PROGRAM PROFILAKTYKI DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W POPOWIE

PROGRAM PROFILAKTYKI DLA SZKOŁY PODSTAWOWEJ W POPOWIE 0

SPIS TREŚCI: 1. Podstawa prawna programu.. 2 2. Założenia programu 3 1. Działania w wymiarze szkolnym.. 5 2. Działania w wymiarze klasy.. 6 3. Działania na rzecz indywidualnych osób.. 7 3. Realizowane treści programowe 7 1. Przynależność do różnych grup... 7 2. Postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć... 7 3. Rozwiązywanie problemów... 8 4. Dbanie o zdrowie... 8 5. Dbanie o bezpieczeństwo swoje i innych... 9 6. Profilaktyka cyberprzemocy i środków psychotropowych... 9 4. Przewidziane treści programowe do realizacji w klasach.... 9 1

I. PODSTAWA PRAWNA PROGRAMU Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. Konwencja o Prawach Dziecka - art.3,19. Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2002 r. dot. Ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Rozporządzenie MENiS w sprawie podstawy programowej z dnia 26.02.2002 r. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 24.04.1997 r. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19.08.1994 r. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu z dnia 09.11.1995 r. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26.10.1982 r. Ustawa o Systemie Oświaty. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - art. 72. Kodeks postępowania w sprawach nieletnich. Kodeks postępowania administracyjnego. Prawo rodzinne. Rozporządzenie MEN z dnia 15.01.2001 r. - w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach 2

II. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Profilaktyka to działania, które zapobiegają i uprzedzają występowanie zachowań ryzykownych u dzieci i młodzieży. Program profilaktyki nie skupia się wyłącznie na dostarczeniu informacji o środkach uzależniających i innych zachowaniach ryzykownych (agresja, przemoc, przestępstwa), ale kładzie nacisk na wyuczenie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych: umiejętność radzenia sobie ze stresem, nawiązywania dobrych kontaktów z ludźmi, rozwiązywania konfliktów, umiejętności podejmowania decyzji, szukania wsparcia, udzielania pomocy. Strategie oddziaływań na ucznia obejmują: działania informacyjno-edukacyjne skierowane na kształtowanie postaw, wartości i umiejętności prozdrowotnych, działania wychowawcze zapobiegające występowaniu zjawiska przemocy i agresji w szkole, działania alternatywne związane z organizowaniem zajęć pozalekcyjnych, artystycznych, sportowych, wdrażających młodzież do twórczego i aktywnego życia, działania interwencyjne gwarantujące pomoc: praca indywidualna z uczniem i rodziną, pomoc pedagogiczno-psychologiczna, interwencje wychowawcze w szkole i w domu rodzinnym ucznia, organizowanie zajęć wspierających rozwój, korzystanie z pomocy specjalistów i wolontariuszy. Realizacja programu obejmuje zajęcia w ramach godzin do dyspozycji wychowawcy, spójne tematycznie akcje, imprezy, konkursy, związane z obszarami profilaktyki, dostosowane do poziomu klas. Program profilaktyczny zakłada również podnoszenie umiejętności wychowawczych przez realizatorów programu oraz rodziców. Działania profilaktyczne dostosowane są do potrzeb rozwojowych naszych uczniów, środowiska rodzinnego i lokalnego. Wraz z rozwojem dziecka i jego samodzielności musimy coraz bardziej liczyć się z koniecznością wyposażenia go w umiejętności przewidywania zagrożeń. Obowiązkiem przede wszystkim rodziców ale i nauczycieli jest od najwcześniejszych 3

