Na potrzeby Systemu Monitorowania Strategii przyjęto następujące definicje programu i planu rozwojowego.

Transkrypt

1 ZAŁĄCZNIK 1 Metodyka moitorigu Moitorowaie celów strategiczych oparte jest a sześciu wskaźikach. Natomiast obserwacja postępów w zakresie realizacji celów operacyjych odbywa się w oparciu o 50 wskaźików. W trakcie prac ad Systemem Moitorowaia Strategii sformułowao dodatkowo siedem wskaźików (wskaźików kotekstowych), które mogłyby ułatwić obserwację postępów w realizacji założeń dokumetu. Wskaźiki te zawarte są w Załącziku 4. Aaliza wskaźików kotekstowych. Aktuale oraz szczegółowe zestawieie wskaźików ujętych w Systemie Moitorowaia SRWP 2020, z uwzględieiem ich przyporządkowaia poszczególym celom strategiczym i operacyjym, zawiera Załączik 2. Zestawieie wskaźików moitorowaia celów Strategii Moitorig programów/plaów rozwojowych Moitorowaiu podlegają rówież programy i play rozwojowe, poprzez które wdrażaa jest Strategia: Regioaly Program Operacyjy Województwa Podlaskiego (RPOWP ) oraz kompoety programów poadregioalych i krajowych. Kocepcja uaktualiaia założeń Systemu, przyjęta w Strategii, uzasadia dodatkowe aalizowaie iformacji o realizowaych i plaowaych działaiach departametów merytoryczych i jedostek podległych UMWP, które mogą mieć wpływ a osiągięcie celów strategiczych i operacyjych SRWP. Dzięki temu możliwe jest zaagażowaie wymieioych jedostek w proces moitorowaia Strategii oraz a pozyskiwaie bieżącej iformacji a poziomie wdrożeiowym o realizowaych plaach, programach, działaiach, które dają wiedzę, i tym samym podstawę do wprowadzaia odpowiedich korekt w zestawie wskaźików moitorowaia Strategii, w odiesieiu do zmieiających się waruków. Na potrzeby Systemu Moitorowaia Strategii przyjęto astępujące defiicje programu i plau rozwojowego. Programy rozwojowe - wszystkie dokumety o charakterze strategiczym, przyjęte mocą przepisów wydaych przez odpowiedie orgay admiistracji samorządowej lub, w przypadku kompoetów programów poadregioalych i krajowych, rządowej, w których zapisae są plaowae, przyszłe kieruki działań, powiązae z kokretymi celami rozwojowymi oraz zitegrowaym i terytorialym podejściem do rozwoju, bez względu a źródło fiasowaia. Play rozwojowe - wszystkie dokumety o charakterze operacyjym, przyjęte mocą przepisów wydaych przez odpowiedie orgay admiistracji samorządowej, w których zapisae są plaowae, przyszłe działaia, powiązae z kokretymi celami wyikającymi z określoych programów rozwojowych, staowiące przełożeie mierzalych celów wyzaczoych w tych programach a kokrete działaia. Moitorowaie celów strategiczych i operacyjych przeprowadzoo w oparciu o aalizę wskaźików statystyczych określoych w Załącziku 2. Zestawieie wskaźików moitorowaia celów Strategii do iiejszego raportu. 1

2 Szczegółowy wykaz działań jedostek zaagażowaych we wdrażaie Strategii w 2017 r., realizowaych w ramach programów/plaów rozwojowych zawiera Załączik 8. Wykaz działań podejmowaych w 2017 r., przez jedostki zaagażowae we wdrażaie SRWP 2020 w ramach realizowaych programów/plaów rozwojowych. Dzięki stałemu moitorowaiu istrumetów wdrożeiowych Strategii, zapewioe zostaje operacyje śledzeie postępów pełego spektrum działań. Każdy ze zgłoszoych programów/plaów rozwojowych, kompoetów programów poadregioalych i krajowych, a także RPOWP (przyporządkoway w zakresie priorytetów i działań do kokretych celów Strategii) został