Przyczyny stresu u pacjentów dializowanych
|
|
- Antoni Orłowski
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 DOI: /pielxxiw Uiwersytet Medyczy w Lubliie. Artykuł jest udostępioy w systemie Ope Access a podstawie licecji otwartej Creative Commos (CC-BY-NC-ND) Przyczyy stresu u pacjetów dializowaych The reasos of stress i dialyzed patiets Violetta Miaowaa 1, Aa Sałgut 2, Kiga Miaowaa 3, Marta Czekirda 1, Aa Bedarek 4, Dorota Nalepa 5, Noemi Czekirda 6 1 Katedra Rozwoju Pielęgiarstwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uiwersytet Medyczy w Lubliie 2 Samodziely Publiczy Szpital Kliiczy Nr 4 w Lubliie 3 Koło Naukowe Komputerowego Wspomagaia Projektowaia CAD Uiwersytet Przyrodiczy w Lubliie 4 Katedra i Zakład Pielęgiarstwa Pediatryczego, Wydział Nauk o Zdrowiu Uiwersytet Medyczy w Lubliie 5 Wojewódzki Szpital Specjalistyczy im. Stefaa Kardyała Wyszyńskiego Samodziely Publiczy Zakład Opieki Zdrowotej 6 Cetrum Okologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jaa z Dukli AUTOR DO KORESPONDENCJI: Violetta Miaowaa Katedra Rozwoju Pielęgiarstwa UM w Lubliie ul. Staszica 4/6, Lubli violetta.miaowaa@vp.pl STRESZCZENIE Słowa kluczowe: ABSTRACT Key words: PRZYCZYNY STRESU U PACJENTÓW DIALIZOWANYCH Wprowadzeie. Pacjet z przewlekłą iewydolością erek, który wymaga leczeia erkozastępczego zajduje się w sytuacji stresowej, której przyczyą jest to, że choroba przewlekła ograicza lub uiemożliwia zaspokojeie wielu potrzeb psychospołeczych. Dodatkowo występują ie czyiki, które pogłębiają stres. Ich idetyfikacja jest ważym elemetem szukaia środków zaradczych i udzielaia efektywego wsparcia pacjetom. Cel pracy. Celem podjętym w pracy jest pozaie przyczy stresu pacjetów dializowaych. Materiał i metodyka. Materiał badawczy zebrao a podstawie kwestioariusza autorskiej akiety, którą przebadao 100 pacjetów leczoych erkozastępczo. Uzyskae wyiki badań poddao aalizie statystyczej. Dla iepowiązaych cech jakościowych do wykrycia istieia różic między porówywaymi grupami użyto testu jedorodości χ 2. Wyiki. U 74,0 badaych podczas pierwszych dializ wystąpił stres. W owej sytuacji 84,0 respodetów musiało zmieić styl życia. U prawie połowy badaych 41,0 leczeie hemodializami wymagało rezygacji z pracy zawodowej. Prawie 1/3 badaych czuła się dyskrymiowaa przez otoczeie z powodu rozpoczęcia leczeia erkozastępczego. Wioski. Leczeie erkozastępcze jest bezpośredią przyczyą stresu u pacjetów. Źródłem stresu jest też koieczość zmiay stylu życia i rezygacja z pracy zawodowej. Istieje zależość pomiędzy postawami osób z ajbliższego otoczeia a odczuwaiem potrzeby wsparcia przez pacjetów. pacjet dializoway, stres, pielęgiarka THE REASONS OF STRESS IN DIALYZED PATIENTS Itroductio. Patiet with chroic real failure ad i eed of real replacemet therapy is exposed to stress. The chroic disease reduces or eve prevets meetig the psychosocial eeds. There are also may other factors which itesify the stress. Their idetificatio is a importat elemet of fidig remedies ad givig effective support to patiets. Aim. The aim of a article is to fid causes of dialyzed patiets stress. Material ad methods. There were examied 100 patiets sufferig from real failures, usig a questioaire survey desiged by the authors. The fidigs were aalyzed statistically. A homogeeity test lookig at urelated quality characteristics was used for checkig whether there were ay differeces betwee compared groups of patiets. Results. Sevety-four percet of patiets poited to the fact that they were stressed by the ew situatio. The ecessity of alterig their lifestyle was metioed by 84 of respodets. Almost a half of patiets (41) had to quit their jobs. Almost oe out of three felt discrimiated by the society agaist their real replacemet therapy. Coclusios. The fidigs of this research suggest that real replacemet therapy ca become a direct source of stress amog patiets. Moreover, patiets feel stressed because of ecessity of chagig their lifestyles ad givig up their jobs. There is a relatioship betwee the attitude of the closest people ad patiets eeds for support. dialysis patiet, stress, urse Vol.15, Nr 2 (55)/2016 Dowload Date 1/17/17 10:27 AM 13
2 Przyczyy stresu u pacjetów dializowaych WPROWADZENIE Reakcja stresowa to zachowaie człowieka w odpowiedzi a działaie różorodych, często zmieiających się czyików środowiskowych, do których człowiek ie może, bądź ie umie się przystosować [1]. Jest procesem mobilizowaia orgaizmu do przeciwdziałaia czyikom stresowym i obejmuje sferę psychiczą i fizyczą człowieka. Charakteryzuje się główie wzmożoym apięciem erwowym, frustracją i lękiem. W zależości od tego, jakie są charakterystycze idywiduale właściwości reagowaia może wystąpić w różym asileiu i mieć róże skutki [2]. U chorych leczoych erkozastępczo zwykle a początkowym etapie choroby występuje lęk. Wyróżia się dwie grupy pacjetów, u których koiecze jest rozpoczęcie leczeia hemodializą. Pierwszą grupę staowią chorzy, którzy a przewlekłą iewydolość erek leczą się już dłuższy czas i dla ich koieczość stosowaia dializy ie jest wielkim szokiem, a jedyie kolejym wyzwaiem w procesie zmagaia się z tą trudą chorobą. Drugą grupę staowią osoby, które przebyły ostrą iewydolość erek i stają oi przed faktem koieczości rozpoczęcia leczeia erkozastępczego. W tej grupie pacjetów obserwuje się asiloe zaburzeia lękowe i zaburzeia astroju oraz depresję, co jest przyczyą bardzo silego stresu. Większość chorych, którzy zaczyają leczeie hemodializami w pierwszych 12 miesiącach wykazują tedecję do samoistej poprawy zaburzeń depresyjo-lękowych. Wiąże się to z akceptacją leczeia erkozastępczego. Zaburzeia te są bardzo stresujące dla chorego, któremu pomaga zwykle terapia podtrzymująca realizowaa przez pielęgiarki lub lekarzy. Przy silych zaburzeiach wymagaa jest pomoc lekarza psychiatry [3,4,5]. W trakcie leczeia erkozastępczego możliwe są co ajmiej 3 typy reakcji: wystąpieie zaburzeń emocjoalych, w których domiującym składikiem jest iepokój, depresja, asileie objawów hipochodryczych, przy ieskuteczych próbach przystosowaia się i opaowaia, rówowaga emocjoala i dobra adaptacja do sytuacji, wzmożeie reakcji agresywych, gotowości do przeciwstawiaia się, sprzeciwu, strachu [6]. Wraz z upływem czasu reakcje pacjetów zmieiają się. Wyróżiamy więc: fazę wzmożeia astroju (podwyższoa samoocea, poczucie bezpieczeństwa, sta euforyczy) występująca bezpośredio po pomyślym przebyciu sytuacji krytyczej, fazę obiżoego astroju z przewagą