GIMNAZJUM im. KAROLA WOJTYŁY S Z K O L N Y P R O G R A M P R O F I L A K T Y K I Gimnazjum im. Karola Wojtyły w Brzozie 2016/17 Szkolny Program Profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb ich środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym.
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM IM. KAROLA WOJTYŁY W BRZOZIE NA ROK SZKOLNY 2016-2017 GIMNAZJUM IM. KAROLA WOTYŁY w BRZOZIE PROFILAKTYKA jest procesem wspierającym zdrowie przez umożliwienie ludziom uzyskania pomocy potrzebnej im do konfrontacji ze złożonymi, stresującymi warunkami życia oraz przez umożliwienie jednostkom osiągania subiektywnie satysfakcjonującego życia. Profilaktyka w szkole powinna wynikać głównie ze świadomości niepowodzeń w realizacji działań wychowawczych i zagrożeń dla prawidłowego procesu wychowania. Skuteczne działania zapobiegające problemom dzieci i młodzieży powinny kompleksowo uwzględniać doświadczenia nowoczesnej profilaktyki skoncentrowanej na jednostce, rodzinie, grupie rówieśniczej, szkole lokalnej społeczności, szerokim społeczeństwie. PODSTAWY PRAWNE DO WPROWADZENIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W RAMACH SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art. 72. 2. Konwencja o Prawach Dziecka- art.3, 19, 33. 3. Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996r. Nr 67, poz.329 z późniejszymi zmianami). 4. Rozporządzenie MENiS z dnia 26. 02. 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr.51, poz. 458). 5. Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola i publicznych szkół (Dz. U. Nr.10 z 2002r., poz. 96). 6. Rozporządzenie MENiS z dnia 19.07.2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia str.2
w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (DU. Nr 121 z 2002r., poz. 1037). 7. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego. 8. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 9. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii. 10. Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV. 11. Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 lutego 2007 o potrzebie budowy atmosfery wychowawczej Polsce. Szkolny program profilaktyczny został stworzony w odniesieniu do: 1. Szkolnego programu wychowawczego (wzór absolwenta) istotny dla określenia celu i zadań szkolnego programu profilaktyki 2. Szkolnego programu nauczania istotny dla określenia i zawartości treściowej SPP ( czyli jakich umiejętności uczy się młody człowiek i jaką wiedzę nabywa, która dotyka treści ważnych z profilaktycznego punktu widzenia). 3. Wewnątrzszkolnego systemu oceniania- istotny dla planowania metod i form realizacji działań profilaktycznych oraz świadomość tego co w szkole wolno, a co nie (danie uczniowi możliwości brania współodpowiedzialności za własny rozwój). CELE: 1. Tworzenie miłej i ciepłej atmosfery w szkole. 2. Ograniczenie zachowań agresywnych w szkole. 3. Stworzenie przyjacielskich więzi między nauczycielami, a uczniami. 4. Wzmacnianie poczucia własnej wartości. 5. Nauka i ćwiczenia zachowań asertywnych. 6. Wzbudzanie w uczniach odpowiedzialności za zdrowie swoje i innych. 7. Uczenie uczniów radzenia sobie ze stresem. 8. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych. 9. Uczenie uczniów pozytywnego myślenia. 10. Wskazanie na szkodliwość używek oraz ukazanie zagrożeń,jakie niosą za sobą uzależnienia. 11. Propagowanie zdrowego stylu życia. str.3
