τ teor = 0,25 G = 0,4*10 10 Pa (wartość teoretyczna) τ DEFEKTY LINIOWE: DYSLOKACJE
|
|
- Wojciech Małek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 DEFEKTY LINIOWE: DYSLOKACJE Istnienie dyslokacji tłumaczy, dlaczego obsewowane wytzymałości mechaniczne mateiałów są azy mniejsze od teoetycznych (czyli dla mateiału idealnego bez defektów). W pzypadku małych sił działających na kyształ odkształcenie jest spężyste. Pzy większych siłach odkształcenie staje się plastyczne, czyli mateiał nie powaca do piewotnego kształtu. Oszacujmy napężenie, któe jest potzebne do wywołania poślizgu w doskonałym kysztale. Rozważmy pzesunięcie dwóch wastw atomów względem siebie (ścinanie) Zajęcie pzez atom gónej wastwy niestabilnego położenia najmniejsze odkształcenie ścinające dające odkształcenie twałe. τ 3 Rys.. Pzemieszczenie ścinające dwóch wastw atomowych τ To odkształcenie ścinające opisane jest pzez: e 3 =, e3 = 0, ε3 = () W zakesie spężystym: = G 3, 3 ε zatem konieczne napężenie ścinające wynosi: τ. = 3 = G 4 Weźmy pzykład: dla Mg: G=,63*0 0 Pa, τ teo = 0,25 G = 0,4*0 0 Pa (watość teoetyczna) τ zecz = 0,77*0 6 Pa (watość zeczywista) dla Cu: τ teo =,2*0 0 Pa, τ zecz = 0,65*0 6 Pa
2 Za te właśnie óżnice (w powyższych pzykładach cztey zędy wielkości) odpowiedzialne są dyslokacje, czyli liniowe defekty sieci. Rozóżniamy dwa podstawowe odzaje dyslokacji: kawędziowe i śubowe. dyslokacja kawędziowa dyslokacja śubowa Rys.2. Dwa odzaje dyslokacji w kyształach (C. Kitel, Wstęp do Fizyki Ciała Stałego, PWN, Waszawa, 974) Ruch dyslokacji: Dyslokacje pzemieszczają się po pewnych płaszczyznach i w pewnych kieunkach kystalogaficznych (najczęściej są to płaszczyzny i kieunki najgęstszego upakowania). Pzejście dyslokacji wytwaza na powiezchni kyształu chaakteystyczne schodki: Rys.3. Dyslokacja śubowa dochodząca do powiezchni kyształu wytwaza schodek (patz na lewą powiezchnię kyształu). (na podstawie: R.E. Reed-Hill, Physical Metallugy Pinciples, Van Nostand Co., 973) 2
3 Systemy poślizgu [uvw] (hkl): Płaszczyzna kystalogaficzna (hkl) po któej pousza się dyslokacja i kieunek w niej leżący [uvw] wzdłuż któego ona się pousza definiują system poślizgu: [uvw](hkl). Istnieje oczywiście cała odzina symetycznie ównoważnych systemów poślizgów i oznaczamy ją jako <uvw>{hkl}. Np. dla metali o stuktuze egulanej ściennie centowanej (RSC) systemami poślizgu są: <0> {}, zaś dla metali o stuktuze egulanej pzestzennie centowanej (RPC) są to: <> {0}, <> {2} i <> {23}. Wekto ugesa: Jest to najmniejsze niedomknięcie kontuu wytyczonego wokół linii dyslokacji. Jest to ównież elementany skok, na jaki może się pzesunąć dyslokacja (a także elementany schodek, jaki powstaje pzy wyjściu dyslokacji na powiezchnię kyształu). Poniższe ysunki pokazują wyznaczenie wektoów ugesa w pzypadku dyslokacji kawędziowej oaz śubowej. Zasada jest posta. Wokół linii dyslokacji zataczamy zamknięty kontu i zliczamy ile skoków atomowych musimy wykonać w lewo i w pawo oaz w góę i w dół, aby zamknąć pętlę. Taką samą pętlę zataczamy dla poównania w obszaze kyształu doskonałego. Poównując obie pętle stwiedzimy, że kontu wokół dyslokacji zawiea jeden dodatkowy skok; to jest właśnie wekto ugesa. b Rys.4a: Wekto ugesa dyslokacji kawędziowej Rys.4b: Wekto ugesa dyslokacji śubowej 3
4 Linia dyslokacji: Dyslokacja kawędziowa pojawia się wtedy, gdy płaszczyzna atomowa uywa się (kończy się kawędzią) wewnątz kyształu; jej linią dyslokacji jest właśnie kawędź uwanej płaszczyzny. Linią dyslokacji śubowej jest oś utwozonej pzez nią stuktuy śubowej (ównoważnie można powiedzieć, że oś ta oddziela ona część płaszczyzny poślizgu, na któej nastąpiła defomacja ścinająca od tej części, na któej defomacja nie wystąpiła). W pzypadku dyslokacji kawędziowej wekto ugesa jest postopadły do linii dyslokacji, zaś w pzypadku dyslokacji śubowej jest do niej ównoległy. Pętla dyslokacji: Najczęściej w zeczywistości nie obsewuje się czystych dyslokacji śubowych bądź też kawędziowych, ale spotyka się pętle dyslokacji. Część takiej pętli ma chaakte śubowy, a część kawędziowy, jednakże większa część ma chaakte mieszany. Rys. 5. W pętli dyslokacji opócz dyslokacji typu czystego występują pzede wszystkim dyslokacje mieszane Wyginanie dyslokacji, źódła Fanka-Reada: Pętla dyslokacji pzesuwa się pod wpływem napężeń. Czasami jednak linia dyslokacji może zostać zablokowana w dwóch punktach, np. na cząsteczkach wydzieleń dugiej fazy. Kolejne etapy wyginania zablokowanej ( zakotwiczonej ) dyslokacji powadzą w końcu do powstania zamkniętej pętli, któa dalej się ozszeza. W międzyczasie twozy się nowy, zablokowany odcinek linii dyslokacji, któy także zaczyna się wyginać itd. Powstaje w ten sposób źódło emitujące kolejne dyslokacje, nazywane źódłem Fanka-Reada; pokazane jest ono poniżej. 4
5 Rys. 6. Kolejne etapy powstawania kołowej pętli dyslokacji w źódle Fanka-Reada Rozważmy dyslokację, zakotwiczoną na płaszczyźnie kystalogaficznej, po któej może się ona pzemieszczać (płaszczyzna poślizgu). Wykazuje się, że minimalne napężanie potzebne do jej wygięcia wynosi: k = Gγ = b G L τ (2) gdzie G jest modułem sztywności, b - wektoem ugesa oaz L długością linii dyslokacji. Źódło Fanka-Reada jest podstawowym mechanizmem ozmnażania się dyslokacji podczas defomacji plastycznej. Po dużym odkształceniu plastycznym gęstość dyslokacji może wzosnąć od do 0 2 linii/cm 2, czyli o cztey do sześciu zędów wielkości. Pole napężeń od dyslokacji: Najłatwiej je wypowadzić dla dyslokacji śubowej. Poniżej pzedstawiono odkształcenie mateiału wokół linii takiej dyslokacji. Zagadnienie ma symetię cylindyczną. Rys. 7. Odkształcenie wokół dyslokacji śubowej 5
