Badania audiometryczne

Transkrypt

1 Audiofonologi Tom IX 1996 Andrzej Czyżewski, Bożen Kostek Instylul Fizjologii i Ptologii Słuchu, Wrszw Zkłd Inżynierii Dźwięku, Polilechnik Gdńsk Mrek Rolnd-Mieszkowski Technicl UniversilY of Nov Scoti, Cnd Gustw Budzyński Zkłd Inżynierii Dźwięku, Politechnik Gdńsk Bdni udiometryczne słuchczy głośnej muzyki Audiometrie Testing of Loud Musie Listeners Streszczenie Jk wskzują liczne bdni. ubytek słuchu może być spowodowny nie tylko hłsem, który z definicji jest dźwiękiem niepożądnym, le może równiez powstć z powodu słuchni głośnej muzyki, kt6r nie jest zkwlifikown do ktegorii niepoządnych diwięk6w. Jednkże nie istnieją stndrdowe metody, n podstwie kt6rych możn by zkwlifikowć dną osobę do grupy ryzyk związnego ze słuchniem głośnej muzyki. Audiogrmy wykonne n podstwie bdni grupy studentów wskzują n systemtyczne obniżnie się czułości nrządu słuchu dl wysokich często tliwości. Nleży podkr~lić, że ubytek typu PTS-stły (Permnent Threshold Shifts) może powstć jko wynik wielokrotnej ekspozycji n hłs, której towrzyszy TfS (Temporry Thresho/d Shifts). czyli czsowe obni:tenie progu słyszeni. W niniejszej prcy przedstwiono hipotezę, kt6rej celem było wyjśnienie, dlczego głośn muzyk powoduje wzrost fyi's wśród niektórych słuchczy, podczs gdy podobne dźwięki mogą być prwie nieszkodliwe dl innych osób. Summry As numerus investigtions indicte, hering loss my be cused nl only by noisc which is n unwnted sound bul myiso occur becuse of listening to lo ud musie, not qulified to the ctegory of unwnted sounds. However, there is no stndrd mesure (ht will ccurtely identify someone who my be regrded s music exposurc high risk individul. Audiogrms of groups of students show systemticlly incresing Pcrmnent Thrcshold Shifts (?TS) round 3 khz frequency. It should be emphsized tht PTS my result s n effcct of numerous exposures to noise ccompnied by TIS (Temporry Threshold Shifts). Although direct reltionship cnnot

2 90 A. C z yżewski, B. Kostek, M. Rolnd-Mieszkowski, G. Budzyński be estblished esily. t ny rte cxposure to higher Jcvel should be voided. A hyphotesis hs becn presented explining why lud musie cuses n increse in PTS mon g some listeners, while exposures to similr sounds my be lmsl hrmless to other people. Bdni udiometryczne słuchczy głośnej muzyki I, PRZEG LĄD BADAŃ W DZIEDZINIE DDZ IAŁYWANIA GŁŚNEJ MUZY KI 91 Istnieje powszechne przekonnie - potwierdzone wynikmi bdń świdczące o tym, że poziomy dźwięku przekrczjące 85 (A) mogą powodowć ubytki słuchu. Bdni tkie dotyczą w szczególności hłsu, który definiowny jest jko dźwięk niepożądny. Wydje się jednk, iż pomimo że muzykę trudno jest zkwlifikowć do grupy dźwięków niepożądnych, to jednk słuchnie głośnej muzyki może również doprowdzić do ubytków słuchu. Dltego też nleży poświęcić więcej uwgi zgdnieniom związnym z tym problemem. Dodtkowo trzeb zwrócić uwgę n fkt, iż częstotliwości, n których pojwi się ubytek słuchu w związku ze słuchniem głośnej muzyki, znjdują się poz podstwowym psmem mowy (głosek), więc często człowiek nie zdje sobie sprwy z