POZIOM WIEDZY STUDENTÓW UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W LUBLINIE NA TEMAT CZYNNIKÓW RYZYKA CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA

Transkrypt

1 Krzyżaowska Ewa, Zwola Ewelia, Łuczyk Robert Ja, Kroporicka Beata, Baczewska Bożea, Sawicka Katarzya, Łuczyk Marta, Dailuk Jadwiga. LEVEL OF KNOWLEDGE LEARNING STUDIES OF THE UNIVERSITY OF MEDICINE UNIVERSITY IN LUBLIN ON RISK FACTORS OF CORONARY HEART DISEASE. Joural of Educatio, Health ad Sport. 2017;7(7): eissn DOI The joural has had 7 poits i Miistry of Sciece ad Higher Educatio parametric evaluatio. Part B item 1223 ( ) Joural of Educatio, Health ad Sport eissn The Authors 2017; This article is published with ope access at Licesee Ope Joural Systems of Kazimierz Wielki Uiversity i Bydgoszcz, Polad Ope Access. This article is distributed uder the terms of the Creative Commos Attributio Nocommercial Licese which permits ay ocommercial use, distributio, ad reproductio i ay medium, provided the origial author(s) ad source are credited. This is a ope access article licesed uder the terms of the Creative Commos Attributio No Commercial Licese ( which permits urestricted, o commercial use, distributio ad reproductio i ay medium, provided the work is properly cited. This is a ope access article licesed uder the terms of the Creative Commos Attributio No Commercial Licese ( which permits urestricted, o commercial use, distributio ad reproductio i ay medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is o coflict of iterests regardig the publicatio of this paper. Received: Revised: Accepted: POZIOM WIEDZY STUDENTÓW UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W LUBLINIE NA TEMAT CZYNNIKÓW RYZYKA CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA LEVEL OF KNOWLEDGE LEARNING STUDIES OF THE UNIVERSITY OF MEDICINE UNIVERSITY IN LUBLIN ON RISK FACTORS OF CORONARY HEART DISEASE Ewa Krzyżaowska 1, Ewelia Zwola 2, Robert Ja Łuczyk 1, Beata Kroporicka 1, Bożea Baczewska 1, Katarzya Sawicka 1, Marta Łuczyk 3, Jadwiga Dailuk 1 1 Katedra Itery z Zakładem Pielęgiarstwa Iteristyczego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uiwersytet Medyczy w Lubliie 1 Departmet of Iteral Medicie, Departmet of Iteral Medicie, Faculty of Health Scieces, Medical Uiversity of Lubli 2 Absolwetka Wydziału Nauk o Zdrowiu Uiwersytetu Medyczego w Lubliie 2 Graduated from the Faculty of Health Scieces at the Medical Uiversity of Lubli 3 Zakład Okologii, Katedra Okologii i Środowiskowej Opieki Zdrowotej, Wydział Nauk o Zdrowiu Uiwersytetu Medyczego w Lubliie 3 Departmet of Ocology, Departmet of Ocology ad Evirometal Health Care, Faculty of Health Scieces, Medical Uiversity of Lubli Streszczeie Wstęp. Aktualie główą przyczyą iwalidztwa, chorobowości oraz przedwczesych zgoów w krajach rozwiiętych, uważa się schorzeia układu krążeia. Problem te dotyczy główie krajów Europy Środkowo-Wschodiej [7,9] 453

2 Cel pracy. Ocea poziomu wiedzy studetów Uiwersytetu Medyczego w Lubliie a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca. Materiał i metoda. W pracy wykorzystao kwestioariusz akiety własego autorstwa. W badaiach wzięło udział 200 studetów Uiwersytetu Medyczego w Lubliie. Wyiki badań. Badai studeci Uiwersytetu Medyczego w większości (62.00) prezetują przecięty poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej mięśia sercowego, poziom wysoki dotyczy 25,50 studetów, atomiast iski 12,50 badaych. Wioski. Studeci posiadają dość dużą wiedzę a temat wpływu stresu, paleia papierosów i picia alkoholu a występowaie chorób układu krążeia. Kobiety wykazały się wyższym iż mężczyźi poziomem wiedzy z zakresu zajomości czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca. Słowa kluczowe: choroba iedokrwiea serca, czyiki ryzyka Abstract Admissio. Curretly, the mai cause of disability, morbidity ad premature death i developed coutries is cardiovascular disease. This problem maily affects Cetral ad Easter Europea coutries [7,9]. Aim of the study. Assessmet of the level of kowledge of the studets of the Medical Uiversity of Lubli o the risk factors of ischemic heart disease. Material ad method. The questioaire survey was used by the author. 200 studets from the Medical Uiversity of Lubli participated i the study. Results of the study. Most studets i the Medical Uiversity (62.00) preseted the average level of kowledge about myocardial ischemia, the high level was of the studets, ad the low was of the subjects. Coclusios. Studets have quite eough kowledge about the impact of stress, smokig cigarettes ad drikig alcohol for cardiovascular disease. Wome showed higher levels of kowledge of risk factors for coroary heart disease tha me. Key words: coroary heart disease, risk factors 454