6 Na obwodzie okęgu o pomieniu (obwód ugesa) występuje postopadłe pzemieszczenie b, zatem wielkość odkształcenia: γ = b 2π (3) Pzyjmuje się, że w odległości >5b od osi dyslokacji spełnione są pawa spężystości (poniżej tej odległości tzeba stosować pawa mechaniki kwantowej). A zatem napężenie ścinające wytwozone w odległości od dzenia (linii dyslokacji): Gb τ = Gγ = 2π Wykazuje się, że dla dyslokacji kawędziowej analogiczny wynik ma postać: gdzie ν jest współczynnikiem Poissona. Gb = 2π( ν) τ (5) (4) Enegia własna dyslokacji: Jest to enegia odkształcenia spężystego mateiału, pzypadająca na jednostkę długości linii dyslokacji. Wyliczenia pzepowadzimy dla dyslokacji śubowej, ze względu na występującą w tym pzypadku symetię cylindyczną. Ogólnie, enegia odkształcenia spężystego wyaża się jako: E = ijε ijdv 2 sp (6) W wyażeniu powyższym występuje sumowanie po powtazających się wskaźnikach i oaz j. W pzypadku dyslokacji śubowej mamy tylko jedną ścinającą składową napężenia i odkształcenia, τ i γ (poównaj ysunek powyżej), między któymi zachodzi związek: τ = G Tak więc, enegia spężysta, związana z dyslokacją, wynosi: γ (7) 2 2 τ Gb E sp = τγdv = dv = 2πd (8) G 2 4π V 0 V 0 0 6
7 gdzie 0 jest pomieniem dzenia dyslokacji ( 0 5b), zaś jest odległością pzy któej kończymy całkowanie (pomień obcięcia, np. odległość do zewnętznej ściany kyształu). (Zauważmy ponadto, że dv=2πd, gdyż enegię liczymy na jednostkę długości dyslokacji). Po wyliczeniu powyższej całki otzymujemy ostateczną postać wyażenia na enegię elastyczną dyslokacji śubowej: E Gb 2 sp = ln (9) 4π 0 Można wykazać, że enegia elastyczna związana z dyslokacją kawędziową ma podobną postać: gdzie ν jest współczynnikiem Poissona. Zauważmy, że ln 0 E Gb 4π( ν) 2 = elast ln (0) nie jest dużą liczbą. Weźmy sześcienny kyształ zawieający N A atomów: 0 jego bok: = 6,02 0 a a, gdzie a jest stałą sieci. Pamiętając, że 0 5b, czyli, że jest zędu 5a, otzymujemy następujące oszacowanie: Zatem ln 7 ; ponadto 0 pamiętając, że -ν 0.7 oaz, że 4π 3, pzyjmuje się jako dobe pzybliżenia : E E śub kaw = Gb 2 = Gb 2 () Siła napięcia linii dyslokacji: Z powodu dużej enegii elastycznej związanej z dyslokacją, występuje siła napięcia linii dyslokacji staająca się skócić jej długość do minimum, podobnie jak napięcie powiezchniowe ma tendencje zmniejszania wymiau bańki mydlanej. Rozważmy siłę napięcia w kołowej pętli dyslokacji. Rys. 8. Siły działające na kołową pętlę dyslokacji 7
8 Zdefiniujemy siłę, T, pzypadającą na jednostkę długości linii dyslokacji i postopadłą do niej w każdym punkcie. Siła całkowita działająca na całą pętlę wynosi F=2πT. Jeśli pod wpływem sił napięcia powiezchniowego pomień pętli dyslokacyjnej zmniejszy się o d, to wykonaną pacę można pzyównać do ubytku enegii dyslokacji związanego ze zmniejszeniem jej długości: dw = πtd = E dysl. 2πd 2 (2) stąd: T T = E dysl. Gb 2 (3) Wspinanie się dyslokacji kawędziowych: Opócz uchu po płaszczyźnie poślizgu, dyslokacje mogą ównież pzemieszczać się w kieunku doń postopadłym. Dzięki temu uchowi mogą one pzejść na inną, ównoległą płaszczyznę poślizgu. Mechanizm ten, pokazany dla dyslokacji kawędziowej, opaty jest na dyfuzji atomów z kawędzi półpłaszczyzny atomów twozącej tą dyslokacje, czyli na skacaniu tej półpłaszczyzny. Możliwe jest też opuszczanie się dyslokacji kawędziowej, któe polega na wydłużaniu jej półpłaszczyzny, czyli na jej dobudowywaniu, popzez dyfuzję atomów z sąsiednich luk ysunek b). a) b) Rys.9. Wspinanie (a) oaz opuszczanie (b) dyslokacji kawędziowej 8
9 Kieunek i płaszczyzna poślizgu: Dyslokacje pouszają się w płaszczyznach i w kieunkach poślizgu <uvw>{hkl}. Są to na ogół płaszczyzny i kieunki najgęstszego upakowania. Dla kyształów o stuktuze egulanej ściennie centowanej (RSC) są to: <0>{}. Dla kyształów o stuktuze egulanej pzestzennie centowanej (RPC) są to: <>{0}, <>{2} i <>{23}. Dla kyształów o stuktuze heksagonalnej (HZ) są to: <20>{000}, <20>{00}, <20>{0} czy też <23>{22}. Siły działające na dyslokacje na płaszczyźnie poślizgu: Teoia dyslokacji podaje fomułę na siłę działającą na pojedynczą dyslokację, gdy w mateiale istnieje stan napężeń ij : d F ( b) dl = (4) Jest to siła działająca na element dyslokacji o długości dl. Paktyczny sposób użycia tego wzou zilustowany jest na poniższym pzykładzie. Rozpatzmy dyslokację kawędziową, znajdującą się płaszczyźnie poślizgu: x3 x2 x b l Rys. 0. Dyslokacja kawędziowa na systemie poślizgu Wyliczmy najpiew iloczyn b: 9
10 Rezultatem jest wekto A: 2 3 b b = (5) b = b = b b 2 3 A (6) Elementana siła wynosi: lub: d F = A l (7) ^ i ^ j ^ k df = b b 2 b 3 = b 2 3 (8) 0 l 0 0 l 0 zatem: df 3 3 = b l = b l (składowa napędzająca poślizg) df 2 = 0 df3 = b l (składowa napędzająca wspinanie dyslokacji). ^ i ^ j ^ k DEFEKTY POWIERZCHNIOWE Wyóżniamy tutaj: a) łędy ułożenia, b) Powiezchnie wewnętzne kyształów (np. ganice ziaen, ganice bliźniaków i ganice międzyfazowe), c) Powiezchnie zewnętzne kyształów. a) łędy ułożenia: Jeśli ozważymy poblem gęstego upakowania kul, to okazuje się, że istnieją tylko dwie możliwości. Poniżej pzedstawiono je schematycznie: 0
11 A Rys.. Możliwe sposoby gęstego upakowania kul. Kule piewszej wastwy znajdują się w położeniach A, śodki kul dugiej wastwy umieszczamy w położeniach oznaczonych jako. Tzecią wastwę kul możemy umieścić: - w położeniach C (następnie powtazając poceduę od początku, uzyskujemy ułożenie AC AC...), - w położeniach A (czyli wacamy do początku poceduy; uzyskujemy ułożenie A A...) C Te sposoby upakowania atomów, taktowanych jako sztywne kule, ealizowane są w pzyodzie w dwóch stuktuach kystalogaficznych: - w egulanej ściennie centowanej (RSC), gdzie występuje sekwencja wastw atomowych AC AC AC..., - w heksagonalnej zwatej (HZ), gdzie występuje sekwencja wastw atomowych A A A... Na poniższych ysunkach pzedstawiono ułożenie atomów w obu tych stuktuach. Rys. 2. Ułożenie atomów w kysztale RSC jest sekwencją ułożenia płaszczyzn gęstego upakowania {}.