zburzeń słuchu. Chociż szkodliwy wpływ hłsu n człowiek jest corz lepiej zbdny i rozuminy, to nwet wśród zwodowych kustyków istnieją wątpliwości co do szkodliwego wpływu słuchni głośnej muzyki. Kilku utorów wyrziło pogląd, że słuchnie głośnej muzyki nie zwsze dje szkodliwe efekty. prli oni swoje opinie n obserwcjch osób, które z rcji swego zwodu zmuszone są do codziennego słuchni głośnej muzyki, jk np. członkowie orkiestr symfonicznych, disc-jokeye, brmni, kelnerzy z klubów nocnych, którzy zchowli prwidłową czułość słuchu. Z kolei inni utorzy wykzli bezpośredni wpływ słuchni głośnej muzyki n stłe obniżnie się progu sły szeni [Clrk 1991; Fern 1991; Royster (i inni) 1991; Woolford 1988]. Ucho może regowć n jeden z kilku sposobów n głośne dźwięki, minowicie: przesunięcie progu związne z dptcją, czsowe (TTS) orz stłe (PTS) obniżenie progu słyszeni [Hwke, Jhn 1987]. Adptcj jest zjwiskiem fizjologicznym i po krótkim okresie jest odwrcln. Związne z nią krótkotrwłe przesunięcie progu jest proporcjonlne do ntężeni i częstotliwości sygnłu pobudzjącego. Przesunięcie progu wywołne zjwiskiem dptcji obejmuje w sposób symetryczny częstotliwości przyległe. Z drugiej strony czsowe obniżenie progu słyszeni (TTS) jest ptologicznym, metbolicznie wywołnym zmęczeniem nrządu Cortiego [tmże]. W przeciwieństwie do zjwisk dptcji efekt TTS jest rozłożonysymetrycznie w stosunku do częstotliwości pobudzeni. W wyniku niecłkowitego ustąpieni efektu TTS może nstąpić stłe obniżenie progu słyszeni (PTS). PTS n ogół obejmuje te sme zkresy częstotliwości, które związne są z TTS [tmże]. W rtykule zostną przedstwione i omówione niektóre eksperymenty związne z wykrywniem ubytku słuchu u osób często słuchjących głośnej muzyki. Jedno z pierwszych nukowych podejść do problemu szkodliwego oddziływni głośnej muzyki zostło podjęte w 1973 r. przez Lichtenberg [1973]. W swojej prcy cytowł on wcześniejsze doniesieni o istnieniu tego problemu, opublikowne przez kilku utorów, orz porównł ich dne z wynikmi włsnych bdń. Wszystkie one były zgodne i prowdziły do wniosku, że głośn muzyk n poziomie powyżej 90 i zwierjąc w swoim skłdzie widmowym w przewżjącym stopniu wyższe częstotli wości może spowodowć znczny ubytek słuchu, jeżeli muzyki tkiej słuch się systemtycznie przez 12- godzin tygodniowo przez pond 4 lt. Procent PTS wykryty u osób zwodowo wykonujących muzykę wynosił 18, l %, ntomist wśród słuchczy wskźnik ten wynosił 34,5% bdnej populcji. Wrto zuwżyć, że ubytki słuchu u słuchczy były liczniejsze niż u osób wykonujących muzykę. Pondto silny efekt PTS (pond ) wykryto u 9% słuchczy [Lichtenberg 1973]. W ltch siedemdziesiątych Leipp przeprowdził brdziej systemtyczne bdni wśród muzyków mtorów [Leipp 1976]. Wyniki, jkie uzyskł, były lrmujące, poniewż w sposób wyrźny wykzły wysoki wskźnik - prwie % zncznego efektu PTS u młodych studentów-muzyków. Kilk nowszych publikcji poprło wymienione rezultty, przedstwione zś wyniki były jeszcze brdziej przekonujące. Nleży zcytowć serię rportów Fern i Hnson, opublikownych w ciągu osttnich dziesięciu lt [Fern 1981; Fern, Hnson 