Hipoteza bezzatrudnieniowego wzrostu gospodarczego w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego

Transkrypt

1 12 (61) 2014 Pior Miszal Uniwersye Jana Kochanowskiego w Kielcach Hipoeza bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego THE HYPOTHESIS OF JOBLESS ECONOMIC GROWTH IN COUNTRIES WITH DIFFERENT LEVELS OF ECONOMIC DEVELOPMENT Celem niniejszego opracowania jes analiza hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w eorii ekonomii i w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego. Analizie empirycznej poddano kraje należące do zw. gospodarczej Triady (USA, Unia Europejska, Japonia, Chiny, Indie). W arykule wykorzysano meodę badawczą oparą na sudiach lieraurowych z zakresu makroekonomii i finansów oraz meody ekonomeryczne (klasyczna meoda najmniejszych kwadraów Ordinary Leas Squares). Wszyskie dane saysyczne wykorzysane w badaniu miały częsoliwość roczną i obejmowały okres od 1990 roku do 2012 roku. Dane e pochodziły z bazy saysycznej międzynarodowego sowarzyszenia firm The Conference Board Toal Economy Daabase. Na podsawie przeprowadzonych badań ujawniono wysępowanie zjawiska bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w Chinach i Indiach. Naomias w przypadku USA, UE-15 i Japonii swierdzono wsępowanie pozyywnego wpływu wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia. Wyniki przeprowadzonych badań mogą sanowić punk wyjścia do dalszych, szczegółowych analiz zmierzających do skonsruowania sraegii wzrosu i rozwoju gospodarczego kraju, przy jednoczesnym zachowaniu opymalnej równowagi między promowaniem zarudnienia i wzrosu wydajności pracy. Słowa kluczowe: wzros gospodarczy, zarudnienie, prawo Okuna Klasyfikacja JEL: F43, E24, C51 1. Wprowadzenie Związek między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem jes jedną z najczęściej dyskuowanych kwesii zarówno w lieraurze ekonomicznej, jak również w krajowych sraegiach gospodarczych. Syuacja a wynika z faku, że w większości krajów rozwinięych gospodarczo oraz rozwijających się uwidacznia się rwały deficy popyu na pracę i w związku z ym wysępuje chroniczny problem bezrobocia. Ponado, zarudnienie w ych krajach nie rośnie na yle, by w okresie wzrosu gospodarczego przyczynić się do isonego ograniczenia bezrobocia. Sąd pojawią się pilny problem do rozwiązania, jakim jes kwesia zw. bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego (jobless economic growh). Zgodnie z ujęciem eoreycznym, zmiany zarudnienia zależą zarówno od dynamiki wzrosu gospodarczego, jak również od zdolności gospodarki do absorpcji podaży pracy. Poliyka gospodarcza ukierunkowana na zwiększenie sopy zarudnienia 129

2 musi być zaem skierowana na obu ych obszarach, bowiem wysoka dynamika wzrosu gospodarczego nie sanowi sama w sobie gwarancji wzrosu zarudnienia. Celem niniejszego opracowania jes analiza hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w eorii ekonomii i w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego, zaliczanych do zw. gospodarczej Triady (USA, Unia Europejska, Japonia, Chiny, Indie). W arykule wykorzysano meodę badawczą oparą na sudiach lieraurowych z zakresu makroekonomii i finansów oraz meody ekonomeryczne (klasyczna meoda najmniejszych kwadraów Ordinary Leas Squares). Wszyskie dane saysyczne wykorzysane w badaniu miały częsoliwość roczną i obejmowały okres od 1990 roku do 2012 roku. Dane e pochodziły z bazy saysycznej międzynarodowego sowarzyszenia firm The Conference Board Toal Economy Daabase. 