12 Rys. 3. Ułożenie atomów w kysztale HZ jest sekwencją ułożenia płaszczyzn gęstego upakowania {000}. Rozważmy teaz ścinający uch jednej wastwy atomowej względem dugiej, któy występuje w zjawisku poślizgu kyształu. Pzemieszczenie to możemy opisać jako uch dyslokacji kompletnej ( doskonałej ), któa w sieci RSC opisana jest wektoem ugesa: b = [ 0] 2. Pokazano to na gónej części poniższego ysunku (atomy wastwy gónej zaznaczono linią pzeywaną). Jednak od azu można zauważyć, że będzie istniała tendencja do łatwiejszego uchu atomów, pokazanego na poniższym ysunku. 2
13 Rys. 4. Pzemieszczenie jednej wastwy atomów względem dugiej: zgodnie z wektoem ugesa dyslokacji doskonałej (ysunek góny) oaz zgodnie z wektoami ugesa dyslokacji cząstkowych (ysunek dolny). Ten łatwiejszy uch wastwy atomowej pzedstawiamy jako dwa kolejne pzemieszczenia (o wektoach zaznaczonych na ysunku). Inaczej mówiąc, wekto ugesa <0> zastąpiony jest dwoma innymi wektoami. Efekt znany jest jako ozszczepienie (dysocjacja) dyslokacji doskonałej na dwie dyslokacje cząstkowe i pzedstawiamy go w postaci następującego ównania: (9) Zauważmy, że opisane pzemieszczenie atomów zakłóca sekwencję ułożenia wastw AC; inaczej mówiąc uch dyslokacji cząstkowych wpowadza błąd ułożenia. łędem ułożenia w stuktuze RSC jest np. sekwencja AC C AC, zaś w stuktuze HZ jest to np. sekwencja: A CA A. Powstanie obszau z błędem ułożenia popzez ozszczepienie dyslokacji doskonałej na dwie dyslokacje cząstkowe w stuktuze egulanej płasko centowanej pokazano na tzech kolejnych ysunkach poniżej: 3
14 Dyslokacja doskonała Dwie dyslokacje cząstkowe C C C C C C C C C C C C Obsza błędu ułożenia pomiędzy dwiema dyslokacjami częściowymi. Rys. 5. Kolejne etapy powstawania błędu ułożenia (na podstawie: R.E. Reed-Hill, Physical Metallugy Pinciples, Van Nostand Co., 973) Oszacowanie szeokości obszau błędu ułożenia: Pomiędzy dwiema dyslokacjami cząstkowymi, o enegiach na jednostkę długości E i E 2, występuje obsza błędu ułożenia. łąd ułożenia chaakteyzujemy enegią błędu ułożenia (EU), γ, pzypadająca na jednostkę ich powiezchni (wyażaną w J/m 2 ). Oszacujmy szeokość błędu ułożenia (S), czyli obszau zawatego między dyslokacjami cząstkowymi. E E 2 S Rys. 6. Obsza błędu ułożenia o szeokości S, zawaty między dwiema dyslokacjami cząstkowymi Waunek zachowania enegii w eakcji ozszczepienia (ozpatujemy obsza między dwiema dyslokacjami cząstkowymi o długości jednostkowej): 4
15 Jeśli oznaczymy: to E 2 = E + E + Sγ ΔE = E E E 2 E Sγ Wielkość E jest zędu E oaz E (można wykazać, że E = fe, gdzie f jest współczynnikiem zawatym w pzedziale [0,], zależnym od szczegółów eakcji ozszczepienia dyslokacji). A zatem: S = E (20) γ Czyli, odległość S, na jaką oddalają się od siebie dyslokacje cząstkowe jest odwotnie popocjonalna do EU (γ). W mateiałach o dużej EU te odległości są małe, np. w Cu, natomiast w mateiałach o małej EU odległości te są duże np. Ag, Cu-Zn. Jeżeli odległość S pomiędzy dwiema dyslokacjami częściowymi jest mała, to ich ekombinacja zachodzi stosunkowo łatwo i utwozą one z powotem wyjściową dyslokacje doskonałą. Jeśli zaś S jest duże to ozszczepienie dyslokacji ma stosunkowo twały chaakte. Efekt ten jest istotny w zjawisku tzw. poślizgu popzecznego. Polega on na tym, że pzykładowo dyslokacja [0] pouszająca się po płaszczyźnie ( ) pzechodzi na płaszczyznę ( ) i na niej się dalej pousza. Do zajścia tego efektu konieczne jest, aby dyslokacja [0] była w całości, a nie - ozszczepiona na dwie dyslokacje częściowe. Tak więc w mateiałach z dużą watością γ poślizg popzeczny będzie łatwo zachodził, ze względu na łatwą ekombinacje dyslokacji częściowych. Występowanie poślizgu popzecznego ma istotne znaczenie, gdyż ułatwia on defomację plastyczną w mono- i polikyształach. b) Powiezchnie wewnętzne kyształów (ganice ziaen, ganice bliźniaków, ganice międzyfazowe) Ganice ziaen Polikyształ zawiea ogomne ilości ganic. Mogą to być ganice zaówno między zianami jak i podzianami. Ganice ziaen chaakteyzują się pewnym stopniem chaosu, gdyż w ich obszaze zachodzi pzejście między dwoma sąsiadującymi zianami o innych oientacjach sieci kystalogaficznej. W obębie ganicy obsewujemy na ogół chaotyczny ozkład atomów spowodowany nagomadzeniem się tam dyslokacji i defektów punktowych. Jednak z punktu widzenia opisu stuktuy, najciekawsze są takie typy ganic ziaen, któe posiadają jednak pewien odzaj upoządkowania. Są to na pzykład: 5
16 - Ganice koincydentne oaz koheentne Posiadają one tę własność, że atomy położone na ganicy zajmują położenia węzłowe sieci właściwe dla obu sąsiadujących ziaen. Ganice takie odgywają istotną olę w pocesie ekystalizacji, gdyż wskutek ich mniejszej enegii własnej chaakteyzują się stosunkowo dużą uchliwością. Rys. 7. Ganica skęcona typu koincydentnego. Obie sieci obócone są względem siebie o wokół kieunku [00] i wskutek tego piąta część węzłów obu sieci pokywa się. (na podstawie: A. Kelly, G.W. Goves, Kystalogafia i defekty kyształów, PWN, Waszawa, 980) - Ganice nisko-kątowe: - ganica daszkowa 6
17 a) b) b b c) D = b Rys. 8: a, b) Powstawanie ganicy daszkowej oaz c) wynikowa ganica pomiędzy dwoma obszaami o ożnicy oientacji (czyli o dezoientacji) θ. (na podstawie: W.T. Read, Dislocations in Cystals, McGaw-Hill ook Co., 953) Ganica taka jak powyżej, zbudowana jest z zespołu jednoimiennych dyslokacji kawędziowych, kompensujących niedopasowanie obu części kyształu. Dyslokacje te wytwazają pewne pole napężeń. Wykazuje się, że enegia γ (liczona na jednostkę powiezchni) zależy od kąta wzajemnej oientacji sieci kystalogaficznej sąsiadujących ziaen θ i wyaża się następująco: γ γ m θ θ ln θ m θ = m gdzie: γ m i θ m są watościami enegii ganicy i kąta dezoientacji odpowiadającymi maksimum tej zależności. Poniższy ysunek pokazuje, że elacja ta dobze opisuje dane doświadczalne: Rys. 9. Znomalizowana enegia ganicy niskokątowej w funkcji kąta wzajemnej oientacji sąsiednich ziaen (W.T. Read j., Dislocations in Cystals, Mc Gaw-Hill, 953). 7
18 - niesymetyczna ganica daszkowa Ganica taka zbudowana jest z układu wzajemnie postopadłych dyslokacji kawędziowych. Rys. 9. Niesymetyczna ganica daszkowa (na podstawie: W.T. Read j., Dislocations in Cystals, Mc Gaw-Hill, 953). - ganica skęcona Ganicę taką można je pzedstawić jako układ dyslokacji śubowych: Rys. 20. Ganica skęcona (wg. W.T. Read, Dislocations in Cystalls, McGaw-Hill ook Co., 953) 8
