Wpływ religijności na ukształtowanie postawy wobec eutanazji The impact of religiosity on the formation of attitudes toward euthanasia

Transkrypt

1 Ewelia Majka, Katarzya Kociuba-Adamczuk, Mariola Bałos Wpływ religijości a ukształtowaie postawy wobec eutaazji The impact of religiosity o the formatio of attitudes toward euthaasia Ewelia Majka 1, Katarzya Kociuba-Adamczuk, Mariola Bałos 1 Samodziely Publiczy Szpital Kliiczy r 4 w Lubliie Katedra i Zakład Pielęgiarstwa Neurologiczego, Uiwersytet Medyczy w Lubliie Szpital Wojskowy w Lubliie AUTOR DO KORESPONDENCJI: Ewelia Majka Studeckie Koło Naukowe przy Katedrze Rozwoju Pielęgiarstwa Wydział Pielęgiarstwa i Nauk o Zdrowiu Uiwersytet Medyczy w Lubliie ul. Al. Racławickie Lubli STRESZCZENIE Słowa kluczowe: ABSTRACT Key words: WPŁYW RELIGIJNOŚCI NA UKSZTAŁTOWANIE POSTAWY WOBEC EUTANAZJI Cel. Celem przeprowadzoych badań było pozaie, jak religijość wpływa a ukształtowaie postawy wobec eutaazji wśród studetów Katolickiego Uiwersytetu Lubelskiego i Uiwersytetu Medyczego w Lubliie. Materiał i metoda: W celu pozaia odpowiedzi a urtujące pytaia, w badaiu posłużoo się sodażem diagostyczym w formie autorskiego kwestioariusza akiety. Wyiki. Prawie co trzeci respodet zdeklarował, że religia odgrywa bardzo dużą rolę w kształtowaiu jego postaw wobec eutaazji (0,0). Akietowai, dla których religia odgrywała ajważiejszą, bądź bardzo dużą rolę w kształtowaiu postaw wobec eutaazji w większości ie popierali eutaazji (81,5) oraz azwali eutaazję, jako zabójstwo (0,1). Natomiast studeci, dla których religia ie odgrywała żadej roli bądź iewielką w kształtowaiu postaw wobec eutaazji, azwali eutaazję, jako skróceie cierpień osobie ieuleczalie chorej (75,0). Wioski. Aaliza wyików badań wykazała wysoce istoty związek pomiędzy rolą religii w życiu a kształtowaiu swoich postaw wobec eutaazji. eutaazja, religijość. THE IMPACT OF RELIGIOSITY ON THE FORMATION OF ATTITUDES TOWARD EUTHANASIA Objective. The aim of the research was to aalyze how religiosity iflueces the formatio of attitudes toward euthaasia amog the studets of the Catholic Uiversity of Lubli ad the Medical Uiversity of Lubli. Material ad methods. I order to kow the aswers to the pervaded questios the study used the diagostic survey i the form of the author s questioaire. Results. Almost every third respodet declared that religio plays a very importat role i shapig their attitudes to euthaasia (0.0). Respodets proclaimig that religio plays a extremely importat or very importat role i shapig their attitudes to euthaasia, do ot support euthaasia (81.5) ad call euthaasia a murder (0.1). By cotrast, studets for whom religio plays small role i shapig their attitudes to euthaasia, callit as reducig the sufferig of the termially ill perso (75.0). Coclusios. The aalysis results showed a highly sigificat relatioship betwee the role of religio i the lives ad shapig studets attitudes towards euthaasia. euthaasia, religio. WPROWADZENIE Śmierć jest jedyym pewym faktem w życiu każdego człowieka, iekiedy poprzedzoa różego rodzaju cierpieiem. Człowiek jako istota iteligeta posiada świadomość swojej przyszłej i ieuchroej śmierci. Śmierć jest wpisaa w prawo przyrody, toteż ie da się