczas wizyt patroażowych. Europea Joural of Medical Techologies 2014; 3(4): Copyright 2014 by ISASDMT All rights reserved www. medical-techologies.eu Published olie Adres do korespodecji: m.lewicka@umlub.pl Słowa kluczowe: depresja, okres poporodowy 60 Copyright 2014 by ISASDMT

2 Abstract Itroductio. Pregacy ad puerperium are periods i which there is mood swigs ad hormoal chages i the female body. The emergece of depressive disorders durig the postpartum period is about te times more frequet tha at ay other time. The aim of this study was to determie the prevalece of postpartum depressio amog wome i childbirth. Material ad methods. The study was coducted amog 130 wome i childbirth, betwee the fourth ad twelfth weeks postpartum. Applied research tool was a questioaire authorig ad The Ediburgh Postatal Depressio Scale (ESDP, called Ediburgh Postatal Depressio Scale). Results. Our study showed that 60 of respodets stated postpartum depressio, while the remaiig 40 had depressio of varyig severity. Coclusio. Number of pregacies, mode of delivery ad the loss of the loved oe do ot affect the icidece of depressio i the postpartum period. Materal, who have a history of metal disorders require special attetio midwives ad urses i the family of visits. Key words: depressio, postpartum period Wstęp Depresja poporodowa występuje u kobiet w okresie połogu i może być pojedyczym epizodem depresyjym lub początkiem awracającego zaburzeia depresyjego [1,2,3]. Możliwość wystąpieia depresji poporodowej u matek astoletich waha się w graicach [4]. W celu ocey asileia depresji poporodowej stosowae są specjalistycze arzędzia skriigowe, p. Ediburgh Postatal Depressio Scale (EPDS) (Cox i wsp., 1987), Postpartum Checklist (Beck, 1995) czy Postpartum Depressio Screeig Scale (PDSS) (Beck i Gable, 2000) [5]. Ocea astroju pacjetki powia zostać uzupełioa przez wywiad, który obejmuje czyiki medyczo-biologicze oraz psychologicze i społecze [6,7]. W okresie połogu wyróżia się dwa rodzaje depresji: a) depresja poporodowa czysta, iaczej azywaa pure postpartum depressio, oraz b) depresja, która w przebiegu ma awracające zaburzeia depresyje. Depresja poporodowa czysta ujawia się w ciągu 4 tygodi od urodzeia dziecka, a objawy wzrastają w ciągu 30 di od porodu. Zazwyczaj w wywiadzie rodziym stwierdza się zaburzeia afektywe. Choroba dotyczy całej rodziy, ie tylko relacji matka dziecko. Charakterystycze dla drugiego rodzaju depresji jest pojawieie się objawów kilka tygodi po porodzie. Do tej grupy zaliczamy kobiety, u których wcześiej pojawił się epizod małej, dużej depresji bądź dystymii [8]. Depresję poporodową opisują 4 stay: 1. Zetkięcie się z przerażeiem jest to agłe popadaie w depresję. Charakteryzuje się spowolieiem psychomotoryczym i utratą kocetracji. Pojawiają się ataki lęku, towarzyszą im obsesyje myśli. 2. Zaikaie siebie objawia się tym, że kobiecie wydaje się, że ajbliższe otoczeie ie pozaje jej. Pojawia się izolacja oraz myśli o skrzywdzeiu dziecka. 3. Walka o przetrwaie jest to próba wyjścia z ciężkiej sytuacji, kobieta szuka pomocy u bliskich, wśród grup wsparcia i u specjalistów. 4. Odzyskiwaie kotroli jest to powola rekowalescecja. Kobieta mimo powrotu do zdrowia boi się, że po raz kolejy zapadie a schorzeie [9]. Leczeie depresji poporodowej polega a elimiacji czyików stresujących, psychoterapii oraz 61 Copyright 2014 by ISASDMT

