SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. Zespół Szkół Uzdrowiskowych w Rabce

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Zespół Szkół Uzdrwiskwych w Rabce

2 I. STRUKTURA PROGRAMU 1. PODSTAWA PRAWNA Prgram prfilaktyki w naszej szkle kieruje się celami i zadaniami zawartymi w: Statucie Szkły, Prgramie Wychwawczym Szkły, raz zasadami zawartymi w: Rzprządzeniu MEN z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rzprządzenie w sprawie ramwych statutów publiczneg przedszkla raz publicznych szkół, Rzprządzeniu MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i rganizacji pmcy psychlgiczn-pedaggicznej w publicznych przedszklach, szkłach i placówkach (Dz. U. nr 13 z dnia 23 luteg 2001r., pz. 110), Knstytucji RP art. 72, Knwencji Prawach Dziecka - art..3, art. 19, art. 33 Rzprządzeniu MEN z dnia 28 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i frm prwadzenia w szkłach i placówkach systemu światy działalnści edukacyjnej, infrmacyjnej i prfilaktycznej w celu przeciwdziałania narkmanii (Dz.U. pz. 1249) Ustawie z dnia 26 października 1982r. wychwaniu w trzeźwści i przeciwdziałaniu alkhlizmwi (Dz. U. nr 35, pz. 230 z p. zm.), nwelizacja z dnia 12 września 1996r. (Dz. U. nr 127, pz. 593), Ustawie z dnia 7 września 1991r. systemie światy, z późniejszymi zmianami z 21 stycznia, 18 luteg 2000r.i 23 sierpnia 2001r., Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994r. chrnie zdrwia psychiczneg (Dz. U. nr 111, pz. 535), z późniejszymi zmianami publikwanymi w (Dz. U. nr 113, pz. 732), Ustawie z dnia 9 listpada 1995r. chrnie zdrwia przed następstwami używania tytniu i wyrbów tytniwych (Dz. U. z 1996r. nr 10, pz. 55, z 1997r. nr 88, pz. 554 i nr 121, pz. 770 raz z 1999r. nr 96, pz. 1107), Prgramie plityki prrdzinnej państwa z dnia 17 listpada 1998r. przygtwany przez Międzyresrtwy Zespół d Spraw Opracwania Plityki Prrdzinnej Państwa. 2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU A. Prfilaktyka rzumiana jak zapbieganie występwaniu niepżądanych prcesów i zjawisk, kreślanych jak przejawy patlgii życia spłeczneg; jak system działań wzmacniających lub pdtrzymujących różne, ddatnie spłecznie pstawy uczniów w tku wychwania. Odpwiedni d stpnia ryzyka prfilaktyka prwadzna jest na pzimie uniwersalnym. Prfilaktyka uniwersalna jest adreswana d wszystkich uczniów bez względu na stpień ryzyka wystąpienia zachwań prblemwych lub zaburzeń psychicznych i dtyczy znanych, w znacznym stpniu rzpwszechninych zagrżeń, np. przemcy, czy używania substancji psychaktywnych. Na tym pzimie wykrzystywana jest gólna wiedza na temat zachwań ryzykwnych, czynników ryzyka i chrniących, danych epidemilgicznych ( są t głównie wyniki badań naukwych dtyczące między innymi palenia papiersów, picia alkhlu, zażywania substancji psychaktywnych). Działania prfilaktyczne skupiają się na twrzeniu wspierająceg, przyjazneg klimatu szkły, który pzytywnie

