Program profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 20 im. Tadeusza Rejtana w Katowicach na lata 2010-2015
Program Profilaktyczny Szkoły Podstawowej nr 20 w Katowicach został opracowany zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi: - Rozporządzeniem MENiS dnia 26.02.2002r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, - Rozporządzenie MENiS z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej i wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, - Ustawą z dnia 26.10.1982r. O wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi - 4 ust.1pkt.3, - Ustawą z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Dziennik Ustaw nr 75 z dnia 1997r. poz. 468, - Ustawą z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego. Dziennik Ustaw nr 111 z 20 października 1994r. poz. 535. Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowy styl życia. Jest działaniem zapobiegającym niepożądanym zjawiskom w rozwoju jednostki (przeciwko czemuś). Profilaktyka skupia się na przeciwdziałaniu złu. Powinna wspierać wychowanie, nie może być od niego oderwana, ani też nie może go zastąpić. Najskuteczniejszą profilaktyką jest dobre wychowanie! Tak więc profilaktyka i wychowanie są ze sobą ściśle powiązane. Z jednej strony wychowanie pełni rolę nadrzędną, nadającą profilaktyce sens. Z drugiej zaś strony profilaktyka, poprzez swoje działanie zapobiegawcze i korekcyjne, tworzy warunki do sprawnej realizacji procesu wychowawczego. Mając na uwadze powyższe informacje, a także wnioski z przeprowadzonej diagnozy wstępnej zawarte w raporcie MJPS powstał program profilaktyki opracowany na bazie Programu Wychowawczego Szkoły Podstawowej nr 20 w Katowicach. Wstępna diagnoza wskazała na szczególne czynniki ryzyka, które powodują niewłaściwe postawy, bądź zagrożenie nieprzystosowaniem społecznym. Należą do nich: WARUNKI RODZINNE o przynależność do niższej klasy społecznej o konflikty rodzinne o dezorganizacja rodzinna o zaburzenia w komunikowaniu się PROBLEMY EMOCJONALNE o maltretowanie w dzieciństwie 2
o niedojrzałość emocjonalna o stresujące zdarzenia życiowe o niska samoocena o brak kontroli emocji PROBLEMY SZKOLNE o niepowodzenia w nauce KONTEKST EKONOMICZNY o bezrobocie o skrajna nędza OPÓŹNIENIE ROZWOJU o inteligencja poniżej normy o deficyt uwagi o trudności w czytaniu o brak odpowiednich nawyków i umiejętności związanych z pracą. Powyższe mechanizmy są niejednokrotnie głównym źródłem agresji wśród naszych dzieci, sprzyjają powstawaniu uzależnień od narkotyków, alkoholu, nikotyny itp. Utrwalane złe nawyki i przyzwyczajenia mają duży wpływ na zdrowie i kształtowanie jakości życia oraz kontakty interpersonalne uczniów. Wyżej wymienione zagrożenia i sytuacje potęgują się mając odpowiednie podłoże jakim jest bezrobocie, idąca za nim bieda lub pogoń za pieniądzem, co w ostatnim czasie nasiliło się w naszej dzielnicy na skutek likwidacji głównych zakładów pracy na tym obszarze. Narasta również w rodzinach alkoholizm, przestępczość, niewydolność wychowawcza będąca źródłem zaniedbania, agresji i przemocy wśród dzieci. ZDIAGNOZOWANIE ROZMIARÓW I NATĘŻENIA ZJAWISKA W SZKOLE W celu prawidłowego rozpoznania problemu w szkole zdiagnozowano środowisko poprzez: ankietę skierowaną do uczniów klas I VI, rozmowy z uczniami, rodzicami, obserwację zachowań uczniów podczas przerw, imprez, wycieczek itp. analizę skarg kierowanych do szkoły dotyczących niewłaściwych zachowań naszych wychowanków, 3
