Poród przed 28. tygodniem ciąży poród drogami natury czy cięcie cesarskie?

Transkrypt

1 Periatologia, Neoatologia i Giekologia, tom 1, zeszyt 1, 51-56, 2008 Poród przed 28. tygodiem ciąży poród drogami atury czy cięcie? IWONA M. JAGIELSKA, JOANNA KŁYSZEJKO-MOLSKA, KAROLINA WALEŚKIEWICZ, RENATA K. BORKOWSKA- SIWIK, ANITA KAZDEPKA-ZIEMIŃSKA, WIESŁAW SZYMAŃSKI Streszczeie Sposób ukończeia ciąży w porodzie przedwczesym, zwłaszcza w porodach skrajie przedwczesych, staowi istoty problem w położictwie. Wśród oworodków z małą masą urodzeiową częściej stwierdza się zgoy, wylewy dokomorowe, zaburzeia oddychaia, ifekcje. Wymagają oe itesywej wysokospecjalistyczej opieki medyczej. Cel: Celem pracy była ocea związku między cięciem cesarskim a staem oworodka urodzoego przed 28. tygodiem ciąży. Metody i materiał: Badaiem objęto 1 oworodków urodzoych przed 28. tygodiem ciąży. Urodzoe oworodki podzieloo a 3 grupy wg masy urodzeiowej: I < 750 g, II g, III $ 00 g. W każdej grupie oceioo sta oworodka (puktacja Apgar, zgoy, wylewy dokomorowe, zaburzeia oddychaia, ifekcje) w zależości od sposobu ukończeia ciąży. Aalizę statystyczą przeprowadzoo za pomocą programu Statistica 6.0 oraz testu U Maa-Whiteya. Wyiki: W badaych grupach 37 (36,63%) oworodków urodziło się w grupie wagowej < 750 g; 37 (36,63%) w grupie g oraz 27 (26,73%) w grupie $ 00 g. Odsetek wykoaych cięć cesarskich wyiósł 56,44%. Najczęstszym wskazaiem do cięcia go była zagrażająca zamartwica wewątrzmacicza płodu (32% wszystkich wskazań). Zgoy staowiły 39, 60% żywo urodzoych oworodków. Aalizowae parametry w zależości od sposobu ukończeia ciąży ie różiły się między sobą w sposób istoty statystyczie. Wioski: Nie zaobserwowao związku między porodem drogą cięcia go a obiżeiem śmiertelości wśród oworodków urodzoych przed 28. tyg. ciąży. Najwyższą śmiertelość zaobserwowao w grupie oworodków o ajmiejszej masie urodzeiowej (p < 0,05 ). ie powio być rutyowo rekomedowae w porodach przed 28. tyg., jeśli ie istieją ie wskazaia położicze. Słowa kluczowe: poród przedwczesy, bardzo mała urodzeiowa masa ciała, cięcie, poród drogą Wstęp Według defiicji Światowej Orgaizacji Zdrowia za poród przedwczesy uważa się taki, który odbywa się przed ukończoym 37. tygodiem ciąży. Jeżeli iformacja a temat ostatiej miesiączki jest iepewa, wówczas za dolą graicę urodzeiowej masy ciała przyjmuje się 500 g. Przesuięcie graicy do tak iskich wartości masy urodzeiowej obserwuje się a przestrzei ostatich dwóch dekad. Ma to związek z dyamiczym rozwojem techiki i przemysłu farmaceutyczego, dzięki któremu lekarze dyspoują coraz lepszym sprzętem resuscytacyjym oraz owocześiejszą aparaturą i owszymi związkami chemiczymi wspomagającymi rozwój tak bardzo iedojrzałych dzieci. Na podstawie daych statystyczych ajiższe wskaźiki porodów przedwczesych występują w krajach skadyawskich, a także we Fracji i Holadii (3,6%), atomiast ajwyższe wskaźiki obserwuje się w Idiach i a Filipiach [1, 2]. W Polsce częstość wcześiactwa wśród żywo urodzoych oworodków w roku 2000 wyosiła 6,1%, z czego 