1984; Fern 1991]. Ich bdni były brdzo cenne, poniewż odnosiły się do dzieci i młodzie ż y w wieku 9-25 lt, przeprowdzone były n dużej populcji i obejmowły zrówno słuchczy głośnej muzyki, jk i niesłuchczy. Znleziono znczne wielkości PTS u słuchczy w wieku pond 13 lt. W wielu przypdkch wskźniki PTS były kilkkrotnie wyższe niż wskźniki znlezione uniesłuchczy. Liczbowe wskźniki zwiększły się w kolejnych bdnich, wykonywnych po okresch ciągłej ekspozycji n dziłnie głośnej muzyki. Poczyniono brdzo wżną obserwcję. Zostł on opublikown w nowszym rporcie [Fern 1991], poświęconym pomirom udiometrycznym przeprowdzonym wśród młodzieży słuchjącej głośnej muzyki pop. Minowicie liczb PTS wykryt u bdnej populcji po r był prwie dwukrotnie wyższ niż wśród populcji bdnej przed r Istnienie tendencji wzrostowej w liczbie przypdków ubytków słuchu zostło potwierdzone w później s zych bdnich [Budzynski, Sniewicz 1990]. Inne rporty obdnich przeprowdzonych wśród studentów, n ogół w wieku do 25 lt [Ctlno, Levin 1984; Pnter 1987], przyniosły podobne rezultty do tych opisnych powyżej, gdzie wskźnik PTS u słuchczy głośnej l

3 92 A. Czyżewski, B. Kostek, M. Rolnd -Mieszkowski, G. Budzyński muzyki wynosił ok. %. Rytzner [198 1] wprowdził progrm ochrony słuchu przed hłsem dresowny do dzieci, rodziców, nuczycieli itd. Pod koniec lt siedemdziesiątych przeprowdzono bdni dźwięku wśród młodzieży szkolnej w trzech różnych grupch wiekowych. Wyniki pokzły, że liczb dzieci z przesunięciem progu dl częstotliwości 4 khz wzrst z wiekiem, w 63% przyczyną tego mógł być hłs. Rosnąc liczb przypdków PTS zostł przypisn zwiększonemu dziłniu głośnej muzyki dyskotekowej orz korzystniu ze sprzętu odtwrzjącego w domch lub smochodch, jk również przy słuchniu "Wlkmnów" [Budzynski, Snkiewicz 1990; Kostek (i inni) 1993]. Wiele publikcji poświęcono zobserwownym wysokim wskźnikom PTS u muzyków profesjonlnych grjących w orkiestrch symfonicznych [stri (i inni) 1989; Roysler (i inni) 1991]. Stwierdzono znczne ubytki słuchu u - -60% wśród tej grupy muzyków. Te wyniki miły mniejsze znczenie, poniewż odnosiły się jedynie do młej populcji. bserwcje odnoszące się do muzyków Chicgo Symphony rchestr lub Royl Dnish Theter pozwlją stwierdzić, że ok % muzyków m uszkodzeni słuchu [tmże]. Bdno również wpływ słuchni muzyki przez słuchwki przenośnych mgnetofonów ("Wlkmn"). Wszyscy utorzy byli zgodni co do tego, że może to powodowć zjwisko PTS, jednkże nie uzyskno wyrźnych rezulttów [Budzynski, Snkiewicz 1990; Roysler 1985]. Jest oczywiste, że po tk wielu opublikownych wynikch bdń problem nrżeni słuchu przy słuchniu głośnej muzyki stł się szeroko znny i dyskutowny. Wielu utorów podkreślło społeczne znczenie problemu, jkim jest pogrszjący się słuch wśród młodych ludzi, często nie zdjących sobie sprwy z niebezpieczeństw związnego ze słuchniem głośnej muzyki. Szukno sposobów poprwy tej sytucji orz opisno zgrożeni z nią związne [Budzynski, Snkiewicz 1990; Kostek 1993]. Jednkże pojwił się również opini przeciwn [Wrd 1991], w której zgrożenie to zostło zminimlizowne, rporty zś opublikowne n temt PTS