12. Wskazywanie pożądanych wzorców zachowań. 13. Wykształcenie krytycyzmu w stosunku do prasy młodzieżowej i innych masmediów. 14. Projekcje filmów o tematyce prozdrowotnej. 15. Wskazywanie pomysłów na ciekawe spędzanie czasu wolnego. 16. Budowanie więzi ze szkołą przez wszechstronne oddziaływanie na uczniów. 17. Szeroko pojęta pedagogizacja rodziców. FORMY PRACY: 1. Oddziaływanie niewerbalne ( poprzez obserwację zachowań grona pedagogicznego w stosunku do siebie i uczniów). 2. Oddziaływania werbalne ( pogadanki, wykłady, rozmowy, dyskusje, debaty). 3. Zajęcia grupowe. 4. Rozmowy indywidualne. METODY PRACY: 1. Godziny do dyspozycji wychowawcy klasy. 2. Spotkania z pedagogiem i psychologiem szkolnym. 3. Spotkania z funkcjonariuszami policji. 4. Spotkania z rodzicami. 5. Spotkania pozalekcyjne z wybraną młodzieżą. WSKAZÓWKI DO REALIZACJI CELÓW: 1. W realizacji zamierzonych celów zadaniem szkoły będzie stworzenie środowiska szkolnego przyjaznego uczniowi, z atmosferą ciepła, życzliwości, zrozumienia i tolerancji. Dzięki temu nasza szkoła będzie miejscem, w którym młodzież poczuje się bezpiecznie, będzie chętniej do niej uczęszczała i coraz aktywniej uczestniczyła w jej życiu. 2. Praca z młodzieżą nad prawidłową komunikacją powinna polegać na uczeniu przekazywania informacji w sposób nie naruszający praw drugiego człowieka. Szczególnie ważne jest nauczenie młodych ludzi komunikacji niewerbalnej, a co jest z tym związane optymalnego funkcjonowania w społeczeństwie. str.4
3. Należy uczyć młodzież radzenia sobie ze stresem i umiejętnego szukania pomocy w sytuacjach zagrożenia zdrowia fizycznego i psychicznego. 4. Uczniom, którym rodzina i najbliższe środowisko nie dostarczają odpowiednich wzorców i możliwości rozwoju, należy wskazać wartościowe oferty spędzania czasu wolnego, tworzyć warunki do korzystania z nich, a także wyrównywać braki występujące w tym zakresie. 5. Zadaniami, które należy wypracować z uczniem w celu umiejętności nawiązania kontaktu z drugą osobą są: empatia czyli, współodczuwanie, znalezienie punktu wspólnego z rozmówcą, utrzymanie kontaktu wzrokowego z rozmówcą, stosowanie pytań otwartych, stworzenie miłej i bezpiecznej atmosfery pozbawionej napastliwości i wulgaryzmów. 6. Asertywność, to umiejętność dzięki, której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, uczucia i przekonania nie lekceważąc innych ludzi co w efekcie jest niesłychanie ważne podczas nacisków grupy rówieśniczej dotyczących zachowań destrukcyjnych. 7. Wzmacnianie poczucia własnej wartości u uczniów można dokonywać poprzez wykazanie zainteresowania każdym uczniem, witanie się z uczniami w sposób serdeczny z uśmiechem, rozmawianie z uczniami na tematy osobiste poruszane przez uczniów, czy podkreślanie dobrych stron ich zachowania. Podnoszeniu poczucia własnej wartości służy również słuchanie uczniów, zwracanie się do nich po imieniu, szukanie u każdego szczególnych umiejętności, a także dzielenie się z rodzicami pozytywnymi uwagami o dziecku. 8. Należy uczynić wszystko, aby uczniowie patrząc na kontakty interpersonalne pracowników Gimnazjum mieli świadomość, że wszystkie wartości związane z poszanowaniem drugiego człowieka mają przełożenie w życiu codziennym szkoły. 