1,5% dotyczyło porodów sprzed 32. tygodia ciąży [1]. W krajach rozwiiętych częstość porodów przedwczesych w ostatich latach ie zmiejsza się, a w iektórych ulega awet zwiększeiu. Jest to związae z wieloma czyikami, do których zalicza się m.i. zwiększeie częstości wykoywaych cięć cesarskich z powodu IUGR (itrauterie growth retardatio wewątrzmacicze zahamowaie wzrostu płodu) w oparciu o wskazaia ultrasoograficze, a także wzrost liczby ciąż wielopłodowych będących efektem techik wspomagaego rozrodu, w tym zapłodieia i vitro [1, 3]. Według daych statystyczych wcześiactwo jest ajczęstszą przyczyą umieralości i zachorowalości okołoporodowej dzieci bez wad rozwojowych, a umieralość oworodków jest odwrotie proporcjoala do tygodia zakończeia ciąży [1, 3-6]. Odsetek zgoów wśród dzieci urodzoych przed 37. tygodiem ciąży jest -krotie większy iż wśród dzieci z ciąż dooszoych, a odsetek zgoów wśród dzieci urodzoych przed 32. tygodiem jest awet 70-krotie wyższy. Istoty problem, zwłaszcza w odiesieiu do dzieci urodzoych przed 32. tygodiem staowi zachorowalość okołoporodowa oraz powikłaia dotyczące zarówo rozwoju fizyczego, jak i psychiczego oworodków [1, 3, 4, 7, 8]. Z wcześiactwem łączą się takie powikłaia jak: iewydolość oddechowa, leukomalacja, krwawieia dokomorowe, dysplazja oskrzelowo-płuca, martwicze zapaleie jelit, a także licze zaburzeia metabolicze oraz zakażeia uogólioe. Ryzyko porażeia mózgowego u wcześiaków jest -krotie wyższe iż u oworodków dooszoych [1, 2]. Wielu położików uważa, że sposób ukończeia ciąży ma wpływ a umieralość oraz zachorowalość okołoporodową oworodków przedwcześie urodzoych. Badaia dostarczają rozbieżych wyików a temat związku między sposobem ukończeia ciąży a przeżywalością oworodków, zwłaszcza o bardzo małej masie urodzeiowej [4, 9, ]. We współczesym położictwie obserwuje się Katedra i Kliika Położictwa, Chorób Kobiecych i Giekologii Okologiczej z Oddział Noworodków i Wcześiaków z Itesywą Terapią Noworodka Uiwersytetu Mikołaja Koperika w Toruiu, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy

2 52 I. M. Jagielska, J. Kłyszejko-Molska, K. Waleśkiewicz, R. K. et al. tedecję do wzrostu ilości wykoywaych cięć cesarskich w porodach przedwczesych. Stąd tak duże zaczeie mają badaia ad związkiem sposobu ukończeia ciąży w porodach przedwczesych (pierwote cięcie a poród drogami atury) a umieralością i powikłaiami u oworodków, zwłaszcza z ciąż skrajie iedooszoych. Cel Celem pracy było określeie związku między sposobem ukończeia ciąży poiżej 28. tygodia a staem oworodka z uwzględieiem trzech przedziałów wagowych: I < 750 g, II g, III $ 00 g. Wśród oworodków urodzoych drogą cięcia go odsetek stwierdzoych wylewów dokomorowych wyiósł 54,39%, a wśród oworodków urodzoych drogą 52,27%, różica ie była istota statystyczie. Zespół zaburzeń oddychaia rozpozao u 42 (78,95%) oworodków po cięciu cesarskim i u (68,18%) po porodzie drogą (). Aaliza pozostałych cech w zależości od sposobu ukończeia ciąży także ie wykazała istotości statystyczej (tabela 1). 