stwierdzonych u muzyków podne zostły w wątpliwość. Jko rgument przeciwko utentyczności PTS wykznych przez wielu utorów u muzyków orkiestr symfonicznych przytoczono zjwisko presbycousis, czyli strzeni się nrządu słuchu z wiekiem. Jednkże tki rgument w odniesieniu do młodych ludzi nie m zstosowni. Powstje pytnie, dlczego w świetle tk wielu rportów n temt zobserwownych PTS wywołnych głośną muzyką problem ten jest ndl trktowny jko otwrty i ndl istnieją opinie przeciwstwne. Wydje się, że odpowiedź nie jest ntury nukowej, może on mieć rczej podłoże ekonomiczne. Interesujący komentrz n temt tego zgdnieni zostł opublikowny kilk lt temu przez Mrtin Polon [1989]. Stwierdził on, że prwie dziesięć lt temu pojwił się seri rtykułów w publikcjch brnży ngrniowej, np. w publikcjch Audio Engineering Society, które zwierły Bdni udiomelryczne słuchczy głośnej muzyki 93 prwie kompletną dokumentcję n temt negtywnego wpływu dźwięków n wysokich poziomch. Zcytowł on listę skutków dl nrządu słuchu i funkcji cłego orgnizmu. Jednkże rtykuły te zostły sceptycznie przyjęte przez brnżę sprzętu udio, któr obwił się, że wiedz o ryzyku związnym z oddziływniem głośnej muzyki może zmniejszyć zyski tej brnży. Wrto pmiętć o uwgch Polon, poniewż dją one odpowiedź n postwione pytnie. II. NWE TECHNIKI W AUDIMETRII Niniejsze prce nd wpływem głośnej muzyki n ubytki słuchu zostły przeprowdzone z pomocą specjlnie przygotownych komputerowych nrzędzi udiometrycznych [Kostek (i inni) 1993; Rolnd-Mieszkowski (i inni) 1993]. Audiometr cyfrowy pozwl n osiągnięcie dokłdnych pomirów, które są wżne przy określniu chrkterystyki zmysłu słuchu. Drugim zś brdzo przydtnym nrzędziem do bdń udio metrycznych jest tzw. tester słuchu, który stnowi płyt CD. Płyt zwier zestw sygnłów wygenerownych z pomocą genertor komputerowego i przeznczon jest do odtwrzni z grmofonu cyfrowego. Zestw tki, posidjący dodtkowo klibrtor słuchwek, zpewni możliwo ść przeprowdzeni podstwowych testówudiometrycznych, jednocześnie stnowi rozwiąznie brdzo dobrze uzsdnione ekonomicznie. dpowiednią pltformą dl komputerowego udiometru może być wielozdniow pltform UNIX. System ten zpewni wszystkie funkcje potrzebne do przetworzeni s ygnłu w czsie rzeczywistym, mnipulowni dnymi itd. prcowny pkiet progrmowy stworzony dl udiometru komputerowego oprty jest n koncepcji modułów [Rolnd-Mieszko wsk i (i inni) 1993]. Wszystkie progrmy zostły npisne w języku progrmowni GNU C z pomocą nrzędzi Interfce Builder. Jeden z tkich modułów stosuje zwnsowny genertor syg nłów. Algorytm tkiego genertor zostł zprojektowny i stworzony z myślą o zstosowniu w wielu dziedzinch, tkich jk psychokustyk, udiologi, ptologi mowy. Wykorzystno nową metodę syntezy cyfrowej o du żej dokłdności dl celów wygenerowni tonów [Rolnd-Mieszko wsk i (i inni) 1993]. Przy zstosowniu wygenerownych w ten sposób tonów dl pomirów udio metrycznych możliwe jest spełnienie śc isłych wymgń technicznych w tej dziedzinie. Stosując ten lgorytm mżn wygenerowć wszystkie częstotliwości tonów z zkresu od, I do 000 Hz przy zchowniu rozdzielczości, I Hz [tmże]. Wysoką jkość syntezy dźwięku uzyskno przy zstosowniu 16-bitowych konwerterów, nstępnie zwiększono ją przez zstosownie techniki ditheringu. N rys. I przedstwiony jest główny interfejs udiometru, n rys. 2 pokzno pnel udiometru, który pozwl n klibrcję