lat wyposażać dziecko w nawyki unikania, zapobiegania i możliwie sprawnego pokonywania niebezpieczeństw. W szkole zamierzenia te są realizowane poprzez różne oddziaływania wychowawcze. W tych oddziaływaniach mieści się również profilaktyka rozumiana przez nas jako nauka i ćwiczenie umiejętności obrony przed zagrożeniami. Treści profilaktyczne zawsze zajmowały sporo miejsca w programie wychowawczym szkoły. Zgodnie z rozporządzeniem MEN z 26 lutego 2002 roku, wszystkie treści i oddziaływania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców zostały wyodrębnione z programu wychowawczego i tworzą program profilaktyczny. Jako wynikający z programu wychowawczego szkoły, program profilaktyczny tworzy z nim spójną całość i stanowi podstawę wychowania uczniów w naszej szkole. Cele programu profilaktycznego są zbieżne z ogólnowychowawczymi celami szkoły. Pragniemy, by nasi uczniowie umieli odnaleźć swoje miejsce w rodzinie i społeczeństwie, by umieli współżyć z innymi ludźmi, by wszechstronnie się rozwijali, stali się ludźmi kulturalnymi, tolerancyjnymi, odpowiedzialnymi, szanującymi tradycje i wartości ogólnoludzkie. Celem szczegółowym naszego programu jest rozwijanie w uczniach umiejętności radzenia sobie z różnymi trudnymi sytuacjami i problemami, mogącymi sprzyjać sięganiu po alkohol, narkotyki i inne substancje szkodliwe dla zdrowia, uświadomienie uczniom na czym polega prawidłowe zachowanie i postępowanie w szkole i poza nią. Powyższy cel będzie realizowany poprzez: - wplatanie treści profilaktycznych w codzienne życie szkoły, - cotygodniowe spotkania klasowe w klasach IV VI, - realizację ścieżek międzyprzedmiotowych, zwłaszcza ścieżki prozdrowotnej i wychowanie do życia w rodzinie, - organizowanie różnych spotkań ze specjalistami zajmującymi się profilaktyką, - organizowanie zajęć warsztatowych dla uczniów, nauczycieli i rodziców, - wyjazdy na wycieczki klasowe. Program profilaktyczny obejmuje trzy zakresy działań. 1. Działania w wymiarze szkolnym: 4

a) zbudowanie szkolnego systemu, skutecznie zapobiegającego zjawisku agresji i przemocy w szkole; zdobycie i pogłębienie wiedzy nauczycieli na temat zjawiska agresji i przemocy (szkolenia, zbadanie poziomu i zakresu tego problemu w szkole, konsultacje z rodzicami i uczniami) oraz nauka interwencji i reagowania, opracowanie podstaw działania systemu - normy i zasady, procedury, stosowane konsekwencje, zasady współpracy z rodzicami i uczniami, sposób wymiany informacji na temat agresywnych zachowań uczniów, formy dalszej edukacji i pomocy dla wszystkich uczestników, ogłoszenie i wprowadzenie systemu, monitorowanie systemu i jego ewaluacja, diagnoza problemu, szkolenia i grupy wsparcia dla nauczycieli, edukacja rodziców, stworzenie jasnego systemu norm i zasad szkolnych oraz konsekwencji za ich nieprzestrzeganie, punktowy system oceniania zachowania, konferencje i inne akcje szkolne na temat problemu agresji (znęcania się) w szkole, współpraca szkoły ze środowiskiem lokalnym, lepszy nadzór nad uczniami w czasie przerw, atrakcyjne miejsca przerw (boiska szkolne), dyżury dorosłych w niebezpiecznych miejscach i zmniejszenie dostępu do nich, zaufana osoba, do której można zwrócić się w sprawach agresji i przemocy, telefon kontaktowy w sprawach agresji i przemocy. b) zaprezentowanie programu radzie pedagogicznej (przedyskutowanie jego sensu i potrzeby realizacji, oraz struktury, rodzaju i kolejności działań); 5