12% 4% 32% Materiał i metodyka Badaiem objęto wszystkie porody poiżej 28. tygodia ciąży ( = 1), które odbyły się w Katedrze i Kliice Położictwa, Chorób Kobiecych i Giekologii Okologiczej w Bydgoszczy w czasie trzech lat : Z badaej grupy wyłączoo porody mogie. Noworodki podzieloo a 3 grupy w zależości od masy urodzeiowej: I < 750 g, II g, III $ 00 g. W całej badaej populacji i w każdej grupie wagowej, w zależości od sposobu ukończeia ciąży oceiao: sta oworodka w 1. miucie po urodzeiu wg skali Apgar, powikłaia wcześiactwa: IVH (itravetricular haemorrhage wylewy dokomorowe), RDS (respiratory distress sydrome zespół zaburzeń oddychaia), ifekcje oraz śmiertelość okołoporodową. Sta ciężki odpowiadał puktacji wg skali Apgar: 0-3 pkt, średi 4-7, dobry 8-. Aaliza miała charakter retrospektywy, oparty a dokumetacji medyczej. Uzyskae wyiki poddao aalizie statystyczej przy użyciu programu Statistica 6.0 oraz testu U Maa-Whiteya. Jako istote statystyczie przyjęto p < 0,05. Wyiki i ich omówieie W latach w Katedrze i Kliice Położictwa, Chorób Kobiecych i Giekologii Okologiczej w Bydgoszczy odbyło się 66 porodów, w tym 50 (17,05%) porodów przedwczesych (< 37. tyg.). Porody z ciąż < 28. tyg. staowiły 1,64% ogólej liczby porodów, a 9,61% porodów przedwczesych. Badaa grupa liczyła 1 oworodków. Odsetek wykoaych cięć cesarskich wyiósł 56,44%. Najczęstszym wskazaiem do cięcia go była zagrażająca zamartwica wewątrzmacicza płodu (32% wszystkich wskazań). Wszystkie oworodki były żywo urodzoe. W aalizowaej grupie stwierdzoo (39,60%) zgoów, 45 (44,55%) oworodków urodziło się w staie ciężkim, a 56 (55,45%) w staie średim. Różica w śmiertelości oworodków w zależości od sposobu ukończeia ciąży ie była istota statystyczie. Powikłaia okołoporodowe takie jak: RDS stwierdzoo u 72 (71, 29%) oworodków, IVH u 54 (53, 47%), a ifekcję wrodzoą u 72 (71,29%) oworodków. 26% Zamartwica Krwawieia Sta przedrzucawkowy 26% Nieprawidłowe położeia Ifekcja Ryc. 1. Wskazaia do cięcia go w porodach < 28. tyg. ciąży Tabela 1. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży = 57 = 44 Ogółem =1 Zgo 23 (,35) 17 (38,64) (39,60) Puktacja Apgar 26 (45,61) 19 (43,18) 45 (44,55) 31 (54,39) 25 (56,82) 56 (55,45) IS p > 0,5 IVH 31 (54,39) 23 (52,27) 54 (53,47) RDS 42 (73,68) (68,18) 72 (71,29) IS = istotość statystycza (Test U Maa-Whiteya) Ifekcja wrodzoa 38 (66,67) 34 (77,27) 72 (71,29) 37 (36,6%) oworodków urodziło się z masą urodzeiową < 750 g. W grupie tej 22 (59,45%) oworodków urodzoo drogą cięcia go, a (,55%) drogami atury. Wśród oworodków po cięciu cesarskim odsetek zgoów wyiósł 68% i był iższy iż po porodzie drogami atury (80%), różica ta jedak ie była istota statystyczie. W staie ciężkim urodziło się (50%) oworodków drogą cięcia go, o 20% miej iż po porodzie drogą, ie stwierdzoo istotości statystyczej. Ifekcję wrodzoą rzadziej rozpozawao po cięciu cesar-