4 94 A. Czyżewski, B. Kostek, M. Rolnd -Mieszkowski, G. Budzyński.._ M -.."..,..- ~ f r ( r""""'''bil -j ~{4IIJ 1; ~ r r r r r r r Ją. ~"",,""~ _,~J ) ~'..-!... -I [.--!..J-Ll ; led I Rys. 1. Główny pnel sterujący udiometru komputerowego ".",.",... I r w r JNVMPIJ.>wI r r,! - r~..,. podłącznych do zestwu słuchwek. Wyniki testów są wykreślne w formie stndrdowego udiogrmu, tk jk przedstwiono to n rys. 3. Biorąc pod uwgę zrówno wymienioną już chrkterystykę techniczną, jk i dobór możliwych do przeprowdzeni testówudiometrycznych w komputerowej stcji udiometrycznej, wydje się, że rozwiąznie to m dużą przewgę nd trdycyjnymi udiometrmi. Wżną cechą jest możliwość ===- QłWl1/1le I~ ris95! ttu~~e~m, P<g$f6i r ' F! r ltt 'M, r hp!ey 'r SPl l... [;;ftłl --"7 I ~~~: '... Rys. 3. Wykres udiometryczny uzyskny z pomocą udiometru komputerowego Bdni udiometryczne słuchczy głośnej muzyki 95 zutomtyzowni testowni progu słyszeni, zwłszcz w przypdku, gdy opertor nie m wysokich kwlifikcji. Pondto przechowywnie dnych umożliwi długoterminowe bdnie pcjent. Zstosownie udiometru komputerowego dobrze ndje się do celów bdwczych związnych z temtem bdń przedstwionych w niniejszym rtykule. III. UBYTKI SŁUCHU U STUDENTÓW W ltch rutynowo zbierne były dne udiometryczne dl grupy studentów (22 lt) rozpoczynjących corocznie trzeci rok studiów i wybierjących specjlność.. inżynieri dźwięku" w Politechnice Gdńskiej de :~~~J: I J St;;;;d~d _!r-- / 1 I ioevition i /,/ r--..- /' / /' Hz Rys. 4. Audiogrmy grupy 12 studentów: !, / _IMen I / Stndrd / 1 I Devition V X /' ~ / I /' Hz b

5 96 A. Czyżewski, B. Kostek, M. Rolnd-Mieszkowski, G. Budzyński ,... } / IMen 1995 V ~ ~ Stndrd I-- Devition /' J V Hz c Celem tej procedury było sprwdzenie zdolności studentów do prcy jko przyszłych inżynierów dźwięku. Dne są przedstwione jko średnie wrtości i stndrdowe odchyleni ubytków słuchu (rys. 4). Postnowiono również przeprowdzić porównnie udiogrmów dl trzech roczników studenckich. Porównnie to zostło przedstwione n rys. 5. Większość studentów wykzuje prwidłowe progi słyszeni dl zkresu niskich częstotliwości, le widoczne są ubytki przy częstotliwości 2 khz i wyższych (6-8 khz). Pondto okzło się, że uwidocznił się zuwżln, pogrszjąc się tendencj dl kżdego kolejnego roku (zob. rys. 5). Z drugiej jednk strony nleży pmiętć, że testown populcj nie był zbyt duż, odchyleni stndrdowe zś obliczne n tej próbce są do pewnego stopni rozproszone A 1995, // 1 l-----"" /' 1994 W l0 r---- f Vh v ~ Hz Rys. 5. Uśrednione udiogrmy dl trzech grup studenckich Bdni udiometryczne słuchczy głośnej muzyki 97 Prwie wszyscy bdni studenci przyznli, że słuchją ngrń z "Wlkmn" lub innych źródeł głośnej muzyki. W większości odnosi się to do głośnej muzyki pop lub innych podobnych rodzjów muzyki. IV. UBYTKI SŁUCHU U PRACWNIKÓW KLUBÓW NCNYCH Znim zostną przedstwione