analizę dokumentów szkolnych, opracowanie wyników ankiet, wyciąganie wniosków i tworzenie nowych zadań do realizacji w programie profilaktycznym. Analiza wyników diagnozy wstępnej wskazała problemy w szczególności wymagające działań naprawczych. Zaliczyć do nich trzeba: nieprzestrzeganie przez rodziców procedur związanych z absencją dzieci, agresję fizyczną i słowną dzieci, bezpieczeństwo dzieci na terenie szkoły i poza nią, problem kultury odżywiania się i spożywania posiłków przez uczniów, organizacja czasu wolnego wychowanków, CEL PROGRAMU: Stworzenie profilu absolwenta naszej szkoły posiadającego następujące cechy: przyjmowanie odpowiedzialności za swoje postępowanie i naukę, rozwijanie własnych zainteresowań i uzdolnień, rozwiązywanie konfliktów w sposób negocjacyjny i współdziałania w zespole. Poprzez realizację celów szczegółowych: KSZTAŁCENIE POSTAW SPOŁECZNO MORALNYCH, PROPAGOWANIE WŁAŚCIWYCH METOD ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW INTERPERSONALNYCH I WSPÓŁDZIAŁANIA W ZESPOLE PRZECIWDZIAŁANIE AGRESJI I NIWELOWANIE MIEJSC NIEBEZPIECZNYCH W SZKOLE POPULARYZACJA ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I EFEKTYWNEGO WYKORZYSTYWANIA WOLNEGO CZASU ŚCISŁE PRZESTRZEGANIE WYPRACOWANYCH PRZEZ SZKOŁĘ PROCEDUR POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH TRUDNYCH WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI I SPOŁECZNOŚCIĄ LOKALNĄ 4
ZADANIA PROGRAMU I FORMY REALIZACJI Opracowany program obejmuje działania dla poziomu klas I-III i klas IV-VI. Realizowany będzie przez nauczycieli, wychowawców, realizatorów Środowiskowego Programu Profilaktycznego Bądźmy razem, pedagoga,, higienistkę szkolną, pracowników obsługi, dyrektora szkoły, instytucje wspomagające. Uczestnikami programu będą uczniowie, rodzice, rada pedagogiczna, partnerzy ze środowiska. Program będzie realizowany poprzez następujące formy działań: - przeprowadzenie diagnozy wstępnej, - zajęcia lekcyjne, godziny wychowawcze prowadzone metodami aktywnymi, - realizację zajęć w ramach środowiskowego Programu Profilaktycznego Bądźmy razem, - zajęcia pozalekcyjne dla uczniów potrzebujących pomocy, - pogadanki dla dzieci i rodziców, - prelekcje dla dzieci i rodziców przeprowadzone przez higienistkę, pedagoga szkolnego, pracowników straży miejskiej, policji, - konkursy plastyczne i literackie, - apele, quizy, imprezy szkolne, - pokazy filmów, - konferencje szkoleniowe rady pedagogicznej, - spotkania nauczycieli i przedstawicieli instytucji wspomagających tj. MOPSu, sądu, Świetlicy Środowiskowej, policji, - korzystanie z elementów programów profilaktycznych zawartych w Banku Programów Profilaktycznych. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA Uczeń potrafi zachować się adekwatnie do sytuacji i miejsca. Uczeń zna sposoby radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, wie do kogo może zwrócić się o pomoc. Uczeń staje się odpowiedzialnym członkiem społeczności szkolnej. Uczeń wyraża potrzebę działania w grupie rówieśniczej. Uczeń uczestniczy w zajęciach pozalekcyjnych. Uczeń potrafi ocenić swoje mocne i słabe strony. Uczeń zna swoje prawa i obowiązki oraz przestrzega ich. 5