3 wpływa na zdrwie psychiczne i pczucie wartści, mtywuje d siągnięć uczniów i nauczycieli. Pzwala także na czynny udział rdziców w życiu szkły. B. Działania prfilaktyczne są realizwane w ramach działalnści edukacyjnej i wychwawczej szkły w czasie gdzin dydaktycznych, wychwawczych, zajęć pzalekcyjnych i w pstaci drębnych zajęć prfilaktyczn-edukacyjnych. C. D twrzenia Szklneg Prgramu Prfilaktyki zstały wykrzystane wyniki badań diagnzujących ptrzeby wychwanków raz wyniki badań zewnętrznych pisujących nastrje zagrżeń występujących wśród dzieci i młdzieży. D. Szklny Prgram Prfilaktyki jest uzupełniny treści i zadania d realizacji w zależnści d analizy wyników diagnzy ptrzeb wychwanków prwadznej na pczątku każdeg nweg turnusu. E. Prfilaktyka w naszej szkle pwinna kncentrwać się na wzmacnianiu czynników chrniących : rzwijanie zaintereswań uczniów raz przeciwdziałanie niepwdzenim szklnym (wzbudzenie zaintereswania nauką szklną, rzpznawanie specjalnych ptrzeb edukacyjnych uczniów i dstswanie d nich wymagań edukacyjnych); wspmaganie rzwju mralneg uczniów (pszanwanie nrm, wartści i autrytetów); stwarzanie ucznim mżliwści przynależenia d pzytywnych grup rówieśniczych: kół zaintereswań, zespłów sprtwych, itp. (przynależnść d pzytywnej grupy rówieśniczej); wspmaganie rdziców w prawidłwym pełnieniu przez nich funkcji wychwawczych (silna więź emcjnalna z rdzicami). F. Działalnść prfilaktyczna szkły pzstaje w ścisłym związku z działalnścią prfilaktyczną w śrdwisku lkalnym, gdyż śrdwisk dgrywa ważną rlę w kształtwaniu sbwści ucznia. Pmcne jest w kształtwaniu dpwiednich pstaw mralnych i przygtwaniu wychwanków d właściwych wybrów życiwych. Aby prfilaktyka dnisła właściwy skutek szkła współpracuje z następującymi instytucjami : a. placówki kulturaln - światwe (MOK, Miejska Bibliteka Publiczna, kin, teatr i inne) uczestnictw w spektaklach teatralnych charakterze prfilaktycznym, udział w knkursach rganizwanych przez placówki kulturaln-światwe, uczestnictw w seansach filmwych charakterze prfilaktycznym; b. Miejskim Ośrdkiem Pmcy Spłecznej raz Śrdwiskwym Dmem Sampmcy c. Plicją i Strażą Miejską, GOPR-em d. służbą zdrwia Uzdrwisk Rabka 3. CELE PROGRAMU stwrzenie warunków bezpieczneg funkcjnwania szkły, stwrzenie warunków pwstania szkły wlnej d zagrżeń, pracwanie bieżąceg algrytmu działania dpaswaneg d kreślnych przypadków występwania zdarzeń przestępczych na terenie placówki,

4 zapbieganie pprzez dpwiednią działalnść prfilaktyczną takim uzależnienim jak: alkhlizm, narkmania, niktynizm, lekmania; infrmwanie zagrżeniach dtyczących m.in. HIV i AIDS, raz zagrżeń wynikających z kntaktów z dpalaczami, prmcja zdrweg stylu życia, kształtwanie właściwych pstaw uczniów między innymi w zakresie równeg traktwania innych, utrwalenie pstaw i zachwań prspłecznych warunkujących prawidłwy rzwój uczniów, zmiana biegwych przeknań na temat stswania śrdków psychaktywnych. 4. CELE ZOPERACJONALIZOWANE PROGRAMU Adresaci działań prfilaktycznych nabędą należytą wiedzę i umiejętnści w trakcie realizacji prgramu. Uczniwie Nauczyciele uczniwie nabywają praktyczne umiejętnści umżliwiające samstanwienie i brnę własnych praw, ze szczególnym uwzględnieniem asertywnści, uczniwie psiadają umiejętnść pdejmwania i realizacji własnych pmysłów raz trenwanie samdzielnści, uczniwie zdbywają umiejętnść efektywnej kmunikacji, pdejmwania decyzji raz radzenia sbie ze stresem, uczniwie ptrafią budwać pzytywny braz własnej sby, uczniwie pgłębiają i wzmacniają naturalne systemy wsparcia tj.: kleżeństw, przyjaźń, zaufanie i uczciwść, uczniwie zdbywają wiedzę i nabywają umiejętnści dtyczące zdrwia fizyczneg, psychiczneg, spłeczneg i duchweg. uczniwie wykształcają pstawy sprzyjające pdejmwaniu racjnalnych decyzji związanych z używaniem alkhlu i śrdków durzających, uczniwie rzwijają takie umiejętnści interpersnalne jak: chrnienie siebie w sytuacji nacisku grupweg, twartść, empatia, dreagwanie napięć i budwanie udanych relacji z ludźmi, uczniwie ptrafią rzwiązywać prblemy - kreślają różnice zdań, akceptują różnice, pszukują rzwiązań, uczniwie są przygtwani d radzenia sbie z trudnściami wieku młdzieńczeg. uczniwie uczą się umiejętnści radzenia sbie z własnymi negatywnymi emcjami raz z przemcą z zewnątrz, uczniwie wykształcają pstawy równeg traktwania innych sób i nie dyskryminwania ich ze względu na klr skóry, wyznanie, niepełnsprawnść itp. nauczyciele stanwią swją sbą przykład dla uczniów, nauczyciele rzpznają specjalne ptrzeby edukacyjne i uwzględniają je w pracy dstswując wymagania edukacyjne d indywidualnych ptrzeb uczniów, nauczyciele ptrafią rzpznawać wczesne bjawy uzależnienia,