dne eksperymentlne, zcytown będzie hipotez, któr ukzł się w niektórych publikcjch [Budzynski, Snkiewicz 1990; Kostek (i inni) 1993]. Mówi on minowicie, że słuchcz głośnej muzyki, który chce ją słyszeć w pełni, tzn. nie chce się bronić przed siłą dźwięku, nie ktywuje - podświdomie lub dobrowolnie - odruchu obronnego, tk więc jego ucho wewnętrzne jest wystwione n dziłnie dźwięków o wysokim poziomie. W przeciwieństwie do tego słuchcz, który podświdomie broni swój słuch lub chce go obronić, uktywni odruch słuchowy i w konsekwencji zbezpiecz w ten sposób nrząd Cortiego.., o " 12S Hz Rys. 6. Próg słyszeni kelnerki (23 lt) z klubu nocnego (obydwie krzywe uśrednione dl obojg uszu); - przed prcą ; b - po prcy Zprezentown hipotez do pewnego stopni wyjśni różnice w wynikch obserwcji. cytowne przez kilku utorów, n temt PTS wśród różnych bdnych osób. muzyków i słuchczy. Niektórzy z nich bronili się przed głośną muzyką - świdomie lub podświdomie - i w efekcie brdziej skutecznie chronili swoją zdolność słyszeni. W celu sprwdzeni słuszności zprezentownego złożeni utorzy przeprowdzili kilk bdń eksperymentlnych. Przeprowdzono bdnie n dwóch grupch osób słuchjących głośnej muzyki. Pierwsz grup pochodził ze środowisk osób, które z rcji swojego zwodu zmuszone są do codziennego słuchni głośnej muzyki, ntomist drug grup objęł muzyków zespołu rockowego [Bohun 1995]. Grup I skłdł się z trzech prcowników klubów nocnych - wszyscy z nich prcowli w dyskotece trzy dni w tygodniu, sześć godzin dziennie. Grup II skłdł się z czterech I

6 r 98 A, Czyżewski, B. Kostek, M, Rolnd -Mie szkowski, G. Budzyński 5! b Bdni udiometryczne słuchczy głośnej muzyki 5 ~./ "./ b fu Rys. 7. Próg słyszeni disc-jokey (26 lt) z klubu nocnego ( obydwie krzywe uśrednione dl obojg uszu): - przed prc<l: b - p o prcy 5, --- b Hz Rys. 8. Próg słyszeni kelner (25 lt) z klubu nocnego (ob ydwie krzywe uśrednione dl obojg uszu): - przed prcą; b - P o prcy t Hz Rys. 9. Próg słysze ni perkusisty (22 lt) (obydwie krz ywe uśrednione dl obojg uszu): - przed próbą; b - po dwóch go dzinch próby ~ b młodych muzyków - byli to: perkusist, ke ybordzist, gitrzyst bsowy i gitrzyst solowy, przy czym osttni był r, wnież woklistą. Zespół mudni w tygodniu, kżd trw zyczny n ogół orgnizuje swoje próby trzy około trzech godzin. Poziomy dźwięku mierzo ne w czsie tkich prób i występów znjdują się w przedzile 95-1 ( A), N podstwie odpowiedzi fu Rys.. Pró g słyszeni gitrzysty solowego (23 lt) (obydwie krzywe uśrednione dl obojg uszu): - przed próbą; b - po dwóch godzinch próby Rys. 11. de - 5 Próg słyszeni - 5 l /... V ~... ~./ '" Hz Rys. 12. Pró g słyszeni gitrzysty bsowego (23 lt) (obydwie krzywe uśrednione dl obojg uszu): - przed próbą; b - po dwóch godzinch próby "... b t Hz keybordzisty (24 lt) (obydwie krzywe uśrednione dl obojg uszu): - przed próbą; b - po dwóch godzinch próby... '" " I 1. b... / n nkietę żden z bdnych nie zgłosił żdnych przebytych chorób uszu. Również zden z nich nie przechodził wcześniej bdń udiometrycznych. Przeprw dzono testyudiometryczne przewodnictw powietrznego przed!

