Profilaktyka na co dzień mgr Eliza Ilcewicz Program profilaktycznych działań wychowawczych Profilaktyka na co dzień Opracowała: Eliza Ilcewicz Program profilaktycznych działań wychowawczych Profilaktyka na co dzień przeznaczony jest do realizacji w trakcie pozalekcyjnych zajęć wychowawczych z wychowankami w różnym wieku i o różnych możliwościach. Głównym założeniem tego programu jest praca indywidualna z dzieckiem w ramach zajęć przyłóżkowych. Przy jego tworzeniu wykorzystałam materiały z warsztatów, kursów i konferencji promujących bezpieczeństwo, ekologię, dbałość o zdrowie i podkreślających wartość człowieka w życiu społecznym. Tworząc ten program opierałam się także na własnym doświadczeniu zdobytym podczas wieloletniej pracy pedagogicznej z dzieckiem przewlekle chorym. Program zawiera cele wychowania prozdrowotnego, społecznego, ekologicznego, treści nauczania i wychowania oraz procedury osiągania celów z propozycjami form oraz metod realizacji określonych zagadnień. Ma charakter otwarty i każdy nauczyciel-wychowawca może go uzupełniać i modyfikować według potrzeb i możliwości dziecka lub grupy wychowanków. Program jest ukierunkowany na nabywanie przez wychowanka umiejętności bycia świadomym i odpowiedzialnym za własne zdrowie, zachowanie jak i również środowisko, w którym żyje. Treści programowe zawierają pięć bloków tematycznych: 1. Dziecko przede wszystkim. 2. Bezpieczne dziecko. 3. Świat w zasięgu ręki. 4. Żyć i zdrowym być. 5. Nasz zielony świat. Cele profilaktycznego programu działań wychowawczych Profilaktyka na co dzień Cele ogólne: - uświadomienie zasad i reguł obowiązujących w relacjach międzyludzkich; - poszerzenie wiadomości nt.: praw dziecka; - poznawanie właściwych zachowań ekologicznych; - uświadomienie wychowankom, że mają wpływ na stan swojego zdrowia; - ukazywanie możliwości pracy indywidualnej z dzieckiem przewlekle chorym. 1
Cele szczegółowe: - uświadomienie wychowanków o przysługujących im prawach dziecka; - nabywanie umiejętności rozwiązywania konfliktów i problemów; - kształtowanie racjonalnego sposobu myślenia, wyrażania swoich myśli, własnej opinii i oceny; - poznawanie emocji negatywnych i pozytywnych; - rozwijanie empatii i szacunku; - przyswajanie właściwych zasad prozdrowotnych i ekologicznych; - rozumienie potrzeby akceptacji i tolerancji; - rozpoznawanie zagrożeń, jakie niosą za sobą alkoholizm i narkomania oraz nabywanie umiejętności reagowania na nie; - uświadomienie potrzeby aktywności fizycznej; - uczenie się ostrożności i ograniczonego zaufania do współużytkowników dróg; - nabywanie umiejętności przełamywania tabu milczenia; - wdrażanie metod i form pracy indywidualnej z dzieckiem w ramach zajęć przyłóżkowych w trakcie pozalekcyjnych zajęć wychowawczych. Pierwszy blok tematyczny DZIECKO PRZEDE WSZYSTKIM 1. Dziecko i jego rola we współczesnym świecie. Rola dziecka w rodzinie rozmowa kierowana. 2. Zabawy słowne: Dokończ zdanie, Skojarzenia i Prawda czy fałsz realizujące blok tematyczny. 3. Dziecko w przedszkolu rozmowa kierowana. 4. Szkoła widziana oczami nastolatka indywidualne wypowiedzi wychowanków. 5. Wiek dorastania czasem przekory swobodne wypowiedzi starszych wychowanków. 6. Jestem twórczy zabawa dydaktyczna z wykorzystaniem pantomimy poznajemy siebie. 7. Jestem kreatywny kalambury moje mocne i słabe strony zajęcia w parach. 8. Plastyka, to moja pasja poznawanie różnych technik plastycznych (frotaż, wydrapywanka na plastelinie, collage, origamii, mobil przestrzenny) rozmowa kierowana i pokaz. 9. Zajęcia plastyczne dzieci wykonują prace plastyczne z wykorzystaniem poznanych technik plastycznych. 10. Muzyka, którą lubię widzę i czuję dźwięki kolory muzyki praca plastyczna zajęcia indywidualne przyłóżkowe. 11. Prawa dziecka rozmowa kierowana. 12. Kto to jest Rzecznik Praw Dziecka? indywidualne wypowiedzi wychowanków. 13. Świat dorosłych widziany oczami dzieci tworzenie dywanika skojarzeń. 14. Akceptuję siebie i akceptuję innych rozmowa kierowana. 15. Co mnie cieszy, a co czyni mnie smutnym? indywidualne wypowiedzi wychowanków. 16. Zajęcia przyłóżkowe zagadki, rebusy, krzyżówki i kolorowanki. - poznaje i analizuje przysługujące mu prawa dziecka; 2