Uczeń zna normy dobrego zachowania i według nich postępuje. Uczeń zna zagrożenia współczesnej cywilizacji. Uczeń zna techniki radzenia sobie ze stresem. Uczeń rozpoznaje swoje emocje i próbuje nad nimi panować. Uczeń stara się w sposób właściwy rozwiązywać problemy i konflikty. Uczeń rozróżnia wartości od antywartości. Uczeń czuje się bezpiecznie w szkole. Zmniejsza się wskaźnik agresji słownej i fizycznej wśród uczniów. Wzrasta wskaźnik frekwencji. Nie ma w szkole uczniów niedostosowanych społecznie. Uczniowie promują zdrowy styl życia (odżywianie i jego kultura, higiena, rozkład dnia). Uczeń troszczy się o życie i zdrowie własne oraz innych osób. Uczeń przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny. Uczeń spędza wolny czas aktywnie. 6
Program profilaktyki rok szkolny 2010-2015 Cele szczegółowe Zadania Sposób realizacji Uwagi WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI I SPOŁECZNOŚCIĄ LOKALNĄ 1. Zaznajamianie uczniów z prawami i obowiązkami człowieka, dziecka i ucznia, oraz wdrażanie ich do samorządności. Realizacja Dekalogu Zasad obowiązujących w szkole z zespołami klasowymi i na poszczególnych zajęciach oraz przestrzeganie ich. Wybór samorządów klasowych. Kampania wyborcza i wybory do samorządu szkolnego. Zapoznanie uczniów z zasadami WSO i ścisłe jego przestrzeganie przez nauczycieli i przez uczniów. 2. Kształtowanie u uczniów umiejętności przydziału zadań, uświadamiania praw i obowiązków członków rodziny. Zapoznanie uczniów i rodziców z procedurami postępowania w sytuacjach trudnych. 7
Cykl zajęć na temat roli rodziny w życiu człowieka realizowanych w ramach WDŻWR, j. polskiego, religii i zajęć kształcenia zintegrowanego. Wybór członków sekcji klasowych. Wybór członków samorządów uczniowskich i szkolnych. 3. Uświadamianie przynależności, pogłębianie więzi ze środowiskiem lokalnym. Pogadanki Czy znasz swoją dzielnice i miasto?; Zabytki mojego miasta? w ramach godzin wychowawczych, historii i j. polskiego, edukacji regionalnej, zajęć kształcenia zintegrowanego. Udział w imprezach organizowanych przez partnerów w środowisku. (np. Muzeum Historii Katowic, Skansen, CAL Załęże, MBP, MDK, Pałac Młodzieży w Katowicach) Organizacja przedstawień o tematyce patriotycznej Udział uczniów w imprezach o tematyce regionalnej. 8
9
KSZTAŁCENIE POSTAW SPOŁECZNO-MORALNYCH PROPAGOWANIE WŁAŚCIWYCH METOD ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW INTERPERSONA-LNYCH I WSPÓŁDZIAŁANIA W ZESPOLE 1. Kształtowanie i pogłębianie postaw patriotycznych jako fundamentu kreującego osobowość ucznia. Pogadanki w ramach lekcji wychowawczych, historii, j. polskiego, zajęć edukacji regionalnej, religii i kształcenia zintegrowanego. -Poznawanie i rozumienie znaczenia symboli narodowych i religijnych; - Duma z bycia Polakiem; - Pogłębianie szacunku do historii Unii Europejskiej, Polski, małej ojczyzny - regionu, szkoły; - Zwrócenie szczególnej uwagi na rolę patrona, sztandaru szkoły w kształtowaniu postaw patriotycznych. Rozbudzanie w uczniach poczucia więzi patriotycznych poprzez - udział i organizowanie uroczystości i apeli rocznicowych (właściwa postawa, odpowiedni strój ) - nauka pieśni patriotycznych, - wycieczki do Muzeum Historii Katowic, Muzeum Śląskiego - odwiedzanie miejsc pamięci narodowej w mieście i regionie, Tematyka godzin lekcyjnych dotycząca definiowania wartości ze szczególnym uwzględnieniem tematów dotyczących prawidłowo rozumianej przyjaźni i 10
