SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ im. JANA PAWŁA II W JURKOWIE 1
WYCHOWANIE I PROFILAKTYKA W SZKOLE WPROWADZENIE Wychowanie jest permanentnym procesem, który ma ukształtować osobowy rozwój wychowanka oraz usprawnić jego zdolności do bycia w pełni człowiekiem. Rola wychowawców ogranicza się do towarzyszenia wychowankowi w tym rozwoju oraz stwarzania takich warunków, które ten rozwój umożliwiają. Wychowankowi należy zapewnić ład moralny, duchowy i emocjonalny oraz porządek w otoczeniu, które go otacza. Wychowanek ma dojść do pełni osobowego rozwoju poprzez: ukształtowanie prawego charakteru, budowanie poczucia odpowiedzialności za własny rozwój i dobro wspólne, uznanie i przestrzeganie norm społecznych, budowanie postawy życzliwości i miłości do ludzi, uświadamianie sobie celów życiowych. My, : Jesteśmy po to, aby dobrze wychowywać powierzone nam przez rodziców dzieci, przekazać im rzetelną wiedzę o otaczającym świecie. Uczniowie są naszymi partnerami, a ich potrzeby ukierunkowują nasz sposób działania. Chcemy służyć im wiedzą pedagogiczną, życiowym doświadczeniem oraz własnym przykładem, zdobyć ich przyjaźń i zaufanie. Naszą dewizą jest dobro dziecka. Szkoła to miejsce, gdzie każdy uczeń ma szansę stać się wartościowym człowiekiem, otwartym na dobro i piękno, wprowadzającym w życie wartości humanistyczne i chrześcijańskie. Profilaktyka jest chronieniem dziecka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Zmiany w osobowości młodego człowieka prowokowane intensywnym rozwojem biologicznym mają swój wyraz w emocjonalności i duchowości. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie dzieci przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo profilaktyczne. Program profilaktyczny łączy się ściśle z programem wychowawczym szkoły, a procesy nauczania, wychowania i profilaktyki są procesami spójnymi i wzajemnie się uzupełniającymi. Adresatami programu profilaktycznego są przede wszystkim uczniowie Publicznej Szkoły Podstawowej w Jurkowie im. Jana Pawła II, których chcemy chronić przed przejawami przemocy w jak najszerszym pojęciu, a także pragniemy naszym - 2 -
wychowankom wskazywać normy postępowania bez przejawów wandalizmu, przemocy, uciekania się od korzystania z różnych używek oraz wyrobienie nawyku troski i poszanowania zdrowia własnego jak i innych. Wskaźnikiem istotnym przy konstruowaniu szkolnego programu profilaktyki jest diagnoza środowiska lokalnego podopiecznych. Należy tutaj posłużyć się różnymi narzędziami jak: obserwacja, wywiad, kwestionariusz, ankieta. Diagnoza naświetla rzeczywiste problemy dzieci (edukacyjne, wychowawcze, zdrowotne), które przejawiane są w zachowaniu uczniów i dostrzegane przez nauczycieli wychowawców. Istotna jest diagnoza środowiska rodzinnego ucznia (pomocne w tym względzie są sygnały zgłaszane prze rodziców). Wywiad z uczniem lub zwykła rozmowa może uświadomić jego poglądy i postawy wobec wartości przyjętych przez społeczeństwo, poglądy na aktualne trendy wychowawcze i zjawiska społeczne przedstawiane w mediach. Odpowiednio skonstruowana ankieta może dostarczyć danych dotyczących np.: zakresu zainteresowań uczniów oraz zaangażowanie rodziców w działalność edukacyjno wychowawczą szkoły. Diagnozę środowiska podopiecznych należy przeprowadzić w sposób ciągły i kompleksowy. DIAGNOZA ZAGROŻEŃ Problemy wychowawcze i zdrowotne agresja słowna (wulgaryzmy) i fizyczna; wandalizm; kradzież; palenie papierosów; spożywanie alkoholu, napojów energetyzujących; uleganie negatywnym wpływom rówieśników i innych; nasilające się wady postawy wpływ mediów (możliwość uzależnienia się) cyberprzemoc i Cele szkolnej profilaktyki 1. Przeciwdziałanie i redukowanie przemocy w szkole, domu oraz w kontaktach za pomocą Internetu. 2. dla uzyskania przyjaznych więzi międzyludzkich w relacji uczeń uczeń, nauczyciel uczeń, dziecko rodzic, kolega koleżanka itp. 3. Przeciwdziałanie i redukowanie przejawów wandalizmu i nieposzanowania mienia własnego, szkoły, społecznego. - 3 -