jej oszukać. We współczesym świecie, astawioym hedoistyczie i kosumpcyjie, cierpieie i wszystko co się z im wiąże jest uzawae za iechciae. Osoby stare, schorowae, iepełosprawe traktowae są przez współczesy świat jako ciężar, którego trzeba się pozbyć. Rozwiązaiem problemu jaki oferuje dzisiejszy świat ma być eutaazja [1]. Postęp medycyy w XXI wieku sprawił, że średia długość życia człowieka wzrosła zamieie, paradoksalie powodując pojawieie się owych problemów medyczych związaych z procesem starzeia. Wydłużeie życia w skali globalej oraz wyiki badań epidemiologiczych, wskazują a zwiększającą się populację pacjetów ieuleczalie chorych. Pragieie człowieka, aby umrzeć spo- Nr 1 (4)/011 11

2 Wpływ religijości a ukształtowaie postawy wobec eutaazji koją, dobrą śmiercią zaczęło się z czasem rozbijać o zasady etyki lekarskiej, które w imię podstawowych stadardów medycyy wymagają kotyuowaia terapii w celu jak ajdłuższego utrzymywaia jego egzystecji [,, 4]. Współcześie bardziej od samej śmierci obawiamy się, że będziemy sztuczie podtrzymywai przy życiu, cierpiąc w wegetacji, pozbawiei świadomości i godości. Rozwiązaia jakie przyosi współczesy świat ależą do bardzo trudych zagadień bioetyczych. Eutaazja jest jedym z ich. Coraz częściej podważaa jest świętość i godość życia ludzkiego. Prowadzi to do prób określeia poziomu cierpieia pacjetów, które upoważiłoby lekarza do zadaia im śmierci [,,4]. Te i ie zagadieia związae z tematem eutaazji staowią przedmiot wielu debat i dyskusji. Trwa swoista woja a argumety za i przeciw eutaazji. Jedocześie moża zauważyć, że proces promowaia stylu życia sprzyjającego akceptacji eutaazji zatacza coraz większe kręgi. Coraz częściej w dzisiejszym społeczeństwie moża spotkać się z prośbami o eutaazję, które agłaśiae są w mediach [5, 6, 7]. Defiicja eutaazji Pojęcie eutaazji jest termiem wielozaczym i wywołującym wiele kotrowersji. Wszystkie stroy sporu są zgode co do trzech elemetów, które charakteryzują eutaazję: jest to skróceie życia ludzkiego, jest praktykowaa przez lekarzy, opiera się a przekoaiu, że przyspieszeie mometu śmierci choremu jest bardziej korzyste lub staowi miejsze zło iż to, które wyika ze śmierci aturalej [8]. Termi eutaazja ozacza więc akt spowodowaia, przyspieszeia przez lekarza bezbolesej śmierci, ieuleczalie chorego pacjeta, kierując się jego dobrem [8]. Zaczeie słowa eutaazja w ciągu ostatich stuleci ulegało ciągłym zmiaom. Pojęcie to jest precyzowae także a grucie prawa. Eutaazję zaliczoo do samobójstw; była rówież traktowaa jako morderstwo biorąc pod uwagę współudział osób trzecich w dokoywaiu aktu skracaia życia [8]. Słowo eutaazja utworzoe jest z dwóch greckich słów eu i thaatos i w dosłowym zaczeiu ozacza dobrą śmierć [9, 10]. Ja Paweł II w Evagelium Vitae defiicję eutaazji przedstawia w astępujący sposób: Przez eutaazję w ścisłym i właściwym sesie ależy rozumieć czy lub zaiedbaie, które z samej atury lub w itecji działającego powoduje śmierć w celu usuięcia wszelkiego cierpieia. Eutaazję ależy zatem rozpatrywać w kotekście itecji oraz zastosowaych metod [1]. Ie termiy słowa eutaazja zasługujące a uwagę to defiicja zawarta w polskim kodeksie karym. Według iego eutaazja to zabicie człowieka a jego