5 nauczyciele pznają spsby interwencji w sytuacjach spżywania przez uczniów alkhlu czy zażywania narktyków, nauczyciele ukazują mżliwści stwrzenia alternatyw w śrdwisku dla nadużywania alkhlu, narktyków, a także innych destruktywnych zachwań, nauczyciele integrują spłecznść szklną raz stwarzają system wsparcia dla młdzieży, który prmwałby działania związane ze zdrwym stylem życia, nauczyciele pdnszą świadmść młdzieży dnśnie skutków używania śrdków psychaktywnych i pdejmwania racjnalnych decyzji dtyczących ich zażywania, nauczyciele ptrafią pstępwać w kntaktach z uczniami w taki spsób, aby nie wyzwalać w nich złści, przekry i bezradnści psychlg, pedagg, nauczyciele wspierają rdziców w prcesie wychwania, zapznają ich w miarę ptrzeb z mtywami sięgania przez młdzież p śrdki uzależniające, wpływem uzależnień na funkcjnwanie rganizmu, z mżliwściami rzpznawania czy ich dzieck zażywa śrdki psychaktywne i mżliwściami pmcy dla sób uzależninych nauczyciele bserwują zachwanie uczniów i reagują w sytuacji wystąpienia zachwań świadczących dyskryminwaniu innych sób nauczyciele prwadzą bserwację dzieci i młdzieży mających kntakt z alkhlem, narktykami, niktyną i innymi śrdkami psychaktywnymi; ukazują mżliwści pmcy w specjalistycznych śrdkach, grupach sampmcy itp. 5. TREŚCI PROGRAMU PROFILAKTYKI ZE WSKAZANIEM ADRESATA A. Uczniwie (z uwzględnieniem ptrzeb rzwjwych ucznia) urzeczywistnianie wartści i przestrzeganie nrm spłecznych, uczenie najważniejszych umiejętnści psychlgicznych i spłecznych np.: umiejętnści radzenia sbie ze stresem, nawiązywania i pdtrzymywania dbrych kntaktów z ludźmi, równeg traktwania innych sób, dpierania presji tczenia i grupy rówieśniczej itp., rzwijanie umiejętnści prwadzenia zdrweg trybu życia, mtywwanie d pdejmwania właściwych sbistych wybrów przez uczniów, uczenie akceptwanych spłecznie spsbów spędzania czasu wlneg, przekazanie rzetelnej i adekwatnej wiedzy knsekwencjach zachwań ryzykwnych. B. Nauczyciele prezentwanie prawidłwych wzrców zachwań przez nauczycieli (i innych pracwników szkły), pdnszenie wiedzy i dsknalenie kmpetencji wychwawczych nauczycieli, rzwijanie umiejętnści dbrej kmunikacji nauczyciele - rdzice, nauczyciele - uczniwie, wyciąganie dpwiednich knsekwencji przez nauczycieli (i innych pracwników szkły) wbec nieprawidłwych zachwań uczniów. C. Rdzice pmc rdzicm w rzwiązywaniu prblemów dziecka zgdnie z jeg aktualnymi ptrzebami.