c) zaprezentowanie programu rodzicom, zaproszenie ich do współpracy, wzbogacanie wiedzy na temat uzależnień na zajęciach psychoedukacyjnych; - pogadanka dla rodziców - konkursy o tematyce profilaktycznej d) przygotowanie materiałów informacyjnych dotyczących zagadnień profilaktycznych i ich prezentacja w gablocie; e) zaangażowanie środowiska lokalnego, związanego z profilaktyką do współpracy; f) udział uczniów w pozaszkolnych imprezach kulturalnych i konkursach o tematyce profilaktycznej (konkursy plastyczne); 2. Działania w wymiarze klasy: a) wspólne ustalenie reguły (zasady) mających na celu zapobieganie przemocy (w tym także jasno określone sankcje), b) przeprowadzenie zajęć profilaktycznych i psychoedukacyjnych dla uczniów, c) regularne rozmowy z uczniami na temat problemów klasowych, d) współpraca uczniów w nauce, e) koncentrowanie się w procesie tworzenia grupy na pozytywnych cechach i właściwościach dzieci, f) organizowanie nauczania z wykorzystaniem metod interakcyjnych, np. pracy w małych grupach, g) nagradzanie dobrych zachowań dzieci. h) wprowadzenie tematyki profilaktycznej na godzinach wychowawczych; i) włączenie się klas do ogólnoszkolnych imprez o charakterze profilaktycznych; j) zapraszanie specjalistów zajmujących się profilaktyką na zajęcia. k) nawiązanie współpracy wychowawców klas z rodzicami i omawianie problemów związanych z ochroną dzieci przed zagrożeniami podczas spotkań klasowych. 3. Działania na rzecz indywidualnych osób. Ten zakres działań dotyczy głównie uczniów wykazujących zaburzenia w zachowaniu, ponieważ uczniowie ci są najbardziej narażeni na uleganie wszelkiego rodzaju nałogom i wpływom. Program profilaktyczny 6

przewiduje przygotowywanie dla takich uczniów we współpracy z rodzicami (rozmowy indywidualne), działania związane z pomaganiem konkretnym osobom ofiarom, sprawcom i świadkom przemocy, kierowanie ich w miarę na specjalistyczne zajęcia. Ponieważ jesteśmy szkołą podstawową, i według naszego rozeznania nie występują wśród naszych uczniów zagrożenia typowe dla starszej młodzieży, tworząc program szczególny nacisk kładliśmy na kształtowaniu osobowości dziecka i wspieranie jego rozwoju oczekując, że młody człowiek o prawidłowo rozwijającej się osobowości będzie mniej skłonny sięgać po narkotyki i inne środki uzależniające. III. REALIZOWANE TREŚCI PROGRAMOWE. 1. Przynależność do różnych grup. Umiejętność obcowania z innymi ludźmi pozwala dziecku wpływać na swoje życie i otoczenie, decyduje o relacjach z rówieśnikami, rodzicami, nauczycielami i innymi dorosłymi. Uczenie reguł i norm współżycia z innymi ludźmi pozwala dostrzegać i szanować potrzeby otoczenia. Budowane w ten sposób udane relacje z innym sprzyjają otwartej komunikacji, a to sprzyja uczeniu się zachowań alternatywnych w stosunku do tych, jakie towarzyszą przemocy i nałogom. 2. Postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć. Tłumienie uczuć, brak umiejętności ich wyrażania są częstą przyczyną, że ludzie żyją w dużym napięciu, a taki stan sprzyja powstawaniu zachowań agresywnych, szukaniu zapomnienia w alkoholu czy narkotykach. Dlatego za ważne uważamy uczenie dzieci rozpoznawania uczuć, umiejętności ich wyrażania, oraz rozumienia i akceptowania uczuć własnych i innych. Będziemy też uczyć radzenia sobie z emocjami. Na zajęciach z tej grupy tematycznej będziemy zajmować się kształtowaniem pozytywnego obrazu własnej osoby pozytywnej samooceny. Poczucie własnej wartości jest bowiem warunkiem koniecznym dla prawidłowego rozwoju każdego człowieka. Mała samoświadomość jaki jestem. jakie są moje mocne strony, może spowodować, że dziecko jest podatne na wszelkie wpływy najczęściej negatywne. Naszym zadaniem profilaktycznym będzie dawanie dzieciom możliwości doświadczenia, że są wyjątkowe, niepowtarzalne, lubiane. Będziemy stwarzać sytuacje, w których dzieci będą mogły przeżywać sukcesy w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi. 7