- jest świadom przysługujących mu praw; - nabywa umiejętność wyrażania swoich myśli, własnej opinii i oceny; - rozwija zainteresowanie plastyką i muzyką; - nabywa umiejętność projektowania i wykonywania prac plastycznych z wykorzystaniem różnych technik plastycznych; - poznaje siebie swoje słabe i mocne strony; - poznaje i rozwija swoje pasje; - poznaje pozytywne i negatywne emocje; - rozumie potrzebę akceptacji drugiego człowieka. Drugi blok tematyczny BEZPIECZNE DZIECKO Zajęcia przyłóżkowe z wykorzystaniem wybranych pozycji książkowych praca z książką metodą samodzielnego dochodzenia do wiedzy, metodą przypadku, metodą symulacyjną oraz debata za i przeciw. Proponuję następujące pozycje książkowe, omawiające blok tematyczny Bezpieczne dziecko. 1. Czy mogę pogłaskać psa? Poznaj zanim zaufasz (od 3 roku życia) Elżbieta Zubrzycka. 2. Nie lubię łaskotek. Prawo dziecka do mówienia NIE (od 4 roku życia) Marta Aboff. 3. Powiedz komuś. Co każde dziecko powinno wiedzieć (od 4 roku życia) Elżbieta Zubrzycka. 4. Dobre i złe sekrety (od 5 roku życia) Elżbieta Zubrzycka. 5. Śmierdzący ser. Jak bronić się przed przemocą w szkole (od 8 roku życia) Catherine DePino. 6. Słup soli. Jak powstrzymywać szkolnych dręczycieli Elżbieta Zubrzycka. 7. Dręczyciel w klasie (od 8 roku życia) Elżbieta Zubrzycka. 8. Zbyt miła. Pierwsza lekcja asertywności Marjorie White Pellegrino. 9. Jak przechodzić przez ulicę? Licz na siebie, nie na innych Elżbieta Zubrzycka. - uczy się przełamywać tabu milczenia; - potrafi odróżnić dobro od zła; - uczy się rozmawiać o tym, co czuje; - nabywa umiejętność bycia asertywnym; - wierzy we własne siły; - kształtuje umiejętność rozwiązywania problemów i konfliktów; - dostrzega złe zachowania innych ludzi i we właściwy sposób na nie reaguje; - wie jak reagować na przemoc i dręczenie; 3
- poznaje zasady bezpiecznego zachowywania się wobec zwierząt; - potrafi odróżnić zły dotyk i wie, gdzie zwrócić się o pomoc; - uczy się bezpiecznego poruszania się po drogach; - potrafi bezpiecznie przejść przez jezdnię. Trzeci blok tematyczny ŚWIAT W ZASIĘGU RĘKI 1. Bezpieczne podróżowanie to jakie? burza mózgów. 2. Co to znaczy aktywny, ale bezpieczny wypoczynek? indywidualne wypowiedzi wychowanków. 3. Zabawa słowna quiz dotyczący bezpieczeństwa i zagrożeń na wakacjach, feriach oraz na wycieczce. 4. Świat w zasięgu ręki rozmowa kierowana. 5. Jakie znasz kultury świata? swobodne wypowiedzi wychowanków. 6. Poznajemy świat Europa, Ameryka, Azja wspólne oglądanie stron w Internecie i przeglądanie atlasów oraz albumów przyrodniczych. 7. Czy byłaś/łeś za granicą? dyskusje na temat podróże dalekie i bliskie. 8. Zabawa słowna Dokończ zdanie, nt.: różnych kultur i krajów. 9. Europa wielokulturowa rozmowa kierowana. 10. Góry, morze i jeziora Polska krajem wielobarwnym wypowiedzi wychowanków. 11. Zajęcia plastyczne wykonanie prac, pt.: Świat w zasięgu ręki technika plastyczna dowolna. 12. Jestem podróżnikiem. Wybieram się w podróż dookoła świata zajęcia przyłóżkowe z wykorzystaniem aktywizującej metody symulacyjnej. 13. Zajęcia plastyczne rysowanie przedstawicieli innych kultur Eskimosi, Azjaci, Hindusi. 14. Zabawa dydaktyczna Czy wszyscy jesteśmy tacy sami? odnajdywanie różnic oraz omówienie ich. 15. Akceptacja i tolerancja drugiego człowieka rozmowa kierowana. 16. Zabawa słowna Dokończ zdanie : Akceptuję Cię bo.. 17. Namalujmy siebie kolorami przeanalizowanie prac zajęcia przyłóżkowe w parach. - kształtuje świadomość zwracania uwagi na otaczający go świat; - rozbudza umiejętność kreatywnego myślenia; - rozwija wrażliwość na piękno otoczenia; - rozumie potrzebę akceptacji i tolerancji; - nabywa wiadomości z dziedziny wielokulturowości; - wyrabia nawyk szanowania innych; - rozwija spostrzegawczość i uwagę; - rozwija empatię i szacunek; - nabywa umiejętność współpracy. 4