3 leczeiu farmakologiczym. Decyzja o leczeiu powia być podjęta z pacjetką. Prowadzoa jest psychoterapia idywiduala, rodzia lub grupowa oraz farmakoterapia [4,8,10]. Cel pracy Celem pracy była aaliza występowaia depresji poporodowej wśród położic. Materiał i metoda Badaia ocey poziomu depresji poporodowej przeprowadzoo wśród 130 położic zamieszkujących środowiska miejskie i wiejskie, rodzących w Kraśiku i Lubliie. Do badań zakwalifikowao kobiety pomiędzy czwartym a dwuastym tygodiem połogu, które deklarowały brak zaburzeń psychiczych. Na przeprowadzeie badań uzyskao zgodę Komisji Bioetyczej przy Uiwersytecie Medyczym w Lubliie. Zastosowae arzędzie badawcze staowił autorski kwestioariusz akiety oraz Edyburska Skala Depresji Poporodowej (Ediburgh Postatal Depressio Scale ESDP) Coxa J.L., Holdea J.M., Sagavsky ego R. EPDS jest kwestioariuszem samoocey obejmującym 10 pytań. Odpowiedzi oceia się w skali od 0 do 3 puktów. Za pukt odcięcia przyjmuje się wyik 12/13 puktów. EPDS charakteryzuje wysoka czułość i specyficzość w odiesieiu do objawów depresji. Dodati wyik wymaga potwierdzeia w badaiu kliiczym [11]. Udział w badaiu był dobrowoly i aoimowy. Wśród badaych położic było 9,22 (=12) w wieku od 16 do 20 lat, 23,85 (=31) w wieku od 21 do 25 lat, 29,23 (=38) w wieku od 26 do 30 lat, zaś 23,85 (=31) staowiły badae w wieku od 31 do 35 lat oraz 13,85 (=18) w wieku powyżej 36 lat. W badaej grupie 60,00 (=78) kobiet mieszkało w mieście, atomiast 40,00 (=52) a wsi. Spośród akietowaych położic 51,54 (=67) posiadało wykształceie średie, atomiast 9,23 (=12) kobiet miało wykształceie podstawowe lub zawodowe i 39,23 (=51) badaych miało wykształceie wyższe. Kobiety zamęże staowiły 72,31 (=94) badaych, atomiast 27,69 (=36) akietowaych było stau wolego. Uzyskae wyiki badań poddao aalizie statystyczej. Wartości aalizowaych parametrów mierzalych przedstawioo za pomocą wartości średiej, mediay i odchyleia stadardowego, a dla iemierzalych za pomocą liczości i odsetka. Dla iepowiązaych cech jakościowych do wykrycia istieia różic między porówywaymi grupami użyto testu jedorodości Ch2. Do zbadaia istieia zależości między badaymi cechami użyto testu iezależości Ch2. Do badaia rzetelości skali EPDS obliczoo współczyik α Crobacha. Przyjęto poziom istotości p<0,05 wskazujący a istieie istotych statystyczie różic bądź zależości. Bazę daych i badaia statystycze przeprowadzoo w oparciu o oprogramowaie komputerowe STATISTICA 10.0 (StatSoft, Polska). Wyiki Przeprowadzoa aaliza rzetelości wykazała, że użyta w badaiach własych skala EPDS uzyskała wysoką rzetelość. Współczyik α Crobacha wyiósł 0,90. Średie asileie depresji poporodowej w badaej grupie położic wyosiło 10,67 ± 6,65 pkt (Me=10). Stwierdzoo, że 60,00 (=78) badaych kobiet ie miało objawów depresji poporodowej, zaś 40,00 (=52) akietowaych miało objawy depresji poporodowej o różym asileiu (12 i więcej pkt). W tabeli 1 przedstawioo wyiki aalizy współzależości pomiędzy występowaiem depresji w badaej grupie położic a liczbą ciąż. Przeprowadzoe badaia wykazały, że położice, które rodziły po raz pierwszy, częściej miały objawy depresji poporodowej (48,33) w porówaiu z kobietami, dla których obeca ciąża była drugą (29,73) lub trzecią i koleją (36,36). Stwierdzoe różice ie były istote statystyczie (p=0,17). Poadto w wyiku aalizy statystyczej stwierdzoo, że u kobiet, które rodziły poprzez cesarskie cięcie, objawy depresji występowały iezaczie częściej (44,68) iż w grupie kobiet rodzących siłami atury (37,35). Stwierdzoe różice ie były istote statystyczie (p=0,66) (tabela 2). W tabeli 3 przedstawioo wyiki aalizy współzależości pomiędzy występowaiem depresji w badaej grupie położic a występowaia zaburzeń 62 Copyright 2014 by ISASDMT