2. Wzros gospodarczy, zarudnienie i bezrobocie w eorii ekonomii W lieraurze ekonomicznej zależność między wzrosem gospodarczym i bezrobociem ujmuje się w posaci zw. prawa Okuna 1. Zgodnie z prawem Okuna sosunek wzrosu gospodarczego do spadku bezrobocia (lub wzrosu zarudnienia) nie wynosi jeden do jednego. Okun wierdzi bowiem, że isnieje ylko słaba zależność pomiędzy wzrosem gospodarczym i spadkiem bezrobocia. Mianowicie, prawo Okuna głosi, że jednoprocenowy wzros sopy wzrosu gospodarczego powyżej rendu lub poencjalnego wzrosu gospodarczego prowadzi do spadku bezrobocia jedynie o 0,3 procen. Odwracając ę zależność można swierdzić, że jednoprocenowy wzros bezrobocia będzie oznaczać w przybliżeniu więcej niż rzy procen sra wzrosu gospodarczego. Relacja a oznacza, że empo wzrosu PKB musi być równe poencjalnemu wzrosowi gospodarczemu, by urzymać bezrobocie na sałym poziomie. Zaem, aby zmniejszyć bezrobocie (zwiększyć zarudnienie) empo wzrosu PKB musi być powyżej empa wzrosu produku poencjalnego 2. Im większa elasyczność sopy bezrobocia na zmiany sopy wzrosu PKB (na ogół w przedziale 0,3 0,5), ym większe szanse na redukcje bezrobocia dzięki wzrosowi gospodarczemu. Prawo Okuna można wyrazić przy pomocy poniższego wyrażenia: ( Y Y ') = β ( U U ') + μ (1) gdzie: Y bieżący poziom krajowej produkcji; Y poencjalny poziom krajowej produkcji; U bieżąca sopa bezrobocia; U - nauralna sopa bezrobocia; β wskaźnik Okuna; 1 A. M. Okun, Poenial GNP, is measuremen and significance, Cowles Foundaion, Yale Universiy T. Khemraj, J. Madrick, W. Semmler, Okun s Law and Jobless Growh, Schwarz Cener for Economic Policy Analysis, 3/2006, s

3 μ składnik losowy; analizowany okres. Jes rzeczą oczywisą, iż wzros zarudnienia nie musi oznaczać akiej samej redukcji bezrobocia. Syuacja aka może wynikać ze wzrosu podaży siły roboczej w kraju, w efekcie pojawienia się na rynku nowych osób zawodowo czynnych oraz na skuek napływu zagranicznych pracowników do kraju. Z eoreycznego punku widzenia można wskazać czery różne kombinacje zmian empa wzrosu gospodarczego kraju oraz zarudnienia. Wzros zarudnienia I. Wysoki wzros zarudnienia i niski wzros gospodarczy IV. Wysoki wzros zarudnienia i wysoki wzros gospodarczy II. Niski wzros zarudnienia i niski wzros gospodarczy III. Niski wzros zarudnienia i wysoki wzros gospodarczy Wzros gospodarczy Źródło: R. Islam, The Challenge of Jobless Growh in Developing Counries: An analysis wih Cross-counry Daa, Bangladesh Insiue of Developmen Sudies, Occasional Paper Series, 1/2010, s. 4. Rysunek 1. Alernaywne scenariusze wzrosu gospodarczego i zarudnienia Pierwszy (I) i drugi (II) warian oznaczają niskie empo wzrosu gospodarczego, podczas gdy wariany rzeci (III) i czwary (IV) oznaczają wysępowanie wysokiej dynamiki wzrosu gospodarczego. Co więcej, w rzecim wariancie (III) ma miejsce niski wzros zarudnienia, co oznacza wysępowanie zjawiska bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego (jobless growh phenomenon). Bhora i Ooshuizen wyróżniają rzy różne formy zjawiska bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. Pierwsza forma ma miejsce wówczas, gdy wzrosowi gospodarczemu owarzyszy zerowy lub ujemny wzros zarudnienia. Druga forma analizowanego zjawiska wysępuje wedy, gdy w warunkach wzrosu gospodarczego ma miejsce opóźnienie czasowe wzrosu zarudnienia w sosunku do przyrosu siły roboczej, co prowadzi do wzrosu bezrobocia. Z kolei rzecia forma badanego zjawiska pojawia się wedy, gdy wzrosowi gospodarczemu owarzyszy wzros zarudnienia, ale poniżej pewnego zadawalającego poziomu 3. Jeśli empo wzrosu gospodarczego jes na akim samym poziomie jak dynamika podaży siły roboczej, o z definicji, pojawia się bezzarudnieniowy wzros gospodarczy wedy, gdy wydajność pracy rośnie szybciej niż wzros gospodarczy. 3 H. Bhora, M. Ooshuizen, Evoluion of he Labour Marke , in: H. Bhora, R. Kanboor eds., Povery and Policy in Pos-Aparheid Souh Africa. Cape Town: Human Science Research Council 2006, s

4 Syuacja a może doprowadzić do zmiany względnej ceny pracy i kapiału i w konsekwencji do wzrosu inwesycji w bardziej kapiałochłonnych sekorach gospodarki 4. Z punku widzenia gospodarki kraju jako całości, rozmiary krajowej produkcji są równe iloczynowi zarudnionej siły roboczej i wydajności pracy. Zależność ą można wyrazić w posaci nasępującego równania: Y Y = L L gdzie: L wielkość zarudnienia. Uwzględniając zmiany wyżej wymienionych wielkości, powyższą zależność można zapisać w poniżej posaci: Δ Y = Δ L + Δ P gdzie: Δ zmiany odpowiednich wielkości. P wydajność siły roboczej mierzona jako: L Y Powyższe wyrażenie (3) oznacza, że dynamika wzrosu gospodarczego sanowi sumę wzrosu zarudnienia i wzros wydajności siły roboczej. Sąd wynika, iż