reakcji ekstrapuitywych agresja wobec otoczeia, iezadowoleie wyrażae a zewątrz, fazę obiżeia astroju z przewagą poczucia bezadziejości i poczucia odrzuceia [6]. Lęk występujący w chwili zaczego iebezpieczeństwa zostaje stłumioy przez sile mechaizmy kotrolujące, które ie dopuszczają do objawieia się go ie tylko przed iymi, ale awet przed samym sobą. Gdy iebezpieczeństwo mija przestają działać mechaizmy kotrolujące i wtedy a wspomieie przebytych doświadczeń lęk odawia się [7]. Opiekując się pacjetem dializowaym bardzo waża jest idetyfikacja staów emocjoalych pacjeta, ocea ich rodzaju, asileia i czasu trwaia oraz przyczy ich występowaia. Właściwe rozezaie pozwala pomóc pacjetowi w przezwyciężaiu egatywych emocji oraz zmiejszyć związay z tym stres. Praca pielęgiarki ze względu a częsty i długi kotakt z chorym pozwala a pozawaie staów emocjoalych pacjeta z możliwością iekiedy idetyfikowaia ich przyczy. Rozpozawaie to odbywa się za pomocą rozmowy, obserwacji zachowań, reakcji mimiczych. Taką techiką posługujemy się w życiu codzieym, wobec której ludzie wykazują zaufaie. Jedak powiy oe podlegać weryfikacji [7]. Fakt przewlekłej choroby jest iewątpliwie bezpośredią przyczyą stresu u pacjeta, ale dodatkowo występują ie czyiki, które go pogłębiają. Ich idetyfikacja jest ważym elemetem szukaia środków zaradczych i udzielaia efektywego wsparcia pacjetom. CEL PRACY Problemem podjętym w pracy jest pozaie przyczy stresu pacjetów dializowaych. W szczególości podjęto próbę odpowiedzi a astępujące pytaia badawcze: 1. Czy wprowadzeie leczeia erkozastępczego wpływa a występowaie stresu u tych pacjetów? 2. Jakie zmiee socjo-demograficze wpływają a odczuwaie stresu podczas hemodializy? 3. Czy rezygacja z pracy zawodowej jest odbieraa przez pacjetów jako czyik stresujący? 4. Czy koieczość utrzymaia diety i ależej masy ciała jest powodem stresu u osób dializowaych i z czego to wyika? 5. Czy istieje zależość pomiędzy postawami osób z otoczeia a odczuwaiem stresu przez pacjeta? MATERIAŁ I METODYKA Materiał badawczy zebrao a podstawie autorskiego kwestioariusza akiety, który został skostruoway a potrzeby iiejszych badań i pozwolił a osiągięcie ściśle założoych celów. Dobór próby badawczej był celowy. Badaia zostały przeprowadzoe w 2013 roku w Oddziale Sztuczej Nerki Samodzielego Publiczego Szpitala Kliiczego r 4 w Lubliie za zgodą dyrekcji, przy dobrowolym udziale pacjetów, z zachowaiem ich aoimowości. Procedura badawcza przebiegała zgodie z założeiami Deklaracji Helsińskiej. Uzyskae wyiki badań poddao aalizie statystyczej. Wartości aalizowaych parametrów scharakteryzowao przy pomocy liczości i odsetka lub wartości średiej i odchyleia stadardowego. Dla iepowiązaych cech jakościowych do wykrycia istieia różic między porówywaymi grupami użyto testu jedorodości χ 2. Do zbadaia istieia zależości między badaymi cechami użyto testu iezależości χ 2. Przyjęto 5 błąd wioskowa- 14 Dowload Date 1/17/17 Pielęgiarstwo 10:27 AM XXI wieku
3 Violetta Miaowaa, Aa Sałgut, Kiga Miaowaa, Marta Czekirda, Aa Bedarek, Dorota Nalepa, Noemi Czekirda ia i związay z im poziom istotości p<0,05 wskazujący a istieie istotych statystyczie różic. Badaia statystycze przeprowadzoo w oparciu o oprogramowaie komputerowe Statistica 10.0 (StatSoft, Polska). Badaia poprzedzoo pilotażem. Ostateczej aalizie statystyczej poddao 100 poprawie wypełioych akiet. WYNIKI Spośród ogółu badaych 64,0 (=64) staowiły kobiety, atomiast 36,0 (=36) mężczyźi. Najlicziejszą grupę wiekową staowiły osoby urodzoe w latach (26,0, =26), astępymi przedziałami wiekowymi były lata i i wyosiły po 23,0 (=23), zaś ajmiej liczą grupę staowiły osoby urodzoe po roku 1990 (3,0, =3). Poad połowa badaych to osoby będące w związku małżeńskim (58,0, =58), pozostali to osoby samote. Wśród respodetów ajwiększy odsetek staowiły osoby z wykształceiem zasadiczym zawodowym (37,0, =37), astępą grupą były osoby z wykształceiem średim (34,0, =34), ajmiejszą atomiast 10,0 (=10) były osoby z wykształceiem podstawowym lub iepełym podstawowym. Poad połowa akietowaych (57,0, =57) jako miejsce zamieszkaia wskazała miasto powyżej 100 tys., astępie wieś (32,0, =32). Najmiejsza grupa badaych to mieszkańcy miasta do 100 tys. (3,0, =3). Biorąc pod uwagę aktywość zawodową, w większości były to osoby ie pracujące (75,0, =75). Struktura pracujących charakteryzowała się rówą liczbą osób pracujących umysłowo (29,0, =29) oraz wykoujących iy rodzaj pracy (29,0, =29), atomiast pozostała grupa (42,0, =42) to pracowicy fizyczi. Większość akietowaych 79,0 (=79) jako swoje główe źródło utrzymaie podaje retę lub emeryturę, 18,0 (=18) pracę zawodową, zaś z zasiłku utrzymuje się 3,0 (=3) badaych. Największy odsetek badaych 49,0 (=49) a wiadomość o chorobie zareagował egatywie, ie mogąc pogodzić się z chorobą. Zaczie miej badaych 37,0 (=37) zareagowało spokojie, godząc się z chorobą. Leczeie hemodializami jest leczeiem przewlekłym. Zwłaszcza pierwsze hemodializy są sytuacją ową, iezaą, stąd u zdecydowaej większości badaych 74,0 (=74) podczas pierwszych dializ wystąpił stres związay z zaistiałą sytuacją. Pozostali respodeci 26,0 (=26) deklarowali, że ie odczuwali stresu z tego powodu. Aaliza statystycza wykazała poadto, że akietowai, którzy mieszkali w mieście powyżej 100 tys. oraz a wsi istotie częściej byli zestresowai pierwszymi dializami (80,7, 75,0) w porówaiu z pacjetami, którzy mieszkali w mieście do 50 tys. lub do 100 tys. (37,5, 33,33). Stwierdzoe różice były istote statystyczie (p=0,01) (tab. 1). Pozostałe zmiee iezależe jak wiek, wykształceie, sta cywily, źródło utrzymaia i rodzaj wykoywaej pracy ie potwierdziły istotych zależości statystyczych (p>0,05). Tab. 1. Występowaie stresu związaego z pierwszymi dializami z uwzględieiem miejsca zamieszkaia Miejsce zamieszkaia Wieś, osada Miasto do 50 tys. Miasto do 100 tys. Miasto powyżej 100 tys. 80,7 =74 RAZEM 74,0 Aaliza statystycza: Chi 2 = 0,36, p=0,01 Występowaie stresu związaego z pierwszymi dializami TAK NIE =24 =8 75,0 25,0 =3 =5 37,5 62,5 =1 =2 33,33 66,67 =46 =11 19,3 =26 26,0 OGÓŁEM N =32 =8 =3 =57 =100 Próbując odpowiedzieć a pytaie, czy postawy osób z ajbliższego otoczeia mają związek z odczuwaym w tej sytuacji stresem przez pacjetów, przeaalizowao ich reakcje i porówao ze stresem odczuwaym przez pacjetów. Tak więc u połowy respodetów -53,0 (=53) ajbliżsi a wiadomość o chorobie zareagowali z przerażeiem, 37,0 (=37) spokojie, z gotowością iesieia pomocy i wsparcia, atomiast