3 Poród przed 28. tygodiem ciąży poród drogami atury czy cięcie? 53 skim (36,36%), ale różica ie była istota statystyczie. Pozostałe aalizowae parametry w zależości od sposobu ukończeia ciąży rówież ie różiły się między sobą w sposób istoty statystyczie (tabela 2, ryc. 2) % 0 Tabela. 2. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży w grupie I < 750 g Grupa I = 22 = Zgo (68,18) 12 (80,00) (N=22) Puktacja Apgar (50,00) (73,33) (50,00) 4 (26,67) IVH 8 (36,36) 6 (,00) Zgo IVH RDS Ifekcja w rodzoa RDS 12 (54,55) 5 (33,33) IS IS = istotość statystycza (Test U Maa-Whiteya) pochw ow ą (N=) Ifekcja wrodzoa 8 (36,36) 9 (60,00) Sta ciężki Sta średi Ryc. 2. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży w grupie I < 750 g Grupa druga obejmowała 37 (36,6%) oworodków z masą urodzeiową w przedziale od 750 g do 999 g. 20 (54,05%) oworodków urodzoo drogą cięcia go, 17 (45,95%) urodziło się drogami atury. 7 (35%) oworodków zmarło po porodzie drogą cięcia go, a 4 (23,5%) po porodzie drogami atury. Ciężki sta stwierdzoo u (55%) oworodków po porodzie drogą cięcia go i u 7 (41,17%) urodzoych drogami atury. Sta średi stwierdzoo u 9 (45%) oworodków pocięciu cesarskim, oraz u (59%) po porodzie drogami atury. Powikłaia wcześiactwa przedstawiały się astępująco: wylewy dokomorowe stwierdzoo u 25 (67,57%) oworodków po cięciu cesarskim, a u (64,70%) po porodzie drogami atury. Zespół zaburzeń oddychaia wystąpił u 17 (85%) oworodków urodzoych drogą cięcia go oraz u (88,23%) po porodzie drogami atury. Ifekcje wrodzoe stwierdzoo u 16 (80%) oworodków urodzoych drogą cięcia go oraz u (88,23%) po porodzie drogami atury Różice między aalizowaymi parametrami w zależości od sposobu ukończeia ciąży były ieistote statystyczie (tabela 3, ryc. 3). % Tabela. 3. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży w grupie II ( g ) Grupa II = 20 =17 Zgo 7 (35,00) 4 (23,53) (N=20) Puktacja Apgar IVH RDS (55,00) 7 (41,18) 9 (45,00) (58,82) IS 14 (70,00) (64,71) Zgo IVH RDS Ifekcja wrodzoa 17 (85,00) (88,24) IS = istotość statystycza (Test U Maa-Whiteya) Grupa trzecia obejmowała 27 (26,73%) oworodków z masą urodzeń. $ 00 g. (55,55%) oworodków urodzoo drogą cięcia go, 12 (44,44%) drogami atury. 1 (6,67%) oworodek zmarł po porodzie drogą cięcia go i 1 (8,33%) po porodzie drogami atury. Sta oworodka w 1. miucie po urodzeiu oceioo jako ciężki u 4 (27%) oworodków po porodzie drogą cięcia go i u 1 (8,55%) oworodka urodzoego drogami atury. Ifekcja wrodzoa 16 (80,00) (88,24) " pochw ow ą (N=)" Sta ciężki Sta średi Ryc. 3. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży w grupie II g Sta średi stwierdzoo u (73,33%) oworodków po cięciu cesarskim oraz u (92%) oworodków po porodzie drogami atury. Powikłaia wcześiactwa przedstawiały się astępująco: wylewy dokomorowe stwierdzoo u 9 (60%) oworodków po cięciu cesarskim, a u 6 (50%) po porodzie drogami atury, zespół zaburzeń oddychaia u 13 (86,67%) oworodków urodzoych drogą cięcia go, oraz u (83%) po porodzie drogami atury. Ifekcje wrodzoe stwierdzoo u 14 (93,33%) oworodków urodzoych drogą cięcia go oraz u (83%) po porodzie drogami atury. Różice między aalizowaymi cechami w zależości od sposobu ukończeia ciąży były ieistote statystyczie (tabela 4, ryc. 4).