9. Uczeń powinien być traktowany jako pełnoprawny uczestnik życia społecznego szkoły z jego przywilejami i obowiązkami przez wszystkich pracowników Gimnazjum. ZADANIA SZKOŁY 1. Wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia. 2. Integracja wychowania i kształcenia. 3. Zachowanie proporcji między wiedzą, a umiejętnościami i wychowaniem. 4. Akcentowanie podmiotowości ucznia, czyli prymat potrzeb ucznia nad wymogami przedmiotowymi. 5. Oddziaływanie na ucznia przez nauczyciela pełniącego funkcję modelową, dydaktyczną, instruktażową oraz wychowawczą. 6. Pomoc rodzicom borykającym się z trudnościami dydaktyczno-wychowawczymi ich dzieci poprzez dawanie wsparcia i wskazówek do dalszej pracy z dzieckiem lub skierowanie do odpowiednich instytucji wspierających szkołę i rodziców. str.5
I. Diagnoza środowiska szkolnego 1. Wykorzystane narzędzia badawcze mające na celu diagnozę niepożądanych zachowań uczniów: a) ankieta dla rodziców, b) ankieta dla uczniów, c) obserwacja zachowania uczniów, d) rozmowy z rodzicami i uczniami, e) analiza frekwencji w dziennikach lekcyjnych, f) analiza dokumentacji pedagoga i psychologa, g) wywiady z wychowawcami klas, nauczycielami i personelem szkoły. 2. Analiza otrzymanych wyników, ustalenie mocnych stron oraz głównych obszarów zagrożenia. 3. Opracowanie programu profilaktyki i działań interwencyjnych i wyznaczenie osób odpowiedzialnych za ich realizację. II. Obszary zagrożenia 1. Zebrane materiały i obserwacje społeczności uczniowskiej pozwoliły wyłonić następujące obszary zagrożenia: - łatwa dostępność do substancji zmieniających świadomość (alkohol, narkotyki, leki psychotropowe i inne), - problem wagarów, - palenie papierosów, - sporadyczne problem kradzieży na terenie szkoły, - duże różnice w zakresie posiadanej wiedzy między poszczególnymi uczniami powodujące konflikt interesów i potrzeb trudności z wykorzystaniem potencjału intelektualnego poszczególnych uczniów, - rodziny w trudnej sytuacji materialnej, - agresja nastolatków (drobne bójki, wymuszenia, pomówienia, obrażanie, nękanie), - zjawisko eursieroctwa, - przemoc internetowa. str.6
III. Kierunki działań profilaktycznych i interwencyjnych 1. Opracowanie programu wychowawczego szkoły w oparciu o przepisy prawne i zgodnego z założeniami statutu szkolnego 2. Profilaktyczne działania szkoły mające na celu eliminację wyodrębnionych problemów a) doskonalenie umiejętności i pogłębianie wiedzy nauczycieli i wychowawców klas oraz pedagoga i psychologa szkolnego w zakresie prowadzenia działań profilaktycznych, b) uaktualnianie zasady-procedur postępowania wychowawców i nauczycieli w konkretnych sytuacjach (modernizowanie ich w razie potrzeby), c) wdrażanie jasnego systemu zachowania ucznia (globalny system oceny zachowania ucznia przez wszystkich pracowników szkoły z decydującą oceną wychowawcy), d) współpraca z samorządem uczniowskim i włączenie go realizację programu wychowawczego, e) systematyczne organizowanie zajęć profilaktycznych przez pedagoga, psychologa i wychowawców klas dla uczniów (uaktywnienie społeczności uczniowskiej, propozycje działań pro społecznych, propozycje spędzenia czasu wolnego), f) organizowanie spektakli o tematyce profilaktycznej, g) współpraca z rodzicami przekazywanie wiedzy na temat zagrożeń, włączanie ich w życie szkoły, h) wyposażanie biblioteki szkolnej w fachową literaturę z zakresu profilaktyki, i) współpraca z policją - zajęcia prewencyjne dla młodzieży i rodziców, szkolenia dla nauczycieli, szybka interwencja w