3 Wstęp Choroby układu krążeia staowią główą przyczyą iwalidztwa, chorobowości oraz przedwczesych zgoów w krajach rozwiiętych. Problem te dotyczy główie krajów Europy Środkowo-Wschodiej [7,9]. Według daych epidemiologiczych, a chorobę iedokrwieą serca częściej chorują mężczyźi iż kobiety, atomiast u osób starszych zapadalość jest porówywala dla obu płci. [1,5].Badaia przeprowadzoe w 2010 roku wskazują, że wśród ogólej śmiertelości w aszym kraju, 12 wszystkich zgoów była spowodowaa chorobą iedokrwieą serca. Szacuje się, że awet 50 przypadków zachorowań moża byłoby uikąć, jeżeli zastosowao by kotrolę czyików ryzyka chorób układu krążeia. Do czyików ryzyka chorób układu sercowo- aczyiowego zaliczamy iezdrowy styl życia (brak uprawieia sportów, admiere spożywaie alkoholu, paleie tytoiu) oraz czyiki drugorzędowe takie jak: adciśieie tęticze, otyłość, cukrzyca typu 2 i zaburzeia gospodarki lipidowej [2,4]. Epidemiolodzy iformują, iż styl życia wpływa a utrzymaie sprawości i zdrowia w zaczym stopiu, iż waruki środowiska, czyiki geetycze, czy stosowae leczeie. Modyfikacja zagrożeń polega przede wszystkim a prowadzeiu prozdrowotego trybu życia. [3]. Materiał i metoda badań Badaiami objęto grupę 200 studetów Uiwersytetu Medyczego w Lubliie, 48,00 staowiły kobiety, atomiast 52,00 mężczyźi. Akietowai w 30,50 studiowali a kieruku pielęgiarstwo, 22,50 a kieruku lekarskim, 35,00 a ratowictwie medyczym, a 12,00 a położictwie. Badai w 32,50 mieszkają w dużym mieście, 21,50 badaych mieszka w małym mieście i 46,00 a wsi. Badai w 42,00 studiowali a studiach II stopia, zaś 40,00 a studiach I stopia i 18,00 a jedolitych studiach magisterskich. Najlicziejszą grupę studetów staowiły osoby w wieku lat (77,00), atomiast 15,00 badaych było w wieku powyżej 25 lat i 8,00 w wieku lat. Wyiki badań i ich omówieie Z badań wyika, że 94,50 akietowaych zało defiicję choroby iedokrwieej serca i podało prawidłową odpowiedź, atomiast 2,50 akietowaych błędie 455

4 odpowiedziało, że jest to choroba przewlekła, polegająca a zmiaach zwyrodieiowowytwórczych w błoie wewętrzej i środkowej tętic. 3,00, badaych uzało, że jest to martwica mięśia sercowego spowodowaa iedokrwieiem (tab. 1). Tabela 1. Zajomość defiicji choroby iedokrwieej serca Odpowiedzi Przewlekła choroba, polegająca a zmiaach zwyrodieiowo-wytwórczych w błoie wewętrzej i środkowej tętic Martwica mięśia sercowego spowodowaa iedokrwieiem. Idiopatyczy przerost mięśia lewej komory Zespół objawów chorobowych będący astępstwem dysproporcji między zapotrzebowaiem a ilością tleu dostarczaego mięśia sercowego. 5 2,50 6 3,00 0 0, ,50 Badai w większości wiedzieli, że postacią choroby iedokrwieej serca jest duszica bolesa stabila-72,50, atomiast 27,00 akietowaych odpowiedziało ieprawidłowo, iż jest to iewydolość serca i 0,50, że są to zaburzeia rytmu serca (tab. 2). Tabela 2. Zajomość postaci choroby iedokrwieej serca Odpowiedzi Zapaleie wsierdzia 0 0,00 Niewydolość serca 54 27,00 Duszica bolesa stabila ,50 Zaburzeia rytmu serca 1 0,50 Akietowai ajczęściej zali czyiki ryzyka choroby iedokrwieej serca takie jak: wiek (93,50), występowaie choroby iedokrwieej serca w rodziie (84,00), cukrzyca (79,00), adciśieie tęticze (86,50) i paleie papierosów (87,00). Natomiast 26,50 akietowaych błędie odpowiedziało, że jest to płeć, 23,50, że mała aktywość fizycza, 39,00, że dieta bogata w tłuszcze wieloasycoe i 0,50, że abstyecja, (tab. 3). 456