19 - Ganice wysoko-kątowe Ganice wysoko-kątowe mają na ogół niższy stopień upoządkowania niż ganice ozpatywane powyżej. Często można je pzedstawić jako chaotyczną wastwę pzejściową (ysunek (a) poniżej). Czasem jednak wykazują one wyższe upoządkowanie typu obszau pzejściowego o wymiaach atomowych (ysunek (b) poniżej)). a) b) Rys. 2. Modele ganicy wysokokątowej: a) model ilby ego - wastwa pzejściowa, b) model Fiedla - obsza pzejściowy o wymiaach atomowych (na podstawie: W. Klebe, K. Meye, W. Schoenbon, Einfühung in die Kistallphysik, Akademie Velag, elin, 968). Oglądając dwu-wymiaowy pzekój mateiału po ekystalizacji, pzekonujemy się, że stuktua topologiczna ganic ziaen nie jest zbyt odległa od układu sześciokątów. Istnieją tzy agumenty pzemawiające na kozyść takiego układu: - z sześciokątów można utwozyć zwatą zabudowę płaszczyzny (spośód wielokątów egulanych, własność tą mają jeszcze tójkąty i kwadaty), - siły napięcia ganic w punktach połączeń ganic idealnie się ównoważą (gdyż spotykają się tam tzy ganice twozące między sobą 20 0 ), - sześciokąt posiada lepszy stosunek obwodu do powiezchni niż tójkąt czy kwadat (ganice to obsza o podwyższonej enegii, więc istnieje tendencja do minimalizacji ozmiaów ganic). Rys. 22. Stuktua ganic ziaen w mateiale wyżazonym (po ekystalizacji) 9
20 Ganice bliźniaków liźniaki powstają zaówno w takcie defomacji mateiału wskutek wystąpienia napężeń ścinających (bliźniaki defomacji) jak i podczas ekystalizacji (bliźniaki ekystalizacji). Geometię bliźniakowania można pzedstawić jako pzemieszczenia ścinające kolejnych wastw atomowych względem siebie, co powadzi do odkształcenia ścinającego o stosunkowo dużej watości γ. W bliźniakowaniu utwozona zostaje duga część kyształu o tej samej stuktuze, ale o innej oientacji sieci kystalogaficznej. Ganica pomiędzy kyształem wyjściowym a bliźniakiem zwana płaszczyzną habitus jest koheentna (tzn. pasuje bez żadnych zniekształceń do obu części kyształu patz ysunek poniżej). Oientacja sieci kystalogaficznej bliźniaka jest lustzanym odbiciem sieci kyształu maciezystego względem płaszczyzny habitus (stąd nazwa pocesu). liźniakowanie jest ważnym, dugim obok poślizgu, mechanizmem defomacji plastycznej. Ma ono duże znaczenie szczególnie w tych metalach, w któych jest mało systemów poślizgu. płaszczyzna habitus Rys. 23. Powstanie bliźniaka pzez ścinające pzemieszczenia wastw atomów: kyształ maciezysty (po lewej), oaz kyształ maciezysty waz z bliźniakiem ozdziela je płaszczyzna habitus (po pawej). Ganice międzyfazowe W niektóych pzemianach fazowych powstaje dobze zdefiniowana płaszczyzna ganiczna między dwiema fazami o innej stuktuze kystalogaficznej (ównież w tym pzypadku nazywa się płaszczyzną habitus). Tak jest na pzykład w pzemianie matenzytycznej, w któej matenzyt powstaje pzez ścinanie wastw atomowych fazy austenitycznej, a ganica między tymi fazami (płaszczyzna habitus) jest ganicą koheentną. Poniżej pokazano schemat ganicy koheentnej pomiędzy dwoma óżnymi fazami kystalicznymi. 20
21 Rys. 24. Koheentna ganica międzyfazowa Ganica międzyfazowa może też mieć chaakte pół-koheentny, zawieając dyslokacje kawędziowe: Rys. 25. Pzykład pół-koheentnej ganicy międzyfazowej (wg. Chalmesa) Powiezchnie zewnętzne kyształów Powiezchnie zewnętzne kyształu stanowią natualny odzaj defektów spowodowanych nagłym zanikiem peiodycznie zoganizowanej stuktuy ułożenia atomów (pzy wyjściu na zewnątz kyształu). Zmiana wielu własności fizycznych pzy dojściu do powiezchni kyształu może być badzo adykalna. Zagadnieniami tymi zajmuje się m.in. fizyka powiezchni. 2
1. Ciało sztywne, na które nie działa moment siły pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem obrotowym jednostajnym.
Wykład 3. Zasada zachowania momentu pędu. Dynamika punktu mateialnego i były sztywnej. Ruch obotowy i postępowy Większość ciał w pzyodzie to nie punkty mateialne ale ozciągłe ciała sztywne tj. obiekty,
11. DYNAMIKA RUCHU DRGAJĄCEGO
11. DYNAMIKA RUCHU DRGAJĄCEGO Ruchem dgającym nazywamy uch, któy powtaza się peiodycznie w takcie jego twania w czasie i zachodzi wokół położenia ównowagi. Zespół obiektów fizycznych zapewniający wytwozenie
Graf skierowany. Graf zależności dla struktur drzewiastych rozgrywających parametrycznie
Gaf skieowany Gaf skieowany definiuje się jako upoządkowaną paę zbioów. Piewszy z nich zawiea wiezchołki gafu, a dugi składa się z kawędzi gafu, czyli upoządkowanych pa wiezchołków. Ruch po gafie możliwy
Wykład: praca siły, pojęcie energii potencjalnej. Zasada zachowania energii.
Wykład: paca siły, pojęcie enegii potencjalnej. Zasada zachowania enegii. Uwaga: Obazki w tym steszczeniu znajdują się stonie www: http://www.whfeeman.com/tiple/content /instucto/inde.htm Pytanie: Co to
Plastyczność polikryształów metali - materiały do wykładu
Plastyczność polikyształów metali - mateiały do wykładu Katazyna Kowalczyk-Gajewska Instytut Podstawowych Poblemów Techniki PAN, Świętokzyska 21, 00 049 Waszawa, kkowalcz@ippt.gov.pl 1 Fizyczne podstawy
ROZWIĄZUJEMY PROBLEM RÓWNOWAŻNOŚCI MASY BEZWŁADNEJ I MASY GRAWITACYJNEJ.
ROZWIĄZUJEMY PROBLEM RÓWNOWAŻNOŚCI MASY BEZWŁADNEJ I MASY GRAWITACYJNEJ. STRESZCZENIE Na bazie fizyki klasycznej znaleziono nośnik ładunku gawitacyjnego, uzyskano jedność wszystkich odzajów pól ( elektycznych,
- substancje zawierające swobodne nośniki ładunku elektrycznego:
Pzewodniki - substancje zawieające swobodne nośniki ładunku elektycznego: elektony metale, jony wodne oztwoy elektolitów, elektony jony zjonizowany gaz (plazma) pzewodnictwo elektyczne metali pzewodnictwo
FIZYKA 2. Janusz Andrzejewski
FIZYKA 2 wykład 4 Janusz Andzejewski Pole magnetyczne Janusz Andzejewski 2 Pole gawitacyjne γ Pole elektyczne E Definicja wektoa B = γ E = Indukcja magnetyczna pola B: F B F G m 0 F E q 0 qv B = siła Loentza
WYKŁAD 1. W przypadku zbiornika zawierającego gaz, stan układu jako całości jest opisany przez: temperaturę, ciśnienie i objętość.
WYKŁAD 1 Pzedmiot badań temodynamiki. Jeśli chcemy opisać układ złożony z N cząstek, to możemy w amach mechaniki nieelatywistycznej dla każdej cząstki napisać ównanie uchu: 2 d i mi = Fi, z + Fi, j, i,
PRĄD ELEKTRYCZNY I SIŁA MAGNETYCZNA
PĄD LKTYCZNY SŁA MAGNTYCZNA Na ładunek, opócz siły elektostatycznej, działa ównież siła magnetyczna popocjonalna do pędkości ładunku v. Pzekonamy się, że siła działająca na magnes to siła działająca na
Na skutek takiego przemieszcznia ładunku, energia potencjalna układu pole-ładunek zmienia się o:
E 0 Na ładunek 0 znajdujący się w polu elektycznym o natężeniu E działa siła elektostatyczna: F E 0 Paca na pzemieszczenie ładunku 0 o ds wykonana pzez pole elektyczne: dw Fds 0E ds Na skutek takiego pzemieszcznia
Elektrostatyka. + (proton) - (elektron)
lektostatyka Za oddziaływania elektyczne ( i magnetyczne ) odpowiedzialny jest: ładunek elektyczny Ładunek jest skwantowany Ładunek elementany e.6-9 C (D. Millikan). Wszystkie ładunki są wielokotnością
Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku
w popzednim odcinku 1 Zasady dynamiki Newtona I II Każde ciało twa w stanie spoczynku lub pousza się uchem postoliniowym i jednostajnym, jeśli siły pzyłożone nie zmuszają ciała do zmiany tego stanu Zmiana
GEOMETRIA PŁASZCZYZNY
GEOMETRIA PŁASZCZYZNY. Oblicz pole tapezu ównoamiennego, któego podstawy mają długość cm i 0 cm, a pzekątne są do siebie postopadłe.. Dany jest kwadat ABCD. Punkty E i F są śodkami boków BC i CD. Wiedząc,
Pole grawitacyjne. Definicje. Rodzaje pól. Rodzaje pól... Notatki. Notatki. Notatki. Notatki. dr inż. Ireneusz Owczarek.