sytuacjach kryzysowych, zabezpieczanie imprez szkolnych, j) współpraca z GOPS-em w zakresie pomocy materialnej dla uczniów, k) zapewnienie uczniom ciekawych możliwości spędzenia wolnego czasu (oferta zajęć pozalekcyjnych), l) zachęcanie uczniów do udziału w różnorodnych akcjach na rzecz szkoły i środowiska, m) kształtowanie systemu wartości we współpracy z rodzicami, n) systematyczne omawianie, w ramach rad pedagogicznych, efektów realizacji planu profilaktycznego w szkole, wprowadzanie korekt, o) ewaluacja planu wychowawczego ze szczególnym uwzględnieniem profilaktyki. str.7
IV. Plan działań profilaktycznych CZYNNIKI RYZYKA CZYNNIKI CHRONIĄCE (ZADANIA DO REALIZACJI) ODPOWIEDZIALNI EFEKTY ODDZIAŁYWAŃ Agresja słowna i fizyczna. Zachowania aspołeczne mające formy przemocy emocjonalnej, słownej i psychicznej (np. zastraszanie, poniżanie, wykluczenie). Omówienie z uczniami etiologii, mechanizmów oraz metod radzenia sobie z agresją. Zapoznanie uczniów z obowiązującymi w szkole regulaminami oraz Katalogiem Paw i Obowiązków Ucznia. Organizowanie zajęć warsztatowych z zakresu kluczowych kompetencji społecznych. Projekcja na godzinach wychowawczych I innych zajęciach dostępnych filmów profilaktycznych, np. Przemoc i agresja. Jak się im przeciwstawić?, Asertywność. Sztuka bycia sobą. Indywidualne konsultacje i opieka psychopedagogiczna. Organizowanie spotkań z funkcjonariuszem Wydziału Prewencji i Wykroczeń Kryminalnych KMP na ww. tematy, np. Sankcje prawne nieletniego za popełnione wykroczenia I czyny karalne, Odpowiedzialność karna młodzieży wchodzącej w konflikt z prawem. Organizowanie różnorodnych form spędzania czasu wolnego: pozalekcyjne zajęcia sportowe, kółka zainteresowań, imprezy szkolne i klasowe, wyjścia do kina, teatru itp. Organizowanie zajęć terapeutycznych i dyrektor, wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog szkolny, Zwiększenie umiejętności radzenia sobie z emocjami, stresem w sytuacjach kryzysowych. Zwiększenie współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym w oddziaływaniach profilaktycznych. Poszerzenie wiedzy rodziców/prawnych opiekunów, nauczycieli i uczniów dotyczącej odpowiedzialności prawnej nieletniego. Skuteczne zapobieganie szerzeniu się agresji i przemocy, minimalizowanie ich skutków. str.8
socjoterapeutycznych. Zapoznanie uczniów z dostępną w bibliotece lekturą dotyczącą poruszanych problemów. Zapoznanie z procedurami i przepisami prawnymi dotyczącymi ucznia jako ofiary i sprawcy przemocy. Przeprowadzanie szkoleń dla rodziców podczas zebrań z rodzicami. Dostarczenie informacji rodzicom na temat różnych przejawów agresji wśród młodzieży i jej przyczyn. Ścisła współpraca wychowawców, nauczycieli, pedagoga, psychologa, dyrekcji ze środowiskiem lokalnym. Zjawisko cyberprzemocy, zagrożenia płynące z niewłaściwego korzystania z mediów (Internet, TV, radio, video, czasopisma) Diagnozowanie środowiska pod kątem zagrożenia cyberprzemocą. Organizowanie zajęć warsztatowych, godzin wychowawczych, udział w akcjach i kampaniach profilaktycznych, np. Jak bezpiecznie poruszać się w sieci?. Organizowanie wycieczek, rajdów, koncertów, wystaw, i innych form zajęć pozalekcyjnych jako alternatywy spędzania czasu wolnego. dyrektor, wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog szkolny, Uświadomienie zagrożeń wynikających z przebywania w sieci. Poznanie alternatywnych, pozytywnych form spędzania czasu wolnego. Nabycie umiejętności świadomego korzystania ze środków masowego przekazu. Zwiększenie czujności rodziców/ opiekunów prawnych na wszelkie niebezpieczeństwa wynikające z korzystania z mediów. Uświadomienie rodzicom zagrożeń wynikających z niekontrolowanego str.9