obojętie 5,0 (=5). Taki sam odsetek 5.0 (=5) badaych ie poiformował o swoich problemach zdrowotych ajbliższych. W wyiku przeprowadzoej aalizy stwierdzoo, że akietowai, których rodzia a wiadomość o chorobie zareagowała z przerażeiem oraz akietowai, którzy ie iformowali iych częściej potrzebowali wsparcia psychiczego w celu miimalizacji stresu związaego z leczeiem erkozastępczym (96,0, 80,0) w porówaiu do tych badaych, których rodziy zareagowały obojętie (60,0) i pozytywie, z gotowością iesieia wsparcia (73, =27). Stwierdzoe różice były istote statystyczie (p=0,02) (tab. 2). Tab. 2. Potrzeba wsparcia psychiczego w stresie związaym z leczeiem erkozastępczym w zależości od reakcji ajbliższych a chorobę Reakcja ajbliższych a chorobę Odczuwaa potrzeba wsparcia psychiczego związaego z leczeiem erkozastępczym TAK Nie iformuję o swoich problemach iych =4 80,0 Obojęta =3 60,0 Z przerażeiem =48 96,0 Pozytywa =27 z gotowością wsparcia 73,0 Ia =2 66,67 RAZEM =84 84,0 Aaliza statystycza: Chi 2 = 0,39, p=0,02 NIE =1 20,0 =2 40,0 =2 4,0 =10 27,0 =1 33,33 =16 16,0 OGÓŁEM N =5 =5 =50 =37 =3 =100 Vol.15, Nr 2 (55)/2016 Dowload Date 1/17/17 10:27 AM 15
4 Przyczyy stresu u pacjetów dializowaych Czyikiem dodatkowo utrudiającym proces akceptacji choroby a zarazem stresorem, jak wskazują badaia, jest fakt, że prawie 1/3 badaych czuła się dyskrymiowaa przez otoczeie z powodu rozpoczęcia leczeia erkozastępczego 29,0 (=29). Idetyfikując koleje przyczyy stresu okazało się, że spośród ogółu badaych u prawie połowy (41,0, =41) leczeie hemodializami wymagało rezygacji z pracy zawodowej. Kosekwecją było przejście a retę, co jest postrzegae przez pacjetów jako kolejy czyik stresogey, bo przyczyia się do obiżeia dochodów, a co za tym idzie poziomu i jakości życia (42,0, =42). U zdecydowaej większości badaych 84,0 (=84), postawieie diagozy iewydolość erek spowodowało koieczość zmiay stylu życia. Większość bowiem badaych 66,0 (=66) ma problemy z utrzymaiem ależej masy ciała. Problemy z utrzymaiem ależej masy ciała w zdecydowaej większości dotyczą przybywaia a wadze, co dotyczy aż 74,0 ( =74) respodetów. Główym tego powodem było wypijaie zbyt dużej ilości wody (63,5, =47) oraz spożywaie zbyt obfitych posiłków (25,7, =19). Najmiejszy problem w tej kwestii respodeci widzieli w zbyt dużej ilości kosumowaych owoców i warzyw (5,4, =4). Moża zaobserwować, że akietowai, którzy mieli problemy z utrzymaiem prawidłowej masy ciała częściej musieli zmieić tryb życia w wyiku iewydolości erek (90,9) w porówaiu z pacjetami, którzy ie mieli takich problemów (70,59). Stwierdzoe różice ie były jedak istote statystyczie (p=0,96). Blisko połowa pacjetów ma problemy z utrzymaiem diety, z czym powiązaa jest adwaga. Wśród jej powodów występowały kolejo: przyjmowaie zbyt dużej ilości wody (80,85), zjadaie zbyt wielu i zbyt obfitych posiłków (78,95), spożycie zbyt wielu owoców i warzyw (50,0). Zatem problemy z utrzymaiem właściwej diety, gdzie główym powodem przybywaia a wadze jest przyjmowaie zbyt dużej ilości wody ma istote zaczeie z uwagi a specyfikę choroby. Zależość statystycza ie jest istota (p>0,05). Poadto badaia pokazują, że respodeci ajczęściej zmieili w swojej diecie: spożywaie odpowiediej ilości pokarmów zawierających sód, zwiększeie liczby produktów zawierających potas, ograiczeie produktów fosforaowych (odpowiedio: 57,0 (=57), 40,0 (=40), 37,0 (=37). Tylko 10,0 (=10) badaych ie musiało wprowadzać zmia w diecie. Biorąc pod uwagę problemy z utrzymaiem prawidłowej diety, kolejy raz potwierdza się, że u poad połowy badaych 58,0 (=58) ajtrudiejsze było ograiczeie ilości przyjmowaych płyów, 23,0 (=23) miało problem z ograiczeiem produktów zawierających potas, ajmiejszy odsetek staowiły osoby mające trudość z ograiczeiem spożywaia owoców i warzyw (19,0, =19). OMÓWIENIE BADAŃ I DYSKUSJA Prezetowae badaia dotyczyły 100 pacjetów stale dializowaych w Oddziale Sztuczej Nerki, z których 64,0 miało zdiagozowaą przewlekłą iewydolość erek. 90,0 z ich posiadało przetokę tęticzo-żylą jako dostęp do hemodializy, a 10,0 cewik dializacyjy. Leczeie erkozastępcze jest dla pacjeta sytuacją trudą między iymi dlatego, że wymusza zmiaę trybu życia. Badaia włase wskazują, że ajwiększy odsetek badaych a wiadomość o chorobie zareagował egatywie, ie mogąc się pogodzić z chorobą (39,0), atomiast zaledwie (10,0) obojętie. Nowa sytuacja stawia pacjeta wobec koieczości zmierzeia się z wieloma trudościami, dlatego pacjeci reagują różie. Efektem tego jest fakt, co potwierdzają ie badaia, że depresja występuje u chorych, a objawy lękowe u pacjetów leczoych hemodializą. Kilkaaście procet pacjetów popada awet w ciężką depresję bądź asiloy lęk [8, 5]. Sapilak B.J. od marca 2002 roku do lutego 2004 roku przeprowadził podobe badaia a sześciu dolośląskich stacjach dializ. Badaia miały a celu miedzy iymi oceę występowaia i asileia zaburzeń lękowych i depresyjych u pacjetów przewlekle leczoych hemodializą. Co kwartał chorzy dializowai byli proszei o wypełieie formularza badawczego. Podczas rozmowy oceiao także sta psychiki pacjeta oraz stopień asileia dolegliwości somatyczych. Do grupy badaej włączoo 418 osób. Przytoczoe badaia pozwoliły określić występowaie depresji łagodej a 19-35, depresji umiarkowaej a oraz depresji ciężkiej a Testy psychometrycze wskazały a obecość lęku łagodego u populacji, lęku umiarkowaego u 6-14, a lęku asiloego i 4-15 [9]. Prezetowae badaia włase pozwoliły zaobserwować, że u 74,0 badaych w związku z rozpoczyaiem leczeia erkozastępczego występował stres. Przyczyy jego są róże. Większość z ogółu badaych (66,0) ma problemy z utrzymaiem masy ciała. Problemy z utrzymaiem masy ciała polegają główie a przybywaiu a wadze (74,0), którego powodem ajczęściej jest przyjmowaie za dużej ilości płyów (80,85) i zbyt obfitych posiłków (78,85). Zmiay w tym obszarze sprawiają pacjetom trudość i są w związku z tym dodatkowym źródłem stresu w obliczu choroby, która wręcz wymusza powyższy reżim. Iymi istotymi powodami stresu jest koieczość rezygacji z życia zawodowego (41), poczucie dyskrymiacji i izolacji społeczej (29). Ie badaia przeprowadzoe w Katedrze Psychologii Kliiczej Katolickiego Uiwersytetu Lubelskiego w Lubliie. Badaia kocetrowały się a ustaleiu źródeł iepokoju pacjetów z przewlekłą iewydolością erek [10]. Zidetyfikowao astępujące źródła iepokoju: utrata subiektywie ważych fukcji ciała, ieprzewidywalość statusu zdrowia, ieprzewidywalość skutków leczeia, procedura przeprowadzaia zabiegu hemodializy, reżim leczeia, zmiaa jakości życia, poczucie osamotieia, perspektywa śmierci, bezradość, perspektywa życia ajbliższych. 16 Dowload Date 1/17/17 Pielęgiarstwo 10:27 AM XXI wieku