2. Zapoznanie uczniów z pojęciem wartości. sprawiedliwości oraz szacunku dla siebie i drugiego człowieka tak ważnych przy dokonywaniu oceny siebie i innych. Cykl lekcji na temat tolerancji w ramach WDŻWR, j. polskiego i kształcenia zintegrowanego,religii, g. wychowawczych Przestrzeganie przez uczniów i nauczycieli norm i zasad obowiązujących w szkole (w tym frekwencja, WSO, regulaminy). 11
3.Kształtowanie u uczniów wrażliwości na potrzeby innych ludzi. Pogadanki na temat pomocy osobom słabszym, chorym i potrzebującym oraz wrażliwości na los osób niepełnosprawnych i cierpiących i samotnych. Zorganizowanie klasowych samopomocy koleżeńskich, a także pomocy w ramach zajęć klubu działającego jako jeden z elementów Środowiskowego Programu Profilaktycznego Bądźmy Razem. 12
Organizacja różnorodnych akcji pomocy ( zbieranie darów rzeczowych zabawek, materiałów piśmienniczych, prezentów świątecznych, słodyczy) na rzecz dzieci z domu dziecka, pogotowia opiekuńczego 4. Uwrażliwianie uczniów na los i egzystencję zwierząt w najbliższym otoczeniu. Kontynuacja tradycji związanej z organizowaniem spotkań z pensjonariuszami Domu Opieki Społecznej oraz Domu Pomocy Społecznej nr 7 w Katowicach - nawiązanie współpracy z Fundacją Śląskie Hospicjum dla dzieci w Pszczynie. 5.Wdrażanie uczniów do kulturalnego zachowania się w różnych okolicznościach i miejscach. Udział uczniów szkoły w akcjach na rzecz: - potrzebujących, - dzieci w trudnej sytuacji materialnej, - akcjach charytatywnych np. Góra Grosza. 13
- akcja charytatywna WOŚP, I T y możesz zostać św. Mikołajem, PCK. Opieka nad zwierzętami znajdującymi się w klaso - pracowniach przyrody akcje zbierania darów na pożywienie i wymianę klatek, Akcja Ratujemy Konie, współpraca ze Stowarzyszeniem Gaja Organizowanie akcji wsparcia na rzecz zwierząt ze schroniska zbiórka misek, kocy, pożywienia. Pogadanki z uczniami nt. właściwego zachowania się i wyglądu w różnych sytuacjach i miejscach wyjścia z uczniami do teatru, kina, muzeum, biblioteki itp. ŚCISŁE PRZESTRZEGANIE WYPRACOWANYCH PRZEZ SZKOŁĘ PROCEDUR POSTEPOWANIA W SYTUACJACH TRUDNYCH 1. Zapoznanie uczniów i rodziców z wypracowanymi przez szkołę procedurami postępowania w sytuacjach trudnych. 2. Ścisłe przestrzeganie procedur i wyciąganie konsekwencji. Pogadanki na lekcjach wychowawczych i zebraniach z rodzicami. Analiza zeszytów uwag, dzienników lekcyjnych Nagradzanie uczniów za zaangażowanie w życie szkoły. 14
Ćwiczenia związane z właściwym zachowaniem się w sytuacjach zagrożenia. PRZECIWDZIAŁANIE AGRESJI I NIWELOWANIE MIEJSC NIEBEZPIECZNYCH W SZKOLE 1. Realizacja Programu przeciwdziałania agresji w szkole: W trosce o szczęśliwe dzieciństwo - Stop przemocy. 2. Realizacja ogólnopolskiej kampanii Szkoła bez agresji. 3. Realizacja akcji Zachowaj Trzeźwy Umysł. 4. Realizacja Środowiskowego Programu Profilaktycznego Bądźmy razem Pogadanki na lekcjach wychowawczych. Apele informacyjne. Akcja plakatowa. Dzień sportu, Dzień dziecka. Wycieczki, wyjścia w ramach programów. 5. Dodatkowe dyżury nauczycieli w szatniach. 6. Zajęciach z wolontariuszami. POPULARYZACJA ZDROWEGO STYLU ŻYCIA I EFEKTYWNEGO WYKORZYSTYWANIA WOLNEGO CZASU 1. Wpajanie uczniom zasad higieny osobistej i higieny otoczenia. Pogadanka dotycząca roli i zasad higieny, sposobów pielęgnacji, schorzeń, pasożytów skóry. Pogadanka dotycząca estetyki i higieny ubioru. Cykle lekcji dotyczące higieny okresu dojrzewania Warsztaty dla dziewcząt klas VI,,Miedzy nami kobietkami 2. Stworzenie poprawnych warunków sanitarno- Dbałość o estetyczny wygląd 15