6 6. METODY I FORMY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO Załżenia prgramu realizwane są na zajęciach dydaktycznych i wychwawczych szkły, jak również na zajęciach pzalekcyjnych, zajęciach prfilaktyki uzależnień, a także w terapii indywidualnej i grupwej z uczniem. W trakcie tych zajęciach wykrzystuje się następujące metdy pracy: realizacja przez psychlga i pedagga elementów znanych prgramów prfilaktycznych ( III Elementarz, Spójrz inaczej na agresję, Spójrz inaczej, Odlt, Bez ryzyka ) aktywne metdy pracy (burza mózgów, drzew decyzyjne, debata, praca w grupach, drama, dyskusja, mataplan, dywanik pmysłów, metdy pedaggiki zabawy, metdy prjekcyjne pgadanki, symulacje, mapa skjarzeń, praca w parciu tekst przewdni, mini wykład, techniki plastyczne itp.), prezentacja filmów wide tematyce prfilaktycznej - Lekcje przestrgi Seria I i II, krzystanie z Internetu, kła zaintereswań, wycieczki i spacery, zajęcia i zawdy sprtwe, muzykterapia, arteterapia, bibliterapia, urczystści szklne i imprezy rzrywkwe, w razie kniecznści interwencja w śrdwisku dmwym i szklnym ucznia, w miarę ptrzeb terapia indywidualna, grupwa ucznia prwadzna przez psychlga, pedagga. 7. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ dyrektr Szkły, nauczyciele i wychwawcy, psychlg, pedagg szklny, II. SZCZEGÓŁOWY PLAN OGÓLNOSZKOLNYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH

7 Cel peracyjny Zadania d realizwania Frmy realizacji zadań Osba dpwiedzialna Ewaluacja Uczeń zna własne prawa, ptrafi ich brnić, pstępwać zgdnie z przyjętymi prawami i bwiązkami. Pszerzenie wiedzy uczniów na temat własnych praw i bwiązków. Wprwadzenie fragmentów ważnych dkumentów pisujących prawa człwieka. Zaznajmienie uczniów z Prawami i Obwiązkami Ucznia, elementami Statutu raz bwiązującymi regulaminami ddziałwymi. Praca z tekstem przewdnim (Knstytucja RP, Prawa Człwieka, Prawa Dziecka, itp.) Wychwawcy klas i grup wychwawczych, piekun Samrządu Uczniwskieg Nauczyciele histrii, WOS-u, wychwawcy wychwawczych Rzmwa z uczniami Sprawdzenie wiedzy uczniów Uczeń ptrafi skutecznie dmawiać (asertywnść). Prmwanie pstawy asertywnej w stsunkach międzyludzkich. Wyrabianie nawyku pszukiwania kmprmisu w sytuacjach grących tematów (kształcenie pstawy asertywnej). Przeprwadzenie zajęć na gdzinach wychwawczych i na zajęciach pzalekcyjnych Zajęcia na lekcjach wychwawczych; drama, burza mózgów, dyskusje. Wychwawcy klas i grup wychwawczych, pedagg szklny. Ankieta Rzmwy z uczniami Uczeń ptrafi współdziałać w zesple. Organizwanie imprez szklnych, zajęć sprtwych. Przygtwywanie przez uczniów materiałów pmcniczych d lekcji. Ppularyzwanie i wspieranie pmcy kleżeńskiej. Wycieczki, knkursy, imprezy rzrywkwe, urczystści szklne. Praca z tekstem źródłwym. Twrzenie materiałów według pmysłów uczniów. Twrzenie systemu pmcy kleżeńskiej. Wychwawcy klas, i grup wychwawczych, nauczyciel sztuki, pedagg szklny, nauczyciele biblitekarze, rganizatrzy wycieczek., Samrząd Uczniwski. Rzmwy z uczniami, wyłnienie uczestników i laureatów. Prezentacja dzieła kńcweg. Sprawdzenie wyników pracy uczniów. Uczeń ptrafi realizwać własne pmysły i być samdzielnym. Przygtwanie urczystści klaswych i szklnych. Twrzenie urczystści według pmysłów uczniów. Wychwawcy klas i grup wychwawczych, rganizatrzy urczystści, nauczyciel sztuki, Prezentacja dzieła kńcweg. Pełnienie funkcji w samrządzie Pełnienie funkcji. Wychwawcy klas, piekunwie Rzmwy