5 Violetta Miaowaa, Aa Sałgut, Kiga Miaowaa, Marta Czekirda, Aa Bedarek, Dorota Nalepa, Noemi Czekirda Porówując przytoczoe badaia oraz włase potwierdza się, że pacjeci leczei erkozastępczo ulegają sytuacji stresowej a skutek: koieczości diametralej zmiay stylu życia, koieczości stosowaia odpowiediej diety (kotrolowaie ilości spożywaych płyów, ilości i jakość zjadaych posiłków, owoców, warzyw) oraz zachowaia odpowiediej masy ciała, koieczości przeorgaizowaia życia zawodowego i rodzieego, koieczości otrzymywaia pomocy oraz wsparcia ze stroy rodziy, ajbliższych oraz persoelu medyczego, koieczości dbaia o dostęp aczyiowy do hemodializy. Zdecydowaa większość respodetów (79,0) miewając wahaia astroju, może liczyć a wsparcie rodziy (78,0) oraz pielęgiarek (20,0). Zatem badaia iezmieie pokazują, że w takich sytuacjach ogromą rolę powiie odgrywać persoel medyczy, który oprócz profesjoalych działań medyczych powiie służyć wsparciem i zrozumieiem. Powiie pomagać w budowaiu motywacji do działań prozdrowotych [11]. WNIOSKI 1. Leczeie erkozastępcze jest bezpośredią przyczyą stresu dla zdecydowaej większości pacjetów. 2. Pacjeci zamieszkujący duże miasta oraz a wieś istotie częściej byli zestresowai pierwszymi dializami w porówaiu z pacjetami, którzy mieszkali w miastach małych i średich. Stwierdzoe różice były istote statystyczie. Pozostałe zmiee iezależe jak wiek, wykształceie, sta cywily, źródła utrzymaia i rodzaj wykoywaej pracy ie potwierdziły istotych zależości statystyczych. 3. Koieczość rezygacji z pracy zawodowej dla prawie połowy pacjetów jest źródłem stresu, gdyż przyczyia się do obiżeia poziomu i jakości życia. 4. Koieczość zmiay diety powiązaa jest ajczęściej z występowaiem problemów z utrzymaiem ależej masy ciała, której powodem jest ajczęściej przyjmowaie za dużej ilości płyów i zbyt obfitych posiłków, czego zmiaa sprawia pacjetom trudość i jest źródłem stresu w obliczu choroby, która wymusza powyższy reżim. 5. Pacjeci, których rodzia a wiadomość o chorobie zareagowała z przerażeiem oraz akietowai, którzy ie iformowali o iej iych, częściej potrzebowali wsparcia psychiczego w porówaiu do tych badaych, których rodziy zareagowały obojętie i pozytywie, z gotowością iesieia wsparcia. PIŚMIENNICTWO 1. Horey K. Neurotycza osobowość aszych czasów. Pozań: Wydawictwo REBIS; 2009, s Kubacka-Jasiecka D. Struktura ja a związek między agresywością i lękiem. Rozprawy Habilitacyje r 119. Kraków: Wydawictwo UJ;1986, s Sapilak B, Kurpas D, Steciwko A, Melo M. Czy jakość życia jest istota dla chorych dializowaych? Problemy Lekarskie. 2006; 45: Sapilak B, Kurpas D, Steciwko A, Melo M. Profil osobowości i zaburzeia astroju pacjetów przewlekle hemodializowaych. Problemy Lekarskie. 2006; 45: Rutkowski B. (red.). Leczeie erkozastępcze w praktyce pielęgiarskiej. [W:] Majkowski M, Steciwko A, Sapilak BJ. Problemy psychologicze u pacjetów leczoych erkozastępczo. Gdańsk: Wydawictwo Via Medica, s Afeltowicz Z. Sta psychiczy chorych dializowaych. [W:] Rutkowski B. red. Dializoterapia w codzieej praktyce. Gdańsk: Wydawictwo MAKmed, Reykowski J. Eksperymetala psychologia emocji. Warszawa: Wydawictwo K i W, Sapilak B, Steciwko A. Depresja i zaburzeia lękowe występujące w trakcie długotrwałej hemodializoterapii. Problemy Lekarskie. 2004; 43: 3-4, Bartosz J. Sapilak B. Ocea asileia objawów lękowych i depresyjych oraz jakości życia chorych przewlekle leczoych erko zastępczo. [W:] Zastosowaia metod statystyczych w badaiach aukowych III; Jakubowski J, Wątroba J (red.). Kraków: StatSoft Polska Sp. z o.o., 2008; s Bereza B. Źródła iepokoju długotrwale hemodializowaych. Praca poglądowa. Psychiatria w Praktyce Ogólolekarskiej. 2007; 7 (1): Rymaszewska J, Kłak R, Syak A. Camberwell Assessmet of Need for the Elderly (CANE) badaie polskiej wersji arzędzia Camberwell Assessmet of Need for the Elderly (CANE) study of Polish versio of the tool. Psychogeriatria Polska. 2008;5(2); Praca przyjęta do druku: Praca zaakceptowaa do druku: Vol.15, Nr 2 (55)/2016 Dowload Date 1/17/17 10:27 AM 17
Występowanie depresji poporodowej wśród położnic
Występowaie depresji poporodowej wśród położic The occurrece of postpartum depressio amog wome i childbirth Mgr Emilia Iracka1, dr. med. Magdalea Lewicka2 1 SPZOZ w Kraśiku, Polska 2 Zakład Położictwa,
Bardziej szczegółowoPoziom wiedzy a częstość występowania powikłań u chorych na cukrzycę Knowledge level and incidence of complications in diabetic patients
Krzyżaowska Ewa, Idycka Ewelia, Łuczyk Robert Ja, Łuczyk Marta, Sawicka Katarzya, Wawryiuk Agieszka, Dailuk Jadwiga. Kowledge level ad icidece of complicatios i diabetic patiets. Joural of Educatio, Health
Bardziej szczegółowoZmiany w zarządzaniu jakością w polskich szpitalach
Łopacińska Hygeia Public I, Tokarski Health 2014, Z, Deys 49(2): A. 343-347 Zmiay w zarządzaiu jakością w polskich szpitalach 343 Zmiay w zarządzaiu jakością w polskich szpitalach Quality maagemet chages
Bardziej szczegółowoWpływ religijności na ukształtowanie postawy wobec eutanazji The impact of religiosity on the formation of attitudes toward euthanasia
Ewelia Majka, Katarzya Kociuba-Adamczuk, Mariola Bałos Wpływ religijości a ukształtowaie postawy wobec eutaazji The impact of religiosity o the formatio of attitudes toward euthaasia Ewelia Majka 1, Katarzya
Bardziej szczegółowoHigiena jamy ustnej dzieci leczonych ortodontycznie z terenu miasta i wsi
Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 05, Tom, Nr, 5 57 www.moz.pl PRACA ORYGINALNA Higiea jamy ustej dzieci leczoych ortodotyczie z tereu miasta i wsi Joaa Słomska, Aeta Kamińska, Leszek Szalewski, Haa Skórzyńska,
Bardziej szczegółowoAN ANALYSIS OF KINDERGARDEN TEACHERS` PREPARATION TO PROVIDE FIRST AID
PRZEGL EPIDEMIOL 2011; 65: 663-667 Zdrowie publicze Jadwiga Woźiak, Grzegorz Nowicki, Mariusz Goiewicz, Katarzya Zieloka, Marek Górecki, Alia Dzirba, Ewa Chemperek ANALIZA PRZYGOTOWANIA NAUCZYCIELI WYCHOWANIA
Bardziej szczegółowoKatedra Onkologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotnej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Michalik Joaa, Grzelak Iwoa, Wolski Dariusz, Staisławek Adrzej, Węgorowski Paweł. Aalysis of patiet kowledge o iterdiscipliary care ad self-care i veous leg ulcers. Joural of Educatio, Health ad Sport.