7 0 A. Czyżewski, B. Kostek, M. Rolnd-Mieszkowski, G. Budzyń ski i po dwóch godzinch przebywni w wrunkch ekspozycji n głośną muzykę [tmże]. Wyniki przedstwiono n rys V. WYNIKI I WNISKI Jk już wcześniej stwierdzono, widoczn jest tendencj obniżeni czułości słuchu wśród studentów bdnych w kolejnych ltch. Wydje się, że konieczne są systemtyczne udiometryczne pomiry słuchu u młodych ludzi. Często jest też tk, że tego rodzju bdni udiometryczne przeprowdzne są po rz pierwszy w przypdku większości tych młodych osób. Z drugiej strony większość studentów (70-90%) nrżon jest n dziłnie głośnej muzyki. Nleży zuwżyć w tym miejscu, że wszystkie rodzje muzyki, której słuchją młodzi ludzi, n ogół zwierją dużą koncentrcję energii dźwięku w wyższych częstotliwośc ich w przeciwień s twie do muzyki klsycznej, w której częstotliwość podstwow i niższe hrmoniczne dźwięków skupiją większość energii widm. Poz tym to włśnie skłdniki wysokich częstotliwości są n ogó ł odpowiedzilne z ubytek słuchu, istnieje bowiem skuteczn brier chroniąc ucho przed hłsem n ni skich częstotliwościch, polegjąc n tzw. refleksie kustycznym [Motler 1972]. Ntomist problemem jest obron przed istotnymi energetycznie skłdnikmi wysokich częstotliwości widm dźwięku. Zestwione udiogrmy prcowników klubów nocnych odzwierciedlją w pewnym stopniu różny sposób percepcji muzyki. Rysunki 6-8 nie pokzują znczących różnic pomiędzy testmi udiometrycznymi przeprowdzonymi przed i po ekspozycji n dziłnie dźwięku. Njwiększe przesunięcie progu nie przekrcz 15 i n ogół miło miejsce tylko dl jednej lub dwóch częstotliwości. Może to być spowodowne ogólnym zmęczeniem. Z drugiej strony kżdy udiogrm wykreślony n rys (b) wykzł znczny TTS u muzyków przebdnych po zkończonej próbie muzycznej. Przejściowy ubytek słuchu zwier wszystkie przebdne częstotliwości, njwiększy ubytek możn zuwżyć dl 6 khz. Pondto czs odd z iływni głośnej muzyki był trzy rzy dłuż szy w przypdku pierwszej grupy niż drugiej. zncz to, że byli oni poddni n jeszcze większe ryzyko ubytku słuc hu niż muzycy. Ten wynik możn potrktowć jko potwierdzenie teorii o podwyższonym ryzyku ubytku słuchu spowodownym przez "pożądny" głośny hłs, do jkiego możn zliczyć głośną muzykę. Generlnie nie m wątpliwości co do fktu, że znczny ubytek słuchu, czyli stłe obniżenie progu słyszeni (PTS), w zkresie co njmniej -, jest często spowodowny długo trwjącym słuchniem głośnej muzyki, tzn. n poziomch pond 90 (A). Sttystycznie odsetek młodych ludzi słuchjących głośnej muzyki, u których wystąpił ubytek słuchu, wynosi -70% bdnej populcji. Bdni udiometryczne słuchczy głośnej muzyki 1 Pondto stwierdzono tendencję stłego wzrostu liczby stwierdzonych PTS u młodych ludzi w ciągu osttnich lt. prócz niewielu przypdków PTS spowodownych przez chorobę większość ubytków słuchu n wysokich częstotliwościch może być związn z dziłniem głośnej muzyki. Poniewż istnieje zgodność co do fktu, że kżdy wychodzący z dyskoteki lub koncertu rockowego odczuw pewne przejściowe przesunięcie progu słyszeni, dltego też konieczne jest egzekwownie istniejących przepisów ochrony przed hłsem. Informcj o zgrożeniu związnym z ndmierną ekspozycją n głośne dźwięki jest wżnym nrzędziem w procesie ochrony słuchu. Pondto testyudiometryczne powinny być przeprowdzne częściej i obejmowć większą grupę młodych ludzi, umożliwijąc wczesne wykrycie symptomów ubytku słuchu. Dodtkowo zstosownie udiometrii cyfrowej oprtej n