zarówno zmiany zarudnienia i wydajności pracy mogą sanowić isone deerminany wzrosu gospodarczego (por. rysunek 2). (2) (3) PKB per capia Wydajność pracy Realna produkcja Podaż siły roboczej Źródło: Opracowanie własne na podsawie B. Ark, E. Frankema, H. Dueweerd, Produciviy and Employmen Growh: An Empirical Review of Long and Medium Run Evidence, Groningen Growh and Developmen Cenre, May 2004, s. 8. Rysunek 2. Wybrane czynniki wzrosu gospodarczego Zakładając wysępowanie sałej dynamiki wzrosu gospodarczego, każdemu wzrosowi sopy zarudnienia musi odpowiadać równy co do wielkość spadek wydajności siły roboczej. Dzieląc wyrażenie (3) przez dynamikę wzrosu gospodarczego orzymujemy nasępujące równanie: 4 M. Alman, Jobless or Job Creaing Growh? Some preliminary houghs, Paper presened a he TIPS/ DPRU Annual Forum, 8 10 Sepember 2003, s

5 ε = 1 Δ P Δ Y (4) gdzie: ε elasyczność zarudnienia na zmiany empa wzrosu gospodarczego, obliczana jako: Δ L ε = Δ Y Wskaźnik elasyczności zarudnienia oblicza się w celu określenia sopnia oddziaływania wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia w danym okresie. Wykorzysując równanie (4) można wskazać różne scenariusze wzrosu gospodarczego i związku między elasycznością zarudnienia oraz zmianami zarudnienia i wydajności siły roboczej. Tabela 1. Elasyczność zarudnienia a zmiany zarudnienia i wydajności pracy Elasyczność zarudnienia Wzros gospodarczy Dodani wzros gospodarczy Ujemny wzros gospodarczy ε<0 Spadek zarudnienia Wzros zarudnienia Wzros wydajności pracy Spadek wydajności pracy 0 ε 1 Wzros zarudnienia Spadek zarudnienia Wzros wydajności pracy Spadek wydajności pracy ε >1 Wzros zarudnienia Spadek zarudnienia Spadek wydajności pracy Wzros wydajności pracy Źródło: S. Kapsos, The employmen inensiy of growh: Trends and macroeconomic deerminans, Inernaional Labour Office, Employmen Sraegy Papers, 12/2005, s. 4. Wskaźnik elasyczności zarudnienia bliski jedności sugeruje, że wzros gospodarczy prowadzi do wzrosu zarudnienia, zaś wskaźnik elasyczności zarudnienia bliski zera wskazuje na niską zależność między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem. Zaem w ym przypadku wysępuje zjawisko bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. 3. Wzros gospodarczy a zarudnienie w świele wyników analiz empirycznych W badaniach empirycznych doyczących wpływu wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia w wybranych krajach w coraz szerszym zakresie bazuje się na wspominanym wcześniej prawie Okuna i analizuje się wpływ cyklicznych zmian empa wzrosu gospodarczego na cykliczne zmiany zarudnienia. W ym celu z szeregów czasowych wyodrębnia się składniki rendu w celu uzyskania składników cyklicznych. Najczęściej ego zabiegu dokonuje się przy pomocy filru Hodricka-Prescoa. W konsekwencji szacowane wskaźniki elasyczności zarudnienia opierają się na zmodyfikowanej wersji współczynników Okuna i oblicza się je według poniższego wzoru: gdzie: * * ( L L ) = α + ϕ ( Y Y ) + μ (5) 133

6 * składnik rendu w analizowanym szeregu czasowym; φ wskaźnik elasyczności zarudnienia na zmiany wzrosu gospodarczego; μ składnik losowy; analizowany okres. Doychczas w lieraurze ekonomicznej przeprowadzono wiele analiz empirycznych doyczących związku miedzy zarudnieniem i wzrosem gospodarczym w wybranych krajach i grupach krajów. Prace e można podzielić na dwie grupy z punku widzenia ujawnionego związku miedzy zarudnieniem i wzrosem gospodarczym. Pierwsza grupa badań wskazuje, że wzros gospodarczy i zarudnienie nie muszą być dodanio skorelowane, a zaem może wysąpić zjawisko bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. Drugą grupę sanowią analizy wskazujące na isnienie silnego i pozyywnego związku między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem. Badania przeprowadzone przez Swane i Visrand wskazują, że średnia elasyczność zarudnienia na zmiany PKB w Szwecji w okresie kszałowała się na poziomie o 0,7% i nie zmieniała się znacząco w miarę upływu czasu 5. Moosa wierdzi, że zarudnienie w większym sopniu reaguje na zmiany empa wzrosu gospodarczego w Sanach Zjednoczonych