zaprezetoway we wspomiaym załącziku, w układzie zgodym z poiższą tabelą. Tabela 1.1. Schemat prezetowaia efektów wdrażaia programu/plau rozwojowego zgłoszoego przez departamet/josw 1 Program/pla/ kompoet programu poadregioalego lub krajowego Czy program/pla został przyjęty i jest realizoway w trybie art. 15 ustawy o zasadach prowadzeia polityki rozwoju Kwota wydatków (w tys. zł) z podaiem źródła fiasowaia a koiec grudia 2017 Sta realizacji programu/plau rozwojowego a koiec grudia 2017 roku Źródło: opracowaie włase. Zestawieie programów i plaów rozwojowych, a także działań podejmowaych przez Samorząd Województwa Podlaskiego, ma z jedej stroy a celu pokazaie rozmiaru iicjatyw o charakterze wdrożeiowym, z drugiej, stworzeie podłoża dla ocey efektywości podejmowaych działań w trakcie przyszłych ewaluacji Moitorig realizacji celów Strategii aaliza statystycza wskaźików moitorowaia celów strategiczych i operacyjych Moitorowaie celów strategiczych i operacyjych przeprowadzoo a podstawie aalizy wskaźików statystyczych określoych w Załącziku 2. Zestawieie wskaźików moitorowaia celów Strategii do iiejszego raportu, z uwzględieiem zmia wprowadzoych do zestawu wskaźików w 2016 r. Aalizy statystycze wskaźików obejmują: a) aalizę korelacji, b) aalizę tredów: model szeregów czasowych ARIMA (w przypadku wskaźików realizacji celów strategiczych), tred liiowy (w przypadku wskaźików realizacji celów operacyjych), c) aalizę kieruku zmia w wartościach wskaźików, d) aalizę wskaźików kotekstowych. W rozdziale trzecim iiejszego raportu przedstawioo graficza aalizę wskaźików. Szczegółowe aalizy przedstawioo w Załącziku 5. Aaliza realizacji celów strategiczych i operacyjych SRWP JOSW jedostka orgaizacyja samorządu województwa 2

3 Aaliza korelacji W załącziku 3., oprócz szczegółowej aalizy wartości wskaźików, zawarto także aalizę korelacji pomiędzy wskaźikami statystyczymi z wykorzystaiem współczyika korelacji liiowej Pearsoa. W celu obliczeia współczyika korelacji liiowej Pearsoa dla dwóch wskaźików statystyczych posłużoo się wzorem: ρ X,Y = cov(x, Y) σ X σ Y gdzie: X i Y to dwa wskaźiki statystycze, dla których liczoy jest współczyik, σ X to odchyleie stadardowe wskaźika X, σ Y to odchyleie stadardowe wskaźika Y, a cov(x, Y) to kowariacja pomiędzy wskaźikami X i Y. Kowariacja wyrażoa została astępującym wzorem: cov(x, Y) = X i Y i i=1 X Y gdzie: X i ozacza koleje obserwacje wskaźika X, Y i to koleje obserwacje wskaźika Y (tak więc wyrażeie i=1 X i Y i ozacza sumę iloczyów kolejych obserwacji wskaźików X i Y) atomiast X Y to średie wartości wskaźików X i Y. Współczyik korelacji liiowej Pearsoa jest miarą wystadaryzowaą, przyjmującą wartości z przedziału [-1;1], gdzie wartość 1 ozacza ideale skorelowaie zmieych/wskaźików. Ozacza to, że wzrost wartości jedej zmieej jest ściśle zależy od wzrostu drugiej. Wartość -1 ozacza atomiast silą ujemą korelację. Wzrost jedej wartości jest ściśle powiązay ze spadkiem wartości drugiej. Wartości bliskie 0 świadczą o braku zależości pomiędzy zmieymi. Negatywe wartości współczyika korelacji mogą świadczyć, iż ie jest możliwe jedoczese zwiększeie wartości obydwu aalizowaych wskaźików. W załącziku 5. podao wartości współczyika korelacji tych par wskaźików moitorowaia, dla których przyjął o wartość rówą lub większą od 0,7 lub rówą lub miejszą od - 0,7, tz. w przypadkach, w których przeprowadzoa aaliza może