4 54 I. M. Jagielska, J. Kłyszejko-Molska, K. Waleśkiewicz, R. K. et al. W pracy oceioo wyiki śmiertelość i sta oworodka wg puktacji Apgar w zależości od masy urodzeiowej oworodka bez względu a sposób ukończeia ciąży. Aalizując śmiertelość w poszczególych grupach, ajwiększą liczbę zgoów 27 (72,97%) odotowao w I grupie, czyli wśród oworodków ze skrajie iską masą urodzeiową (< 750 g). Śmiertelość w tej grupie była istotie statystyczie wyższa w porówaiu z grupami II i III. W grupie tej stwierdzoo także ajwyższy odsetek dzieci urodzoych w staie ciężkim (59,46%), różica ie była istota statystyczie. Zaczie wyższą puktację w skali Apgar (4-7 pkt) otrzymały dzieci z masą urodzeiową $ 00 g () (tabela 5). % Tabela 4. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży w grupie III ($ 00 g) Grupa III = =12 Zgo 1 (6,67) 1 (8,33) " (N=)" Puktacja Apgar IVH RDS 4 (26,67) 1 (8,33) (73,33) (91,67) IS 9 (60,00) 6 (50,00) Zgo IVH RDS If ekcja wrodzoa 13 (86,67) (83,33) IS = istotość statystycza (Test U Maa-Whiteya) Ifekcja wrodzoa 14 (93,33) (83,33) " pochw ow ą (N=12)""" Sta ciężki Sta średi Ryc. 4. Wyiki położicze w zależości od sposobu ukończeia ciąży w grupie III > 00 g W pracy dokoao aalizy wyików położiczych dla położeń główkowych i iych iż główkowe w zależości od sposobu ukończeia ciąży. Położeie ie iż główkowe stwierdzoo u 42 (41,58%) oworodków. W grupie tej cięcie wykoao u 35 (83,33%), a w przypadku położeń główkowych u 22 (37,29%) ciężarych. Wśród oworodków z rozpozaym położeiem iym iż główkowe, po cięciu cesarskim odotowao 16 (45,7%) zgoów, a po porodzie drogą 71,4%. Różica była istota statystyczie (tabela 6). Tabela 5. Aaliza śmiertelości i stau oworodka wg skali Apgar w zależości od masy urodzeiowej Grupa I (< 750 g) Grupa II ( g) Grupa III (> 00 g) Ogółem =1 IS Noworodki I-II I-III II-III Zgo 27 (72,97) (29,73) 2 (7,41) (39,60) p = 0,0007 p = 0,0001 p = 0,03 Puktacja Apgar 22 (59,46) 18 (48,65) 5 (18,52) 45 (44,55) (,54) 19 (51,35) 22 (81,48) 56 (55,45) IS = istotość statystycza (Test U Maa-Whiteya) Tabela 6. Wyiki położicze dla położeń główkowych i iych iż główkowe w zależości od sposobu ukończeia ciąży Liczba oworodków Zgo Puktacja Apgar 0-3 Puktacja Apgar 4-7 IVH RDS Ifekcja wrodzoa Położeie płodu główkowe Droga pochwowa ie Droga pochwowa ,8% 32,4% 45,7% 71,4% ,0% 29,7% 45,7% 0,0% ,5% 67,6% 54,3% 0,0% ,1% 59,5% 51,4% 14,3% ,5% 51,4% 25,7% 14,3% ,2% 81,1% 65,7% 57,1% Dyskusja Liczba oworodków o bardzo iskiej masie urodzeiowej stale wzrasta, dlatego coraz ważiejsze jest zalezieie odpowiedzi a pytaie, który sposób ukończeia ciąży, cięcie czy poród drogą, jest korzystiejszy. Według daych z piśmieictwa odsetek porodów przedwczesych utrzymuje się a stałym poziomie i wyosi około % [1, 9]. W aalizowaym materiale porody przedwczese staowiły 17,05%, co wyika z faktu, że do Kliiki, jako do ośrodka pełiącego fukcję adzoru regioalego w trójstopiowym modelu opieki ad ciężarą, trafiają wszystkie ciężare z województwa kujawsko-pomorskiego zagrożoe porodem przedwczesym. Porody

5 Poród przed 28. tygodiem ciąży poród drogami atury czy cięcie? 