Bardziej szczegółowoPOZIOM WIEDZY STUDENTÓW UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W LUBLINIE NA TEMAT CZYNNIKÓW RYZYKA CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA
Krzyżaowska Ewa, Zwola Ewelia, Łuczyk Robert Ja, Kroporicka Beata, Baczewska Bożea, Sawicka Katarzya, Łuczyk Marta, Dailuk Jadwiga. LEVEL OF KNOWLEDGE LEARNING STUDIES OF THE UNIVERSITY OF MEDICINE UNIVERSITY
Bardziej szczegółowoChoroby przenoszone drogą płciową zagrożenie psychosomatycznego zdrowia człowieka
GiPolMedProject 3 (49) 2018: 056-061 ARTYKUŁ ORYGINALNY Choroby przeoszoe zagrożeie psychosomatyczego zdrowia człowieka Karolia Kaczmarczyk Studeckie Towarzystwo Naukowe przy Zakładzie Pielęgiarstwa w
Bardziej szczegółowoOcena wiedzy kobiet na temat seksualnych czynników ryzyka raka szyjki macicy*
Pomeraia J Life Sci 2016;62(1):78-84 Ocea wiedzy kobiet a temat seksualych czyików ryzyka raka szyjki macicy* Assessmet of kowledge of wome regardig sexual risk factors for cervical cacer Magdalea Sulima¹,
Bardziej szczegółowoReligijność i kryzysy religijne studentów medycyny a ich opinie na temat przydatności posługi kapelanów i religii w radzeniu sobie z chorobą
Żołierz Joaa, Sak Jarosław, Brzozowska Agieszka. Religiosity ad religious crises of medical studets ad their opiios o the usefuless of chaplais service ad religio i copig with illess. Joural of Educatio,
Bardziej szczegółowoOcena wykonywania profilaktycznych badañ cytologicznych przez kobiety w okresie oko³omenopauzalnym
Przegl d meopauzaly 2/2012 Ocea wykoywaia profilaktyczych badañ cytologiczych przez kobiety w okresie oko³omeopauzalym Evaluatio of prevetive screeig cytology performed by meopausal wome Grzegorz Bakalczuk
Bardziej szczegółowoOcena wpływu wybranych czynników socjodemograficznych na jakość życia osób chorujących na stwardnienie rozsiane
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2010, 56, 3, 107 112 Beata Karakiewicz, Celia Stala 1, Elżbieta Grochas 2, Iwoa Rotter, Bożea Mroczek, Liliaa Zaremba-Pechma,
Bardziej szczegółowoThe knowledge about cervical cancer among female students of Lublin universities
Żmida Agata, Bakalczuk Grzegorz, Putowski Maciej, Padała Olga, Piróg Marta, Wdowiak Artur. The kowledge about cervical cacer amog female studets of Lubli uiversities. Joural of Educatio, Health ad Sport.
Bardziej szczegółowoKURS STATYSTYKA. Lekcja 3 Parametryczne testy istotności ZADANIE DOMOWE. Strona 1
KURS STATYSTYKA Lekcja 3 Parametrycze testy istotości ZADANIE DOMOWE www.etrapez.pl Stroa Część : TEST Zazacz poprawą odpowiedź (tylko jeda jest prawdziwa). Pytaie Statystykę moża rozumieć jako: a) próbkę
Bardziej szczegółowoMiary położenia (tendencji centralnej) to tzw. miary przeciętne charakteryzujące średni lub typowy poziom wartości cechy.
MIARY POŁOŻENIA I ROZPROSZENIA WYNIKÓW SERII POMIAROWYCH Miary położeia (tedecji cetralej) to tzw. miary przecięte charakteryzujące średi lub typowy poziom wartości cechy. Średia arytmetycza: X i 1 X i,
Bardziej szczegółowoWykład 11 ( ). Przedziały ufności dla średniej
Wykład 11 (14.05.07). Przedziały ufości dla średiej Przykład Cea metra kwadratowego (w tys. zł) z dla 14 losowo wybraych mieszkań w mieście A: 3,75; 3,89; 5,09; 3,77; 3,53; 2,82; 3,16; 2,79; 4,34; 3,61;
Bardziej szczegółowoasoby osobiste pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
P R A C A O R Y G I N A L N A Aa Majda 1, Heryka Józefowska 2 1 Istytut Pielęgiarstwa i Położictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uiwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 2 Szpital Chorób Płuc
Bardziej szczegółowoOcena bólu przez kobiety z chorobą nowotworową piersi
Wioletta Ferec, Teresa B. Kulik, Aa Pacia, Marlea Krawczyk Katedra Zdrowia Publiczego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uiwersytet Medyczy w Lubliie Ocea bólu przez kobiety z chorobą owotworową piersi Streszczeie
Bardziej szczegółowoH brak zgodności rozkładu z zakładanym
WSPÓŁZALEŻNOŚĆ PROCESÓW MASOWYCH Test zgodości H : rozład jest zgody z załadaym 0 : H bra zgodości rozładu z załadaym statystya: p emp i p obszar rytyczy: K ;, i gdzie liczba ategorii p Przyład: Wyoujemy
Bardziej szczegółowoOcena bólu przez kobiety z chorobą nowotworową piersi
Wioletta Ferec, Teresa B. Kulik, Aa Pacia, Marlea Krawczyk Katedra Zdrowia Publiczego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uiwersytet Medyczy w Lubliie Ocea bólu przez kobiety z chorobą owotworową piersi Streszczeie
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA I ANALIZA DANYCH
TATYTYKA I ANALIZA DANYCH Zad. Z pewej partii włókie weły wylosowao dwie próbki włókie, a w każdej z ich zmierzoo średicę włókie różymi metodami. Otrzymao astępujące wyiki: I próbka: 50; średia średica
Bardziej szczegółowoMetrologia: miary dokładności. dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie
Metrologia: miary dokładości dr iż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczeciie Miary dokładości: Najczęściej rozkład pomiarów w serii wokół wartości średiej X jest rozkładem Gaussa: Prawdopodobieństwem,
Bardziej szczegółowoOczekiwania pacjentów na wsparcie a wsparcie realizowane przez pielęgniarki wobec pacjentów hemodializowanych
DOI: 10.1515/pielxxiw-2016-0003 2016 Uniwersytet Medyczny w Lublinie. Artykuł jest udostępniony w systemie Open Access na podstawie licencji otwartej Creative Commons (CC-BY-NC-ND) Oczekiwania pacjentów
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA NR 06-2 POMIARY TEMPA METABOLIZMU METODĄ TABELARYCZNĄ
LABORATORIUM OCHRONY ŚRODOWISKA - SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ - INSTRUKCJA NR 06- POMIARY TEMPA METABOLIZMU METODĄ TABELARYCZNĄ 1. Cel istrukcji Celem istrukcji jest określeie metodyki postępowaia w celu
Bardziej szczegółowoOcena postawy ciała dzieci na podstawie przebadanej grupy uczniów z klas I II.
Ocea postawy ciała dzieci a podstawie przebadaej grupy ucziów z klas I II. Wstęp Postawa ciała jest w życiu człowieka bardzo waża. W postawie ciała przejawia się także asze samopoczucie, jedak zalezieie
Bardziej szczegółowoWspółpraca instytucji pomocy społecznej z innymi instytucjami
Projekt 1.16 Koordyacja a rzecz aktywej itegracji jest współfiasoway przez Uię Europejską w ramach Europejskiego Fu duszu Społeczego Współpraca istytucji pomocy społeczej z iymi istytucjami a tereie gmiy,
Bardziej szczegółowoElementy statystyki opisowej Izolda Gorgol wyciąg z prezentacji (wykład I)
Elemety statystyki opisowej Izolda Gorgol wyciąg z prezetacji (wykład I) Populacja statystycza, badaie statystycze Statystyka matematycza zajmuje się opisywaiem i aalizą zjawisk masowych za pomocą metod
Bardziej szczegółowoobie z mocy ustawy. owego.
Kwartalik Prawo- o-ekoomia 3/015 Aa Turczak Separacja po faktycza lub prawa obie z mocy ustawy cza, ie ozacza defiitywego owego 1 75 1 61 3 Art 75 88 Kwartalik Prawo- o-ekoomia 3/015 zaspokajaia usp iedostatku
Bardziej szczegółowoPodstawy opracowania wyników pomiarów z elementami analizy niepewności pomiarowych (w zakresie materiału przedstawionego na wykładzie organizacyjnym)
Podstawy opracowaia wyików pomiarów z elemetami aalizepewości pomiarowych (w zakresie materiału przedstawioego a wykładzie orgaizacyjym) Pomiary Wyróżiamy dwa rodzaje pomiarów: pomiar bezpośredi, czyli
Bardziej szczegółowoZaburzenia oddychania w populacji noworodków z ciąż bliźniaczych
Periatologia, Neoatologia i Giekologia, tom 2, zeszyt 1, 62-66, 2009 w populacji oworodków z ciąż bliźiaczych ANNA KOT 1, MAŁGORZATA MIRONIUK 1, WŁODZIMIERZ SAWICKI 2, BARBARA PIĘKOSZ-ORZECHOWSKA 1, MAGDALENA
Bardziej szczegółowoĆwiczenie: Test chi 2 i miary na nim oparte.