i Kanadzie, niż w Europie i Japonii. Jego zdaniem różnice e są konsekwencją wysępujących różnic insyucjonalnych, kóre deerminują elasyczność rynków pracy w poszczególnych krajach 6. Podobnie wierdzi Lee, kóry uważa, że wzros gospodarczy wpływa na wzros zarudnienia, przy czym współczynniki oddziaływania wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia różnią się isonie między poszczególnych krajami, co jes konsekwencją isniejącej szywności rynków pracy 7. Co więcej, jak wierdzi Döpke, związek między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem jes asymeryczny, bowiem wpływ wzrosu gospodarczego na wzros zarudnienia różni się w zależności od danej fazy cyklu koniunkuralnego 8. Również Baker i Schmi oszacowali współczynniki Okuna dla krajów członkowskich OECD i podkreślali isone znaczenie wzrosu gospodarczego w krajach parnerskich jako deerminany krajowego zarudnienia 9. Naomias, Piana, Evangelisa i Perani analizowali związek między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem w 36 sekorach produkcyjnych krajów członkowskich grupy G-7 w okresie i doszli do wniosku, że związek pomiędzy badanymi wielkościami, chociaż był dodani, o nie był isony saysycznie A. Swane, H. Visrand, Jobless Growh in Sweden? A Descripive Sudy, Being a Maser's Thesis in Inernaional Economics and Business a Sockholm School of Economics 2006, s I. A. Moosa, A Cross-Counry Comparison of Okun s Coefficien,. Journal of Comparaive Economics, Vol. 24, 3/1997, s J. Lee, The Robusness of Okun s Law: Evidence from OECD Counries, Journal of Macroeconomics, Vol. 22, 2/2000, s J. Döpke, The Employmen Inensiy of Growh in Europe, Kiel Insiue of World Economics Working Paper, 1021/2001, s G. Schmid, Full employmen in Europe: Managing labour marke ransiions and risks, London, Edward Elgar Publishing Inc 2008, s M. Piana, R. Evangelisa, G. Perani, The Dynamics of Innovaion and Employmen: An Inernaional Comparison, Science Technology Indusry Review, 18/1996, s

7 Badania przeprowadzone przez Onaran na grupie ośmiu krajów Europy Środkowej Wschodniej powierdziły wysępowanie pozyywnego wpływu wzrosu gospodarczego na zarudnienie w większości analizowanych krajów, przy czym elasyczność zarudnienia na wzros gospodarczy była sosunkowo niska w krókim okresie. Co więcej, w przypadku Czech, Bułgarii i Rumunii w ujawniono całkowiy brak wpływu wzrosu gospodarczego na zarudnienie 11. Także badania saysyczno-ekonomeryczne przeprowadzone przez Herman doyczące wpływu wzrosu gospodarczego na zarudnienie w Rumunii w okresie powierdziły wysępowanie w ym kraju zjawiska bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego 12. Również Sage analizował współzależności między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem w 11 krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz Wspólnoy Niepodległych Pańsw w okresie Z punku widzenia kszałowania się elasyczności zarudnienia na zmiany wzrosu gospodarczego podzielił on analizowane kraje na rzy grupy. W pierwszej grupie, do kórej zaliczył akie kraje jak Polska, Węgry i Słowenia, wzros zarudnienia wydawał się ściśle powiązany ze wzrosem gospodarczym, co świadczyło o sosunkowo wysokiej elasyczności zarudnienia w ych krajach. W drugiej grupie, do kórej Sage zaliczył kraje bałyckie oraz Słowacje i Rosję, elasyczność zarudnienia była znacznie niższa. Naomias do rzeciej grupy krajów, auor badań zaliczył Bułgarię, Rumunię i Ukrainę i w ym przypadku nie swierdził isonego saysycznie związku pomiędzy zarudnieniem i wzrosem gospodarczym 13. Z kolei zgodnie z prawem Verdoorna-Kaldora, przyspieszenie sopy wzrosu produkcji krajowej o 1% prowadzi zarówno do wzrosu wydajności i zarudnienia o pół punku procenowego. Zaem, im większy wzros wydajności pracy na skuek wzrosu dochodu narodowego, ym większe rudności z ograniczeniem wzrosu bezrobocia. Co więcej, zmiany wydajności pracy wykazują silniejszy wzros w okresie pogłębiania się fazy spadkowej cyklu i słabszy wzros w okresie pogłębiania się fazy wzrosowej, kiedy o ożywienie gospodarcze w największym sopniu przenosi się na rynek pracy 14. Naomias, badania