4. Uświadomienie i poszerzenie wiedzy uczniów o szkodliwości palenia tytoniu, spożywania alkoholu, napojów energetyzujących, zażywania narkotyków oraz ich negatywny wpływ na organizmy uczniów i rodziców. 5. Wyrobienie nawyku troski i poszanowania zdrowia własnego jak i innych. Sposoby osiągnięcia celów. 1. Podejmowanie środków zaradczych mających na celu zredukowanie negatywnych skutków wynikających z zagrożenia dzieci przemocą w szkole, domu; wandalizmem oraz wszelkiego rodzaju uzależnieniami. 2. Modelowanie określonego typu zachowań za pomocą uporządkowanego zbioru zasad postępowania. 3. Prowadzenie zajęć edukacyjnych mających na celu wyrobienie odpowiednich, pożądanych postaw wobec zjawisk: przemocy, wandalizmu, uzależnień. 4. Podjęcie szeroko rozumianej współpracy z rodzicami. 5. Współdziałanie z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną, Komendą Policji i przedstawicielami Ośrodka Zdrowia. 6. Aktualizowanie i poszerzanie wiedzy nauczycieli. 7. Sukcesywna pedagogizacja rodziców. 8. Niezwłoczne interweniowanie wszystkich pracowników szkoły, rodziców a także uczniów w jakiekolwiek przejawy przemocy, wandalizmu oraz pojawiających się uzależnień. 9. Przygotowywanie ściennych gazetek tematycznych. CEL PIERWSZY SZCZEGÓŁOWY Redukcja wszelkich zjawisk przemocy i przejawów wandalizmu. Główne hasło Szkoła naszym drugim domem szanujemy siebie nawzajem i wszystko, co nas otacza. Sposoby osiągnięcia celu 1. Opracowanie na godzinach do dyspozycji przez uczniów i nauczyciela listy niepożądanych zachowań i przejawów wandalizmu. (Spisanie na dużym arkuszu papieru). 2. Przekazanie wypracowanych materiałów Samorządowi Uczniowskiemu. 3. Opracowanie przez SU w oparciu o pozyskane materiały kilku zasad ogólnych, które staną się obowiązujące dla całej społeczności uczniowskiej. 4. Wywieszenie listy obowiązujących zasad na tablicy ściennej SU. 5. Zapoznanie z zasadami wszystkich uczniów na godzinach do dyspozycji. 6. Systematyczne nauczanie dzieci samokontroli poprzez uświadamianie przeżywanego aktualnie stanu emocjonalnego i naukę radzenia sobie z własną emocjonalnością. 7. Przeprowadzanie pogadanek mających na celu stworzenie motywacji do zmiany zachowań poprzez uświadomienie uczniom, że na emocje można wpływać. - 4 -
8. Aranżowanie sytuacji generalizujących wzrost świadomości i wrażliwości uczestników programu. 9. Poprawa więzi uczniowskich, szkolnych oraz rodzinnych. 10. Wyrobienie postawy odpowiedzialności za swoje bezpieczeństwo wraz z umiejętnością przewidywania skutków zachowań własnych dla bezpieczeństwa swojego i innych ludzi. 11. Kształtowanie postawy tolerancji wobec innych ludzi. 12. Nauka nie używania przemocy w kontaktach z innymi. 13. Poszanowanie mienia własnego. 14. Wdrażanie i umacnianie poczucia odpowiedzialności za mienie społeczne poprzez szczególne poszanowanie mienia szkolnego. 15. Egzekwowanie ogólnie przyjętych norm postępowania przez wszystkich uczestników programu (uczniów, nauczycieli, rodziców). CEL DRUGI SZCZEGÓŁOWY Poszerzenie wiedzy uczniów na tematy szkodliwego wpływu tytoniu, alkoholu, narkotyków na organizm człowieka oraz konieczność troski o zdrowie własne. Główne hasło Życie bez nałogów to zdrowe życie. Sposoby osiągnięcia celu 1. Realizacja programów profilaktycznych wybranych przez wychowawców klas. 2. Wykorzystanie przez nauczycieli scenariuszy lekcji ukierunkowanych na problemy istniejących zagrożeń i uzależnień. 