Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Marii Konopnickiej w Świnoujściu Program profilaktyczny dla Dzieci i Młodzieży Spotkania z teatrem Opracowanie: mgr, mgr Bożena Pałubicka, mgr Joanna Ryszka Świnoujście, kwiecień 2002 rok 1
SPIS TREŚCI: I. Wprowadzenie. a) Uwagi wstępne b) Charakterystyka grupy c) Osnowa programu II. Cele i zadania. III. Metody i techniki pracy. IV. Przebieg i realizacja programu. V. Ewaluacja. VI. Kosztorys. VII. Uwagi końcowe. I. WPROWADZENIE: Uwagi wstępne. 2
W jaki sposób podejmować działania stwarzające dziecku okazję do aktywnego gromadzenia różnych doświadczeń, które spowodują wzrost jego zdolności do radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych? Jak zainteresować dziecko zagadnieniami zdrowotnymi? Jak uwrażliwić je na problemy zdrowia? Jak uczyć zachowań promujących zdrowie, jak też zapobiegających zaburzeniom? To podstawowe pytania, jakie towarzyszyły nam przy konstruowaniu programu w ramach profilaktyki uzależnień. W codziennej pracy obserwujemy wzrost liczby młodzieży sięgającej po używki / najczęściej są to papierosy /. Niepokoi nas akceptacja grupy rówieśniczej, tolerancja i,,ciche przyzwolenie rodziny. W przypadku naszych podopiecznych rodziny często niewydolnej wychowawczo, patologicznej, w której istnieją złe przyzwyczajenia i wzorce w stosunku do używek, co w konsekwencji prowadzi do wczesnego uzależniania się. Charakterystyka grupy. Tworzenie sprzyjających warunków do działań profilaktycznych, w tym podnoszenia świadomości w zakresie edukacji zdrowotnej odgrywa istotne znaczenie w przypadku uczniów Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Świnoujściu. Ze względu na upośledzenie umysłowe stopnia lekkiego uczniowie wymagają stosowania różnorodnych form i metod pracy rewalidacyjno-wychawawczej, które zapewniają dziecku wszechstronny rozwój, a zwłaszcza przygotują do takiej sprawności psychofizycznej, by ich funkcjonowanie w jak najmniejszym stopniu odbiegało od ogólnie przyjętej normy, by mogli sprostać wymaganiom przyjętym przez życie, a to m. in. poprzez umiejętność samodzielnego podejmowania decyzji i dokonywania właściwych wyborów, w tym zdrowotnych. Całkowita opieka nad wychowankami aktualnie w Ośrodku przebywa 190 dzieci polega na realizacji systemu działań dydaktycznych, wychowawczych, terapeutycznych. Znaczącą rolę w tym względzie spełniają zajęcia pozalekcyjne, prowadzone w szkole, poprzez koła zainteresowań i w grupach internackich / liczba dzieci wynosi od 10 do 16 /. Osnowa programu. Intencjonalnie podejmowane działania pedagogów zmierzają do kierowania aktywnością wychowanków w wytworzonych sytuacjach, na pobudzaniu ich do określonych zachowań. Wszystkie te zabiegi związane są ze stosowaniem określonych metod lub technik oddziaływania na wychowanków. Realizowane są poprzez różne formy pracy, uwzględniające zainteresowania i potrzeby dziecka. Naszą uwagę skupiłyśmy na formach teatralnych, które stanowią podstawę programu profilaktycznego Spotkania z teatrem. Wieloletnie doświadczenia w pracy z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie utwierdza nas w przekonaniu, iż istnieje realny wpływ treści i płynących z nich emocji, jakie ujawniają się w grach i zabawach tematycznych związanych z tworzeniem ról scenicznych. II. CELE I ZADANIA. Celem programu jest popularyzacja wśród dzieci i młodzieży, poprzez formy teatralne wiedzy o zdrowiu i zdrowym trybie życia, asertywnej postawy wobec współczesnych zagrożeń 3
cywilizacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem problematyki uzależnień od środków psychotropowych. Cele szczegółowe: 1. Wyrabianie u uczestników i widzów spotkań teatralnych umiejętności wglądu w siebie, ukazanie możliwości alternatywnego reagowania i sposobu spędzania czasu wolnego. 2. Dostarczenie wiedzy na czym polega zdrowe życie i jak dbać o zdrowie. 3. Rozbudzanie, rozwijanie i pogłębianie wrażliwości moralnej, emocjonalnej i estetycznej a także refleksji. 4. Uczenie się zachowań promujących zdrowie i zapobiegających zaburzeniom. 5. Dostarczenie informacji na czym polega ryzyko uzależnienia oraz zapoznanie z konsekwencjami zażywania środków psychoaktywnych. 6. Uświadomienie systemu wartości i jego wpływu na życie. 7. Rozwijanie umiejętności interpersonalnych. 8. Uczenie się rozpoznawania emocji i odreagowania napięć. 9. Wzmacnianie poczucia własnej wartości. 10. Stwarzanie dzieciom doświadczeń korygujących zaburzenia związane z funkcjonowaniem społecznym. 11. Pokonywanie lęku przed wystąpieniem publicznym. 12. Kształtowanie wartości duchowych oraz wzmacnianie procesu internalizacji norm i wartości społecznych. III. METODY I TECHNIKI PRACY. Program będzie uwzględniał następujące formy pracy: 1. Drama poprzez techniki dramowe: a) Rozmowa b) Wywiad c) Film d) Ćwiczenia pantomimiczne e) Improwizacje 2. Praca z książką. 3. Inscenizacje. 4. Teatr lalek. 5. Teatr samorodny. 6. Gry, proste doświadczenia. 7. Odgrywanie scenek rodzajowych. IV. PRZEBIEG I REALIZACJA PROGRAMU. Zadania wynikające z realizacji programu profilaktycznego Spotkania z teatrem przedstawia tabela. 4
Lp. ZADANIA FORMY REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI TERMIN UWAGI I. Przygotowanie inscenizacji związanej z problematyką uzależnień: Krasnoludek i nasze organy. ETAP I psychoedukacja: 1. Gromadzenie literatury i przybliżenie uczniom problematyki z zakresu profilaktyki uzależnień. 2. Rozmowy i dyskusje dotyczące ludzkich wyborów. 3. Odgrywanie scenek rodzajowych, improwizacje, gry dramatyczne. Koło teatralne. Joanna Ryszka Katarzyna Warś Styczeń- marzec Załącznik: scenariusz przedstawienia ETAP II- praca teatralna: 1. Opracowanie scenariusza. 2. Przygotowanie inscenizacji: - szczegółowa analiza tekstu literackiego. - przydział ról poszczególnym uczniom. - ćwiczenia poprawnej wymowy, dykcji, głośnego i wyrazistego czytania. - pamięciowe opanowanie fragmentów tekstu. 3. Projektowanie i wykonywanie rekwizytów, dekoracji i strojów. 4. Dobór oprawy muzycznej. 5. Próby łączące tekst mówiony z ruchem i grą sceniczną. II. Udział w III Przeglądzie Form Scenicznych Spotkajmy się KROKUS 2002 1. Zgłoszenie koła teatralnego do udziału w III Przeglądzie Form Scenicznych organizowanych przez: Wydział Edukacji Urzędu Miasta, Miejski Dom Kultury, Świnoujskie Stowarzyszenie na Rzecz Rodziny PRO FAMILIA. - Spotkania z organizatorami podczas prób. - Występ w Miejskim Domu Kultury w Świnoujściu. - Występ dla społeczności szkolnej Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Koło teatralne. Joanna Ryszka Katarzyna Warś 19 marca 27 marca III miejsce w przeglądzie. III. Przygotowanie uroczystości ośrodkowej: DNI TEATRU 2002. 1. Opracowanie regulaminu przeglądu form teatralnych w Ośrodku. 2. Spotkania teatralne w grupach wychowawczych: - wybór tekstu z zakresu profilaktyki uzależnień - opracowanie scenariusza - praca z tekstem literackim - przydział ról - projekt i przygotowywanie scenografii, rekwizytów, strojów - próby łączące tekst mówiony z ruchem i grą sceniczną Bernadeta Buława, Irena Motyl, Edyta Pacura -Wychowawcy grup -opiekunowie koła J. Ryszka, K. Warś marzec-kwiecień Załącznik. 5