Czwarty blok tematyczny ŻYĆ I ZDROWYM BYĆ 1. Zachowanie prozdrowotne to jakie? wymień kilka i opisz je zajęcia indywidualne przyłóżkowe z dziećmi starszymi. 2. Odżywiajmy się zdrowo, to znaczy jak? indywidualne wypowiedzi wychowanków. 3. Co to znaczy zdrowa żywność? rozmowa kierowana. 4. Zabawa edukacyjna pytania i odpowiedzi rodzaje diet. 5. Planowanie zdrowego jadłospisu z wykorzystaniem piramidy zdrowia zajęcia przyłóżkowe w parach. 6. Alkoholizm co to takiego? rozmowa kierowana. 7. Zabawa słowna, pt.: Tunel alkoholika. 8. Czy pić? Możesz, ale po co? wypowiedzi wychowanków starszych. 9. Kiedy ludzie sięgają po alkohol rozmowa kierowana. 10. Kolory picia indywidualne prace plastyczne wyrażanie kolorem nastroju i uczuć związanych z problemem alkoholizmu. Omówienie i przeanalizowanie prac. 11. Następstwa zdrowotne spowodowane nadużywaniem alkoholu rozmowa kierowana. 12. Problem HIV/AIDS wśród narkomanów i reszty społeczeństwa wypowiedzi młodzieży starszej. 13. Wpływa narkotyków na zdrowie rozmowa kierowana. 14. Możliwości i drogi wyjścia z problemu indywidualne rozmowy z wychowankami. Quiz pytania i odpowiedzi związane z tym problemem zabawa edukacyjna. 15. Co to znaczy aktywny wypoczynek? rozmowa kierowana. 16. Ruch daje radość wypowiedzi wychowanków tworzenie dywanika skojarzeń. 17. Jakie znasz zasady bezpiecznego zachowania się podczas różnych form aktywności? zabawa edukacyjna. - poznaje zasady zdrowego stylu życia; - uświadamia sobie, że ma wpływ na stan swojego zdrowia; - poznaje zasady racjonalnego odżywiania się; - uświadamia sobie zagrożenia i konsekwencje alkoholizmu; - nabywa umiejętność dokonywania właściwego wyboru i powiedzenia nie NIE PIJĘ ; - poznaje skutki picia alkoholu; - zna zagrożenia towarzyszące narkomanii; - uświadamia sobie wpływ narkotyków na zdrowie człowieka; - potrafi ocenić rozmiar niebezpieczeństw, jakie niosą za sobą narkotyki; - poznaje zasady bezpiecznego zachowania się podczas różnych form aktywności; - rozwija potrzebę aktywności fizycznej i rozumie jej znaczenie dla człowieka. Piąty blok tematyczny NASZ ZIELONY ŚWIAT 5
1. Nasz świat zielony i piękny chrońmy go rozmowa kierowana. 2. Ingerencja człowieka w świat przyrody indywidualne wypowiedzi wychowanków. 3. Dbam o miejsce, w którym żyję wdrażanie odpowiednich zachowań, działań, postaw zabawa edukacyjna. 4. Zajęcia przyłóżkowe krzyżówki, rebusy i rozsypanki wyrazowe o tematyce ekologicznej. 5. Znaczenie powietrza w życiu człowieka rozmowa kierowana. 6. Las żyje dzięki Tobie i dla Ciebie indywidualne wypowiedzi wychowanków. 7. Quiz zabawa edukacyjna, pt.: Żyję tak, by nie szkodzić środowisku. - poznaje właściwe zachowania ekologiczne; - uświadamia sobie jak ważne jest dbanie o środowisko, w którym żyje; - kształtuje postawę zainteresowania otaczającym światem; - wyraża przekonanie o włączeniu się do działań na rzecz poprawy środowiska; - wie, jak ważną rolę stanowi powietrze w życiu człowieka; - rozumie potrzebę dbania o las, który stanowi integralną część ekosystemu. Bibliografia blok tematyczny Bezpieczne dziecko: 1. Zubrzycka Elżbieta, Czy mogę pogłaskać psa? Poznaj zanim zaufasz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005r. 2. Aboff Marta, Nie lubię łaskotek. Prawo dziecka do mówienia NIE, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011r. 3. Zubrzycka Elżbieta, Powiedz komuś. Co każde dziecko powinno wiedzieć, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2012r. 4. Zubrzycka Elżbieta, Dobre i złe sekrety, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2014r. 5. De Pino Catherine, Śmierdzący ser. Jak bronić się przed przemocą w szkole, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2014r. 6. Zubrzycka Elżbieta, Słup soli. Jak powstrzymywać szkolnych dręczycieli, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007r. 7. Zubrzycka Elżbieta, Dręczyciel w klasie, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2014r. 8. Pellegrino Marjorie White, Zbyt miła. Pierwsza lekcja asertywności, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2008r. 9. Zubrzycka Elżbieta, Jak przechodzić przez ulicę? Licz na siebie nie na innych, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2008r. 6