Palenie papierosów, picie alkoholu, środki psychoaktywne Podejmowanie tematyki profilaktycznej, programów prewencyjnych lub ich elementów dotyczących problematyki antynikotynowej i antyalkoholowej. Projekcja na godzinach wychowawczych i innych zajęciach dostępnych filmów profilaktycznych. Udział w akcjach promujących zdrowy styl życia. Wzmocnienie kontroli w miejscach, w których uczniowie podejmują zachowania ryzykowne. Przygotowanie referatów, prezentacji, projektów edukacyjnych przez uczniów na temat zagrożeń płynących z uzależnień. Organizowanie różnorodnych form spędzania czasu wolnego: pozalekcyjne zajęcia sportowe, kółka zainteresowań, imprezy szkolne i klasowe, wyjścia do kina, teatru itp. Udział w zajęciach oferowanych przez instytucje świadczące pomoc w zakresie profilaktyki i terapii uzależnień np. BORPA. Informowanie rodziców/ opiekunów prawnych o ofercie instytucji pomocowych. Zapoznanie uczniów z dostępną w bibliotece lekturą dotyczącą poruszanych problemów. Organizowanie szkoleń, warsztatów, spotkań mających na celu dostarczenie nauczycielom wiedzy o profilaktyce uzależnień. dyrektor, wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog szkolny, pielęgniarka szkolna, korzystania z mediów przez ich dzieci. Uświadomienie zagrożeń wynikających z kontaktu z substancjami psychoaktywnymi. Wzrost świadomości wychowawczej rodziców w zakresie profilaktyki. Uświadomienie konsekwencji prawnych związanych z łamaniem prawa dotyczącego posiadania środków odurzających. Nierealizowanie obowiązku Diagnozowanie przyczyn nieusprawiedliwionej dyrektor, Diagnoza indywidualnych potrzeb str.10
szkolnego. absencji szkolnej uczniów. Przeprowadzanie wywiadów środowiskowych w celu ustalenia sytuacji socjalnej oraz warunków wychowawczych dziecka. Systematyczna współpraca z kuratorami zawodowymi dla nieletnich i społecznymi. Monitorowanie frekwencji uczniów. Wystosowywanie upomnień do rodziców, którzy zaniedbują obowiązek regularnego posyłania dzieci do szkoły. Uświadamianie rodzicom konsekwencji dotyczących zaniedbań w zakresie sprawowania władzy rodzicielskiej. Dostosowywanie wymagań edukacyjnych do możliwości uczniów, udzielanie w zależności od indywidualnych potrzeb stosownej pomocy w celu zapobiegania niepowodzeniom szkolnym, a w konsekwencji nieusprawiedliwionej absencji. Zapoznanie uczniów z Katalogiem Praw i Obowiązków ujętych w Statucie. Kierowanie wniosków z prośbą o wydanie stosownych zarządzeń opiekuńczych lub wychowawczych w przypadku stwierdzania rażących zaniedbań w wykonywaniu władzy rodzicielskiej. wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, pracownik socjalny, GOPS, Kurator sądowy, ucznia, określenie przyczyn jego niepowodzeń szkolnych oraz dostosowanie odpowiednich form pomocy przynoszą wymierne efekty w postaci systematycznej realizacji obowiązku szkolnego dziecka oraz poprawy wyników w nauce. Zaburzenia w zdrowym stylu życia, a przede wszystkim odżywianiu: ( diety restrykcyjne: bulimia, anoreksja). Omawianie zagadnień dot. prawidłowego odżywiania na lekcjach biologii, wychowania fizycznego, wychowania do życia w rodzinie, edukacji dla bezpieczeństwa oraz na godzinach wychowawczych: dyrektor, wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, Zwiększenie świadomości na temat prawidłowego odżywiania. Zdobycie umiejętności rozwiązywania problemów str.11