przeprowadzone przez Walerskirchen sugerują, że elasyczność sopy bezrobocia na zmiany zarudnienia waha się w zależności od rozparywanego kraju, w granicach od 0,5 do 0,7. Oznacza o, że udział dodakowych miejsc pracy zajmowanych przez odnoowane w rejesrach osoby bezrobone wynosi od 50% do 70%. Pozosała część dodakowych miejsc pracy (50% - 30%) zajmowana jes przez isniejące w kraju ukrye rezerwy siły roboczej oraz przez pracowników zagranicznych Ö. Onaran, Jobless growh in he Cenral and Easern European Counries, Poliical Economy Research Insiue, Working Paper Series, 165/2008, s E. Herman, The Influence of he Economic Growh Process on Romanian Employmen, Annals of Dunarea de Jos Universiy of Galai 1/2012, s C. Sage, Can he level of employmen be explained by GDP growh in Transiion Counries (heory versus he qualiy of daa),. Inernaional Labour Office, Developmen Policy Group, Geneva 2000, s K. Marczewski, Charakerysyka krókookresowych zmian cyklicznych w Polsce po 1995 r., w: R. Barczyk, L. Kąsek, M. Lubiński, K. Marczewski, Nowe oblicza cyklu koniunkuralnego, PWE, Warszawa 2006, s E. Walerskirchen, The Relaionship beween Growh, Employmen and Unemploymen in he EU. European Economis for an Alernaive Economic Policy Workshop, Barcelona, Spain 1999, S. 3. hp:// [daa dosępu wrzesień 2013] 135

8 4. Wzros gospodarczy i zarudnienie w krajach Globalnej Triady w ujęciu modelowym W lieraurze przedmiou wykorzysuje się wiele różnych modeli ekonomerycznych przy pomocy, kórych próbuje się oszacować wpływ wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia w wybranych krajach. W celu analizy problemayki bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w krajach Globalnej Triady wykorzysano w niniejszym opracowaniu model przedsawiający się nasępującym równaniem: gdzie: Δ L = α + ϖ Δ Y + μ ω wskaźnik elasyczności zarudnienia na zmiany wzrosu gospodarczego. (6) Wszyskie wykorzysane w modelu szeregi czasowe miały częsoliwość roczną i obejmowały okres od 1990 roku do 2012 roku. Dodakowo, wszyskie analizowane zmienne poddano procedurze logarymowania, co umożliwiło uzyskanie liniowego esymaora względem paramerów. W przypadku rzech analizowanych gospodarek równowaga miała miejsce przede wszyskim w warunkach sosunkowo wysokiego wzrosu gospodarczego i wysokiego wzrosu zarudnienia, co oznacza odrzucenie hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. Naomias w przypadku dwóch krajów (Chiny i Indie) równowaga wysępowała w warunkach sosunkowo wysokiego empa wzrosu gospodarczego oraz niskiego empa wzrosu zarudnienia, co wskazywało na wysępowanie hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. Prawidłowości e powierdzają również obliczone współczynniki korelacji miedzy wzrosem gospodarczym i wzrosem zarudnienia w analizowanych krajach w okresie Tabela 2. Współczynniki korelacji miedzy wzrosem gospodarczym i wzrosem zarudnienia w analizowanych krajach w okresie Kraje USA UE-15 Japonia Chiny Indie Współczynnik korelacji 0,87 0,79 0,59-0,56-0,02 Źródło: Opracowanie własne. Zgodnie z danymi przedsawionymi w abeli 2, w rzech badanych gospodarkach (USA, UE, Japonia) obliczone współczynniki korelacji przyjmowały sosunkowo wysokie, dodanie warości, zaś w przypadku Chin i Indii odnoowano ujemne warości współczynników korelacji. Podobne wnioski można wyciągnąć po oszacowaniu równania (6) przy pomocy klasycznej meody najmniejszych kwadraów. Tabela 3. Esymacja równania (6) przy pomocy KMNK, wykorzysane obserwacje (N = 23) Zmienna zależna: ΔL Współczynnik Błąd sand. -Sudena warość p Isoność R 2 USA cons -0, , ,1569 0,00476 *** 0,76 136