5 Tabela 3. Zajomość czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca Odpowiedzi Płeć żeńska 53 26,50 Wiek ,50 Występowaie choroby wieńcowej w rodziie ,00 Cukrzyca ,00 Nadciśieie tęticze ,50 Abstyecja 1 0,50 Mała aktywość fizycza 47 23,50 Niskie stężeia cholesterolu i triglicerydów we krwi 0 0,00 Dieta bogata w tłuszcze wieloieasycoe 78 39,00 Paleie papierosów ,00 Wartości ie sumują się do 100 ze względu a możliwość wyboru kilku odpowiedzi Z badań wyika, że 99,00 studetów wiedziało, że czyikami ryzyka choroby iedokrwieej serca, które moża zmodyfikować jest: paleie papierosów, adwaga, stres emocjoaly (tab. 4). Tabela 4. Zajomość modyfikowalych czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca Odpowiedzi Wiek, płeć 1 0,50 Występowaie chorób serca w rodziie 0 0,00 Paleie papierosów, adwaga, stres emocjoaly ,00 Przedwczesa meopauza 1 0,50 Do dalszej aalizy statystyczej oceioo pytaia(9-10) dotyczące czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca. Za każdą prawidłową odpowiedź baday otrzymywał 1 pkt. i obliczoo całkowitą sumę puktów. Średia ocea wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej wyosiła 5,31 ± 0,85 pkt, a 6 pkt maksymalych do uzyskaia. Na 457

6 podstawie wartości średiej ± 1 SD stwierdzoo, że 3,50 badaych miało iski poziom wiedzy (<4 pkt), 49,00 przecięty (4-5 pkt) i 47,50 wysoki (6 pkt), (ryc. 1). 47,50 3,50 49,00 Niski Przecięty Wysoki Rycia 1. Ocea poziomu wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca Aaliza statystycza wykazała, że kobiety częściej iż mężczyźi prezetowały wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (67,71). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p<0,00001), (tab. 5). Tabela 5. Ocea poziomu wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca z uwzględieiem płci Płeć Kobiety Mężczyźi Razem Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem ,25 26,04 67,71 100, ,96 70,19 28,85 100, ,50 49,00 47,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =39,72; p<0,00001* Akietowai w wieku powyżej 25 lat posiadali wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka (53,53) w porówaiu z badaymi w wieku do 25 lat (13,33). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p=0,0001) (tab. 6). 458

7 Tabela 6. Ocea poziomu wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca z uwzględieiem wieku Wiek Do 25 lat Powyżej 25 lat Razem Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem ,00 76,67 13,33 100, ,35 44,12 53,53 100, ,50 49,00 47,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =18,45; p=0,0001* Akietowai mieszkający a wsi częściej prezetowali wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka (65,22), iż badai z małych czy dużych miast. Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p=0,00002), (tab. 7). 459

8 Tabela 7. Ocea poziomu wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca z uwzględieiem miejsca zamieszkaia Miejsce zamieszkaia Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem Duże miasto Wieś Małe miasto Razem ,62 69,23 26,15 100, ,35 30,43 65,22 100, ,00 58,14 41,86 100, ,50 49,00 47,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =27,16; p=0,00002* Studeci z kieruku położictwo częściej prezetowali wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (95,83), w porówaiu z badaymi z kieruków pielęgiarstwo (54,10), lekarski (48,89) i ratowictwo (24,28). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p<0,00001), (tab. 8). 460

9 Tabela 8. Ocea poziomu wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej Kieruek studiów Pielęgiarstwo Lekarski serca z uwzględieiem kieruku studiów Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem ,20 37,70 54,10 100, ,22 48,89 48,89 100,00 Ratowictwo ,43 74,29 24,28 100,00 Położictwo ,00 4,17 95,83 100,00 Razem ,50 49,00 47,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =46,64; p<0,00001* Studeci studiów II stopia, częściej prezetowali wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (66,67), w porówaiu z badaymi studiującymi a jedolitych studiach magisterskich (41,67) oraz a studiach I stopia (30,00). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p=0,00003), (tab. 9). Tabela 9. Ocea poziomu wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca z uwzględieiem rodzaju studiów Rodzaj studiów I stopień II stopień Jedolite magisterskie Razem Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem ,75 66,25 30,00 100, ,76 28,57 66,67 100, ,00 58,33 41,67 100, ,50 49,00 47,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =26,22; p=0,00003* 461