3. Rozwiązywanie problemów. Przeżywanie trudności i konfliktów stanowią naturalne zjawisko w kontaktach między ludźmi. Z różnych powodów konflikty są nieuniknione i błędne jest przekonanie, że są czymś niepożądanym, złym, świadczącym o niedojrzałości emocjonalnej. Nie można tez udawać, w obawie przed utratą czyjejś sympatii, że konflikt nie istnieje. Taka postawa utrudnia porozumienie. Podstawowym warunkiem rozwiązania konfliktu jest uświadomienie sobie istniejącej różnicy zdań, a także własnych uczuć i innych. Celem naszych oddziaływań w tym zakresie będzie nauka rozstrzygania problemów i podejmowania samodzielnych decyzji i analizowanie przyczyn powstawania konfliktów i szukanie sposobów ich rozwiązania. Naszym przesłaniem jest tez uświadomieni uczniom, ze ludzie mają prawo do popełniania błędów. 4. Dbanie o zdrowie. Wychodząc z założenia, że istnieje ścisły związek między ciałem a psychiką pragniemy rozwijać u dzieci świadomość tego, że zdrowie ma ogromny wpływ na nasze życie. Będziemy rozwijać pragnienie troszczenia się o nie, oraz pokazywać sposoby dbania o nie. Dostarczymy również uczniom klas starszych (IV-VI) elementarnych informacji na temat środków uzależniających przyczyn i skutków ich zażywania. Przedstawianie tego typu zagadnień w klasach młodszych uważamy za zbyt wczesne. W tym zakresie działań będziemy też budować umiejętności przeciwstawiania się presji otoczenia. Analizując przedstawione zagadnienia wyraźnie widać, że nie jest możliwe oddzielenie treści profilaktycznych od wychowawczych. Wynika to stąd, że treści z zakresu sprawowania obu tych funkcji często przenikają się wzajemnie, warunkując swoje powstanie czy uzasadniając istnienie. Jednak pewne zagadnienia bardziej niż inne mieszczą się w prezentowanym programie. Dlatego też nie chcąc powielać treści zawartych w programie wychowawczym, prezentując główne treści programowe do realizacji w klasach wybraliśmy jedynie te, które naszym zadaniem mają kluczowe znaczenie dla realizacji celów profilaktycznych. 5. Dbanie o bezpieczeństwo swoje i innych. Umiejętność zachowania się w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu, a przede wszystkim umiejętność prawidłowego postępowania i zachowania się w szkole, przejazdów autobusem szkolnym, wycieczek szkolnych ma ogromny wpływ na kształtowanie postaw, dbałość o bezpieczeństwo swoje i innych. Zapoznanie uczniów z zasadami prawidłowego postępowania w takich sytuacjach w dużej mierze pozwala 8

uniknąć zagrożeń. Dążenie do sytuacji, w których interwencje wobec zachowań agresywnych będzie szybka i skuteczna, co spowoduje znaczne zmniejszenie się ich liczby i zapobieganie przeradzaniu się w agresję i przemoc. 6. Profilaktyka cyberprzemocy i środków psychotropowych. Zapoznanie uczniów z bezpiecznym korzystaniem z zasobów Internetu oraz zasadami publikowania prywatnych danych na profilach społecznościowych. Informowanie uczniów i rodziców o organizacjach zajmujących się ofiarami cyberprzemocy. Uświadamianie uczniów i ich rodziców o zagrożeniach zażywania środków psychotropowych. IV. PRZEWIDYWANE TREŚCI PROGRAMOWE DO REALIZACJI W GRUPACH/KLASACH. Grupa/ Główne treści programowe. Klasa 1. Kształtowanie osobowości dziecka i wspieranie jego harmonijnego rozwoju. 2. Stworzenie klimatu zaufanie miedzy nauczycielem i dzieckiem. Grupa 3. Zapewnienie opieki, wspomaganie gotowości radzenia sobie z trudnościami w grupie rówieśniczej. 3,4 i 5 latki 4. Zdobywanie wiedzy i umiejętności w zakresie zdrowia, higieny osobistej i otoczenia. 5. Zdobywanie wiedzy na temat bezpieczeństwa w życiu dziecka- ukazywanie zagrożeń życia codziennego i zapobieganie niebezpieczeństwom. 6. Zdobywanie umiejętności ułatwiających osiągniecie sukcesu na starcie z edukacja szkolną. 9