3. Poszerzenie wiedzy pedagogów nauczycieli poprzez udział w szkoleniowych posiedzeniach Rady Pedagogicznej. 4. Szeroko rozumiana pedagogizacja rodziców na temat uzależnień oraz zdrowego trybu życia ich samych a także ich pociech. 5. Organizowanie przez wychowawców spotkań dla uczniów i rodziców z przedstawicielami Policji, Poradni Psychologiczno Pedagogicznej, pracownikami Służby Zdrowia. 6. Przeprowadzanie ankiet diagnozujących wśród dzieci i korelowanie ich wyników z podejmowanymi działaniami. CEL TRZECI SZCZEGÓŁOWY Wyrobienie nawyku troski i poszanowania zdrowia własnego jak i innych. Główne hasło Nawyki zachowań lub nałogi w moim życiu dorosłym kształtują się teraz, gdy jestem uczniem szkoły podstawowej. Sposoby osiągnięcia celu Przekazywanie uczniom w formie rozmowy, pogadanki, dramy, plansz, ilustracji, wykresów, filmów, treści dotyczących: - 5 -
1. Higiena na co dzień. 2. Niebezpieczne sytuacje w życiu uczniów, decyzje i skutki. 3. Odżywianie, a zdrowie człowieka. 4. Poznawanie swoich mocnych i słabych stron. 5. Relacje międzyludzkie. 6. Zagrożenia cywilizacyjne. SPOSOBY REALIZACJI PROGRAMU Działania skierowane na uczniów 1. Stworzenie norm zachowań obowiązujących wszystkich uczniów, egzekwowanych prze nauczycieli. 2. Zajęcia edukacyjne o charakterze warsztatowym na tematy: a) agresja, przemoc, znęcanie; b) przemoc w domu, szkole, grupie rówieśniczej; c) konstruktywne radzenie sobie z emocjami; d) obrona bez agresji; e) sposoby rozwiązywania konfliktów; f) pomoc słabszym w sytuacjach przemocy; g) asertywność; h) prawa dziecka, prawa człowieka; i) lista osób którym mogę zaufać i liczyć na ich pomoc; j) tolerancja wobec innych; k) poszanowanie mienia; l) o alkoholu, narkotykach, napojach energetyzujących i innych używkach; m) uzależnienie i co dalej... n) alkoholizm, narkomania w rodzinie; o) bierne a czynne palenie; p) moje zdrowie mój skarb; q) zdrowy tryb życia na co dzień; r) mówić czy nie mówić (informowanie dorosłych o sytuacjach przemocy, przypadkach sięgania po papierosy, narkotyki, alkohol, napoje energetyzujące itp.). s) Cyberprzemoc nie jestem w sieci sam Działaniom edukacyjnym towarzyszyć mogą również działania ogólnoszkolne: 1. Organizacja dni przeciw przemocy. 2. Konkursy plastyczne promujące podejmowana tematykę np.: Nie palę!; Precz przemocy!; Dziękuję NIE!; Żyj zdrowo!. 3. Projekcje filmów o poruszanej problematyce. 4. Zorganizowanie w klasach dyskusji na temat nałogów i tego, co szkoła może zrobić, aby lepiej przed nimi chronić. Pedagogizacja rodziców 1. Aktywne włączanie rodziców we wszystkie działania podejmowane prze szkołę. - 6 -
2. Zapoznanie z formami agresji w szkole, jej przyczynami oraz skutkami w świetle wypracowanych prze szkołę dostępnych materiałów (ankiety, rozmowy itp.) 3. Jak uchronić dziecko przed przemocą? W jaki sposób pomóc dziecku poszkodowanemu? 4. Niezwłoczna i zdecydowana interwencja nauczycieli i wychowawców we wszystkie przejawy przemocy, wandalizmu, pojawiających się uzależnień. 5. Poinformowanie rodziców o procedurach postępowania wobec dzieci zachowujących się agresywnie oraz stosujących przemoc w stosunku do rówieśników. 6. Jak rozpoznać, czy moje dziecko jest uzależnione? 7. Jak uczyć zachowań asertywnych? 8. Organizacja spotkań z pracownikami Poradni Psychologiczno Pedagogicznej, Policji, Służby Zdrowia.. Działania skierowane do Rady Pedagogicznej 1. Zapoznanie Rady Pedagogicznej z założeniami programu profilaktycznego szkoły. 