Pole gawitacyjne d inż. Ieneusz Owczaek CNMiF PŁ ieneusz.owczaek@p.lodz.pl http://cmf.p.lodz.pl/iowczaek 1 d inż. Ieneusz Owczaek Pole gawitacyjne Definicje to pzestzenny ozkład wielkości fizycznej. jest
Uwagi: LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW. Ćwiczenie nr 16 MECHANIKA PĘKANIA. ZNORMALIZOWANY POMIAR ODPORNOŚCI MATERIAŁÓW NA PĘKANIE.
POLITECHNIKA KRAKOWSKA WYDZIAŁ MECHANZNY INSTYTUT MECHANIKI STOSOWANEJ Zakład Mechaniki Doświadczalnej i Biomechaniki Imię i nazwisko: N gupy: Zespół: Ocena: Uwagi: Rok ak.: Data ćwicz.: Podpis: LABORATORIUM
BRYŁA SZTYWNA. Umowy. Aby uprościć rozważania w tym dziale będziemy przyjmować następujące umowy:
Niektóe powody aby poznać ten dział: BRYŁA SZTYWNA stanowi dobe uzupełnienie mechaniki punktu mateialnego, opisuje wiele sytuacji z życia codziennego, ma wiele powiązań z innymi działami fizyki (temodynamika,
Ruch obrotowy. Wykład 6. Wrocław University of Technology
Wykład 6 Wocław Univesity of Technology Oboty - definicje Ciało sztywne to ciało któe obaca się w taki sposób, że wszystkie jego części są związane ze sobą dzięki czemu kształt ciała nie ulega zmianie.
Zjawisko indukcji. Magnetyzm materii.
Zjawisko indukcji. Magnetyzm mateii. Wykład 6 Wocław Univesity of Technology -04-0 Dwa symetyczne pzypadki PĘTLA Z PĄDEM MOMENT SIŁY + + POLE MAGNETYCZNE POLE MAGNETYCZNE P A W O I N D U K C J I MOMENT
GRAWITACJA. przyciągają się wzajemnie siłą proporcjonalną do iloczynu ich mas i odwrotnie proporcjonalną do kwadratu ich odległości r.
GRAWITACJA Pawo powszechnego ciążenia (pawo gawitacji) Dwa punkty mateialne o masach m 1 i m pzyciągają się wzajemnie siłą popocjonalną do iloczynu ich mas i odwotnie popocjonalną do kwadatu ich odległości.
II.6. Wahadło proste.
II.6. Wahadło poste. Pzez wahadło poste ozumiemy uch oscylacyjny punktu mateialnego o masie m po dolnym łuku okęgu o pomieniu, w stałym polu gawitacyjnym g = constant. Fig. II.6.1. ozkład wektoa g pzyśpieszenia
Badanie właściwości magnetyczne ciał stałych
CLF I Ćw. N 20 Badanie właściwości magnetycznych ciał stałych. Wydział Fizyki P.W. Badanie właściwości magnetyczne ciał stałych I. Wpowadzenie teoetyczne 1. Źódła pola magnetycznego W ogólnym pzypadku
Fizyka elektryczność i magnetyzm
Fizyka elektyczność i magnetyzm W1 1. Elektostatyka 1.1. Ładunek elektyczny. Cała otaczająca nas mateia składa się z elektonów, potonów i neutonów. Dwie z wymienionych cząstek - potony i elektony - obdazone
Wykład Pojemność elektryczna. 7.1 Pole nieskończonej naładowanej warstwy. σ-ładunek powierzchniowy. S 2 E 2 E 1 y. ds 1.
Wykład 9 7. Pojemność elektyczna 7. Pole nieskończonej naładowanej wastwy z σ σładunek powiezchniowy S y ds x S ds 8 maca 3 Reinhad Kulessa Natężenie pola elektycznego pochodzące od nieskończonej naładowanej
Atom (cząsteczka niepolarna) w polu elektrycznym
Dieektyki Dieektyki substancje, w któych nie występują swobodne nośniki ładunku eektycznego (izoatoy). Może być w nich wytwozone i utzymane bez stat enegii poe eektyczne. dieektyk Faaday Wpowadzenie do
Atom wodoru w mechanice kwantowej
Fizyka II, lato 016 Tójwymiaowa studnia potencjału atomu wodou jest badziej złożona niż studnie dyskutowane wcześniej np. postokątna studnia. Enegia potencjalna U() jest wynikiem oddziaływania kulombowskiego
POLE MAGNETYCZNE W PRÓŻNI. W roku 1820 Oersted zaobserwował oddziaływanie przewodnika, w którym płynął
POLE MAGNETYCZNE W PÓŻNI W oku 8 Oested zaobsewował oddziaływanie pzewodnika, w któym płynął pąd, na igłę magnetyczną Dopowadziło to do wniosku, że pądy elektyczne są pzyczyną powstania pola magnetycznego
cz. 1. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 10: Gawitacja cz. 1. d inż. Zbiniew Szklaski szkla@ah.edu.pl http://laye.uci.ah.edu.pl/z.szklaski/ Doa do pawa powszechneo ciążenia Ruch obitalny planet wokół Słońca jak i dlaczeo? Reulane, wieloletnie
Oddziaływania fundamentalne
Oddziaływania fundamentalne Siła gawitacji (siła powszechnego ciążenia, oddziaływanie gawitacyjne) powoduje spadanie ciał i ządzi uchem ciał niebieskich Księżyc Ziemia Słońce Newton Dotyczy ciał posiadających
Guma Guma. Szkło Guma
1 Ładunek elektyczny jest cechą mateii. Istnieją dwa odzaje ładunków, nazywane dodatnimi i ujemnymi. Ładunki jednoimienne się odpychają, podczas gdy ładunki óżnoimeinne się pzyciągają Guma Guma Szkło Guma
cz.2 dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 11: Gawitacja cz. d inż. Zbigniew Szklaski szkla@agh.edu.pl http://laye.uci.agh.edu.pl/z.szklaski/ Pawo Gaussa - PZYKŁADY: Masa punktowa: ds Powiezchnia Gaussa M g g S g ds S g ds 0 cos180 S gds
8. PŁASKIE ZAGADNIENIA TEORII SPRĘŻYSTOŚCI
8. PŁASKIE ZAGADNIENIA TEORII SPRĘŻYSTOŚCI 8. 8. PŁASKIE ZAGADNIENIA TEORII SPRĘŻYSTOŚCI 8.. Płaski stan napężenia Tacza układ, ustój ciągły jednoodny, w któym jeden wymia jest znacznie mniejszy od pozostałych,
Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku
w popzednim odcinku 1 Paca Paca jest ówna iloczynowi pzemieszczenia oaz siły, któa te pzemieszczenie wywołuje. Paca jest wielkością skalaną wyażaną w dżulach (ang. Joul) [J] i w ogólności może być zdefiniowana
Plan wykładu. Rodzaje pól
Plan wykładu Pole gawitacyjne d inż. Ieneusz Owczaek CMF PŁ ieneusz.owczaek@p.lodz.pl http://cmf.p.lodz.pl/iowczaek 2013/14 1 Wielkości chaakteyzujace pole Pawo Gaussa wewnatz Ziemi 2 Enegia układu ciał
Fizyka 1- Mechanika. Wykład 10 7.XII Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów
Fizyka - Mechanika Wykład 0 7.XII.07 Zygmunt Szefliński Śodowiskowe Laboatoium Ciężkich Jonów szef@fuw.edu.pl http://www.fuw.edu.pl/~szef/ Pawo powszechnego ciążenia F G mm Opisuje zaówno spadanie jabłka
1. Podstawowe pojęcia mechaniki płynów
1. Podstawowe pojęcia mechaniki płynów W większości zastosowań technicznych wyóżnia się dwa odzaje ciał, tzn. płyny i ciała stałe, pzy czym najczęściej spotykana definicja pozwalająca ozóżnić te dwa ośodki
Rozdział V WARSTWOWY MODEL ZNISZCZENIA POWŁOK W CZASIE PRZEMIANY WODA-LÓD. Wprowadzenie
6 Rozdział WARSTWOWY MODL ZNISZCZNIA POWŁOK W CZASI PRZMIANY WODA-LÓD Wpowadzenie Występujące po latach eksploatacji zniszczenia zewnętznych powłok i tynków budowli zabytkowych posiadają często typowo
Wykład 10. Reinhard Kulessa 1
Wykład 1 14.1 Podstawowe infomacje doświadczalne cd. 14. Pąd elektyczny jako źódło pola magnetycznego 14..1 Pole indukcji magnetycznej pochodzące od nieskończenie długiego pzewodnika z pądem. 14.. Pawo
Podstawy dyfuzji.