sugerować sile powiązaia dwóch zmieych. W celu zapewieia kompletości aalizy oraz aby zapobiec możliwemu przeoczeiu oczywistych relacji pomiędzy poszczególymi wskaźikami moitorowaia realizacji celów Strategii obliczoe zostały wskaźiki korelacji pomiędzy wszystkimi parami wskaźików moitorowaia, dla których było to możliwe ze względu a dostępość oraz kompletość daych. Ewetuale wykluczeia daej pary wskaźików z dalszej aalizy dokoao po aalizie eksperckiej, już po uzyskaiu wyików aalizy statystyczej. Zbiorcze zestawieie współczyików korelacji pomiędzy wskaźikami realizacji celów strategiczych i operacyjych przedstawioo w Załącziku Aaliza tredu W załącziku 3. zawarto rówież graficzą aalizę tredu dla wskaźików moitorowaia SRWP W tabelach przedstawioo zmiay wartości daego wskaźika w czasie oraz, tam gdzie było to możliwe, rówież dyamikę zmia wartości daego wskaźika (tj. procetową zmiaę wartości wskaźika w czasie, która charakteryzuje koleje okresy jego aalizy), wartość wskaźika dla Polski, udział procetowy wartości daego wskaźika w średiej wartości dla Polski oraz pozycję 3

4 województwa podlaskiego pod względem daego wskaźika a tle iych województw Polski. Wykoaie wskazaych operacji wymagało zebraia daych o wskaźikach dla województwa podlaskiego, pozostałych 15. Województw oraz daych o średiej dla kraju za lata W przypadku wskaźików, dla których w SRWP 2020 zakładaa jest tedecja wzrostowa, pozycję określoo zgodie ze schematem: im większa wartość wskaźika tym wyższa pozycja regiou wobec pozostałych województw. W przypadku wskaźików, dla których założoo tedecję spadkową, pozycja województwa określoa jest zgodie ze schematem: im iższa wartość wskaźika tym wyższa pozycja województwa. Obrazując przyjętą procedurę przykładem: w przypadku wskaźika: emisja metau (CH4), dla którego SRWP 2020 zakłada spadek wartości emisji, pierwszą pozycję będzie zajmowało województwo z ajiższą wartością wskaźika; atomiast w przypadku wskaźika: PKB a jedego mieszkańca, dla którego oczekiway jest wzrost wartości, ajwyższą pozycję będzie zajmowało województwo o ajwyższej wartości tego wskaźika. Aalizę tredu dla wskaźików realizacji celów operacyjych wykoao przy użyciu prostego modelu regresji liiowej, szacowaego z wykorzystaiem klasyczej metody ajmiejszych kwadratów (KMNK). Model te przyjmuje postać: y t = α 0 + β 1 x t + ε t gdzie: y t to wartość daego wskaźika statystyczego w daym roku, a x t to rok odpowiadający daej wartości wskaźika, α 0 i β 1 to parametry modelu szacowae za pomocą KMNK, atomiast ε t to składik losowy opisujący zmiay wartości wskaźika, których model ie jest w staie uchwycić, t ozacza kolejy okres obserwacji, tz. jeżeli pierwszym rokiem, w którym zaa jest wartość wskaźika jest rok 2002, w którym wskaźik osiągął wartość 20, wtedy: t = 1, x t = 2002, a y t = 20. W praktyce możliwe jest jedyie oszacowaie parametrów modelu opisaego powyżej (a ie pozaie ich faktyczych wartości), to zaczy zalezieie takich wartości parametrów, które ajlepiej opisują tedecję zmia daego wskaźika, a podstawie zaych już daych. Oszacowaie parametrów α 0 i β 1 ozacza się jako, odpowiedio, a 0 i b 1. Natomiast wartości wskaźika y t oszacowae przy pomocy modelu (a ie zaobserwowae empiryczie) dla daego roku ozacza się jako y t. Oszacowaie parametrów modelu astępuje a podstawie dostępych wartości daego wskaźika statystyczego wg wzorów: b 1 = t=1 (x t x ) (y t y ) (x t t=1 x ) 2 a 0 = y b 1 x gdzie to liczba dostępych obserwacji daego wskaźika (liczba lat, dla których zaa jest wartość wskaźika). Po wyzaczeiu parametrów modelu otrzymujemy wzór: y t = a 0 + b 1 x t Powyższy wzór opisuje dotychczasowy liiowy tred daego wskaźika statystyczego, p.: jeżeli a podstawie dostępych wartości wskaźika statystyczego oszacowao, iż: a 0 = 4 i b 1 = 0,25, to możliwe jest podaie, jaka będzie szacowaa wartość daego wskaźika w każdym kolejym roku, pod warukiem, że zachoway zostaie dotychczasowy tred zmia. Zgodie 2 Przy założeiu dostępości daych statystyczych. 4

5 z przyjętymi założeiami, w roku 2020, szacowaa wartość wskaźika wyiesie y t = 4 + 0, = 509. Przedstawieie rówaia y t = a 0 + b 1 x t a wykresie wyzacza liię tredu dla daego wskaźika, co pozwala uaoczić, jak będzie zmieiała się wartość daego wskaźika statystyczego w przyszłości, przy zachowaiu dotychczasowej tedecji zmia. Do wyzaczeia progozy w przypadku wskaźików realizacji celów strategiczych Strategii posłużoo się bardziej zaawasowaą metodą progozowaia statystyczego od metody wyzaczaia tredu liiowego modelu szeregów czasowych ARIMA. ARIMA jest elastyczą metodą pozwalającą a aalizowaie szeregów czasowych daych (czyli daych mierzoych w ustaloych odstępach czasu), a którą składa się model autoregresyjy (AR) i model średiej ruchomej (MA) przy określoym stopiu itegracji daych (I). Metoda ta pozwala uzyskać ieliiową progozę przyszłych wartości wskaźika, która w odróżieiu od metody wyzaczaia tredu liiowego, różicuje istotość obserwacji poczyioych wcześiej i obserwacji poczyioych późiej ozacza to, że ostatia dostępa wartość wskaźika będzie miała większy wpływ a progozę w modelu ARIMA iż obserwacje z początku aalizowaego okresu. Ze względu a zbliżoe właściwości statystycze wskaźików realizacji celów strategiczych (m.i. autokorelacja oraz tred wzrostowy), do aalizy każdego wskaźika zastosowao model ARIMA o takiej samej specyfikacji ARIMA(1,1,1) w astępującej postaci: Y t Y t 1 = μ + φ 1 (Y t 1 Y t 2 ) + θ 1 ε t 1 gdzie: Y t, to wartość aalizowaego wskaźika w okresie t wyzaczaa za pomocą modelu, Y t 1 to wartość wskaźika w okresie poprzedzającym okres t, Y t 2 to wartość wskaźika z dwóch okresów wstecz przed okresem t, ε t 1 to błąd losowy w modelu z okresu poprzedzającego okres t a μ, φ 1, oraz θ 1 to parametry modelu wyzaczae podczas estymacji modelu. Model ARIMA estymoway jest przy pomocy metody ajwiększej wiarygodości Aaliza kieruków zmia w wartościach wskaźików W ramach prowadzoych prac moitorigowych przeprowadzoo dodatkową aalizę kieruków zmia w wartościach wskaźików realizacji celów strategiczych i operacyjych. Wyiki tej aalizy zawarto w Załącziku 5. Kieruki zmia w wartościach wskaźików. Aaliza została przeprowadzoa a podstawie wartości przedmiotowych wskaźików, zgromadzoych dla lat (w miarę dostępości daych). Zgromadzoe dae zostały usystematyzowae w formie tabeli. Poprawę wartości wskaźika względem roku poprzediego ozaczoo w tabeli kolorem zieloym, atomiast pogorszeie kolorem czerwoym. Wskaźiki, dla których zakładaą w Strategii tedecją jest wzrost lub wartość wyższa iż wartość początkowa, uzao za STYMULANTY czyli wskaźiki, których wzrost wartości ma pozytywy a sytuację społeczo-gospodarczą województwa. W przypadku tych wskaźików kolor czerwoy ozacza wartości, które są iższe iż w roku poprzedzającym, a kolor zieloy wartości wyższe w porówaiu do roku poprzediego. Wskaźiki, dla których w Strategii założoo spadek lub wartości iższe od wartości początkowej określoo jako DESTYMULANTY czyli wskaźiki, których spadek wartości jest pozytywy dla sytuacji społeczo-gospodarczej województwa. W ich przypadku kolorem czerwoym, ozaczoo wartości wskaźika wyższe iż w roku poprzedim, a kolorem zieloym wartości iższe iż w roku poprzedzającym. 5