2. Przydział zadań, ustalenie osób odpowiedzialnych za ich wykonanie. 3. Przeszkolenie Rady Pedagogicznej w zakresie: uczeń jako ofiara i sprawca przemocy w świetle prawa; jak radzić sobie z emocjami własnymi i innych, jak umiejętnie rozwiązywać problemy. 4. Analizowanie przypadków agresji i przemocy przez Radę Pedagogiczną. 5. Wzmożenie dyżurów na przerwach. 6. Uruchomienie tzw.: poczty zaufania dla mniej odważnych uczniów i ich rodziców w formie skrzynki. 7. Ustalenie stałych godzin spotkań z rodzicami. 8. Zagospodarowanie czasu wolnego dzieci poprzez zorganizowanie ciekawych zajęć pozalekcyjnych. 9. Stworzenie systemu form interwencji wobec sprawców i ofiar przemocy. 10. Zredagowanie ankiet diagnozujących na temat wymienionych w programie problemów. W wyniku realizacji programu uczniowie mają posiąść zdolność samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla bezpieczeństwa i zdrowia własnego oraz innych ludzi. Treści nauczania w klasach I - III BLOK TEMATYCZNY I TEMAT ZAJĘĆ CELE OPERACYJNE ZAMIERZONE EFEKTY 1. Uczestnictwo w grupie rówieśniczej i w klasie Komu potrzebne są normy i reguły ustalenie z dziećmi zasad i reguł, które muszą panować w klasie, określenie roli norm w życiu codziennym, - uczeń rozumie zasady współdziałania w grupie i przestrzegania tych zasad, - 7 -
wspólnie przestrzegamy ustalonych reguł w relacji uczeńnauczyciel, nauczyciel- uczeń. - uczeń stosuje się do ustalonych reguł 2. Rozumienie siebie i swoich uczuć, percepcja własnej osoby Dobre i złe samopoczucie Rozpoznajemy swoje i cudze uczucia określenie różnic pomiędzy dobrym i złym samopoczuciem, identyfikowanie sposobów i osób, które mogą pomóc w poprawieniu złego samopoczucia, kształtowanie umiejętności rozpoznawania i nazywania uczuć przeżywanych w różnych sytuacjach, akcentowanie uczuć przezywanych przez inne osoby. - uczeń jest świadomy swoich uczuć, - potrafi określić przyjemne i nieprzyjemne, - uczeń potrafi określić swoje samopoczucie i nie boi się o nim mówić głośno, - wie, że niektóre osoby ograniczają się w świadczeniu pomocy do współczucia, a niektóre do pomocy konkretnej, praktycznej 3. Podobieństwa i różnice między ludźmi, tolerancja Czy inny to znaczy gorszy stymulowanie poczucia własnej odrębności i wartości, kształtowanie postawy tolerancji i akceptacji wobec odmienności innych ludzi, przeciwdziałanie konfliktom w grupie. - swoją postawą i sądami nie rani innych, - odznacza się empatią 4. Konstruktywne rozwiązywanie problemów i konfliktów Jak rozwiązywać konflikty rozpoznawanie sytuacji konfliktowych oraz emocji przeżywanych w związku z innymi, kształtowanie umiejętności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, łagodzenie wewnętrznych napięć emocjonalnych. - uczeń pozytywnie reaguje w sytuacjach trudnych, - panuje nad emocjami, - zna sposoby radzenia sobie z negatywnymi myślami, uczuciami i emocjami, - zna ćwiczenia relaksacyjne, 5. Kształtowanie umiejętności mówienia NIE Co zrobisz? zapoznanie dzieci z najczęściej spotykanymi sytuacjami zagrożenia ich bezpieczeństwa ze strony osób nieznajomych w miejscach publicznych, kształtowanie umiejętności zachowania się w takich sytuacjach, uświadomienie dzieciom tego, że w niektórych - uczeń potrafi rozpoznać sytuację zagrożenia ze strony osób nie zasługujących na zaufanie, - właściwie reaguje na takie sytuacje, - jest asertywny, - umie powiedzieć NIE, gdy sytuacja tego wymaga, - 8 -