- prawidłowe odżywianie ( anoreksja, bulimia, diety restrykcyjne), - higiena, - czynny i bierny wypoczynek, - pierwsza pomoc przedmedyczna. Udział w programie promocji zdrowia Trzymaj formę. Propagowanie aktywności ruchowej: - organizacja wycieczek szkolnych -aktywny udział w imprezach sportowych, (np. Dzień Sportu) oraz w zawodach szkolnych i międzyszkolnych. psycholog szkolny, pielęgniarka szkolna, i pokonywania trudności związanych z okresem dojrzewania. Wiedza na temat chorób XXI wieku i zagrożeń z nimi związanych. Uświadomienie znaczenia aktywności fizycznej dla rozwoju młodego organizmu. Poznanie alternatywnych, pozytywnych form spędzania czasu wolnego. Dewastacja mienia szkolnego Kradzieże na terenie szkoły Zapoznanie uczniów ze Statutem szkoły i obustronne respektowanie jego przepisów. Przestrzeganie i poszanowanie obowiązujących na terenie szkoły regulaminów. Zapoznanie młodzieży z odpowiedzialnością prawną dotyczącą dewastacji w miejscach publicznych (zajęcia prowadzone przez funkcjonariuszy KMP). Dbanie o wystrój sal lekcyjnych, korytarzy oraz sprzętu i wyposażenia szkoły. Wyposażenie każdego ucznia w osobną szafkę zamykaną na kłódkę, zamykanie dyrektor, wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog szkolny, pracownicy obsługi p. woźni, nauczyciele W-F, Zwiększenie umiejętności radzenia sobie z emocjami, stresem w sytuacjach kryzysowych. Zwiększenie współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym w oddziaływaniach profilaktycznych. Poszerzenie wiedzy rodziców/prawnych opiekunów, nauczycieli i uczniów dotyczącej odpowiedzialności prawnej nieletniego. Skuteczne zapobieganie zniszczeniom mienia szkolnego. Skuteczne zapobieganie kradzieżom na terenie szkoły. str.12
Uczniowie w trudnej sytuacji materialnej szatni w-f. Ostrzegawcze rozmowy z uczniami (o nie noszeniu cennych rzeczy, pieniędzy i telefonów lub ciągłym ich pilnowaniu ich. Oddawanie cennych rzeczy na lekcji wf nauczycielowi na przechowanie). W razie zaistnienia kradzieży na terenie szkoły natychmiastowe powiadomienie rodziców i policji. Refundacja obiadów. Udostępnienie komputerów uczniom pod opieką nauczyciela informatyki. Dofinansowanie wyjść i imprez klasowych dla najuboższych przez Radę Rodziców, zwolnienie z opłat. Pomoc finansowa rodzinom. wszyscy nauczyciele GOPS Rada Rodziców Wyrównanie szans edukacyjnosocjalnych dzieci z rodzin mniej zamożnych. Walka z głodem. Ewaluacja programu profilaktyki. Pod koniec roku szkolnego przeprowadzona będzie ewaluacja programu za pomocą ankiety. Osobami ankietowanymi będą rodzice oraz uczniowie naszego gimnazjum oraz analiza teczek wychowawców, pedagoga i psychologa dotyczących przewinień i wykroczeń, jakich dopuścili się uczniowie. Uzyskane wyniki posłużą do analizy przeprowadzonych działań, ich skuteczności oraz potrzeby wprowadzenia ewentualnych zmian. Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum im. Karola Wojtyły w Brzozie został uchwalony w porozumieniu przez Radę Pedagogiczną w dniu 15 września 2016 r. (uchwała RP nr 8/2016/17 ) i Radę Rodziców w dniu 15 września 2016 r. (uchwała RR nr 3/2016/17 ). str.13