Ćwiczeie: Test chi 2 i miary a im oparte. Zadaie (MS EXCEL) Czy istieje zależość między płcią a paleiem papierosów? 1. W arkuszu Excel utworzyć dwie tabele 2. Uzupełić wartości w tabeli z daymi obserwowaymi
Bardziej szczegółowo1. Wnioskowanie statystyczne. Ponadto mianem statystyki określa się także funkcje zmiennych losowych o
1. Wioskowaie statystycze. W statystyce idetyfikujemy: Cecha-Zmiea losowa Rozkład cechy-rozkład populacji Poadto miaem statystyki określa się także fukcje zmieych losowych o tym samym rozkładzie. Rozkłady
Bardziej szczegółowoANALIZA DANYCH DYSKRETNYCH
ZJAZD ESTYMACJA Jest to metoda wioskowaia statystyczego. Umożliwia oa oszacowaie wartości iteresującego as parametru a podstawie badaia próbki. Estymacja puktowa polega a określeiu fukcji zwaej estymatorem,
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. Solifenacin PMCS, 5 mg: każda tabletka zawiera 5 mg solifenacyny bursztynianu, co odpowiada 3,8 mg solifenacyny.
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Solifeaci PMCS, 5 mg, tabletki powlekae Solifeaci PMCS, 10 mg, tabletki powlekae 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY Solifeaci PMCS, 5 mg:
Bardziej szczegółowoWpływ wybranych czynników biologicznych oraz środowiskowych na przebieg i wystąpienie powikłań u pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa
PRACE ORYGINALNE Aa Kurzyńska Elwira Przybylik-Mazurek Katarzya Węgrzyowicz Aleksadra Morzywołek Agata Wieczorek Maja Żarowska Alicja Hubalewska-Dydejczyk Wpływ wybraych czyików biologiczych oraz środowiskowych
Bardziej szczegółowoELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA
UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W BYDGOSZCZY WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ INSTYTUT EKSPLOATACJI MASZYN I TRANSPORTU ZAKŁAD STEROWANIA ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA ĆWICZENIE: E20 BADANIE UKŁADU
Bardziej szczegółowoStatystyka. Katarzyna Chudy Laskowska
Statystyka Katarzya Chudy Laskowska http://kc.sd.prz.edu.pl/ WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE Celem aalizy statystyczej ie jest zwykle tylko opisaie (prezetacja) posiadaych daych, czyli tzw. próby statystyczej.
Bardziej szczegółowoJak kontrolować tkowzroczność? CHIRURGIA LASEROWA. Wady wzroku u dzieci. Krótkowzroczność Nadwzroczność Astygmatyzm. dr n. med. Anna M.
Program wczesego wykrywaia wad wzroku u dzieci klas II szkół podstawowych m. st. Warszawy prof. dr hab.. med. Jerzy Szaflik Kliika Okulistyki II WL AM w Warszawie ie, Samodziely Publiczy Kliiczy Szpital
Bardziej szczegółowoprace oryginalne Anna Sobieszczańska 1, Maria Kozioł-Montewka 2, Jarosław Sobieszczański 3 Streszczenie Abstract
prace orygiale Det. Med. Probl. 0,,, ISS -7X Copyright by Wroclaw Medical Uiversity ad Polish Detal Society Aa Sobieszczańska, Maria Kozioł-Motewka, Jarosław Sobieszczański Potecjale czyiki etiologicze
Bardziej szczegółowoPODSTAWY OPRACOWANIA WYNIKÓW POMIARÓW Z ELEMENTAMI ANALIZY NIEPEWNOŚCI POMIAROWYCH
PODSTAWY OPRACOWANIA WYNIKÓW POMIARÓW Z ELEMENTAMI ANALIZY NIEPEWNOŚCI POMIAROWYCH POMIAR FIZYCZNY Pomiar bezpośredi to doświadczeie, w którym przy pomocy odpowiedich przyrządów mierzymy (tj. porówujemy
Bardziej szczegółowoSUPLEMENTY MAGNEZU I POTRZEBA ICH STOSOWANIA W DIETACH DZIECI ZDROWYCH I Z CELIAKIĄ
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Techologia. Jakość, 29, 4 (65), 295 32 ANNA WOJTASIK, HANNA KUNACHOWICZ, JERZY SOCHA 1 SUPLEMENTY MAGNEZU I POTRZEBA ICH STOSOWANIA W DIETACH DZIECI ZDROWYCH I Z CELIAKIĄ Streszczeie Na
Bardziej szczegółowoX i. X = 1 n. i=1. wartość tej statystyki nazywana jest wartością średnią empiryczną i oznaczamy ją symbolem x, przy czym x = 1. (X i X) 2.
Zagadieia estymacji Puktem wyjścia badaia statystyczego jest wylosowaie z całej populacji pewej skończoej liczby elemetów i zbadaie ich ze względu a zmieą losową cechę X Uzyskae w te sposób wartości x,
Bardziej szczegółowoLaboratorium Sensorów i Pomiarów Wielkości Nieelektrycznych. Ćwiczenie nr 1
1. Cel ćwiczeia: Laboratorium Sesorów i Pomiarów Wielkości Nieelektryczych Ćwiczeie r 1 Pomiary ciśieia Celem ćwiczeia jest zapozaie się z kostrukcją i działaiem czujików ciśieia. W trakcie zajęć laboratoryjych
Bardziej szczegółowoNiepewności pomiarowe
Niepewości pomiarowe Obserwacja, doświadczeie, pomiar Obserwacja zjawisk fizyczych polega a badaiu ych zjawisk w warukach auralych oraz a aalizie czyików i waruków, od kórych zjawiska e zależą. Waruki
Bardziej szczegółowoProfilaktyka instytucjonalna
RAPORT Z BADANIA: Profilaktyka istytucjoala W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM Katowice, 9 wrzesień 2014 r. Projekt 1.16 Koordyacja a rzecz aktywej itegracji jest współfiasoway ze środków Uii Europejskiej w ramach
Bardziej szczegółowoPodstawy opracowania wyników pomiarów z elementami analizy niepewności pomiarowych
Podstawy opracowaia wyików pomiarów z elemetami aalizepewości pomiarowych w zakresie materiału przedstawioego a wykładzie orgaizacyjym Pomiary Wyróżiamy dwa rodzaje pomiarów: pomiar bezpośredi, czyli doświadczeie,
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Analiza Matematyczna 1A, zima 2012/13. Ciągi.