10 Większość badaych (59) wiedziała, że a chorobę iedokrwieą serca ajczęściej zapadają mężczyźi powyżej 45 roku życia i kobiety po 55 roku życia. (tab. 10) Tabela 10. Zajomość wieku zapadalości a chorobę iedokrwieą serca Odpowiedzi Wiek powyżej 45 roku życia u mężczyz, kobiety powyżej 55 roku życia ,00 Wiek powyżej 30 roku życia u mężczyz, kobiety powyżej 40 roku życia 31 15,50 Wiek powyżej 75 roku życia u mężczyz, kobiety powyżej 60 roku życia 51 25,50 Nie wiem 0 0,00 Badaia pokazały, że 83,50 studetów odpowiedziało poprawie, iż poziom glikemii a czczo wyosi od 70 do 99 mg/dl, atomiast 16,50 badaych błędie odpowiedziało, że od 100 do 125 mg/dl, (tab. 11). Tabela 11. Zajomość prawidłowego poziomu glikemii a czczo Odpowiedzi Od 70 do 99 mg/dl ,50 Od 100 do 125 mg/dl 33 16,50 Od 126 do 140 mg/dl 0 0,00 Od 140 do 200 mg/dl 0 0,00 Prawidłowy poziom cholesterolu całkowitego zgodie z ormą referecyją za 42,00 badaych, 14,00 studetów błędie podało 250 mg/dl, 42,00, że 190 mg/dl i 2,00, że 100 mg/dl (tab. 12). 462

11 Tabela 12. Zajomość poziomu cholesterolu całkowitego zgodie z ormą referecyją Odpowiedzi 150 mg/dl 84 42, mg/dl 28 14, mg/dl 84 42, mg/dl 4 2,00 Wartości referecyje triglicerydów we krwi za prawie 70 badaych, atomiast pozostali udzielili błędej odpowiedzi (tab. 13). Tabela 13. Zajomość wartości referecyjych triglicerydów we krwi Odpowiedzi mg/dl 4 2,00 Poiżej 150 mg/dl , mg/dl 59 29,50 Powyżej 500 mg/dl 0 0,00 Prawidłowej odpowiedzi a pytaie dotyczące wartości referecyjych HDL udzieliło 48,50 badaych. Pozostali studeci udzielili błędych odpowiedzi (tab. 14). 463

12 Tabela 14. Zajomość wartości referecyjych frakcji HDL we krwi Odpowiedzi Mężczyźi mg/dl, kobiety mg/dl 97 48,50 Mężczyźi mg/dl, kobiety mg/dl 50 25,00 Mężczyźi mg/dl, kobiety mg/dl 51 25,50 Mężczyźi mg/dl, kobiety 5-25mg/dl 2 1,00 Wartości referecyje dla frakcji LDL zae są 62,50 badaych. Pozostali ie zają prawidłowych wartości (tab. 15). Tabela 15. Zajomość wartości referecyjych frakcji LDL we krwi Odpowiedzi Poiżej 135 mg/dl , mg/dl 66 33, mg/dl 7 3,50 Powyżej 200 mg/dl 2 1,00 Prawidłowe wartości ciśieia tęticzego krwi zae są 97,50 akietowaych (tab. 16). 464

13 Tabela 16. Zajomość prawidłowych wartości ciśieia tęticzego krwi Odpowiedzi 120/80mmHg ,50 140/90mmHg 2 1,00 160/100mmHg 2 1,00 100/70mmHg 1 0,50 Badai w 59,00 wiedzą, iż dozwoloą do spożycia dawką alkoholu w chorobach układu krążeia u mężczyz jest 20-30g etaolu dzieie, a u kobiet g (tab. 17). Tabela 17. Zajomość dozwoloej dawki alkoholu do spożycia w chorobach układu krążeia Odpowiedzi Do 15-25g etaolu/ dzieie 75 37,50 Mężczyźi do g etaolu/dzieie, kobiety do 40-50g etaolu/ dzieie 2 1,00 Mężczyźi do g etaolu/dzieie, kobiety do 10-20g etaolu/ dzieie ,00 Nie ma zaczeia spożycie alkoholu w chorobach krążeiach 5 2,50 Zalecaa częstość uprawiaia aktywości fizyczej w profilaktyce chorób układu sercowo aczyiowego zaa jest większości studetom(76,50) (tab. 18). 465