Podstawy dyfuzji http://home.agh.edu.pl/~gzesik Definicja dyfuzji Dyfuzja: poces ozpzestzeniania się cząsteczek lub enegii w danym ośodku (np. w gazie, cieczy lub ciele stałym), będący konsekwencją chaotycznych
INSTRUKCJA DO ĆWICZENIA
NSTRKJA DO ĆWZENA Temat: Rezonans w obwodach elektycznych el ćwiczenia elem ćwiczenia jest doświadczalne spawdzenie podstawowych właściwości szeegowych i ównoległych ezonansowych obwodów elektycznych.
2 Przykład C2a C /BRANCH C. <-I--><Flux><Name><Rmag> TRANSFORMER RTop_A RRRRRRLLLLLLUUUUUU 1 P1_B P2_B 2 S1_B SD_B 3 SD_B S2_B
PRZYKŁAD A Utwozyć model sieci z dwuuzwojeniowym, tójfazowym tansfomatoem 110/0kV. Model powinien zapewnić symulację zwać wewnętznych oaz zadawanie watości początkowych indukcji w poszczególnych fazach.
Energia kulombowska jądra atomowego
744 einhad Kulessa 6. Enegia kulombowska jąda atomowego V Enegię tą otzymamy w opaciu o wzó (6.6) wstawiając do niego wyażenie na potencjał (6.4) pochodzący od jednoodnie naładowanej kuli. Obliczenie wykonamy
Grzegorz Kornaś. Powtórka z fizyki
Gzegoz Konaś Powtóka z fizyki - dla uczniów gimnazjów, któzy chcą wiedzieć to co tzeba, a nawet więcej, - dla uczniów liceów, któzy chcą powtózyć to co tzeba, aby zozumieć więcej, - dla wszystkich, któzy
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ODPOWIEDZI DO ARKUSZA ROZSZERZONEGO Zadanie ( pkt) A Zadanie ( pkt) C Zadanie ( pkt) A, bo sinα + cosα sinα + cosα cos sinα sin cosα + π π + π sin α π A więc musi
dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 10: Gawitacja d inż. Zbigniew Szklaski szkla@agh.edu.pl http://laye.uci.agh.edu.pl/z.szklaski/ Siły centalne Dla oddziaływań gawitacyjnych C Gm 1 m C ˆ C F F 3 C C Dla oddziaływań elektostatycznych
POLE MAGNETYCZNE ŹRÓDŁA POLA MAGNETYCZNEGO
POLE MAGNETYCZNE ŹRÓDŁA POLA MAGNETYCZNEGO Wykład 8 lato 2015/16 1 Definicja wektoa indukcji pola magnetycznego F = q( v B) Jednostką indukcji pola B jest 1T (tesla) 1T=1N/Am Pole magnetyczne zakzywia
ĆWICZENIE 3 REZONANS W OBWODACH ELEKTRYCZNYCH
ĆWZENE 3 EZONANS W OBWODAH EEKTYZNYH el ćwiczenia: spawdzenie podstawowych właściwości szeegowego i ównoległego obwodu ezonansowego pzy wymuszeniu napięciem sinusoidalnym, zbadanie wpływu paametów obwodu
00502 Podstawy kinematyki D Część 2 Iloczyn wektorowy i skalarny. Wektorowy opis ruchu. Względność ruchu. Prędkość w ruchu prostoliniowym.
1 00502 Kinematyka D Dane osobowe właściciela akusza 00502 Podstawy kinematyki D Część 2 Iloczyn wektoowy i skalany. Wektoowy opis uchu. Względność uchu. Pędkość w uchu postoliniowym. Instukcja dla zdającego
Metody optymalizacji. dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie
Metody optymalizacji d inż. Paweł Zalewski kademia Moska w Szczecinie Optymalizacja - definicje: Zadaniem optymalizacji jest wyznaczenie spośód dopuszczalnych ozwiązań danego polemu ozwiązania najlepszego
Dyslokacje w kryształach. ach. Keshra Sangwal, Politechnika Lubelska. Literatura
Dyslokacje w kryształach ach Keshra Sangwal, Politechnika Lubelska I. Wprowadzenie do defektów II. Dyslokacje: podstawowe pojęcie III. Własności mechaniczne kryształów IV. Źródła i rozmnażanie się dyslokacji
REZONATORY DIELEKTRYCZNE
REZONATORY DIELEKTRYCZNE Rezonato dielektyczny twozy małostatny, niemetalizowany dielektyk o dużej pzenikalności elektycznej ( > 0) i dobej stabilności tempeatuowej, zwykle w kształcie cylindycznych dysków
WYKŁAD 11 OPTYMALIZACJA WIELOKRYTERIALNA
WYKŁAD OPTYMALIZACJA WIELOKYTEIALNA Wstęp. W wielu pzypadkach pzy pojektowaniu konstukcji technicznych dla okeślenia ich jakości jest niezędne wpowadzenie więcej niż jednego kyteium oceny. F ) { ( ), (
Reguły Paulinga. Krzysztof Burek Michał Oleksik
Reguły Paulinga Kzysztof Buek Michał Oleksik Model kyształów jonowych Jony w stuktuach kyształu są naładowanymi, sztywnymi nie polayzowalnymi sfeami, któych pomień nie pzenikalności okeślamy jako pomień
E4. BADANIE POLA ELEKTRYCZNEGO W POBLIŻU NAŁADOWANYCH PRZEWODNIKÓW
4. BADANI POLA LKTRYCZNGO W POBLIŻU NAŁADOWANYCH PRZWODNIKÓW tekst opacował: Maek Pękała Od oku 1785 pawo Coulomba opisuje posty pzypadek siły oddziaływania dwóch punktowych ładunków elektycznych, któy
Zasady dynamiki ruchu obrotowego
DYNAMIKA (cz.) Dynamika układu punktów Śodek masy i uch śodka masy Dynamika były sztywnej Moment bezwładności, siły i pędu Zasada zachowania momentu pędu Pawo Steinea Zasady dynamiki uchu obotowego Politechnika
Prawo Gaussa. Potencjał elektryczny.