Jarosław Wróblewski Aaliza Matematycza 1A, zima 2012/13 Ciągi. Ćwiczeia 5.11.2012: zad. 140-173 Kolokwium r 5, 6.11.2012: materiał z zad. 1-173 Ćwiczeia 12.11.2012: zad. 174-190 13.11.2012: zajęcia czwartkowe
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja i modelowanie struktur i procesów biologicznych
Idetyfikacja i modelowaie struktur i procesów biologiczych Laboratorium 4: Modele regresyje mgr iż. Urszula Smyczyńska AGH Akademia Góriczo-Huticza Aaliza regresji Aaliza regresji jest bardzo szeroka dziedzią,
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIE ESTYMACJI. ESTYMACJA PUNKTOWA I PRZEDZIAŁOWA
ZAGADNIENIE ESTYMACJI. ESTYMACJA PUNKTOWA I PRZEDZIAŁOWA Mamy populację geeralą i iteresujemy się pewą cechą X jedostek statystyczych, a dokładiej pewą charakterystyką liczbową θ tej cechy (p. średią wartością
Bardziej szczegółowoPraca oryginalna Original Article
diagostyka laboratoryja Joural of Laboratory Diagostics Diag Lab 14; 50(3): 7-4 Praca orygiala Origial Article Przydatość ozaczaia aktywości wybraych ezymów w moczu w oceie uszkodzeia fukcji erek u pacjetów
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 5 WPŁYW SYSTEMU OPODATKOWANIA DOCHODU NA EFEKTYWNOŚĆ PROCESU DECYZYJNEGO
Agieszka Jakubowska ROZDZIAŁ 5 WPŁYW SYSTEMU OPODATKOWANIA DOCHODU NA EFEKTYWNOŚĆ PROCESU DECYZYJNEGO. Wstęp Skąplikowaie współczesego życia gospodarczego powoduje, iż do sterowaia procesem zarządzaia
Bardziej szczegółowoBADANIA DOCHODU I RYZYKA INWESTYCJI
StatSoft Polska, tel. () 484300, (60) 445, ifo@statsoft.pl, www.statsoft.pl BADANIA DOCHODU I RYZYKA INWESTYCJI ZA POMOCĄ ANALIZY ROZKŁADÓW Agieszka Pasztyła Akademia Ekoomicza w Krakowie, Katedra Statystyki;
Bardziej szczegółowoAnaliza popytu na alkohol w Polsce z zastosowaniem modelu korekty błędem AIDS
Ekoomia Meedżerska 2011, r 10, s. 161 172 Jacek Wolak *, Grzegorz Pociejewski ** Aaliza popytu a alkohol w Polsce z zastosowaiem modelu korekty błędem AIDS 1. Wprowadzeie Okres trasformacji, zapoczątkoway
Bardziej szczegółowoRyzykowne zachowania wśród dzieci z cukrzycą typu 1. Risky behavior among children with type 1 diabetes
Praca orygiala Edokryol. Ped. 2018.17.4.65:235-244 DOI: 10.18544/EP-01.17.04.1707 Origial Paper Pediatr. Edocriol. 2018.17.4.65:235-244 Ryzykowe zachowaia wśród dzieci z cukrzycą typu 1 Risky behavior
Bardziej szczegółowoAnna Kłak. Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę
Anna Kłak Korzystanie z informacji dostępnych w Internecie z zakresu zdrowia i choroby przez osoby chore na alergię dróg oddechowych i astmę STRESZCZENIE ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Wstęp: Świadomość pacjentów
Bardziej szczegółowoStatystyka powtórzenie (I semestr) Rafał M. Frąk
Statystyka powtórzeie (I semestr) Rafał M. Frąk TEORIA Statystyka Statystyka zajmuje się badaiem procesu zbieraia oraz iterpretacji daych liczbowych lub jakościowych. Przedmiotem statystyki są metody badaia
Bardziej szczegółowoElementy modelowania matematycznego
Elemety modelowaia matematyczego Wstęp Jakub Wróblewski jakubw@pjwstk.edu.pl http://zajecia.jakubw.pl/ TEMATYKA PRZEDMIOTU Modelowaie daych (ilościowe): Metody statystycze: estymacja parametrów modelu,
Bardziej szczegółowoZnajdowanie pozostałych pierwiastków liczby zespolonej, gdy znany jest jeden pierwiastek
Zajdowaie pozostałych pierwiastków liczby zespoloej, gdy zay jest jede pierwiastek 1 Wprowadzeie Okazuje się, że gdy zamy jede z pierwiastków stopia z liczby zespoloej z, to pozostałe pierwiastki możemy
Bardziej szczegółowoZawartość komórek somatycznych w mleku klaczy a rasa, wiek, kolejność i miesiąc laktacji* *
Rocz. Nauk. Zoot., T. 37, z. 2 (2010) 131 135 Zawartość komórek somatyczych w mleku klaczy a rasa, wiek, kolejość i miesiąc laktacji* * M a r i a K u l i s a, K a t a r z y a M a k i e ł a, J o a a H o
Bardziej szczegółowoWpływ czynnika czasu w algorytmie diagnostycznym urazów stawu kolanowego na zdolność diagnostyczną badania rezonansu magnetycznego
PRACE ORYGINALNE Krzysztof KLEINROK 1 Kaja PODSIADŁO 2 Tomasz SORYSZ 3 Adrzej URBANIK 1 Wpływ czyika czasu w algorytmie diagostyczym urazów stawu kolaowego a zdolość diagostyczą badaia rezoasu magetyczego
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników symulacji i rzeczywistego pomiaru zmian napięcia ładowanego kondensatora
Aaliza wyików symulacji i rzeczywistego pomiaru zmia apięcia ładowaego kodesatora Adrzej Skowroński Symulacja umożliwia am przeprowadzeie wirtualego eksperymetu. Nie kostruując jeszcze fizyczego urządzeia
Bardziej szczegółowoWARUNKI PRACY PIELĘGNIAREK ŚRODOWISKOWO-RODZINNYCH
Medycya Pracy 2010;61(6):641 647 Istytut Medycyy Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Ewa Kułagowska 1 Maria Kosińska 2 PRACA ORYGINALNA WARUNKI PRACY PIELĘGNIAREK ŚRODOWISKOWO-RODZINNYCH
Bardziej szczegółowoMetoda łączona. Wykład 7 Dwie niezależne próby. Standardowy błąd dla różnicy dwóch średnich. Metoda zwykła (niełączona) n2 2
Wykład 7 Dwie iezależe próby Często porówujemy wartości pewej zmieej w dwóch populacjach. Przykłady: Grupa zabiegowa i kotrola Lekarstwo a placebo Pacjeci biorący dwa podobe lekarstwa Mężczyźi a kobiety
Bardziej szczegółowoZABURZENIA W UKŁADZIE KRZEPNIĘCIA AKTUALNA DIAGNOSTYKA I LECZENIE. Grzegorz Helbig
ZABURZEIA W UKŁADZIE KRZEPIĘCIA AKTUALA DIAGOSTYKA I LECZEIE Grzegorz Helbig KASKADA KRZEPIĘCIA PODSTAWOWE TESTY DIAGOSTYCZE W ZABURZEIACH HEMOSTAZY OSOCZOWEJ 1. APTT 2. PT (IR LUB % PROTROMBIY) 3. CZAS
Bardziej szczegółowoKoszt i efektywność leczenia bólu pooperacyjnego w oddziale ginekologii
Wydawictwo UR 2007 ISSN 1730-3524 Przegląd Medyczy Uiwersytetu Rzeszowskiego Rzeszów 2007, 1, 61 66 Natasza Tobiasz, Katarzya Wardak Koszt i efektywość leczeia bólu pooperacyjego w oddziale giekologii
Bardziej szczegółowoUwarunkowania rozwojowe województw w Polsce analiza statystyczno-ekonometryczna
3 MAŁGORZATA STEC Dr Małgorzata Stec Zakład Statystyki i Ekoometrii Uiwersytet Rzeszowski Uwarukowaia rozwojowe województw w Polsce aaliza statystyczo-ekoometrycza WPROWADZENIE Rozwój społeczo-gospodarczy
Bardziej szczegółowoOpracowanie danych pomiarowych. dla studentów realizujących program Pracowni Fizycznej
Opracowaie daych pomiarowych dla studetów realizujących program Pracowi Fizyczej Pomiar Działaie mające a celu wyzaczeie wielkości mierzoej.. Do pomiarów stosuje się przyrządy pomiarowe proste lub złożoe.
Bardziej szczegółowoMetoda analizy hierarchii Saaty ego Ważnym problemem podejmowania decyzji optymalizowanej jest często występująca hierarchiczność zagadnień.
Metoda aalizy hierarchii Saaty ego Ważym problemem podejmowaia decyzji optymalizowaej jest często występująca hierarchiczość zagadień. Istieje wiele heurystyczych podejść do rozwiązaia tego problemu, jedak
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLlIl 1999
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLlIl 1999 PRODUKCJA MIODU W RODZIANCH PORAŻONYCH PRZEZ GRZYBICĘ WAPIENNĄ Malgorzata Bieńkowska Istytut Sadowictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelictwa ul. Kazimierska
Bardziej szczegółowoModa (Mo, D) wartość cechy występującej najczęściej (najliczniej).
Cetrale miary położeia Średia; Moda (domiata) Mediaa Kwatyle (kwartyle, decyle, cetyle) Moda (Mo, D) wartość cechy występującej ajczęściej (ajlicziej). Mediaa (Me, M) dzieli uporządkoway szereg liczbowy
Bardziej szczegółowoRachunek prawdopodobieństwa i statystyka W12: Statystyczna analiza danych jakościowych. Dr Anna ADRIAN Paw B5, pok 407 adan@agh.edu.
Rachuek prawdopodobieństwa i statystyka W12: Statystycza aaliza daych jakościowych Dr Aa ADRIAN Paw B5, pok 407 ada@agh.edu.pl Wprowadzeie Rozróżia się dwa typy daych jakościowych: Nomiale jeśli opisują
Bardziej szczegółowoOpinie mieszkańców Warszawy i otuliny Kampinoskiego Parku Narodowego o przygotowaniu parku do turystyki
Katarzya Dzioba Istytut Turystyki i Rekreacji Akademia Wychowaia Fizyczego w Warszawie Atoi K. Gajewski Akademia Wychowaia Fizyczego w Warszawie Katarzya Kuraszyk Akademia Wychowaia Fizyczego w Warszawie
Bardziej szczegółowoSiłownie ORC sposobem na wykorzystanie energii ze źródeł niskotemperaturowych.