14 Tabela 18. Zajomość częstości aktywości fizyczej w profilaktyce chorób układu sercowo- aczyiowego Odpowiedzi 3x w tygodiu- 60 mi ,50 2x w tygodiu- 30 mi 30 15,00 1x w tygodiu- 60 mi 1 0,50 6x w tygodiu- 20 mi 16 8,00 Z badań wyika, że większość akietowaych wiedziało, że osobowość stresowa predyspouje do wystąpieia chorób serca, pozostali udzielili błędych odpowiedzi (tab. 19). Tabela 19. Zajomość typu osobowości, która predyspouje do wystąpieia chorób serca Odpowiedzi Typ A- osobowość agresywa 60 30,00 Typ D- osobowość stresowa ,50 Typ B- osobowość zrówoważoa 0 0,00 Typ C- osobowość owotworowa 1 0,50 Akietowai w 61,50 wiedzieli, że długotrwały stres ma wpływ a wystąpieie chorób serca, atomiast 1,00 badaych błędie uważało, że ie ma zaczeia (tab. 20). Tabela 20. Wiedza a temat wpływu stresu a wystąpieie choroby serca Odpowiedzi Tak ,50 Nie 2 1,00 Tylko przewlekły stres 53 26,50 Nie wiem 22 11,00 466

15 Z przeprowadzoych badań wyika, że 86,00 akietowaych wiedziało, że prawidłowa wartość wskaźika BMI to <25 kg/m 2, atomiast 11,00 badaych błędie podało, że >25 kg/m 2 (tab. 21). Tabela 21. Wiedza a temat prawidłowych wartości BMI Odpowiedzi BMI < 25 kg/m ,00 BMI > 25 kg/m ,00 BMI > 30 kg/m2 1 0,50 BMI < 20 kg/m2 5 2,50 Badaia wykazały, że 74,50 studetów wiedziało, że w profilaktyce chorób układu krążeia ależy stosować dietę śródziemomorską, atomiast 25,00 (tab. 22). Tabela 22. Wiedza a temat diety zalecaej w profilaktyce chorób układu krążeia Odpowiedzi Dieta 1000 kalorii 1 0,50 Dieta śródziemomorska polegająca a spożywaiu pełych ziare, ieprzetworzoego mięsa, asio, orzechów, warzyw, tłuszczów ieasycoych Dieta makrobiotycza polegająca a przyjmowaiu trzech posiłków dzieie, których podstawą jest kasza jaglaa, jęczmiea, ryż, zmieloe, iełuskae ziara, które staowią 70 dzieego posiłku Dieta 8-godzia- spożywaie posiłków w ciągu wybraych ośmiu godzi jedyie , ,00 0 0,00 Badaia wykazały, że aż 96,00 studetów wiedziało, że papierosy mają wpływ a występowaie chorób układu krążeia (ryc. 2). 467

16 0,50 3,50 96,00 Rycia 2. Rozkład akietowaych z uwzględieiem opiii a temat wpływu papierosów a występowaie chorób układu krążeia Tak Nie Nie wiem Z badań wyika, że 79,00 akietowaych odpowiedziało, że paleie tytoiu podosi ciśieie tęticze krwi i przyśpiesza akcję serca (tab. 23). Tabela 23. Wiedza a temat wpływu ikotyy a układ krążeia Odpowiedzi Opóźia procesy miażdżycowe Zmiejsza agregację płytek krwi Podosi ciśieie tęticze krwi i przyspiesza akcję serca Podosi stężeie frakcji HDL we krwi 1 0, , ,00 3 1,50 46,00 akietowaych wiedziało, że wypalaie 20 papierosów dzieie zwiększa w 75 ryzyko wystąpieia choroby iedokrwieej serca (tab. 24). 468

17 Tabela 24. Wiedza a temat wpływu wypaleia 20 papierosów dzieie a wzrost ryzyka choroby iedokrwieej serca Odpowiedzi , , , ,50 Badaia wykazały, że 55,00 akietowaych wiedziało, że hormoala atykocepcja jest zaliczaa do czyików ryzyka chorób układu sercowo-aczyiowych u kobiet po 35 roku życia palących papierosy (tab. 25). Tabela 25. Wiedza studetów a temat wpływu atykocepcji hormoalej a występowaie chorób układu krążeia Odpowiedzi Tak, u wszystkich kobiet, iezależie od wieku Tak, ale u kobiet po 35 r.ż. palących papierosy Nie ma wpływu a wystąpieie chorób serca Nie wiem 85 42, ,00 2 1,00 3 1,50 Wyiki dotyczące poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej przeliczoo a skalę steową. Skala steowa to skala testu zormalizowaa tak, aby średia w populacji wyosiła 5,5, a odchyleie stadardowe 2. W skali jest 10 jedostek. Wyiki mieszczące się w graicach 1-4 stea uważa się za iskie, w przedziale 5-6 stea przecięte i 7-10 stea wysokie. 469