sytuacjach trzeba powiedzieć NIE, ćwiczenie umiejętności odmawiania. 6. Zachowanie bezpieczeństwa: - w ruchu drogowym Idę bezpiecznie do szkoły - podczas zabaw, spędzanie czasu wolnego w okresie ferii zimowych i wakacji Niebezpieczne zabawy - w czasie obsługi urządzeń gospodarstwa domowego Bezpieczny dom pogłębienie rozumienia zasad bezpieczeństwa na drogach, tworzenie nawyków przestrzegania zasad ruchu drogowego, wdrażanie do troski o bezpieczeństwo i zdrowie, promowanie pomysłów na bezpieczne spędzenie czasu wolnego, wdrażanie do bezpiecznego poruszania się po budynku szkolnym, kształtowanie nawyku dbania o własne bezpieczeństwo przy obsłudze sprzętu gospodarstwa domowego, utrwalenie zasad bezpiecznych zachowań - wie, jak zachować się na drodze, ulicy, - umie bezpiecznie przechodzić przez jezdnię, - nie urządza zabaw na ulicy ani w jej pobliżu, jest świadomy zagrożeń i konsekwencji takich zabaw, - bezpiecznie zachowuje się na przerwach, - zna zasady bezpiecznego wypoczynku w lesie, w górach, nad wodą, w mieście i na wsi, - bezpiecznie korzysta z urządzeń gospodarstwa domowego 7. Dbanie o zdrowie swoje i innych ludzi: -higiena osobista Spotkani z higienistką szkolną, bądź wycieczka do Ośrodka Zdrowia -poznanie własnego ciała Co mam w środku -organizacja pracy umysłowej i wypoczynku Jak spędzam swój wolny czas - żywność i żywienie Mój jadłospis przekazanie podstawowych informacji na temat zdrowia, zachowań prozdrowotnych i antyzdrowotnych, kształtowanie postawy prozdrowotnej, a w szczególności rozwinięcie wiedzy i umiejętności niezbędnych do utrzymania higieny osobistej, poznanie własnego organizmu podczas zabawy rysunkowej (układ pokarmowy, oddechowy, krwionośny, szkielet człowieka), wskazanie odpowiedniego ubioru do warunków pogodowych i aktywności dziecka, kształtowanie nawyku mycia rak i zębów, uwrażliwienie dzieci na znaczenie wypoczynku dla zdrowia człowieka, promowanie aktywnych form spędzania wolnego czasu, - rozumie pojęcia: postawy i zachowania prozdrowotne, antyzdrowotne, - wie, kiedy i dlaczego należy myć ręce, zęby, - umie prawidłowo czyścić zęby, - zna osoby, które pomagają utrzymać zęby w zdrowiu, - potrafią przezwyciężyć lęk w kontakcie z stomatologiem, pielęgniarką, - rozumie czym jest kąpiel dla ciała, - umie ubierać się stosownie do pogody, - zna wewnętrzne organy człowieka i rozumie ich rolę, - wie, dlaczego potrzebny jest ruch i przebywanie na świeżym powietrzu, - umie dostosować rodzaj wypoczynku do pogody, - 9 -
uświadomienie dzieciom wartości odżywczych w różnego rodzaju pokarmach, wskazanie owoców jako źródła witamin, dostrzeganie czynników wpływających na zachowanie zdrowia: zdrowa żywność, czysta woda, czyste powietrze, dostarczenie dzieciom podstawowej wiedzy na temat zasad tworzenia całodziennego jadłospisu - zna gry i zabawy ruchowe, - rozumie wyrażenie zdrowa żywność, - wie, co powinien jeść, - wie, że przetwory mleczne sa konieczne do prawidłowego rozwoju organizmu, - wie, dlaczego potrzebne są regularne i urozmaicone posiłki, - rozumie szkodliwość przejedzenia się, - wie, dlaczego należy ograniczyć spożywanie niektórych produktów (np. cukierków) Klasa IV - VI ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOWIE- DZIALNI TERMINY UWAGI 1. Stop przemocy i wandalizmowi Opracowanie pięciu zasad ogólnie dotyczących zwalczania i zapobiegania przejawom przemocy i wandalizmu, Wcielenie przyjętych zasad w życie, Sporządzenie listy osób, do których może zwrócić się uczeń w przypadku pojawiających się problemów, Przeprowadzenie pogadanek w klasach na temat radzenie sobie z emocjonalnością, Pogadanki na temat Powstrzymać przemoc i wandalizm, Umacnianie poczucia odpowiedzialności za mienie własne i społeczne., samorząd uczniowski, zaproszenie pedagoga z Poradni. październik listopad listopad październik listopad 2. Zapobieganie narkomanii. Ankieta Zażywasz przegrywasz, październik - 10 -