8 klaswym lub szklnym. Samrządu Uczniwskieg Uczeń ptrafi efektywnie kmunikwać się, pdejmwać decyzje, radzić sbie ze stresem. Dsknalenie umiejętnści rzwiązywania knfliktów, kmunikacji (sztuka negcjacji i prwadzenia rzmów). Planwanie przyszłści dtyczącej dalszeg kształcenia, wybru zawdu. Stswanie ćwiczeń ułatwiających radzenie sbie ze stresem. Lekcje wychwawcze, lekcje językwe, zajęcia w grupach wychwawczych, lekcje z zakresu przedsiębirczści, lekcje infrmatyki. Wychwawcy klas, i grup wychwawczych, psychlg i pedagg szklny, nauczyciele języków; plskieg, angielskieg i niemieckieg Rzmwy Sndaże Ankiety Uczeń pgłębia i wzmacnia naturalne systemy wsparcia: kleżeństw, przyjaźń, zaufanie i uczciwść. Przedstawienie pzytywnych i negatywnych pstaci. Stswanie wartści mralnych zgdnie z bwiązującymi prawami i tradycją. Charakterystyka pstaci na lekcjach wychwawczych i przedmitwych, zajęcia w grupach wychwawczych. Wychwawcy klas i grup wychwawczych, nauczyciele: języka plskieg, religii i histrii. Wychwawcy klas, nauczyciele: religii, histrii, WOS-u. Rzmwy Uczeń prwadzi zdrwy i higieniczny styl życia. Wzbgacenie wiedzy na tematy związane z higieną pracy i nauki, higieną psychiczną i sbistą. Prmwanie aktywnych frm wypczynku. Lekcje wychwawcze, przedmitwe, zajęcia w grupach wychwawczych. Wycieczki, sprt Wychwawcy klas i grup wychwawczych, nauczyciele: techniki, przyrdy i bilgii. Ankiety, rzmwy Uczeń ptrafi pdejmwać racjnalne decyzje dtyczące śrdków zmieniających świadmść raz zagrżeń związanych z cyberprzemcą, uzależnieniami d Wprwadzenie zasad bwiązujących w szkle dtyczących zakazu używania alkhlu i niktyny raz zażywania śrdków durzających. Pszerzanie wiedzy negatywnych skutkach stswania śrdków psychaktywnych raz uzależnienia d gier, Internetu, sekt przy pmcy Zapznanie uczniów z regulaminem szkły i regulaminami ddziałwymi. Pdanie ciekawych pzycji, prgramów, strn w Internecie, itp. Wychwawcy klas i grup wychwawczych, psychlg i pedagg szklny. Wychwawcy klas i grup wychwawczych, pedagg szklny, nauczyciel infrmatyki. Ankiety, tabela bserwacji zachwania ucznia. Rzmwy

9 gier kmputerwych, Internetu, przynależnści d sekt itp. mediów (TV, radi, Internet, prasa, itp.). Uczeń psiada umiejętnści interpersnalne: chrnienie siebie w sytuacji nacisku grupweg, empatia, budwanie udanych relacji z ludźmi. Uczenie najważniejszych umiejętnści psychlgicznych i spłecznych, np. umiejętnść radzenia sbie ze stresem, nawiązywania i pdtrzymywania dbrych kntaktów z ludźmi, dpieranie presji tczenia i grupy rówieśniczej. Zajęcia warsztatwe, lekcje wychwawcze, zajęcia w grupach wychwawczych. Psychlg i pedagg szklny, wychwawcy wychwawczych. Ankiety, rzmwy Uczeń ptrafi rzwiązywać prblemy. Mtywwanie d pdejmwania sbistych wybrów i pstanwień przez ucznia. Uczenie rzwiązywania sytuacji knfliktwych w drdze kmprmisu i dialgu. Zajęcia warsztatwe, lekcje wychwawcze, zajęcia w grupach wychwawczych. Psychlg i pedagg szklny, wychwawcy wychwawczych. Rzmwy z uczniami Uczeń ptrafi radzić sbie z trudnściami wieku młdzieńczeg. Wprwadzenie wychwania zdrwtneg pdczas gdzin wychwawczych i zajęć wychwawczych. Stwrzenie systemu wsparcia dla młdzieży pprzez zintegrwanie szklnej spłecznści. Zajęcia warsztatwe, lekcje wychwawcze, zajęcia w grupach wychwawczych. Wychwawcy klas i grup wychwawczych nauczyciele przyrdy i bilgii, psychlg i pedagg szklny. Rzmwy z uczniami p zakńcznych zajęciach, urczystści i imprezy szklne. Szkła ptrafi identyfikwać uczniów, którzy zetknęli się ze śrdkami uzależniającymi. Nawiązanie współpracy z rdzicami i szkłą macierzystą, plicją. Wprwadzenie spsbów wyszukiwania uczniów, którzy zetknęli się ze śrdkami uzależniającymi. Rzmwa z rdzicami i nauczycielami, zgłszenie na plicję wg prcedur. Wzajemne przekazywanie infrmacji pmiędzy pedaggami. Dyrektr, pedagg szklny, wychwawcy wychwawczych. Wpisy d dzienników.