18 W oceie poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej uwzględioo pytaia zawarte w akiecie (pyt. 7 - pyt. 31). Za każdą prawidłową odpowiedź przypisywao 1 pkt, astępie obliczoo sumę puktów. Maksymala ocea możliwa do uzyskaia wyosiła 29 pkt. Średia ocea poziomu wiedzy wyiosła 20,30 ± 4,01pkt (zakres od 7 do 27 pkt). Rzetelość testu wiedzy była bardzo wysoka, współczyik α Crobacha wyiósł 0,74. Do dalszej aalizy statystyczej przeliczoo uzyskae wyiki puktowe a ormy steowe wg wzoru: Si = 2zi + 5,5 Gdzie: Si zi Xi zi = Xi - Xśred. Sx i-ty wyik wystadaryzoway w skali steowej wartość surowa i-tego wyiku Xśred. średia arytmetycza dla zbioru wyików, z którego pochodzi Xi sx odchyleie stadardowe dla zbioru wyików Xi 2 oraz 5,5 wartości stałe Uzyskae wyiki steowe przedstawia rycia

19 35,00 34,00 30,00 25,00 20,00 17,50 15,00 10,00 10,00 10,50 11,50 11,50 5,00 2,00 0,50 2,50 0, ,00 10 Rycia 3. Rozkład akietowaych z uwzględieiem orm steowych dla poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca Z badań wyika, że 12,50 akietowaych prezetuje iski poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca, 62,00 przecięty i 25,50 wysoki, (ryc. 4). 25,50 12,50 62,00 Niski Przecięty Wysoki Rycia 4. Rozkład akietowaych z uwzględieiem poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca Aaliza statystycza wykazała, że kobiety częściej prezetują wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (42,71) w porówaiu 471

20 z mężczyzami (9,62). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p<0,00001), (tab. 26). Tabela 26. Ocea poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej z uwzględieiem płci Płeć Kobiety Mężczyźi Razem Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem ,29 50,00 42,71 100, ,31 73,07 9,62 100, ,50 62,00 25,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =29,73; p<0,00001* Akietowai w wieku powyżej 25 lat częściej posiadają wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (29,41) w porówaiu z badaymi w wieku do 25 lat (3,33). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p=0,009), (tab. 27). Tabela 27. Ocea poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej z uwzględieiem wieku Wiek Do 25 lat Powyżej 25 lat Razem Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem N ,33 83,33 3,34 100, ,35 58,24 29,41 100, ,50 62,00 25,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =9,41; p=0,009* 472

21 Aaliza statystycza wykazała, że akietowai mieszkający a wsi częściej prezetują wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (30,43), iż badai z małego oraz dużego miasta. Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p=0,0001), (tab. 28). Tabela 28. Ocea poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej z uwzględieiem miejsca zamieszkaia Miejsce zamieszkaia Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem Duże miasto Wieś ,62 76,92 18,46 100, ,83 46,74 30,43 100,00 Małe miasto ,33 72,09 25,58 100,00 Razem ,50 62,00 25,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =23,28; p=0,0001* Akietowai z kieruku położictwo, częściej prezetowali wysoki poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca (91,67), w porówaiu z badaymi z kieruków pielęgiarstwo (29,51), lekarski (22,23) i ratowictwo (1,43). Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p<0,00001), (tab. 29). 473

22 Tabela 29. Ocea poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej z uwzględieiem kieruku studiów Ocea poziomu wiedzy Kieruek Niski Przecięty Wysoki Ogółem studiów Pielęgiarstwo ,84 60,65 29,51 100,00 Lekarski ,44 73,33 22,23 100,00 Ratowictwo ,29 74,28 1,43 100,00 Położictwo ,00 8,33 91,67 100,00 Razem ,50 62,00 25,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =84,95; p<0,00001* Studeci studiów II stopia częściej posiadają wysoki poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (48,81), w porówaiu z badaymi studiującymi a jedolitych studiach magisterskich lub a studiach I stopia Stwierdzoe różice były istote statystyczie, (p<0,00001), (tab. 30). Tabela 30.Ocea poziomu wiedzy a temat choroby iedokrwieej z uwzględieiem rodzaju studiów Rodzaj studiów I stopień II stopień Jedolite magisterskie Razem Ocea poziomu wiedzy Niski Przecięty Wysoki Ogółem ,00 75,00 0,00 100, ,95 45,24 48,81 100, ,00 72,22 27,78 100, ,50 62,00 25,50 100,00 Aaliza statystycza: Chi 2 =84,95; p<0,00001* 474