żądaie, podyktowae współczuciem. Warto zauważyć, że w defiicji tej współczucie ie jest związae z cierpieiem chorego [5, 6]. CEL Celem przeprowadzoych badań było pozaie jak, religijość wpływa a ukształtowaie postawy wobec eutaazji wśród studetów Katolickiego Uiwersytetu Lubelskiego oraz Uiwersytetu Medyczego w Lubliie. MATERIAŁ I METODY Badaia zostały przeprowadzoe a Katolickim Uiwersytecie Lubelskim oraz Lubelskim Uiwersytecie Medyczym w okresie od listopada 007 r. do lutego 008 r. Badaiami objęto grupę 150 studetów. Uzyskae wyiki badań poddao aalizie statystyczej. Wartości aalizowaych parametrów scharakteryzowao przy pomocy liczości i odsetka. Dla zmieych skokowych podao wartość mediay oraz wartość miimalą i maksymalą. Do porówaia dwóch grup iezależych zastosowao test Maa-Whiteya, atomiast dla porówań wielu grup wykorzystao test Kruskala Wallisa. Dla iepowiązaych cech jakościowych do wykrycia istieia różic między porówywaymi grupami użyto testu jedorodości χ. Do zbadaia istieia zależości między badaymi cechami użyto testu iezależości χ. Przyjęto 5 błąd wioskowaia i związay z im poziom istotości p<0,05 wskazujący a istieie istotych statystyczie różic. Badaia statystycze przeprowadzoo w oparciu o oprogramowaie komputerowe STATISTICA v. 8.0 (StatSoft, Polska). Wyiki badań Wśród akietowaych 46,7 staowiły kobiety, zaś 5, mężczyźi. Pod względem wieku ajlicziejszą grupę staowiły osoby w wieku 1- lata (48,7). Natomiast, staowiły osoby w wieku -4 lata. Najmiej akietowaych było w przedziale wiekowym 5 lat i więcej (7,) (ryc. 1)., 7, 48,7 0,7 Ryc. 1. Struktura akietowaych z uwzględieiem wieku Prawie wszyscy akietowai deklarowali się jako osoby wierzące - katolicy (96), tylko 4,0 staowiły osoby iewierzące. Prawie co trzeci respodet zdeklarował, że religia odgrywa bardzo dużą rolę w kształtowaiu jego postaw 1 Pielęgiarstwo XXI wieku

3 Ewelia Majka, Katarzya Kociuba-Adamczuk, Mariola Bałos wobec eutaazji (6,0). Tylko,0 akietowaych odpowiedziało, że religia ie odgrywa tu żadej roli (tab.1). Podoby odsetek staowiły odpowiedzi, iż religia staowi ajważiejszą (16) i zaczącą rolę (16,7) w tym względzie. Tab.1. Rola religii w kształtowaiu staowiska wobec eutaazji. Kategorie 1 ajważiejszą 4 16,0 bardzo dużą 54 6,0 zaczącą 5 16,7 4 w jakimś stopiu a pewo 9 6,0 5 iewielką 5, 6 żadą, ,0 Do dalszej aalizy badań odpowiedzi ajważiejszą, bardzo ważą i zaczącą, połączoo w jedą kategorię, podobie odpowiedzi iewielką i żadą. Aaliza wyików badań wykazała wysoce istoty związek pomiędzy rolą religii w życiu a defiicją eutaazji (p<0,00001). Akietowai deklarujący, że religia odgrywa ajważiejszą, bądź bardzo dużą rolę w kształtowaiu ich postaw wobec eutaazji, azwali eutaazję jako zabójstwo (0,1). Natomiast dla akietowaych, dla których religia ie odgrywa żadej roli bądź iewielką w kształtowaiu ich postaw wobec eutaazji, azwali ją jako skróceie cierpień osobie ieuleczalie chorej (75,0) (tab.). Aaliza statystycza wykazała wysoce istoty związek pomiędzy rolą religii w życiu, a poparciem eutaazji (p<0,00001). Akietowai deklarujący, że religia odgrywa ajważiejszą, bądź bardzo dużą rolę w kształtowaiu ich postaw wobec eutaazji w większości ie popierali eutaazji (81,5). Respodeci, dla których