Siłowie ORC sposobem a wykorzystaie eergii ze źródeł iskotemperaturowych. Autor: prof. dr hab. Władysław Nowak, Aleksadra Borsukiewicz-Gozdur, Zachodiopomorski Uiwersytet Techologiczy w Szczeciie, Katedra
Bardziej szczegółowoZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH
S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Analiza Matematyczna 1, zima 2016/17
Egzami, 18.02.2017, godz. 9:00-11:30 Zadaie 1. (22 pukty) W każdym z zadań 1.1-1.10 podaj w postaci uproszczoej kresy zbioru oraz apisz, czy kresy ależą do zbioru (apisz TAK albo NIE, ewetualie T albo
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA OPOLSKA
POLITCHIKA OPOLSKA ISTYTUT AUTOMATYKI I IFOMATYKI LABOATOIUM MTOLOII LKTOICZJ 7. KOMPSATOY U P U. KOMPSATOY APIĘCIA STAŁO.. Wstęp... Zasada pomiaru metodą kompesacyją. Metoda kompesacyja pomiaru apięcia
Bardziej szczegółowoAnaliza potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych
zaiteresowaia wykorzystaiem tej metody w odiesieiu do iych droboziaristych materiałów odpadowych ze wzbogacaia węgla kamieego ależy poszukiwać owych, skutecziej działających odczyików. Zdecydowaie miej
Bardziej szczegółowoO pewnych zastosowaniach rachunku różniczkowego funkcji dwóch zmiennych w ekonomii
O pewych zastosowaiach rachuku różiczkowego fukcji dwóch zmieych w ekoomii 1 Wielkość wytwarzaego dochodu arodowego D zależa jest od wielkości produkcyjego majątku trwałego M i akładów pracy żywej Z Fukcję
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA WYKŁAD 1 i 2
STATYSTYKA OPISOWA WYKŁAD i 2 Literatura: Marek Cieciura, Jausz Zacharski, Metody probabilistycze w ujęciu praktyczym, L. Kowalski, Statystyka, 2005 2 Statystyka to dyscyplia aukowa, której zadaiem jest
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 ESTYMACJA STATYSTYCZNA
Ćwiczeie ETYMACJA TATYTYCZNA Jest to metoda wioskowaia statystyczego. Umożliwia oszacowaie wartości iteresującego as parametru a podstawie badaia próbki. Estymacja puktowa polega a określeiu fukcji zwaej
Bardziej szczegółowoCharakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Bardziej szczegółowoNiewydolność serca u kobiet w podeszłym wieku. Jak leczyć?
PRACE POGLĄDOWE Sławomir CHOMIK Piotr HOFFMAN Niewydolość serca u kobiet w podeszłym wieku. Jak leczyć? Heart failure i elderly wome. How to treat? Kliika Wad Wrodzoych Serca, Istytut Kardiologii im Prymasa
Bardziej szczegółowoKluczowy aspekt wyszukiwania informacji:
Wyszukiwaieiformacjitoproceswyszukiwaiawpewymzbiorze tychwszystkichdokumetów,którepoświęcoesąwskazaemuw kweredzietematowi(przedmiotowi)lubzawierająiezbędedla Wg M. A. Kłopotka: użytkowikafaktyiiformacje.
Bardziej szczegółowo14. RACHUNEK BŁĘDÓW *
4. RACHUNEK BŁĘDÓW * Błędy, które pojawiają się w czasie doświadczeia mogą mieć włase źródła. Są imi błędy związae z błędą kalibracją torów pomiarowych, szumy, czas reagowaia przyrządu, ograiczeia kostrukcyje,
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Analiza danych Wykład 1: Statystyka opisowa. Literatura. Podstawowe pojęcia
Pla wykładu Aaliza daych Wykład : Statystyka opisowa. Małgorzata Krętowska Wydział Iformatyki Politechika Białostocka. Statystyka opisowa.. Estymacja puktowa. Własości estymatorów.. Rozkłady statystyk
Bardziej szczegółowo2.1. Studium przypadku 1
Uogóliaie wyików Filip Chybalski.. Studium przypadku Opis problemu Przedsiębiorstwo ŚRUBEX zajmuje się produkcją wyrobów metalowych i w jego szerokim asortymecie domiują różego rodzaju śrubki i wkręty.
Bardziej szczegółowoZeszyty naukowe nr 9
Zeszyty aukowe r 9 Wyższej Szkoły Ekoomiczej w Bochi 2011 Piotr Fijałkowski Model zależości otowań giełdowych a przykładzie otowań ołowiu i spółki Orzeł Biały S.A. Streszczeie Niiejsza praca opisuje próbę
Bardziej szczegółowoEstymacja: Punktowa (ocena, błędy szacunku) Przedziałowa (przedział ufności)
IV. Estymacja parametrów Estymacja: Puktowa (ocea, błędy szacuku Przedziałowa (przedział ufości Załóżmy, że rozkład zmieej losowej X w populacji geeralej jest opisay dystrybuatą F(x;α, gdzie α jest iezaym
Bardziej szczegółowoZestaw II Odpowiedź: Przeciętna masa ciała w grupie przebadanych szczurów wynosi 186,2 g.
Zadaia przykładowe z rozwiązaiami Zadaie Dokoao pomiaru masy ciała 8 szczurów laboratoryjych. Uzyskao astępujące wyiki w gramach: 70, 80, 60, 90, 0, 00, 85, 95. Wyzaczyć przeciętą masę ciała wśród zbadaych
Bardziej szczegółowoAktywność fizyczna receptą na długowieczność
PRACA ORYGINALNA Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 4, 379 383 www.moz.pl Aktywość fizycza receptą a długowieczość Magdalea Skoticka 1, Magdalea Pieszko 2 1 Zakład Chemii, Ekologii i Towarozawstwa
Bardziej szczegółowo18 Powikłania w leczeniu endodontycznym
348 Rozdział 18 Powikłaia w leczeiu edodotyczym rozdział 18 Powikłaia w leczeiu edodotyczym s Mahmoud Torabiejad i Roald R. Lemo tematy do auki Po przeczytaiu tego rozdziału czytelik powiie umieć: 1. rozpozać
Bardziej szczegółowoZSTA LMO Zadania na ćwiczenia
ZSTA LMO Zadaia a ćwiczeia Efektywość estymatorów ieobciążoych Zadaie 1. Zakładamy, że badaa cecha X populacji ma rozkład Poissoa πλ, gdzie λ > 0 jest parametrem. Poadto, iech X = X 1, X,..., X będzie
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez. H 1 : µ 15 lub H 1 : µ < 15 lub H 1 : µ > 15
Testowaie hipotez ZałoŜeia będące przedmiotem weryfikacji azywamy hipotezami statystyczymi. KaŜde przypuszczeie ma swoją alteratywę. Jeśli postawimy hipotezę, Ŝe średica pia jedoroczych drzew owej odmiay
Bardziej szczegółowoELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA
NIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W BYDGOSZCZY WYDZIAŁ INŻYNIERII MECHANICZNEJ INSTYTT EKSPLOATACJI MASZYN I TRANSPORT ZAKŁAD STEROWANIA ELEKTROTECHNIKA I ELEKTRONIKA ĆWICZENIE: E13 BADANIE ELEMENTÓW
Bardziej szczegółowoTESTY LOSOWOŚCI. Badanie losowości próby - test serii.
TESTY LOSOWOŚCI Badaie losowości próby - test serii. W wielu zagadieiach wioskowaia statystyczego istotym założeiem jest losowość próby. Prostym testem do weryfikacji tej własości jest test serii. 1 Dla
Bardziej szczegółowoProjekt z dnia 24.05.2012 r. Wersja 0.5 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dnia..
Projekt z dia 24.05.2012 r. Wersja 0.5 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI 1) z dia.. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązku uzyskaia i przedstawieia do umorzeia świadectw efektywości eergetyczej i uiszczaia
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW
INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW BADANIE ODKSZTAŁCEŃ SPRĘŻYNY ŚRUBOWEJ Opracował: Dr iż. Grzegorz
Bardziej szczegółowoBarbara Maniak METODA CIĄGŁEJ MADERYZACJI WINA OWOCOWEGO
METODA CIĄGŁEJ MADERYZACJI WINA OWOCOWEGO Barbara Maiak Katedra Biologiczych Podstaw Techologii Żywości i Pasz, Akademia Rolicza w Lubliie, Lubli WPROWADZENIE Wiiarstwo polskie, ze względu a specyfikę
Bardziej szczegółowo