Klasa I Klasa II 1. Integracja - adaptacja ucznia do nowych warunków i pełnienia nowej roli, - wspólne ustalenie reguł, zasad mających na celu zapobieganiu przemocy, w tym jasne określenie sankcji. 2. Zasady zgodnego współżycia w klasie i innych grupach ( np. koleżeńskich) 3. Rola, jaką pełni dziecko rodzinie, pokazanie znaczenia rodziny. 4. Rozpoznanie i nazywanie uczuć swoich i innych. 5. Akceptowanie uczuć. 6. Troska o zdrowie (higiena, odpowiedni ubiór, uprawianie sportu, bezpieczne zabawy). 7. Hasło OBCY jak radzić sobie kontaktach z obcymi. 8. Jesteśmy bezpieczni w szkole i w domu (bezpieczeństwo w sieci, bezpieczeństwo w gospodarstwie). 9. Co to jest złość? 10. Jak sobie radzić z agresją i przemocą? 1. Doskonalenie umiejętności współżycia w grupie i przestrzegania zasad wspólne ustalenie reguł, zasad mających na celu zapobieganiu przemocy, w tym jasne określenie sankcji. 2. Dlaczego się kłócimy i skarżymy? 3. Jak rozładowywać napięcia między uczniami? 4. Dostrzeganie różnic i podobieństw między ludźmi. 5. Doświadczanie sytuacji, w których uczniowie są ważni, niepowtarzalni. 6. Sukces, co może być sukcesem moim, kolegów. 7. Odkrywanie uczuć swoich i innych ludzi. 8. Umiejętność wyrażania uczuć i jak można zmieniać uczucia 9. Jak radzić sobie w sytuacjach gdy jest nam bardzo źle? 10

Klasa III 10. Troska o zdrowie co korzystnie wpływa na mój organizm, co mi szkodzi. 11. Jak bezpiecznie używać lekarstw? 12. Nie boję się, wiem jak postępować. 13. Co to jest złość? 14. Jak sobie radzić z agresją i przemocą? 1. Docenianie znaczenia wzajemnej pomocy. 2. Umiejętność dzielenia się z innymi. 3. Jakie wsparcie możemy otrzymać w rodzinie, w klasie i jakie wparcie możemy dać innym? 4. Kontrolujemy nasze uczucia. 5. Doskonalenie stosunków klasowych wspólne dyskutowanie o problemach klasy i wspólne poszukiwanie rozwiązań- wspólne ustalenie reguł, zasad mających na celu zapobieganiu przemocy, w tym jasne określenie sankcji. 6. Dbanie o zdrowie poznawanie równowagi ciała i zdrowia (nadwaga, otyłość, wady postawy). 7. Poznanie zasad bezpiecznego zażywania lekarstw. 8. Poznanie niektórych roślin trujących i zasad postępowania z roślinami niewiadomego pochodzenia. 9. Postępuję prawidłowo zasady BHP w gospodarstwie. 10. Co to jest złość? 11. Jak sobie radzić z agresją i przemocą? Klasa IV 1. Jaki jestem docenianie samego siebie i innych? 2. Jak radzić sobie z emocjami i co można zrobić, by zmienić zły nastrój? 3. Plotka dlaczego szkodzi? 11