religia odgrywa rolę w jakimś stopiu są eutaazję skłoi poprzeć (5,8). Podobie wśród akietowaych, dla których religia ie odgrywa żadej roli (6,5). Przeprowadzoa aaliza statystycza wykazała wysoce istote różice w opiii badaych a temat sesu cierpieia pomiędzy kobietami i mężczyzami (p=0,0004). Prawie trzykrotie częściej mężczyźi w porówaiu z kobietami twierdzili, że cierpieie ie ma sesu (45,0) i 18,5, (tab.4). Natomiast większość kobiet (7,9) udzieliło odpowiedzi, że cierpieie ma ses, w przypadku mężczyz - 41,. DYSKUSJA We współczesym świecie spotykamy się z coraz częstszymi atakami a życie ludzkie. Jedą z ajbardziej iepokojących form tych ataków jest eutaazja. Podstawowe i iezbywale prawo do życia poddawae jest dyskusjom a często i egacji. Coraz częściej docierają do as iformacje o legalizacji i dokoywaiu eutaazji, o adużyciach w zakresie pozbawiaia życia, o odmowach działań ratujących życie ludzi starszych. W opiii publiczej fukcjoują różorode ideologie, czy filozofie, akcetujące prawo człowieka do śmierci. Ukazuje się eutaazję jako dobro społecze, które moża bardzo prosto osiągąć. Tab.. Rola religii w kształtowaiu staowiska wobec eutaazji i jej wpływ a defiicje eutaazji. 1 zabójstwo Defiicja eutaazji skróceie cierpień osobie ieuleczalie chorej goda śmierć/ prawo do decydowaia o własej śmierci 4 śmierć a życzeie 5 samobójstwo wspomagae przez osoby trzecie Aaliza statystycza; Chi =41,9; p<0,00001* Najważiejszą, bardzo ważą, zaczącą W jakimś stopiu Niewielką, żadą ,1 10, 0,0, ,5 41,0 75,0 6, ,8 0,8 1,5 1, , 10, 0,0 18, , 7,6 1,5 18, ,0 100,0 100,0 100,0 Nr 1 (4)/011 1

4 Wpływ religijości a ukształtowaie postawy wobec eutaazji Tab.. Rola religii w kształtowaiu staowiska wobec eutaazji i jej wpływ a poparcie eutaazji Poparcie eutaazji 1 Popieram jestem skłoy(a) poprzeć Nie popieram Najważiejszą, bardzo ważą, zaczącą W jakimś stopiu Niewielką, żadą ,8 15,4 7,5 9, ,7 5,8 6,5 6, ,5 0,8 0,0 64, ,0 100,0 100,0 100,0 Aaliza statystycza; Chi =48,6; p<0,00001* Tab. 4. Opiia a temat sesu cierpieia z uwzględieiem płci. 1 Ses cierpieia wierze, że tak jestem skłoy(a) w to uwierzyć uważam, że cierpieie ie ma żadego sesu wierze, że tak jestem skłoy(a) w to uwierzyć/ jestem skłoy(a) w to zwątpić Kobiety Mężczyźi ,9 41, 56, ,5 45,0, ,6 1,7 11, ,0 100,0 100,0 Aaliza statystycza; Chi =15,5; p=0,0004* Poglądy a te temat bada się przy okazji publiczych dyskusji, wywołaych zwykle agłośioymi przez media wydarzeiami. Kilka lat temu ogrome kotrowersje wzbudziła legalizacja eutaazji w Holadii i Belgii. Belgia choć jest krajem katolickim, a Kościół katolicki zdecydowaie sprzeciwia się jakiemukolwiek prawu do śmierci [1, 14]. Eutaazja, podobie jak aborcja, uzawaa jest za przejaw tzw. kultury śmierci. Mimo to 7 Belgów uważa, że eutaazja powia być legala. Zwoleików dobrej śmierci osób ieuleczalie chorych - a ich prośbę - ie ma w Polsce tak dużo, jak w Belgii czy iych krajach zachodich, jedak wyiki dotychczas przeprowadzoych badań wskazują a rosącą aprobatę legalizacji eutaazji. Blisko dwie piąte dorosłych Polaków (7) jest zdaia, że lekarze powii spełiać wolę cierpiących, ieuleczalie chorych, którzy domagają się podaia im środków powodujących śmierć, atomiast prawie połowa (46) wyraża sprzeciw wobec tego rodzaju postępowaia [15]. Nasze badaia przeprowadzoe wśród studetów UM i KUL-u ukazały, że 18,7 akietowaych jest za skróceiem cierpieia za zgoda pacjeta. CBOS przeprowadził sodaż wśród społeczeństwa, aby dowiedzieć się czy w związku z szeroko kometowaymi w mediach zmiaami prawymi w Belgii zmieiły się poglądy Polaków a temat eutaazji. Badaia pokazały, że wśród Polaków religijość ma istoty wpływ a ich opiię wobec eutaazji, ale rówież poglądy politycze są wyzaczikiem takiej czy iej opiii. Wśród osób religijych oraz badaych o poglądach prawicowych więcej 14 Pielęgiarstwo XXI wieku

5 Ewelia Majka, Katarzya Kociuba-Adamczuk, Mariola Bałos jest przeciwików legalizacji eutaazji iż wśród pozostałych akietowaych [15]. Badai studeci wyższych szkół lubelskich, deklarujący, że religia odgrywa ajważiejszą, bądź bardzo dużą rolę w kształtowaiu ich postaw wobec eutaazji, w większości ie popierają eutaazji (81,5). Respodeci, dla których religia ie odgrywa żadej roli bądź iewielką, popiera eutaazję w 7,5. Wpływ religijości a stosuek do eutaazji baday był a Wydziale Socjologiczo-Historyczym Uiwersytetu Rzeszowskiego przez Raczyńskiego [16]. Badaia zostały przeprowadzoe wśród studetów medycyy (50 akietowaych) i prawa (75 akietowaych). Rówież iewielką różicę moża zaobserwować jeżeli bierzemy pod uwagę taki czyik jak wiara. W obu badaiach większość staowiły osoby wierzące (91, wśród badaych w Rzeszowie, oraz 96 badaych w Lubliie). Im większa religijość (w przypadku badań rzeszowskich mierzoa częstością praktyk religijych), tym poparcie dla eutaazji jest miejsze (4 wśród studetów rzeszowskich i 4,8 dla studetów lubelskich). WNIOSKI Istieje związek pomiędzy rolą religii w życiu respodetów a kształtowaiem ich postaw wobec eutaazji. Osoby deklarujące, że religia odgrywa w ich życiu ajważiejszą lub bardzo dużą rolę, w większości ie popierają eutaazji. PIŚMIENNICTWO 1. Tukałłów K.: Eutaazja czyli morderstwo w majestacie prawa. Przewodik Katolicki 001, 18, 41.. Błaszczuk J.: Eutaazja- mity. Okologia Polska 005, 8(), Bogusz J. (red.).: Chorzy w staach termialych a etyka zawodowa w medycyie. Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Bydgoszcz Graham B.: Śmierć- a co dalej? Wyd. Słowo prawdy, Warszawa Biesaga T.: Etyka w medycyie. Eutaazja- śmierć goda czy iegoda? Medycya Praktycza- Chirurgia 005, 5, Biesaga T.: Eutaazja- śmierć goda czy iegoda?. Medycya Praktycza 005, 4(170), Filar M.: Lekarskie prawo kare. Kator Wydawiczy Zakamycze, Zakamycze Tokarczyk R.: Prawa arodzi, życia i śmierci. Kator Wydawiczy Zakamycze, Zakamycze Chyrowicz B. (red.).: Eutaazja: prawo do życia, prawo do wolości. Wyd. Lubli Towarzystwo Naukowe KUL, Lubli Siger P. (red.).: Przewodik po etyce. Wyd. Książka i Wiedza, Warszawa Siger P.: O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjej. Państwowy Istytut Wydawiczy, Warszawa Ja Paweł II.: Evagelium vitae. Częstochowa Feigse R.: Łatwość zabijaia. Holederska ustawa o eutaazji: acisk większości. Tygodik Powszechy 001, 1, Walewski P.: Ostati zastrzyk. Holederscy lekarze traktują eutaazję w kategoriach wyłączie medyczych. Polityka 001, 19, Praca przyjęta do druku: r. Praca zaakceptowaa do druku: r. Nr 1 (4)/011 15