55 przed 28. tyg. ciąży staowiły 1,64% ogólej liczy porodów, co jest zgode z daymi literaturowymi []. W ostatich latach obserwuje się stały wzrost liczby wykoywaych cięć cesarskich, zwłaszcza w porodach przedwczesych. Czajka i wsp. [] podają wartości - 60%. Odsetek wykoaych cięć cesarskich w aalizowaych porodach wyiósł 56,4% i jest zbliżoy do daych piśmieictwa [12-14]. Odsetek wykoaych cięć cesarskich w poszczególych przedziałach wagowych ie różił się między sobą w sposób istoty statystyczie i wyosił: w I grupie (< 750 g) 59%, II grupa ( g) 54%, III grupa ($00 g) 55%. Wśród oworodków żywo urodzoych przed 28. tyg. ciąży odsetek zaotowaych zgoów wyiósł 39,60%, ajwyższy w I grupie (< 750 g) 72,97%, w II grupie 29,73%, w III gupie 7,4%. Zbliżoe wyiki przedstawili w swojej pracy Holmsgaard K.W., Peterse S. []. W aalizowaych przez ich 197 porodach poiżej 28. tyg. odsetek śmiertelości wyosił 29%: dla oworodków z masą urodzeiową < 750 g 56,1%, dla oworodków z masą urodzeiową g 25,7%, a $ 00 g 13%. Wyiki większości badań potwierdzają ajwyższą śmiertelość wśród oworodków o bardzo iskiej masie urodzeiowej []. Nie ma jedozaczego staowiska badaczy dotyczącego sposobu rozwiązaia porodu przedwczesego. W wielu badaiach aalizoway jest związek między sposobem ukończeia ciąży a śmiertelością, staem oworodka wg puktacji Apgar i powikłaiami takimi jak: wylewy dokomorowe, ifekcje wrodzoe, RDS, urazy [, 12, 14, 16]. Niektórzy badacze przedstawiają korzystiejsze wyiki położicze po cięciu cesarskim w porodach skrajie przedwczesych [9,, 13, 16-18]. Uzyskae przez as wyiki dotyczące całej badaej grupy ie potwierdzają tego staowiska. Wśród oworodków urodzoych za pomocą cięcia go odsetek zgoów (,35%), wylewów dokomorowych (64,91%), RDS (78,95%), oworodków urodzoych w ciężkim staie (45,61%) był wyższy w porówaiu z porodami drogą. Haque KN i wsp. [12] w swojej pracy także ie potwierdzili związku między cięciem cesarskim i obiżeiem śmiertelości wśród oworodków z masą ciała poiżej 1250 g. Podobe wioski przedstawili Paul D.A. i wsp. [19] oraz Herbat A. i wsp. [12, 16]. Bauer J. i wsp. [20] przeprowadzili badaia kliicze (ph krwi pępowiowej, ocea wg puktacji Apgar, temperatura ciała, wylewy dokomorowe) u 48 oworodków urodzoych poiżej 26. tyg. ciąży, które były leczoe a Oddziale Itesywej Opieki Neoatologiczej. Dzieci urodzoe drogą miały lepsze wskaźiki kliicze iż dzieci urodzoe za pomocą cięcia go. Korzystiejsze wyiki położicze po cięciu cesarskim uzyskaliśmy tylko wśród oworodków z bardzo iską masą urodzeiową (< 750 g), chociaż ie były oe istote statystyczie. Odsetek zgoów (68%) był iższy iż wśród oworodków urodzoych drogą (80%), także odsetek oworodków z iską puktacją Apgar (50%) był iższy po cięciu cesarskim. Holmsgaard KW i Peterse S. [] przedstawiają korzystiejsze wyiki położicze po cięciu cesarskim w przypadku oworodków z bardzo iską masą urodzeiową. Noworodki te wykazują większą podatość a urazy okołoporodowe, a płód większą wrażliwość a iedotleieie [9]. Po porodach drogą cięcia go zaobserwowaliśmy iższy odsetek ifekcji wrodzoych. Moża to tłumaczyć faktem, że ajczęstszą przyczyą porodów skrajie przedwczesych (< 28. tyg.) jest ifekcja wewątrzmacicza, która często wywołuje samoistą czyość skurczową. Według wielu autorów rozwiięcie samoistej czyości skurczowej u ciężarej sprzyja podjęciu decyzji o porodzie drogą [1, 5, 9]. Częstym powikłaiem u oworodków przedwcześie urodzoych są wylewy dokomorowe. Autorzy iektórych prac podają cięcie jako korzystiejsze rozwiązaie [14]. W aalizowaym materiale cięcie ie wpłyęło a obiżeie odsetka wylewów dokomorowych zarówo w całej badaej grupie, jak i w poszczególych przedziałach wagowych. W całej grupie badaej odsetek wylewów dokomorowych po cięciu cesarskim wyiósł 64,91%, a po porodach drogą 52,27% () Takie same wioski przedstawiają Wadhara i wsp. [21] Herbat A. [16], Paul D.A. i wsp. [19]. Według Köksal W. i wsp. [22], a podstawie przeprowadzoej obserwacji kliiczej 120 oworodków z masą urodzeiową < 00 g. wg autorów istote zaczeie w redukcji liczby krwawień