higienicznych na terenie szkoły. 3. Wdrażanie uczniów do prawidłowego organizowania dnia. pomieszczeń sanitarnych, uzupełnianie środków czystości w toaletach. Zapewnienie równomiernego rozłożenia zajęć lekcyjnych w ciągu tygodnia uwzględniającego czas pobytu ucznia w szkole i rodzaju przedmiotów w ciągu dnia. Uwzględnienie norm higienicznych przy zadawaniu prac domowych. 4. Zapoznanie z zagrożeniami jakie stwarzają środki masowego przekazu, gry komputerowe, Internet i sposobami zapobiegania im. Zajęcia na poziomie kształcenia zintegrowanego w ramach WDŻWR oraz ścieżki czytelniczo-medialnej : rozsądne korzystanie z technologii informacyjnej i multimedialnej. Zachęcanie rodziców do wspólnego spędzania czasu wolnego z dziećmi i ukazywanie korzyści z tego wynikających w ramach zebrań z rodzicami. Wywieszenie harmonogramu zajęć dodatkowych na tablicy informacyjnej. 16
5. Zagospodarowanie wolnego czasu uczniów poprzez przedstawienie im oferty zajęć pozalekcyjnych. Realizacja zajęć dodatkowych. Realizacja zajęć w ramach programu środowiskowego i programu przeciwdziałania agresji. Zapoznanie uczniów z ofertami zajęć prowadzonych przez MDK, MBP F3 i stała współpraca. Współpraca ze świetlicą środowiskową. Organizowanie wycieczek klasowych jako form wypoczynku. Dni Zdrowia 6. Promowanie i rozpropagowywanie wśród uczniów zdrowego stylu odżywiania się. Pogadanki dotyczące zdrowego odżywiania się w ramach lekcji przyrody i lekcji wychowawczych oraz zajęć kształcenia zintegrowanego i programu środowiskowego Czy wiem co jem? - Odżywianie w wieku dojrzewania Dyżury na jadalni Sprowadzanie uczniów klas I-III na stołówkę 17
Wyposażenie sal lekcyjnych we właściwe stoliki i krzesła. Zarządzenie dyrektora szkoły o noszeniu przez uczniów obuwia zmiennego zdrowotnego. 7. Zapobieganie wadom postaw wśród uczniów 8. Zajęcia ruchowe korygujące wady postawy wśród uczniów Zapewnienie równomiernego rozłożenia zajęć lekcyjnych ze względu na ciężar tornistrów wypełnionych podręcznikami. Pogadanka wychowawców klas i nauczycieli wych.fizycznego na temat zagrożeń wad postawy u dzieci. Wyodrębnienie miejsc w salach lekcyjnych na pozostawianie podręczników przez uczniów. Pogadanki na temat: - konieczności wykonywania ćwiczeń ruchowych w domu - aktywnego udział w sportowych zajęciach szkolnych w celu zapobiegania wadom postaw. Włączanie do toku lekcji wych.fizycznego ćwiczeń eliminujących bądź korygujących wady postawy. Zorganizowanie zajęć gimnastyki korekcyjnej dla uczniów wytypowanych 18
9. Uświadomienie uczniom zagrożeń i szkodliwości nałogów oraz ryzyka uzależnienia. 10.Kształtowanie u uczniów postaw asertywnych i postawy fair play, oraz godnego przyjmowania postawy zwycięzcy i pokonanego w rozgrywkach sportowych. przez lekarzy. Pogadanki na godzinach wychowawczych, zajęciach kształcenia zintegrowanego oraz WDŻWR o zgubnym wpływie alkoholu, tytoniu, używek i nadużywania lekarstw na organizm i psychikę młodego człowieka. Tematyka związana z nałogami poruszana w ramach lekcji przyrody. Wzmocnienie dyżurów pracowników obsługi eliminujące pojawianie się na terenie szkoły niepożądanych osób ( dealerów) Zajęcia w ramach programu,,bezpieczne dziecko przyjaciel Sznupka, kształcenia zintegrowanego i WDŻWR - Naucz się mówić nie! Przypominanie przed rozgrywkami sportowymi zasad fair play i kształtowanie umiejętności postawy zwycięzcy i przegranego. 19