4 Tabela 1. Ocea występowaia depresji poporodowej z uwzględieiem liczby ciąży Występowaie depresji poporodowej Liczba ciąż Aaliza statystycza Pierwsza Druga Trzecia i koleja ,67 48,33 100, ,27 29,73 100, ,64 36,36 100,00 60,00 40,00 100,00 Chi 2 =3,54; p=0,17 Tabela 2. Ocea występowaia depresji poporodowej z uwzględieiem rodzaju porodu Występowaie depresji poporodowej Rodzaj porodu Aaliza statystycza Siłami atury Cesarskie cięcie ,65 37,35 100, ,32 44,68 100,00 60,00 40,00 100,00 Chi 2 =0,67; p=0,41 Tabela 3. Ocea występowaia depresji poporodowej z uwzględieiem występowaia zaburzeń psychiczych w przeszłości Występowaie depresji poporodowej Zaburzeia psychicze Aaliza statystycza ,18 81,82 100, ,87 36,13 100,00 60,00 40,00 100,00 Chi 2 =8,77; p=0, Copyright 2014 by ISASDMT

5 psychiczych w przeszłości. Aaliza statystycza wykazała istoty związek pomiędzy występowaiem objawów depresji poporodowej a wcześiejszym występowaiem zaburzeń psychiczych (p=0,003). Akietowae, które wcześiej miały zaburzeia psychicze, częściej miały objawy depresji (81,82) iż kobiety, które twierdziły, że wcześiej ie występowały u ich zaburzeia psychicze (36,13). Rówież przeprowadzoa aaliza statystycza wykazała, że akietowae, które ie straciły w ostatim czasie bliskiej osoby, iezaczie częściej ie miały objawów depresji po porodzie (57,94) w porówaiu z kobietami, które ostatio straciły kogoś bliskiego (69,57). Stwierdzoe różice ie były istote statystyczie (p=0,30) (tabela 4). Dyskusja Rola kobiety matki postrzegaa jest w społeczeństwie jako biologicza aturalość. Opieka ad potomstwem powia sprawiać radość i zadowoleie. stety w rzeczywistości pojawiają się licze problemy [4]. Zdrowie psychicze kobiety w okresie połogu wymaga szczególej uwagi ze stroy persoelu medyczego [12]. Badaia włase wykazały, że u 60 respodetek ie stwierdzoo depresji poporodowej, zaś u pozostałych 40 stwierdzoo depresję o różym asileiu. Z aalizy przeprowadzoych badań wyika, że objawy depresji występowały częściej u kobiet w wieku do 25 lat (53,49) w porówaiu z kobietami w wieku lat (42,11) i starszymi (26,53). Natomiast w badaiach iych autorów [13] ie stwierdzoo istotych różic uwzględiających wiek kobiet. Reroń i wsp. [14] podają atomiast, że problem depresji poporodowej miał miejsce częściej u wieloródek, które w wywiadzie podawały wcześiejsze poroieia. Z aalizy badań własych wyika, że kobiety, dla których obeca ciąża była pierwszą, częściej miały objawy depresji poporodowej w odróżieiu od kobiet, dla których obeca ciąża była drugą, trzecią i koleją. Jedak różice te ie były istotie statystycze. Pozostaje to w zgodości z badaiami iych autorów, u których rówież stwierdzoo obiżoy poziom depresji po jedym przebytym porodzie, a po kolejych porodach miał miejsce dalszy spadek poziomu depresji [15,16]. Fórmaiak, Kotzbach, Jaroch [17] podają, że po cięciu cesarskim 70 kobiet iformowało o zmieości astroju. Wiktor i wsp. [16] wykazali, że średi poziom depresji poporodowej u kobiet po cięciu cesarskim wyosił 10,20 stea, a po porodzie fizjologiczym 7,41 stea. Natomiast w badaiach iych autorów [18] kobiety rodzące przez cięcie cesarskie uzyskały liczbę puktów, które ie miały wpływu a wyiki akiety. Z aalizy badań własych wyika, że po cięciu cesarskim iezaczie częściej występowała depresja poporodowa iż u kobiet, które rodziły siłami atury. Tabela 4. Ocea występowaia depresji poporodowej z uwzględieiem straty bliskiej osoby w ostatim czasie Występowaie depresji poporodowej Strata bliskiej osoby Aaliza statystycza ,57 30,43 100, ,94 42,06 100,00 60,00 40,00 100,00 Chi 2 =1,08; p=0,30 64 Copyright 2014 by ISASDMT