dokomorowych ma wysokospecjalistycza opieka eoatologicza z dostępem do owoczesej aparatury. Większość autorów wskazuje a koieczość wykoaia cięcia go przy ieprawidłowym położeiu płodu, ale dla położeń główkowych zdaia są podzieloe i wymaga to dalszych obserwacji [23]. W aszej pracy porówaliśmy wyiki położicze dla położeń główkowych i iych w zależości od sposobu ukończeia ciąży. Po porodach drogą cięcia go w położeiach miedicowych płodu stwierdzoo miejszy odsetek oworodków urodzoych w staie ciężkim (p < 0,05). Przedstawioe wyiki aszej pracy oraz przytoczoe dae z piśmieictwa pozwalają stwierdzić, że cięcie ie powio być rutyowo rekomedowae w porodach przedwczesych, jeżeli ie istieją ie wskazaia położicze. Należy pamiętać, że poród drogą cięcia go wiąże się z większym ryzykiem powikłań i śmierci matki [13, 24]. Koiecze są zatem dalsze badaia, które pozwolą dokładie oceić ryzyko i korzyści dla dziecka i matki, wyikające z porodu drogą cięcia go w porodzie przedwczesym. Wioski 1) Nie zaobserwowao związku między porodem drogą cięcia go a obiżeiem śmiertelości wśród oworodków urodzoych przed 28. tyg. ciąży. 2) ie obiżyło w sposób istoty statys-

6 56 I. M. Jagielska, J. Kłyszejko-Molska, K. Waleśkiewicz, R. K. et al. tyczie liczby częstości występowaia ifekcji wrodzoej, zespołu zaburzeń oddychaia oraz wylewów dokomorowych. 3) w porodach przed 28. tyg. ciąży ie powio być rutyowo rekomedowae, jeśli ie istieją ie wskazaia położicze. 4) Najwyższą śmiertelość zaobserwowao w grupie oworodków o ajiższej masie urodzeiowej (p < 0,05). Piśmieictwo [1] Armstrog J., Naegeotte M. (2006). Czy stosowaie progesterou zapobiega wystąpieiu porodu przedwczesego. Giekologia po Dyplomie. [2] Vetura S.J., Mari J.A, Mathews T.J. i wsp. (1996) Advace report of fial atality statistics, [3] Bręborowicz G.H.(2005/2006) Położictwo i Giekologia 1 (2.1) 77-83, PZWL. [4] Aath C.V., Vitzileos A.M. (2006) Epidemiology of preterm birth ad its cliical subtypes. Joural of Materal-Fetal & Neoatal Medicie 19 (12): [5] Moutqui J.M. (2003) Classificatio ad heterogeeity of preterm birth. BJOG 0 (20): -3. [6] Muhuri P.K., MacDorma M.F., Meacker F. (2006) Method of delivery ad eoatal mortality amog very low birth weight ifats i the Uited States. Mater. Child. Health J. (1): [7] Dymczak-Ociepka K., Caus I., Leszczyńska K. i wsp. (2007) Najczęstsze powikłaia oworodkowe z ciąż objętych wysokim ryzykiem porodu przedwczesego. Kliicza Periatologia i Giekologia 43 (4): [8] Saigal S., Doyle L.W. (2008) A overview of mortality ad sequelae of preterm birth from ifacy to adulthood. Lacet 19, 371 (9608): [9] Czajka R., Torbe A., Rzepka R. i wsp. (2007) Aaliza wskazań do cięcia w porodzie przedwczesym. Kliicza Periatologia i Giekologia 43 (4): [] Sobatka S., Baum M., Jacaszek M. i wsp. (2007) Przebieg ciąży i porodu w ciążach między 23. a. tygodiem ciąży. Wyiki położicze i oworodkowe. Aaliza przyżyciowa. Kliicza Periatologia i Giekologia 43 (3): [] Czajka R., Torbe A., Rzepka R. i wsp. (2000) Kliicza aaliza porodów przedwczesych. Giekol. Pol. 71 (8): [12] Haque K.N., Hayes A.M., Ahmed Z. i wsp. (2007) Caesarea or vagial delivery for preterm very-low-birth weight (# g) ifat: experiece from a district geeral hospital i UK. Arch. Gyecol. Obstet.. [13] Riski A., Riski-Mashiah S., Lusky A., i wsp. (2004) The relatioship betwee delivery mode ad mortality i very low birthweight sigleto vertex-presetig ifats. BJOG 1(12): [14] Deulofeut R., Sola A., Lee B. i wsp. (2005) The impact of vagial delivery i premature ifats weighig tha 1251 grams. Obstet. Gyecol. 