Pawo Gaussa. Potencjał elektyczny. Wykład 3 Wocław Univesity of Technology 7-3- Inne spojzenie na pawo Coulomba Pawo Gaussa, moŝna uŝyć do uwzględnienia szczególnej symetii w ozwaŝanym zagadnieniu. Dla
POLE MAGNETYCZNE ŹRÓDŁA POLA MAGNETYCZNEGO
POLE MAGNETYZNE ŹRÓDŁA POLA MAGNETYZNEGO Wykład lato 01 1 Definicja wektoa indukcji pola magnetycznego F = q( v B) Jednostką indukcji pola B jest 1T (tesla) 1T=1N/Am Pole magnetyczne zakzywia to uchu ładunku
FIZYKA BUDOWLI. wilgoć w przegrodach budowlanych. przyczyny zawilgocenia przegród budowlanych
FIZYKA BUDOWLI zagadnienia cieplno-wilgotnościowe pzegód budowlanych 1 wilgoć w pzegodach budowlanych pzyczyny zawilgocenia pzegód budowlanych wilgoć technologiczna związana z pocesem wytwazania i podukcji
ROZDZIAŁ 2. Elektrotechnika podstawowa 23
lektotechnika podstawowa 3 ROZDZIAŁ lektostatyka. Kondensatoy + Nieuchome (niezmienne) ładunki elektyczne ozmieszczone w śodowisku dielektycznym są źódłami pola elektostatycznego. W paktyce model taki
PRZEMIANA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W CIELE STAŁYM
PRZEMIANA ENERGII ELEKTRYCZNE W CIELE STAŁYM Anaizowane są skutki pzepływu pądu pzemiennego o natężeniu I pzez pzewodnik okągły o pomieniu. Pzyęto wstępne założenia upaszcząace: - kształt pądu est sinusoidany,
Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku
w popzednim odcinku 1 Zasada zachowania pędu p Δp i 0 p i const. Zasady zachowania: pęd W układzie odosobnionym całkowity pęd (suma pędów wszystkich ciał) jest wielkością stałą. p 1p + p p + = p 1k + p
POMIARY MAKRONAPRĘŻEŃ METODĄ DYFRAKCJI PROMIENIOWANIA RENTGENOWSKIEGO
POMIARY MAKRONAPRĘŻEŃ METODĄ DYFRAKCJI PROMIENIOWANIA RENTGENOWSKIEGO Dominik SENCZYK Politechnika Poznańska E-mail: dominik.senczyk@put.poznan.pl Sebastian MORYKSIEWICZ. Cegielski Poznań S. A. E-mail:
Pole magnetyczne. 5.1 Oddziaływanie pola magnetycznego na ładunki. przewodniki z prądem. 5.1.1 Podstawowe zjawiska magnetyczne
Rozdział 5 Pole magnetyczne 5.1 Oddziaływanie pola magnetycznego na ładunki i pzewodniki z pądem 5.1.1 Podstawowe zjawiska magnetyczne W obecnym ozdziale ozpatzymy niektóe zagadnienia magnetostatyki. Magnetostatyką
Modelowanie przepływu cieczy przez ośrodki porowate Wykład III
Modelowanie pzepływu cieczy pzez ośodki poowate Wykład III 6 Ogólne zasady ozwiązywania ównań hydodynamicznego modelu pzepływu. Metody ozwiązania ównania Laplace a. Wpowadzenie wielkości potencjału pędkości
MECHANIKA OGÓLNA (II)
MECHNIK GÓLN (II) Semest: II (Mechanika I), III (Mechanika II), ok akademicki 2017/2018 Liczba godzin: sem. II*) - wykład 30 godz., ćwiczenia 30 godz. sem. III*) - wykład 30 godz., ćwiczenia 30 godz. (dla
Dyslokacje w kryształach. ach. Keshra Sangwal Zakład Fizyki Stosowanej, Instytut Fizyki Politechnika Lubelska
Dyslokacje w kryształach ach Keshra Sangwal Zakład Fizyki Stosowanej, Instytut Fizyki Politechnika Lubelska I. Wprowadzenie do defektów II. Dyslokacje: Podstawowe pojęcie III. Własności mechaniczne kryształów
m q κ (11.1) q ω (11.2) ω =,
OPIS RUCHU, DRGANIA WŁASNE TŁUMIONE Oga Kopacz, Adam Łodygowski, Kzysztof Tymbe, Michał Płotkowiak, Wojciech Pawłowski Konsutacje naukowe: pof. d hab. Jezy Rakowski Poznań 00/00.. Opis uchu OPIS RUCHU
KONKURS Z MATEMATYKI DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Konkusy w województwie podkapackim w oku szkolnym 08/09 KONKURS Z MTEMTYKI L UZNIÓW SZKÓŁ POSTWOWYH ETP REJONOWY KLUZ OPOWIEZI Zasady pzyznawania punktów za każdą popawną odpowiedź punkt za błędną odpowiedź
Wykład 5: Dynamika. dr inż. Zbigniew Szklarski
Wykład 5: Dynamika d inż. Zbigniew Szklaski szkla@agh.edu.pl http://laye.uci.agh.edu.pl/z.szklaski/ Pzyczyny uchu - zasady dynamiki dla punktu mateialnego Jeśli ciało znajduje się we właściwym miejscu,
Fizyka dla Informatyki Stosowanej
Fizyka dla Infomatyki Stosowanej Jacek Golak Semest zimowy 06/07 Wykład n 3 Na popzednim wykładzie poznaliśmy pawa uchu i wiemy, jak opisać uch punktu mateialnego w inecjalnym układzie odniesienia. Zasady
POMIAR PĘTLI HISTEREZY MAGNETYCZNEJ
POMAR PĘTL STEREZ MAGNETZNEJ 1. Opis teoetyczny do ćwiczenia zamieszczony jest na stonie www.wtc.wat.edu.pl w dziale DDAKTKA FZKA ĆZENA LABORATORJNE.. Opis układu pomiaowego Mateiały feomagnetyczne (feyt,
Modele odpowiedzi do arkusza Próbnej Matury z OPERONEM. Matematyka Poziom rozszerzony
Modele odpowiedzi do akusza Póbnej Matuy z OPERONEM Matematyka Poziom ozszezony Listopad 00 W kluczu są pezentowane pzykładowe pawidłowe odpowiedzi. Należy ównież uznać odpowiedzi ucznia, jeśli są inaczej
Pęd, d zasada zac zasad a zac owan owan a p a p du Zgod Zg n od ie n ie z d r d u r g u im g pr p a r wem e N ew e tona ton :
Mechanika ogólna Wykład n 13 Zasady zachowania w dynamice. Dynamika były sztywnej. Dynamika układu punktów mateialnych. 1 Zasady zachowania w dynamice Zasada: zachowania pędu; zachowania momentu pędu (kętu);
ROZWIAZANIA ZAGADNIEŃ PRZEPŁYWU FILTRACYJNEGO METODAMI ANALITYCZNYMI.
Modelowanie pzepływu cieczy pzez ośodki poowate Wykład VII ROZWIAZANIA ZAGADNIEŃ PRZEPŁYWU FILTRACYJNEGO METODAMI ANALITYCZNYMI. 7. Pzepływ pzez goblę z uwzględnieniem zasilania wodami infiltacyjnymi.
Fizyka. Wykład 2. Mateusz Suchanek
Fizyka Wykład Mateusz Suchanek Zadanie utwalające Ruch punktu na płaszczyźnie okeślony jest ównaniai paaetycznyi: x sin(t ) y cos(t gdzie t oznacza czas. Znaleźć ównanie tou, położenie początkowe punktu,
( ) 2. 4πε. Prawo Coulomba
Pawo Coulomba. Cztey identyczne ładunki dodatnie q umieszczono w wiezchołkach kwadatu o boku a. W śodku symetii kwadatu umieszczono ładunek ujemny taki, Ŝe cały układ pozostaje w ównowadze. Znaleźć watość
ι umieszczono ladunek q < 0, który może sie ι swobodnie poruszać. Czy środek okregu ι jest dla tego ladunku po lożeniem równowagi trwa lej?
ozwiazania zadań z zestawu n 7 Zadanie Okag o pomieniu jest na ladowany ze sta l a gestości a liniowa λ > 0 W śodku okegu umieszczono ladunek q < 0, któy może sie swobodnie pouszać Czy śodek okegu jest
XXXVII OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP III Zadanie doświadczalne
XXXVII OIMPIADA FIZYCZNA ETAP III Zadanie doświadczalne ZADANIE D Nazwa zadania: Obacający się pęt swobodnie Długi cienki pęt obaca się swobodnie wokół ustalonej pionowej osi, postopadłej do niego yc.