6 Wskaźiki, dla których ie wskazao kierukowej tedecji zmia (wzrost lub spadek) przypisao arbitralie do odpowiedich kategorii, kierując się oceą ekspercką w zakresie pożądaych kieruków zmia w wartości wskaźika, w astępujący sposób: a) stymulaty: 7. Liczba uzyskaych patetów, 19. Długość owo wybudowaych i zmoderizowaych elektroeergetyczych sieci dystrybucyjej, 20. Długość owo wybudowaych i zmoderizowaych elektroeergetyczych sieci przesyłowych, 23. Powierzchia owo udostępioych/wspartych tereów iwestycyjych, 26. Liczba owych umów dotyczących współpracy w ramach EWT, 27. Liczba owych wspólych projektów poadregioalych, 28. Liczba owych umów/porozumień pomiędzy władzami samorządowymi. b) Destymulaty: 38. Wskaźik umieralości ogólej w województwie, 40. wskaźik umieralości iemowląt w województwie. Z uwagi a przyjęte założeia, w tabeli, staowiącej Załączik 5. Kieruki zmia w wartościach wskaźików, ozaczoo stymulaty i destymulaty, wprowadzając odpowiedie etykiety w awiasach przy azwie wskaźika. Kolor zieloy w obu przypadkach (stymulaty i destymulaty) ozacza pozytywy kieruek zmia, co ależy iterpretować astępująco: a) w przypadku stymulaty wartość wskaźika w roku zwiększyła się w stosuku do roku poprzediego i przyjmuje pożąday kieruek zmia, b) w przypadku destymulaty wartość wskaźika w roku uległa zmiejszeiu i rówież jest to pożąday kieruek zmia, zgodie z założeiami Strategii. Natomiast kolor czerwoy, w obu przypadkach ozacza egatywy kieruek zmia: a) w przypadku stymulaty ozacza, iż wartość wskaźika w stosuku do roku poprzediego zmiejszyła się i przyjmuje kieruek odwroty do oczekiwaego, b) w przypadku destymulaty wartość wskaźika w porówaiu do roku poprzediego zwiększyła się i przyjmuje kieruek odwroty do oczekiwaego. Pozwala to a szybką orietację w kierukach zmia, które przybierają wskaźiki ujęte w systemie moitorowaia celów Strategii Aaliza wskaźików kotekstowych Zgodie z założeiami Strategii, przewiduje się obserwację siedmiu wskaźików kotekstowych. Założeia, sformułowae w SRWP 2020, precyzują sposób obserwacji zmia w zakresie tych wskaźików oraz zakładają odiesieie ich wartości do wartości średich dla kraju. Do wskaźików kotekstowych zaliczae są astępujące wskaźiki: 1. Nowo zarejestrowae w rejestrze REGON podmioty gospodarki arodowej, 2. Nakłady ogółem a działalość B+R a jedego mieszkańca, 3. Nakłady a działalość B+R ogółem, 4. Udział przychodów etto ze sprzedaży ogółem, 5. Stopa bezrobocia (sta a koiec grudia), 6

7 6. Saldo migracji wewętrzych i zagraiczych a pobyt stały, 7. Produkt krajowy brutto a 1 mieszkańca. Aaliza powyższych wskaźików polegała a obserwacji: a) wartości wskaźika w regioie a tle kraju, b) wartości procetowej wskaźika a tle kraju (przy założeiu, że Polska=100), c) średiej wskaźika dla wszystkich regioów Polski i odiesieia wartości wskaźika w regioie do średiej dla wszystkich regioów (przy założeiu, że 16 regioów=100). Aaliza wskaźików kotekstowych zawarta jest w Załącziku 4. Aaliza wskaźików kotekstowych. 7