5 (3): [] Holmsgaard K.W., Peterse S. (1996) Ifats with gestatioal age 28 weeks or less. Da. Med. Bull. 43(1): [16] Herbst A., Kalle K. (2007) Ifluece of mode of delivery o eoatal mortality ad morbidity i spotaeous preterm breech delivery. Eur. J. Obstet. Gyecol. Reprod. Biol. 133 (1): [17] Gorbe E., Chase S., Harmath A. i wsp. (1997) Very-lowbirthweight breech ifats: short-term outcome by method of delivery. J. Mater. Fetal Med. 6 (3): 5-8. [18] Vakrilova L., Emilova Z., Slucheva B. I wsp. (2002) Problems ad outcome i extremaly low birth weight ewbors, depedig o the mode of delivery. Akush. Giekol. (Sofia) 41 (2): 27. [19] Paul D.A., Sciscioe A., Leef K.H. i wsp. (2002) Cesarea delivery ad outcome i very low birthweight ifats. Aust. NZJ Obstet. Gyeacol. 42 (1): [20] Bauer J., Hetschel R., Zahradik H. i wsp. (2003) Vagial delivery ad eoatal outcome i extremely-low-birth-weight ifats below 26 weeks of gestatioal age. Am. J. Periatol. 20 (4): [21] Wadhawa R., Vohr B.R., Faaroff A.A. i wsp Does labor ifluece eoatal ad eurodevelopmetal outcomes of extremely-low-birth-weight ifats who are bor by cesarea delivery? Am. J. Obstet. Gyecol. 189(2): [22] Koksal N., Bayta B., Bayram Y. i wsp. (2002) Risk factors for itravetricular haemorrhage i very low birth Wright ifats. Idia J. Pediatr. 69 (7): [23] Muhuri P.K., Macdorma M.F., Meacker F. (2006) Method of delivery ad eoatal mortality amog very low birth weight ifats i the Uited States. Mater. Child. Health J. (1): [24] Joas H.A., Lumley J.M. (1997) The effect of mode of delivery o eoatal mortality i very low birthweight ifats bor i Victoria, Australia: Caesarea sectio is associated with icreased survival i breech-presetig, but ot vertex-presetig, ifats. Paediatr. Periat. Epidemiol. (2): J Iwoa M. Jagielska Katedra i Kliika Położictwa, Chorób Kobiecych i Giekologii Okologiczej UMK Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy Bydgoszcz, ul. Jagiellońska 13- Delivery below 28 weeks of gestatioal age vagial versus cesarea delivery? The mode of premature delivery is the severe problem of obstetrics especially i extremely preterm birth, before 28 weeks. Amo g eoatal with very low birth weight most commo evets are: mortality, itavetricular heamorrhage, respiratory distress sydro me ad ifectios. They eed high specific itesive medical care. The aim of study was to ivestigate a relatioship betwee mode of delivery ad ewbors health bor before 28 weeks. For our study we icluded total umber of 1 ewbors with gestatioal age below 28 weeks. All those patiets we divided ito three groups: I birth weight < 750 g, II g ad III $ 00 g. I all these groups we ivestigated the health of all ewbors depeded of the way of delivery. For statistical aalysis we used the Statist ica 6.0 software ad U Ma-Whitey Test. From total umber of 1 ewbors, 36,63% were bor with birth weight below 750 g, 36,63% betwee 750 g ad 999 g, ad 26,7% with 00 g ad above. The umber of performed cesarea sectio was 56.44%. The mai idicatio for cesarea sectio was asphyxia (32%). The eoatal deaths we oticed i 39.60% of al life deliveries. We did t otice ay statistically importat differeces i aalyzed parameters accordig to the way of delivery. There is o relatio betwee cesar ea sectio delivery ad reductio of mortality i ewbors bor before 28 week of pregacy. We observed the highest mortality rat e i group with the birth weight less the 750 g. Cesarea delivery caot be routiely recommeded, uless there are other obste trics idicatios. Key words: premature birth, very low birth weight, cesarea sectio, vagial delivery