Magnetyzm. A. Sieradzki IF PWr. Pole magnetyczne ŁADUNEK ELEKTRYCZNY ŁADUNEK MAGNETYCZNY POLE ELEKTRYCZNE POLE MAGNETYCZNE
Magnetyzm Wykład 5 1 Wocław Univesity of Technology 14-4-1 Pole magnetyczne ŁADUNEK ELEKTRYCZNY ŁADUNEK MAGNETYCZNY? POLE ELEKTRYCZNE POLE MAGNETYCZNE Jak wytwozyć pole magnetyczne? 1) Naładowane elektycznie
20 ELEKTROSTATYKA. PRAWO COULOMBA.
Włodzimiez Wolczyński Pawo Coulomba 20 ELEKTROSTATYKA. PRAWO COULOMBA. POLE CENTRALNE I JEDNORODNE Q q = k- stała, dla póżni = 9 10 = 1 4 = 8,9 10 -stała dielektyczna póżni ε względna stała dielektyczna
Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku
w popzednim odcinku 1 8 gudnia KOLOKWIUM W pzyszłym tygodniu więcej infomacji o pytaniach i tym jak pzepowadzimy te kolokwium 2 Moment bezwładności Moment bezwładności masy punktowej m pouszającej się
ZJAWISKA ELEKTROMAGNETYCZNE
ZJAWISKA LKTROMAGNTYCZN 1 LKTROSTATYKA Ładunki znajdują się w spoczynku Ładunki elektyczne: dodatnie i ujemne Pawo Coulomba: siły pzyciągające i odpychające między ładunkami Jednostką ładunku elektycznego
Wyznaczanie profilu prędkości płynu w rurociągu o przekroju kołowym
1.Wpowadzenie Wyznaczanie pofilu pędkości płynu w uociągu o pzekoju kołowym Dla ustalonego, jednokieunkowego i uwastwionego pzepływu pzez uę o pzekoju kołowym ównanie Naviea-Stokesa upaszcza się do postaci
Zastosowanie zasad dynamiki Newtona.
Wykład z fizyki. Piot Posmykiewicz 33 W Y K Ł A D IV Zastosowanie zasad dynamiki Newtona. W wykładzie tym zostanie omówione zastosowanie zasad dynamiki w zagadnieniach związanych z taciem i uchem po okęgu.
WYDZIAŁ FIZYKI, MATEMATYKI I INFORMATYKI POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ Instytut Fizyki LABORATORIUM PODSTAW ELEKTROTECHNIKI, ELEKTRONIKI I MIERNICTWA
WYDZIAŁ FIZYKI, MATEMATYKI I INFORMATYKI POITEHNIKI KRAKOWSKIEJ Instytut Fizyki ABORATORIUM PODSTAW EEKTROTEHNIKI, EEKTRONIKI I MIERNITWA ĆWIZENIE 7 Pojemność złącza p-n POJĘIA I MODEE potzebne do zozumienia
KINEMATYCZNE WŁASNOW PRZEKŁADNI
KINEMATYCZNE WŁASNOW ASNOŚCI PRZEKŁADNI Waunki współpacy pacy zazębienia Zasada n 1 - koła zębate mogą ze sobą współpacować, kiedy mają ten sam moduł m. Czy to wymaganie jest wystaczające dla pawidłowej
Siła tarcia. Tarcie jest zawsze przeciwnie skierowane do kierunku ruchu (do prędkości). R. D. Knight, Physics for scientists and engineers
Siła tacia Tacie jest zawsze pzeciwnie skieowane do kieunku uchu (do pędkości). P. G. Hewitt, Fizyka wokół nas, PWN R. D. Knight, Physics fo scientists and enginees Symulacja molekulanego modelu tacia
Szczególna i ogólna teoria względności (wybrane zagadnienia)
Szczególna i ogólna teoia względności wybane zagadnienia Maiusz Pzybycień Wydział Fizyki i Infomatyki Stosowanej Akademia Góniczo-Hutnicza Wykład 11 M. Pzybycień WFiIS AGH Szczególna Teoia Względności
Dobór zmiennych objaśniających do liniowego modelu ekonometrycznego
Dobó zmiennych objaśniających do liniowego modelu ekonometycznego Wstępnym zadaniem pzy budowie modelu ekonometycznego jest okeślenie zmiennych objaśniających. Kyteium wybou powinna być meytoyczna znajomość
KURS GEOMETRIA ANALITYCZNA
KURS GEOMETRIA ANALITYCZNA Lekcja 2 Działania na wektoach w układzie współzędnych. ZADANIE DOMOWE www.etapez.pl Stona 1 Część 1: TEST Zaznacz popawną odpowiedź (tylko jedna jest pawdziwa). Pytanie 1 Któe
IV.2. Efekt Coriolisa.
IV.. Efekt oiolisa. Janusz B. Kępka Ruch absolutny i względny Załóżmy, że na wiującej taczy z pędkością kątową ω = constant ciało o masie m pzemieszcza się ze stałą pędkością = constant od punktu 0 wzdłuż
Wykład 17. 13 Półprzewodniki
Wykład 17 13 Półpzewodniki 13.1 Rodzaje półpzewodników 13.2 Złącze typu n-p 14 Pole magnetyczne 14.1 Podstawowe infomacje doświadczalne 14.2 Pąd elektyczny jako źódło pola magnetycznego Reinhad Kulessa
= ± Ne N - liczba całkowita.
POL LKTRYCZN W PRÓŻNI Ładunek - elementany Nieodłączna własność niektóych cząstek elementanych, [n. elektonu (-e), otonu (+e)], zejawiająca się w oddziaływaniu elektomagnetycznym tych cząstek. e =,6-9
9.1 POMIAR PRĘDKOŚCI NEUTRINA W CERN
91 POMIAR PRĘDKOŚCI NEUTRINA W CERN Rozdział należy do teoii pt "Teoia Pzestzeni" autostwa Daiusza Stanisława Sobolewskiego http: wwwtheoyofspaceinfo Z uwagi na ozważania nad pojęciem czasu 1 możemy pzyjąć,
Prawo powszechnego ciążenia Newtona
Pawo powszechnego ciążenia Newtona m M FmM Mm =G 2 Mm FMm = G 2 Stała gawitacji G = 6.67 10 11 2 Nm 2 kg Wielkość siły gawitacji z jaką pzyciągają się wzajemnie ciała na Ziemi M = 100kg N M = Mg N m =
Model klasyczny gospodarki otwartej
Model klasyczny gospodaki otwatej Do tej poy ozpatywaliśmy model sztucznie zakładający, iż gospodaka danego kaju jest gospodaką zamkniętą. A zatem bak było międzynaodowych pzepływów dób i kapitału. Jeżeli
Próba określenia miary jakości informacji na gruncie teorii grafów dla potrzeb dydaktyki
Póba okeślenia miay jakości infomacji na guncie teoii gafów dla potzeb dydaktyki Zbigniew Osiak E-mail: zbigniew.osiak@gmail.com http://ocid.og/0000-0002-5007-306x http://via.og/autho/zbigniew_osiak Steszczenie
Pola elektryczne i magnetyczne
Pola elektyczne i magnetyczne Zadania z ozwiązaniami Pojekt współfinansowany pzez Unię Euopejską w amach Euopejskiego Funduszu Społecznego Zadanie 1 Cząstka alfa (jądo atomu helu) ma masę m = 6.64*1 7
Fizyka 1 Wróbel Wojciech. w poprzednim odcinku
w popzednim odcinku 1 Zasady zachowania: enegia mechaniczna E E const. k p E p ()+E k (v) = 0 W układzie zachowawczym odosobnionym całkowita enegia mechaniczna, czyli suma enegii potencjalnej, E p, zaówno