Gazetki tematyczne w klasach na korytarzach, Spotkania z przedstawicielem komendy ds. narkotyków, Przeprowadzenie pogadanek na godzinach do dyspozycji. trzyosobowy zespół wychowawczy policja, co 2 lata 3. Walka i zapobieganie używaniu tytoniu Realizacja elementów programów wybranych prze nauczycieli, Filmy profilaktyczne, Wpływ tytoniu na zdrowie pogadanki na godz. wych., gazetki przyrody 4. Jak ustrzec się przed alkoholizmem oraz używaniem napojów energetyzujących Konkurs plastyczny Alkohol twój wróg, Przeprowadzenie pogadanki na lekcji wychowawczej, Realizacja programu profilaktycznego. sztuki I-wszy semestr - 11 -
5. Troska i poszanowanie zdrowia własnego i innych Higiena mojego ciała i umysłu: - czym jest higiena dla człowieka?, - zdrowie psychiczne i fizyczne, prawidłowa postawa ciała wyjazd na basen, wycieczki, gimnastyka korekcyjna. Jak pomóc w niebezpieczeństwie niebezpieczne sytuacje w życiu uczniów, decyzje i skutki. Przeprowadzanie pogadanki na lekcjach wychowawczych, ćwiczenia dramowe. przyrody wychowania fizycznego języka polskiego historii i społeczeństwa zaproszenie policjanta Odżywianie a zdrowie człowieka wartości pokarmowe produktów, estetyki spożywania posiłków: - pokazy, ilustracje, plansze, wykresy, broszury. przyrody, sztuki, matematyki, języków obcych - 12 -
Mój stosunek do ludzi niepełnosprawnych, chorych, starszych: - rozpoznawanie własnych zalet i wad, właściwy stosunek do własnych pozytywnych i negatywnych emocji, - podstawowe zasady i reguły obowiązujące w relacjach międzyludzkich, - problemy i potrzeby kolegów niepełnosprawnych, osób chorych i starszych. Moje zachowanie w szkole i poza szkołą: - przyczyny negatywnego i pozytywnego zachowania, - przeprowadzanie pogadanki na lekcji wychowawczej, - rozmowy nauczające na lekcjach religii, Źródła energii w gospodarstwie domowym: - zachowanie ostrożności, - źródła zagrożenia pożarowego, - sposoby zachowania ostrożności, Poznajemy sygnały alarmowe w mojej szkole: - plan ewakuacji szkoły, - sygnały alarmowe, - ćwiczenia ogólnokształcące, Zagrożenia cywilizacyjne i ich ujemne skutki dla zdrowia i życia: - skutki zagrożeń cywilizacyjnych, - efekt cieplarniany, j. polskiego wych. fiz. religii religii informatyki, techniki (pogadanka, ilustracje, film) wych. fizycz. (rozmowa nauczająca, ćwiczenia sprawnościowe podczas ewakuacji) przyrody (pogadanka, burza mózgów, art. ilustrowane., wnioski) - 13 -
- kwaśne deszcze. Monitorowanie rezultatów Po upływie każdego roku uczniowie wypełniają ankietę Stop przemocy, wandalizmowi i używkom diagnozującą sytuację w szkole, ankietę Promowanie zdrowia oraz ankietę Wychowanie w trzeźwości diagnozującą sytuację w otaczającym ich środowisku. Ewaluacja Ewaluacja będzie dokonana poprzez samoobserwację, wytwory prac dzieci, rozmowy z dziećmi, ocenę rodziców, dyrekcji, wycieczki, imprezy sportowo rekreacyjne i okolicznościowe oraz ankiety ogólnoszkolne: stop przemocy i wandalizmowi, promowanie zdrowia, wychowanie w trzeźwości. Narzędziem pozwalającym udokumentować autentyczność wszystkich działań, będą także: zdjęcia, prace uczniów wykonane na zajęciach, udział w konkursach szkolnych i między szkolnych. Wychowawcy po zakończeniu cyklu zajęć w klasie, będą monitorować i dokonywać oceny wartości programu oraz ewentualnego usunięcia negatywnych skutków ubocznych. Będą one stanowić podstawę do planowania i prowadzenia zajęć w następnym roku szkolnym. Zatwierdzono: Opracowały: mgr Alicja Mordarska inż. Anna Hołyst mgr Agnieszka Mordarska mgr Agnieszka Słowińska - 14 -