6 Respodetki, u których wcześiej występowały zaburzeia psychicze, częściej miały objawy depresji poporodowej iż kobiety, które twierdziły, że ie występowały u ich wcześiej zaburzeia psychicze. Pozostaje to w zgodości z wyikami badań Kosińskiej-Kaczyńskiej i wsp. [18], którzy podają, że zaburzeia depresyje, które wystąpiły w wywiadzie, korelują z wczesymi zaburzeiami poporodowymi. W objętej badaiami własymi grupie kobiet stwierdzoo istoty związek (p=0,003) pomiędzy występowaiem objawów depresji poporodowej a wcześiejszym występowaiem zaburzeń psychiczych. Z badań własych wyika poadto, że respodetki, które ie straciły w ostatim czasie bliskiej osoby, iezaczie częściej ie miały objawów depresji poporodowej w odróżieiu od kobiet, które w ostatim czasie straciły bliską osobę. Różice te ie były istote statystyczie. Wyik te pozostaje w zgodości z badaiami Lewickiej i wsp. [19]. Wioski 1. Liczba ciąż, rodzaj porodu i strata osoby bliskiej ie warukują występowaia depresji w okresie poporodowym. 2. Położice, u których w przeszłości występowały zaburzeia psychicze, wymagają szczególej uwagi położych i pielęgiarek rodziych podczas wizyt patroażowych. Piśmieictwo 1. Haug H.J., Ahres B.: Zaburzeia afektywe. (W:) Freyberger H.J., Scheider W., Stieglitz R.D.: Kompedium psychiatrii psychoterapii medycyy psychosomatyczej. Wydawictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005; Kaźmierczak M., Gebuza G., Gierszewska M.: Zaburzeia emocjoale okresu poporodowego. Probl Pieleg 2010; 4(18): Kossakowska-Petrycka K., Walęcka-Matyja K.: Psychologicze uwarukowaia występowaia depresji poporodowej u kobiet w ciąży o przebiegu prawidłowym i ciąży wysokiego ryzyka. Giekol Pol 2007; 78(7): Bielawska-Batorowicz E.: Psychologicze aspekty prokreacji. Wydawictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2006; Chaudro L. H.: Depresja poporodowa: co powii wiedzieć pediatrzy. Pediatr Dypl 2005; 9,1: Kossakowska-Petrycka K.: Adaptacja polskiej wersji kwestioariusza ocey ryzyka depresji poporodowej. Post Psychiatr Neurol 2007; 16(4): Podolska M., Sipak-Szmigiel O.: Sta cywily a asileie objawów depresji okołoporodowej wśród kobiet ciężarych. A Acad Med Stet 2010; 56,1: Rymaszewska J., Dola M., Grzyboś M., Kieja A.: Zaburzeia psychicze okołoporodowe epidemiologia, etiologia, klasyfikacja, leczeie. Giekol Pol 2005; 76: Kazimierczak M., Sipiński A.: Profilaktyka zaburzeń psychiczych występujących w okresie poporodowym. A Acad Med Siles 2005; 59,5: Makara-Studzińska M., Prażmowska B., Iwaowicz-Palus G.: Przyczyy problemów emocjolalych kobiet w okresie okołoporodowym. [w:] Makara-Studzińska M., Iwaowicz-Palus G. (red.): Psychologia w położictwie i giekologii. Wydawictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009; Beck C.T. Predictors of Postpartum Depressio. Nurs Res. 2001; 50 (5): Sow S.: Zdrowie psychicze w okresie okołoporodowym. [w:] Edwis J. (red.): Praktyka zawodowa. Wydawictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2011; Podolska M., Majewska A.: Style radzeia sobie w sytuacjach stresowych stosowae przez matki w połogu. Kli Periatol Giekol 2007; 43,4: Reroń A., Gierat B., Huras H.: Ocea częstotliwości występowaia depresji poporodowej. Giekol Prakt 2004; 3: Adersso L., Sudstrom-Poromaa I., Wulff M., Astrom M., Bixo M. Implicatios of Ateatal Depressio ad Axiety for Obstetric Outcome. Obstet Gyecol 2004; 104(3): Wiktor H., Humeiuk E., Lewicka M., Kaadys K., Wiktor K., Wuczek W.: Defiig the risk of postpartum depressio occurrece after childbirth. [w:] Kaczor A., Borzęcki A., Iskra M. (red.) Środowiskowe źródła zagrożeń zdrowotych [T. 1], Akad. Med. Lubli 2007; Copyright 2014 by ISASDMT

7 17. Fórmaiak J., Kotzbach R., Jaroch A.: Aaliza wpływu sposobu ukończeia ciąży a sta psychiczy pacjetek. Periatol Giekol 2008; 1,2: Kosińska-Kaczyńska K., Horosz E., Wielgoś M., Szymusik I.: Zaburzeia afektywe u położic w pierwszym tygodiu po porodzie aaliza rozpowszechieia i czyików ryzyka. Giekol Pol 2008; 3: Lewicka M., Humeiuk E., Wiktor H., Wdowiak A., Wiktor K.: Family coditios ad the degree of postpartum depressio i wome after childbirth. W: Kaczor A., Borzęcki A., Iskra M. (red.) Środowiskowe źródła zagrożeń zdrowotych [T. 1], Akad. Med. Lubli 2007; Copyright 2014 by ISASDMT