9 ΔY 0, , ,2509 <0,00001 *** UE-15 cons -0, , ,2530 0, ,62 ΔY 0, , ,8551 <0,00001 *** Japonia cons -0, , ,8613 0,07676 * 0,28 ΔY 0, , ,3641 0,00294 *** Chiny cons 1, , ,9534 <0,00001 *** 0,31 ΔY -0, , ,1082 0,00532 *** Indie cons 2, , ,5448 <0,00001 *** 0,01 ΔY -0, , ,0780 0,93856 Źródło: Opracowanie własne. Zgodnie z danymi przedsawionymi w powyższej ablicy, w przypadku najwyżej rozwinięych gospodarczo krajów zaliczanych do Globalnej Triady wysępowały dodanie i saysycznie isone warości współczynników elasyczności zarudnienia, przy czym najwyższą warość ego wskaźnika swierdzono w USA. Sąd wynika, iż w przypadku ych krajów wzros gospodarczy przyczyniał się do isonego wzrosu zarudnienia. Naomias ujemne warości współczynników elasyczności zarudnienia swierdzono w przypadku Chin i Indii, przy czym w ym osanim przypadku współczynnik elasyczności zarudnienia był nieisony saysycznie. Zaem, spośród analizowanych krajów, ylko w Chinach i Indiach można mówić o wysępowaniu zjawiska bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. W wielu analizach empirycznych doyczących oddziaływania wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia przyjmuję się funkcję liniową zmian empa wzrosu gospodarczego, co wynika z ławości szacunków i jednoznaczności w inerpreacji. Jednakże, jak wnika z wielu obserwacji, dynamika wzrosu gospodarczego nie ma współcześnie charakeru zmian liniowych 16. Zaem isnieje w ym przypadku konieczność odróżnienia zmian cyklicznych od endencji rozwojowej. W ym celu wykorzysano w pracy filr Hodricka-Prescoa, kóry zakłada, że składnik cykliczny danej zmiennej sanowi różnicę między jej warością bieżącą i warością rendu, kóra jes średnią ważoną przeszłych, obecnych i przyszłych obserwacji. Wówczas wskaźnik elasyczności zarudnienia definiuje się jako procenową zmianę odchylenia wielkości zarudnienia od rendu w sosunku do jednoprocenowej zmiany odchylenia wzrosu gospodarczego od rendu. Powyższą zależność można przedsawić zgodnie z poniższym równaniem: hp _ Δ L = α + ϕ hp _ Δ Y + μ (7) 16 R. Barczyk, Morfologia cykli koniunkuralnych w gospodarkach rynkowych i w sysemach okresu ransformacji, w: R. Barczyk, L. Kąsek, M. Lubiński, K. Marczewski, Nowe oblicza cyklu koniunkuralnego, PWE, Warszawa 2006, s

10 gdzie: hp_δl cykliczne zmiany zarudnienia; hp_δy cykliczne zmiany empa wzrosu gospodarczego; φ współczynnik elasyczności zarudnienia. Podobnie jak w poprzednim modelu, również w ym przypadku wszyskie szeregi czasowe miały częsoliwość roczną i obejmowały okres od 1990 roku do 2012 roku. W przypadku USA, UE-15 i Japonii równowaga wysępowała głównie w warunkach sosunkowo wysokich cyklicznych zmian wzrosu gospodarczego i wzrosu zarudnienia, co ym samym oznaczało odrzucenie hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w ych krajach. Z kolei, w przypadku Chin i Indii równowaga wysępowała zarówno w warunkach sosunkowo wysokich i niskich cyklicznych zmian wzrosu gospodarczego oraz wysokich i niskich cyklicznych zmian zarudnienia, co nie daje jednoznacznej odpowiedzi w kwesii wysępowania lub braku wysępowania hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. Naomias, obliczone na podsawie danych z powyższych rysunków współczynniki korelacji miedzy cyklicznymi zmianami wzrosu gospodarczego i cyklicznymi zmianami zarudnienia w badanych gospodarkach wskazują na brak wysępowania hipoezy bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego w USA, UE-15 i Japonii oraz na wysępowanie ej hipoezy w Chinach oraz Indiach. Tabela 4. Współczynniki korelacji miedzy cyklicznymi zmianami empa wzrosu gospodarczego i zarudnienia w analizowanych krajach w okresie Kraje USA UE-15 Japonia Chiny Indie Współczynnik korelacji 0,84 0,80 0,53-0,61-0,10 Źródło: Opracowanie własne. Podobne wnioski można wyciągnąć po oszacowaniu równania (7) przy pomocy klasycznej meody najmniejszych kwadraów, przy czym warości oszacowanych współczynników oddziaływania cyklicznych zmian wzrosu gospodarczego na cykliczne zmiany zarudnienia były sosunkowo wyższe, niż w przypadku analogicznych wskaźników obliczonych dla całkowiych zmian wzrosu gospodarczego i zarudnienia. Tabela 5. Esymacja równania (7) przy pomocy KMNK, wykorzysane obserwacje (N = 23) Zmienna zależna: hp_δl Współczynnik Błąd sand. -Sudena warość p Isoność R 2 USA cons 0 0, ,0000 1, ,71 hp_δy 0, , ,1373 <0,00001 *** UE-15 cons 0 0, ,0000 1, ,64 hp_δy 0, , ,0796 <0,00001 *** Japonia cons 0 0, ,0000 1, ,28 138