23 Dyskusja Choroba iedokrwiea serca to zespół objawów chorobowych, charakteryzujący się iedostateczym ukrwieiem mięśia sercowego, w wyiku zwężeia lub całkowitego zamkięcia światła aczyia wieńcowego. Najczęstszą przyczyą upośledzeia przepływu krwi do mięśia sercowego, jest miażdżyca tętic wieńcowych. Za powstaie i dalszy postęp choroby, w główej mierze odpowiadają czyiki ryzyka. Badaia wykazały, że studeci Uiwersytetu Medyczego w 76,50 prezetują wysoki poziom wiedzy a temat wpływu aktywości fizyczej a wystąpieie chorób układu sercowo- aczyiowego. Badaia włase korespodują z badaiami przeprowadzoymi przez Markiewicz-Górkę i wsp., z których wyika, że studeci Akademii Medyczej we Wrocławiu, w 98,94 posiadają wiedzę a temat zaczeia aktywości fizyczej w profilaktyce chorób układu krążeia. [6] Przeprowadzoe badaia włase dają podstawy do stwierdzeia, iż studeci prezetują wysoki poziom wiedzy a temat używek oraz diety w profilaktyce chorób sercowoaczyiowych. Grupa 74,50 badaych za zasady zalecaej w chorobach układu krążeia diety śródziemomorskiej. Poad połowa badaych posiada wiedzę a temat dozwoloej do spożycia dawki alkoholu w chorobach układu sercowo-aczyiowego. W większości (79,00) akietowai wiedzieli, iż paleie papierosów podosi wartości ciśieia tęticzego krwi i przyśpiesza akcję serca. Natomiast 46,00 akietowaych zdaję sobie sprawę, że wypalaie 20 papierosów dzieie zwiększa w 75 ryzyko wystąpieia choroby iedokrwieej serca. Badaia przeprowadzoe przez Zdrojewskiego u studetów a kieruku lekarskim, wykazały, że 82,50 badaych zaliczyło paleie papierosów do czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca [10]. Poziom wiedzy lubelskich studetów a temat prawidłowych wartości profilu lipidowego oceioy został a poziomie średim. 42,00 badaych za prawidłowy poziom cholesterolu całkowitego we krwi, a 68,50 posiada wiedzę w zakresie prawidłowych stężeń triglicerydów w orgaizmie. Prawie połowa studetów wykazała się zajomością referecyją frakcji LDL i HDL. Podobe wyiki badań uzyskała Ślusarska B. i wsp. z których wyika, że 67,31 badaych studetów Uiwersytetu Medyczego w Lubliie, posiada wysoki poziom wiedzy a temat frakcji lipidowych.[8] Natomiast Poręba R. i wsp. 475

24 w swoich badaiach udowodili, że tylko ielicza grupa (21,70) badaych studetów z wrocławskich uczeli posiada wiedzę a temat frakcji lipidowych (HDL).[52] Zdrojewski T. swoje badaia przeprowadził w grupie studetów z Akademii Medyczej w Bydgoszczy. Udowodił, iż 86,40 badaych wymieiło hipercholesterolemię jako czyik ryzyka chorób sercowo- aczyiowych. [10] W badaiach sprawdzających zajomości prawidłowych orm dla wskaźika masy ciała, okazało się, że 86,00 studetów za prawidłową wartość BMI (<25 kg/m2). Nieco ie wyiki badań otrzymał Poręba R. i wsp., z których wyika, że studeci ie zają prawidłowych wartości BMI. Prawie 80,00 badaych błędie wskazało górą graicę BMI, a 62,00 studetów ie potrafiło a podstawie BMI określić otyłości [7]. Badaia przeprowadzoe w 2012 roku, odoszące się do wiedzy i zachowań zdrowotych studetów medycyy w Lubliie i Warszawie, w zakresie czyików ryzyka sercowo-aczyiowego wykazały, że 72,12 badaych posiadało wiedzę a poziomie średim, 22,12 studetów posiadało wysoki poziom wiedzy, atomiast 5,77 poziom iski [8]. Porówując badaia włase z dostępymi w literaturze obserwuje się zgodość w stopiu poziomu wiedzy. Z własych badań wyika, że 12,50 akietowaych posiada iski poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca, 62,00 przecięty, a 25,50 wysoki. Średia ocea poziomu wiedzy wyiosła 20,30 ± 4,01pkt a 29 pkt. możliwych do uzyskaia. W pracy zbadao związek między wiedzą badaych a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca, a płcią, wiekiem, miejscem zamieszkaia i kierukiem studiów. Aaliza uzyskaych wyików własych wykazała, iż kobiety mają istotie wyższy poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca (42,71) w porówaiu z mężczyzami (9,62). Badaia wykazały rówież, że akietowai w wieku powyżej 25 lat prezetowali wyższy poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca (53,53), w porówaiu z badaymi w wieku do 25 lat (13,33). Stwierdzoo rówież, że badai studiujących a kieruku położictwo częściej prezetują wysoki poziom wiedzy a tematy choroby iedokrwieej serca (91,67), w porówaiu z badaymi studiującymi a kierukach pielęgiarstwo (29,51), lekarski (22,23) i ratowictwo (1,43). Poadto badai mieszkający a wsi częściej prezetują wysoki poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca (30,43), iż pochodzących z małych i dużych miast. 476