10 Uczeń ptrafi wymienić skutki używania śrdków psychaktywnych. Organizacja zajęć warsztatwych pwdujących wzrst świadmści skutków używania śrdków psychaktywnych Pszerzanie wiedzy skutkach używania śrdków psychaktywnych przy pmcy mediów (TV, radi, Internet, prasa, itp.). Zajęcia warsztatwe na gdzinach wychwawczych i zajęciach w grupach wychwawczych. Pdanie ciekawych pzycji, prgramów, strn w Internecie, itp. Psychlg i pedagg szklny, wychwawcy wychwawczych, nauczyciele infrmatyki. Ankieta Rzmwy z uczniami Uczeń ptrafi rzwijać własne zaintereswania, znajdywać w śrdwisku alternatywy dla używania śrdków psychaktywnych. Uczenie akceptwanych spłecznie spsbów spędzania czasu wlneg. Uczenie racjnalneg wykrzystania wlneg czasu. Nawiązanie współpracy z rganizacjami i instytucjami pzaszklnymi: ZHP, MOK, bibliteka miejska, teatr. Zajęcia w grupach wychwawczych, udział w imprezach śrdwiskwych. Dyrektr, wychwawcy, pedagg szklny. Prezentacja dzieła kńcweg Rzmwy, sndaże. Uczeń ptrafi radzić sbie z własnymi negatywnymi emcjami raz wyrażać je w spsób akceptwany spłecznie. Stwrzenie systemu wsparcia dla młdzieży pprzez zintegrwanie szklnej spłecznści. Ukazanie wyrażania negatywnych emcji w spsób akceptwany spłecznie. Zajęcia w grupach wychwawczych, uczestnictw w imprezach szklnych. Indywidualne rzmwy Psychlg i pedagg szklny, wychwawcy wychwawczych. Rzmwy Uczeń ptrafi prawidłw reagwać w sytuacjach bycia świadkiem lub dświadczania sytuacji przemcy. Ukazywanie mżliwści i spsbów szukania pmcy w śrdwisku szklnym, dmwym, lkalnym Zajęcia w grupach wychwawczych Indywidualne rzmwy z uczniami Infrmacje umieszczane na gazetkach szklnych Psychlg i pedagg szklny, wychwawcy wychwawczych. Rzmwy z uczniami.

11 III. PROCEDURA EWALUACJI 1. CELE uzyskanie infrmacji przebiegu realizacji prgramu prfilaktyki, pznanie ewentualnych trudnści i braków, które występują w trakcie realizacji, kreślenie nastawienia uczestników (uczniów, nauczycieli) d realizacji prgramu. dknanie ceny w zakresie wiedzy i umiejętnści nabytych przez uczestników prgramu prfilaktyki, uzyskanie pinii (d uczestników, d przedstawicieli śrdwiska lkalneg itp.) wartści realizwaneg prgramu prfilaktyki. zgdnść efektów prgramu z załżnymi celami, zgdnść celów prgramu z ptrzebami (adresatów prgramu, śrdwiska lkalneg itp.), zgdnść wiedzy i umiejętnści nabytych przez uczestników prgramu z zaplanwanymi w prgramie. KRYTERIA EFEKTYWNOŚCI zmniejszenie liczby zachwań (patlgicznych, ryzykwnych) u młdzieży, pprawa klimatu szkły (w zakresie przewidzianym w prgramie), wzrst umiejętnści z zakresu zachwań asertywnych i kmunikacji interpersnalnej u uczniów, wzrst wiedzy z zakresu własnych praw i bwiązków raz Praw Człwieka, wzrst kmpetencji wychwawczych u nauczycieli, rdziców itp. METODY ZBIERANIA INFORMACJI bserwacja, analiza dpwiednich dkumentów szklnych, analiza siągnięć uczniów, wywiady, metda dialgwa itp. badania kwestinariuszwe: ankiety, kwestinariusze badania pstaw, techniki scjmetryczne, wypracwania uczniów, sndaże itp.