11 hp_δy 0, , ,8962 0,00864 *** Chiny cons 0 0, ,0000 1, ,37 hp_δy -0, , ,5066 0,00210 *** Indie cons 0 0, ,0000 1, ,01 hp_δy -0, , ,4828 0,63422 Źródło: Opracowanie własne. Zgodnie z danymi zaprezenowanymi w powyższej ablicy, można zauważyć, że w przypadku rzech najwyżej rozwinięych gospodarek Globalnej Triady wysępowały dodanie i saysycznie isone warości współczynników elasyczności cyklicznych zmian zarudnienia na cykliczne zmiany wzrosu gospodarczego, a najwyższą warość ego wskaźnika swierdzono w USA. Zaem, wyniki oszacowania wskazują, że w przypadku USA, UE-15 i Japonii zmiany koniunkury gospodarczej prowadziły do isonych zmian zarudnienia. Mianowicie, wzros gospodarczy przyczyniał się do wzrosu zarudnienia w ych krajach, zaś spadek empa wzrosu gospodarczego prowadził do spadku zarudnienia. Z drugiej srony, ujemne warości współczynników elasyczności cyklicznych zmian zarudnienia na cykliczne zmiany wzrosu gospodarczego ujawniono w Chinach i Indiach, jednakże współczynnik elasyczności cyklicznych zmian zarudnienia w Indiach nie był isony saysycznie. Sąd wynika, że ylko w przypadku Chin i Indii można mówić o wysępowaniu zjawiska bezzarudnieniowego wzrosu gospodarczego. Syuacja a mogła być konsekwencją wysępowania w ych krajach silnego szoku echnologicznego obniżającego w rwały sposób pracochłonność wzrosu gospodarczego, co jes dość powszechną syuacją w szczególności w krajach rozwijających się i ransformujących gospodarczo. 5. Zakończenie Wyniki przeprowadzonych w niniejszym opracowaniu badań dosarczają przeglądu analiz eoreycznych i empirycznych doyczących relacji między wzrosem gospodarczym, zarudnieniem oraz wydajnością pracy. O ile wyniki przeprowadzonych badań nie sanowią same w sobie wskazówek i zaleceń pod adresem poliyki gospodarczej, o rezulay analizy mogą sanowić przyczynek do powsania dyskusji doyczącej zakresu oddziaływania wzrosu gospodarczego na zmiany zarudnienia w krajach o różnym poziomie rozwoju gospodarczego oraz czynników deerminujących e współzależności. Ponado, wyniki przeprowadzonych badań mogą być punkem wyjścia do dalszych, szczegółowych analiz zmierzających do skonsruowania sraegii wzrosu i rozwoju gospodarczego kraju, przy jednoczesnym zachowaniu opymalnej równowagi między promowaniem zarudnienia i wzrosu wydajności pracy. W świele przeprowadzonych analiz eoreycznych i badań empirycznych można wskazać na wysępowanie wielu różnych czynników deerminujących współzależności między wzrosem gospodarczym i zarudnieniem. Według Schmid forma wzrosu gospodarczego (eksensywna lub inensywna), jes ważnym czynnikiem 139

12 deerminującym skalę wzrosu zarudnienia w sosunku do wzrosu gospodarczego 17. Zaem, wzros gospodarczy może być konsekwencją wzrosu zasobu czynników produkcji, zn. przede wszyskim siły roboczej i kapiału (wzros eksensywny), lub wzrosu produkywności czynników produkcji (wzros inensywny), lub ewenualnie może wynikać z kombinacji wymienionych powyżej dwóch warianów. Co więcej, zakres oddziaływania wzrosu gospodarczego na zarudnienie różni się w zależności od wielu innych czynników akich jak poziom rozwoju gospodarczego kraju, skala posępu echnicznego, zmiany insyucjonalne związane z rynkiem pracy, poliyka płacowa, ip. Dodakowo, niekórzy ekonomiści podkreślają konieczność rozróżnienia wpływu wzrosu gospodarczego na popy na pracę i na podaż siły roboczej. Twierdzą oni, że elasyczność zarudnienia jes zdeerminowana przez srukurę echnologii i preferencje pracodawców, dlaego eż niewłaściwe jes uożsamianie pracooszczędnych echnologii z redukcją zarudnienia 18. Lieraura Alman M., Jobless or Job Creaing Growh? Some preliminary houghs, Paper presened a he TIPS/ DPRU Annual Forum, 8 10 Sepember Ark B., Frankema E., Dueweerd H., Produciviy and Employmen Growh: An Empirical Review of Long and Medium Run Evidence, Groningen Growh and Developmen Cenre, May Baker, D., Schmi J., The Macroeconomic Roos of High Unemploymen: The Impac of Foreign Growh. Economic Policy Insiue, 1999 hp:// [daa dosępu wrzesień 2013]. Barczyk R., Morfologia cykli koniunkuralnych w gospodarkach rynkowych i w sysemach okresu ransformacji, w: Barczyk R., Kąsek L., Lubiński M., Marczewski K., Nowe oblicza cyklu koniunkuralnego, PWE, Warszawa Bhora H., Ooshuizen M., Evoluion of he Labour Marke , in: Bhora H., Kanboor R. eds., Povery and Policy in Pos-Aparheid Souh Africa. Cape Town: Human Science Research Council Choi Ch., The Employmen Effec of Economic Growh: Idenifying Deerminans of Employmen Elasiciy, FTA, Regional Inegraion, and Developmen, Busan, Korea, December 18-19, Döpke J., The Employmen Inensiy of Growh in Europe, Kiel Insiue of World Economics Working Paper, 1021/2001. Herman E., The Influence of he Economic Growh Process on Romanian Employmen, Annals of Dunarea de Jos Universiy of Galai 1/2012. Islam R., The Challenge of Jobless Growh in Developing Counries: An analysis wih Crosscounry Daa, Bangladesh Insiue of Developmen Sudies, Occasional Paper Series, 1/2010. Kapsos S., The employmen inensiy of growh: Trends and macroeconomic deerminans, Inernaional Labour Office, Employmen Sraegy Papers, 12/2005. Khemraj T., Madrick J., Semmler W., Okun s Law and Jobless Growh, Schwarz Cener for Economic Policy Analysis, 3/2006. Lee J., The Robusness of Okun s Law: Evidence from OECD Counries, Journal of Macroeconomics, Vol. 22, 2/2000. Marczewski K., Charakerysyka krókookresowych zmian cyklicznych w Polsce po 1995 r., w: Barczyk R., Kąsek L., Lubiński M., Marczewski K., Nowe oblicza cyklu koniunkuralnego, PWE, Warszawa G. Schmid, Full employmen in Europe: Managing labour marke ransiions and risks, London, Edward Elgar Publishing Inc 2008, s Ch. Choi, The Employmen Effec of Economic Growh: Idenifying Deerminans of Employmen Elasiciy, FTA, Regional Inegraion, and Developmen, Busan, Korea, December 18-19, 2007, s

13 Moosa I. A., A Cross-Counry Comparison of Okun s Coefficien,. Journal of Comparaive Economics, Vol. 24, 3/1997. Okun A., M, Poenial GNP, is measuremen and significance, Cowles Foundaion, Yale Universiy Onaran Ö., Jobless growh in he Cenral and Easern European Counries, Poliical Economy Research Insiue, Working Paper Series, 165/2008. Piana M., Evangelisa, R., Perani, G., The Dynamics of Innovaion and Employmen: An Inernaional Comparison, Science Technology Indusry Review, 18/1996. Sage C., Can he level of employmen be explained by GDP growh in Transiion Counries (heory versus he qualiy of daa),. Inernaional Labour Office, Developmen Policy Group, Geneva Schmid G., Full employmen in Europe: Managing labour marke ransiions and risks, London, Edward Elgar Publishing Inc Swane A., Visrand H., Jobless Growh in Sweden? A Descripive Sudy, Being a Maser's Thesis in Inernaional Economics and Business a Sockholm School of Economics The Conference Board Toal Economy Daabase, New York, hp:// [daa dosępu wrzesień 2013]. Walerskirchen E., The Relaionship beween Growh, Employmen and Unemploymen in he EU. European Economis for an Alernaive Economic Policy Workshop, Barcelona, Spain 1999, hp:// [daa dosępu wrzesień 2013]. Summary The aim of his sudy is o analyze jobless growh hypohesis in economic heory and in counries wih differen levels of economic developmen. In empirical analysis were used counries of he so-called economic Triad (U.S., EU-15, Japan, China, India). In he aricle were used he research mehod based on he lieraure sudy in he field of macroeconomics and finance and economeric mehods (Ordinary Leas Squares). All saisics used in he sudy had an annual frequency and covered he period from 1990 o These daa came from he saisical daabase of he inernaional associaion of companies - The Conference Board Toal Economy Daabase. On he basis of he sudy i was revealed he phenomenon of jobless growh in China and India. However, in he case of he USA, he EU-15 and Japan i was confirmed he posiive impac of economic growh on changes in employmen. The resuls of he invesigaion can be a saring poin for furher sudies aimed o consrucion of a sraegy for growh and economic developmen in Poland, while mainaining an opimum balance beween he promoion of employmen and labor produciviy growh. Keywords: economic growh, employmen, Okun's law JEL classificaion: F43, E24, C51 Informacje o Auorze: Dr hab. Pior Miszal, profesor nadzwyczajny Uniwersye Jana Kochanowskiego w Kielcach Wydział Zarządzania i Adminisracji miszal@kdami.ne 141