25 Podiesieie stau wiedzy ogólej a temat przyczy powstawaia choroby iedokrwieej serca oraz jej przeciwdziałaiu, przyiesie w przyszłości korzyści, w postaci zmiejszeia liczby zgoów. Wprowadzeie wczesej profilaktyki i edukacji zdrowotej może zapobiec powstaiu i dalszemu rozwojowi choroby. Uświadomieie chorym skutków uboczych, jest jedym z podstawowych obowiązków i zadań ochroy zdrowia. Wioski 1. Badai studeci w 62,00 prezetują przecięty poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca, 25,50 studetów wysoki poziom wiedzy, a 12,50 iski. 2. Wysoki poziom wiedzy a temat wpływu aktywości fizyczej a wystąpieie chorób układu sercowo- aczyiowego odotowao u 76,50 studetów, a zajomość wartości wskaźika BMI u 86,00 badaych. 3. Studeci posiadają wiedzę odośie wpływu stresu, paleia papierosów i picia alkoholu a występowaie chorób układu krążeia. 4. Większość studetów za zasady diety śródziemomorskiej i wpływ atykocepcji hormoalej a występowaie chorób układu krążeia. 5. Kobiety wykazały wyższy poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca, iż badai mężczyźi. 6. Akietowai w wieku powyżej 25 lat prezetują wyższy poziom wiedzy a temat czyików ryzyka choroby iedokrwieej serca, w porówaiu z badaymi w wieku do 25 lat. 7. Badai studiujący a kieruku położictwo, prezetują wysoki poziom wiedzy a temat choroby iedokrwieej serca, w porówaiu z badaymi studiującymi a kierukach pielęgiarstwo, lekarski i ratowictwo. Piśmieictwo 1. Broda G. Natioal HES maual i Polish.Wieloośrodkowe Badaie Stau Zdrowia Ludości. Istytut Kardiologii im. Prymasa tysiąclecia Stefaa Kardyała Wyszyńskiego. 2. Budaj A. Odmieości w ieiwazyjej diagostyce choroby wieńcowej u kobiet i mężczyz - wybrae zagadieia. Terapia r 9 z. 3 (215), Wrzesień 2008,

26 3. Cieśliński A. Pod red. Madecki T. Choroby Wewętrze. W.: Wydawictwo Lekarskie PZWL, Galler C. Choroby serca i układu krążeia. Pod. Red. Wojtylak P. W.: MedPharm Polska. 5. Giec L. Pod Red. Kokota F. Choroby Wewętrze. Wyd. VII. W.: Wydawictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, Markiewicz-Górka. Aktywość fizycza oraz wiedza studetów Akademii Medyczej we Wrocławiu a temat jej woli w profilaktyce chorób badaia akietowe. Fam MedPrimariCareRev, 2011; 13: Poręba R. Styl życia i czyiki ryzyka chorób układu krążeia wśród studetów uczeli Wrocławia. Pol ArchMedWew. 2008; 118 (3): Ślusarska B. Wiedza i zachowaia zdrowote studetów medycyy w zakresie czyików ryzyka sercowo-aczyiowego. Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 1, Wojtyiak B. Sytuacja zdrowota ludości Polski. Narodowy Istytut Zdrowia Publiczego-Państwowy Zakład Higiey, Warszawa Zdrojewski T. Epidemiologia paleia papierosów oraz iych czyików ryzyka chorób układu krążeia w Polsce- badaie NATPOL IV koferecja Tytoń albo Zdrowie im prof. F. Veuleta, Warszawa