4. Różnice i podobieństwa w stylu życia różnych ludzi. 5. Jak traktujemy innych znaczenie pomagania tym, którzy czują się inni? 6. W jaki sposób inni ludzie wpływają na nasze zachowanie i postawy? 7. Jak radzić sobie w trudnych sytuacjach i do kogo zwracać się o pomoc (pierwsza pomoc) wspólne ustalenie reguł, zasad mających na celu zapobieganiu przemocy, w tym jasne określenie sankcji? 8. Nie musimy być agresywni. 9. Dlaczego ludzie podejmują ryzykowne decyzje? 10. Umiem odmawiać trudna sztuka mówienia nie. 11. Potrzeby naszego organizmu. 12. Nasze nawyki jaki mają wpływ na nasze zdrowie. 13. My i nikotyna co wiemy o szkodliwości palenia papierosów. 14. Zapobiegamy zachowaniom niebezpiecznym (pierwsza pomoc). 15. Jak dochodzi do przemocy? 16. Jak pomagać i jak się bronić? Klasa V 1. Grupy do których należymy jakie znaczenie ma dla nas przynależność do określonej grupy. 2. Jakie są moje relacje z rodzicami? 3. Co rozumiem pod pojęciem przyjaźń jakim jestem przyjacielem, jakiego chciałbym przyjaciela? 4. Jak lepiej rozumieć innych nie wyciągajmy pochopnych opinii? 5. Uważne słuchanie innych warunkiem lepszego poznania (ćwiczenia komunikacji niewerbalnej). 6. Jak ważne jest współdziałanie w grupie? 12

7. W czym jestem dobry moje mocne strony? 8. Jak mogę poprawić swój nastrój? 9. Jak zaspakajam swoje potrzeby? 10. Szanuję potrzeby innych. 11. Zachcianki nie wszystko możemy mieć. 12. Okazywanie uczuć radzenie sobie z trudnymi uczuciami wspólne ustalenie reguł, zasad mających na celu zapobieganiu przemocy, w tym jasne określenie sankcji. 13. Podejmowanie różnych decyzji co muszę zrobić najpierw (pierwsza pomoc). 14. Błędne i ryzykowne decyzje. 15. Jak rozwiązujemy problemy? 16. My i alkohol co wiemy o alkoholu. 17. Uzależnienie od alkoholu. 18. Chcę być zdrowy szukanie zdrowego stylu życia (ćwiczyć każdy może). 19. Wiem jak należy postępować w sytuacjach zagrożeń. 20. Jak dochodzi do przemocy? 21. Jak pomagać i jak się bronić? 22. Jesteśmy odpowiedzialni za wypowiadane słowa i składane obietnice. Klasa VI 1. Dlaczego ważne jest dobre myślenie o sobie? 2. Każdy człowiek przeżywa lęki i niepokoje. 3. Jak radzić sobie ze wstydem? 13

4. Moje problemy i sposoby ich rozwiązywania. 5. Zmiany jakie zachodzą w moim życiu. 6. Jakim chcę zostać człowiekiem? 7. Różnice w zachowaniu i odczuwaniu chłopców i dziewcząt. 8. Przyjaźń jak ją pielęgnować. 9. Zyski i straty wynikające z przynależności do określonych grup jak grupa wpływa na wzajemne postawy i odczucia. 10. Chcę być asertywny. 11. Umiem poradzić sobie z naciskiem grupy wspólne ustalenie reguł, zasad mających na celu zapobieganiu przemocy, w tym jasne określenie sankcji. 12. My i narkotyki co wiemy o narkotykach? 13. Jak narkotyki wpływają na nasz organizm? 14. Dlaczego ludzie sięgają po narkotyki? 15. Umiemy udzielić pierwszej pomocy. 16. Jak dochodzi do przemocy? 17. Jak pomagać i jak się bronić? Przewidujemy weryfikację programu po roku pod kątem realizacji celów, atrakcyjności treści dla uczniów i ewentualnych trudności. 14