3. Zaproszenie lokalnej prasy i telewizji do pełnienia roli Patrona medialnego szkolnych DNI TEATRU 2002 4. Zaproszenie przedstawicieli społeczności lokalnej, młodzieży szkolnej organizacji i stowarzyszeń Kwiecień/maj I etap eliminacji szkolnych. IV. DNI TEATRU 2002 w SOSW. 1. Prezentacja form scenicznych o tematyce profilaktycznej w wykonaniu wychowanków Ośrodka na scenie Miejskiego Domu Kultury w Świnoujściu. 2. Nagrody i wyróżnienia dla najlepszych zespołów. maj Nagrody pieniężne. V. Prezentacja trzech przedstawień podczas Dni Kultury Szkolnej ARKADIA 2002. 1. Udział w przeglądzie artystycznym młodzieży szkolnej organizowanym przez Wydział Edukacji i Miejski Dom Kultury w Świnoujściu. Nagrodzone zespoły. 2 połowa maja VI. Występy zespołów teatralnych dla Stowarzyszenia Klubu Abstynenta HOL. 1. Nawiązanie współpracy ze Stowarzyszeniem. 2. Przedstawienie wyróżnionych inscenizacji. Waldemar Pietrzak Koło teatralne Grupy internackie VII. VIII. Propagowanie form teatralnych w pracy profilaktycznej wśród młodzieży szkolnej. Promocja zajęć w województwie. 1. Nawiązanie współpracy ze szkołami podstawowymi w Świnoujściu w celu prezentacji programu profilaktycznego Spotkania z teatrem. 1. Profesjonalne nagranie / kaseta video / przedstawień: Nasze podwórko, Krasnoludek i nasze organy oraz inscenizacji nagrodzonej podczas eliminacji szkolnych DNI TEATRU 2002. 2. Nawiązanie współpracy z telewizją lokalną, regionalną TVP3. W ramach programu profilaktyki uzależnień w roku szkolnym 2002/2003 przewidujemy zorganizowanie I Wojewódzkiego Przeglądu Form Scenicznych Szkół i Ośrodków Specjalnych Spotkania z teatrem. Bożena Pałubicka Bożena Pałubicka Joanna Ryszka Katarzyna Warś Waldemar Pietrzak Czerwiec wrzesień-grudzień Kaseta video Załącznik: uzasadnienie wyboru przedstawień. 6
V. EWALUACJA. Ewaluacja programu prowadzona będzie poprzez: Konkurs na pracę pisemną Moje wrażenia ze spotkań teatralnych Termin realizacji czerwiec. Odpowiedzialni nauczyciele języka polskiego. Konkurs na hasło o tematyce uzależnień. Termin realizacji wrzesień Odpowiedzialni O. Gołacka, A. Pietryka. Konkurs wiedzy z zakresu profilaktyki uzależnień. Termin realizacji październik Odpowiedzialni E. Andrzejewska, J. Pionke. VI. KOSZTORYS. Lp. Rodzaj zapotrzebowania. Materiały i środki. Ilość Przewidywane koszty. 1. Rekwizyty. Artykuły papiernicze: W ramach brystol, arkusze kartonu posiadanych i szarego papieru bibuła, klej środków. Przybory: pędzle, farby, markery 240 zł. 2. Stroje. Tkaniny, płótno. j.w. 230 zł 3. Dekoracja. Materiał obiciowy, drewno, sklejka, listwy. j.w. 300 zł 4. Nagrody i wyróżnienia -,, Czeki na zakup nagrody rzeczowej /radiomagnetofon/ - dyplomy 3 szt. 20 szt. 1200 zł. 30 zł. VII. UWAGI KOŃCOWE. Zasady konstruowania skutecznego programu profilaktycznego zakładają m. in. jego powtarzalność. W zamyśle autorów program Spotkania z teatrem będzie wykorzystany w odniesieniu do innych społeczności lokalnych, poprzez zorganizowanie wiosną 2003 roku I Wojewódzkiego Przeglądu Form Scenicznych Szkół i Ośrodków Specjalnych Spotkania z teatrem. Tematyka przeglądu,będzie związana z profilaktyką uzależnień wśród młodzieży. 7