komputerze, pozwljącej n przeprowdzenie testów udiometrycznych w pełnym zkresie częstotliwości, jk również umożliwijącej przechowywnie dnych, pozwoli n systemtyczne bdni w dziedzinie ekspozycji n hłs. Z kolei stosownie tester sł uchu, którym jest płyt CD, zwierjąc sygn ł y pomirowe, może upowszechnić metody udiometrii i pozwolić n wczesne wykrycie ubytków sł u c hu. Bibliogrfi Bohun K., 1995: The risk of hering lss due to lud musie. [Prc mgistersk]. Zkłd Inżynierii Dtwięku, Politechnik Gdńsk, Gdńsk. Budzynski G., Snkiewicz M.. J 990: Problem of the ggrvting hering-ioss in young people. Proc. 37 pen Scminr on Acoustics, Gdnsk. Ctlno P. J., Levin S. M., 1985: Noise-induced hering lss nd portble fdios with hedphones. "Intern. J. of Peditrie torhinolryngology" 9. Clrk W. W., 1991: Noise exposure from leisure etivities: A review..,j. Aeoust. Soc. Am." 90 (I). Fern R. W., 1981: Hering Levels in sehool ehildren ged 9-12 yers nd yers ssocited Wilh exposure l mplified pop musie nd other noisy etivities. "J. of Sound nd Vibrtion" 74 (I). Fern R. W., Hnson D. R., 1984: Hering level mesurements of students ged yers exposed to mplified pop musie. "J. of Sound nd Vibrtion" 94 (4). Fern R. W., Hnson D. R : Hering level mesurements of students ged 9-16 yers exposed to mplified pop musie. "J. of Sound nd Vibrtion" 95 (3). Fern R. W., 1991: Seril udiometry in young subjeets ged yers exposed to mplified pop musie. "l. or Sound nd Vibrtion" 1 (2). Hwke M., Jhn A. F., 1987: Diseses of the Er-Clinicl nd Pthologic Aspects, N. York: Gower Medicl Publ. Kostek B., Czyzewski A., 1993: An Approch to the Integrted Computer-Bsed Audiometer. 94th Convention AES, Mrch 1993, Berlin. Preprint No "l. Audio Eng. Soe." (Abstr.) 41 (5).

8 2 A. Czyżewski, B. Kostek, M. Rolnd-Mieszkowski, G. Budzyński Kostek B., Czy zew ski A., Budzynski G., Snkiewicz M., Whitehed G., Rolnd~Mieszkowski M., 1993: Sound exposure in the cntertinment business. "Cndin Acoustics" Proc. Issue 21 (3). Leipp E. t 1976: A l'cecute de l hute fidelite. Cnf. des Journees d'etudes. Ed. Rdio, Pris. Lichtcnberg B., 1973: Zur Frge der Horschdigung durch Bet-Musik. [Inug.-DisserttionJ, KicI. Molier A. R. t 1972: The Middle Ef. In: Foundtions or Modern Auditory Theory, 2, N. York: Acdemic Press. stri B., Elier N., Dhlin E., Skylv G., 1989: Hering Impirment in rchestrl Musicins. "Scnd. Audiol." 18. Pnter C. H., 1987: Hering Level. mesurements on students ged yers exposed to disco nd pop musie..,j. Sound nd Vibrlion" 113 (). Polon M., 1989: The po1yester mylh nd wrning boul Ihe effecls of loud sound on your helth. "Studio Sound" 5. Rolnd-Mieszkowski M., Rolnd-Mieszkowski D., 1992: Digitl Generlion of the High Qulity Audio Signls with the NcXT Computer. "Cndin Acou stics", Proc. Issue (3). Rolnd-Mieszkowski M., Rolnd-Mieszkowski D., Czyzewski A., Koslek B., 1993: Digitl Computer-bsed Audiometry: Technicl Considertions nd Clinicl Applictions. "Cndin Acoustics", Proc. Issue 21 (3). Roysler L. H., 1985: Should the Wlkmn Tke Wlk? Sound nd Vibrtion. Roysler D. J., Royster L. H., Kilion M. c., 1991: Sound exposurcs nd hering thresholds of symphony orchestr musicins. "J. Aeoust. Soc. Am." 89 (6). Rytzner B. c., 1981: Schoolchildren nd noise. "Send. Audio!." (4). Wrd W. D., 1991: Hering Loss from Noise nd Musie, 91 AES Conv.. Preprint 3159, New York. Woolford D. H., 1988: Hering Problem s in rchestrs. "Aeousties Austrli" 15, 3.