S z k o l n y P r o g r a m P r o f i l a k t y k i

S z k o l n y P r o g r a m P r o f i l a k t y k i Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II Stopnia im. Karola Lipińskiego w Lublinie

SPIS TREŚCI Wprowadzenie str. 3 I. Podstawa prawna działań profilaktycznych str. 3 II. Diagnoza problemu str. 5 III. ZałoŜenia ogólne programu str. 6 IV. Adresaci programu str. 7 V. Termin realizacji str. 7 VI. Instytucje współpracujące str. 7 VII. Cele i zadania programu str. 8 VIII. Ewaluacja programu str. 16 IX. Zalecana literatura str. 18 Załącznik: Procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych Szkolny Program Profilaktyki OSM I i II Stopnia w Lublinie został pozytywnie zaopiniowany przez Radę Rodziców w dniu:... Szkolny Program Profilaktyki OSM I i II Stopnia w Lublinie został zatwierdzony przez Radę Pedagogiczną w dniu:... Opracowała: mgr Barbara Wojtanowska-Janusz 2

Wprowadzenie Profilaktyka jest procesem wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagraŝającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu Ŝyciu, a takŝe ograniczaniem i likwidowaniem czynników, które zaburzają zdrowy styl Ŝycia. Czynniki zakłócające prawidłowy rozwój powodują zachwiania w hierarchii wartości i poszukiwanie łatwych i szybkich metod rozładowania lęku, niepewności lub frustracji. Szkoła jest instytucją, która ma bezpośredni wpływ na rozwój psychiczny ucznia, dlatego teŝ powinna realizować wychowanie profilaktyczne, które stanowi integralną część wychowania ogólnego. Istotą profilaktyki w szkole jest więc reagowanie na zagroŝenia i problemy oraz przygotowanie młodych ludzi do podejmowania słusznych wyborów, informowanie o zagroŝeniach, jakie niesie ze sobą poszukiwanie łatwego i bezstresowego Ŝycia, pokazywanie alternatywnych dróg wyboru. Wszystkie działania profilaktyczne mają na celu wyposaŝenie młodego człowieka w umiejętności budowania dobrych relacji i pozytywnych więzi opartych na skutecznej komunikacji. Poza tym nieodzownym elementem oddziaływań jest poznanie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresowych i konfliktowych, wyraŝania swoich potrzeb, emocji i opinii. Działania profilaktyczne wspierają pracę nad harmonijnym rozwojem osobowości i zdrowym stylem Ŝycia. I. PODSTAWA PRAWNA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Akty prawne obowiązujące przy konstruowaniu Szkolnego Programu Profilaktyki: 1.Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (tekst jednolity Dz.U. z 1996r. Nr 67, poz. 329, Dz. U. z 2004 Nr 256,poz. 2572 z późniejszymi zmianami) 2. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008r., w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. nr 4, poz. 17). 3. Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 31 sierpnia 2005r. w sprawie ramowych statutów publicznych szkół i placówek artystycznych (Dz. U. 2005r. Nr 181 poz.1507 z późniejszymi zmianami Dz. U. 2011 r. Nr 89 poz. 511). 4. Rozporządzenie MENiS z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114 z późniejszymi zmianami). 3

5. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieŝy zagroŝonych uzaleŝnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). Dokumenty wewnętrzne: 1. Statut Szkoły. 2. Program Wychowawczy Szkoły. Przepisy pozaoświatowe: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. Nr 78, poz.483) : 2. Konwencja o prawach dziecka, Nowy Jork 20 XI 1989r. (Dz. U. z 1991r. Nr 120, poz. 526 i 527 z późniejszymi zmianami): 3. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 6, poz. 19). 4. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. Nr 33, poz. 178). 5. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U z 2009r. Nr 175 poz. 1362). 6. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2007r. Nr 70, poz. 473). 7. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 29.07.2005r. (Dz. U. Nr 179, poz.1485 z późniejszymi zmianami w dniu 15 kwietnia 2011r Dz. U. z 2011r. Nr 105, poz. 614.). 8. Ustawa z 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. nr 10, poz. 55, z późniejszymi zmianami z dnia 8 kwietnia 2010r Dz. U. 2010r. Nr 81, poz. 529). II. DIAGNOZA PROBLEMU Stworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki wymaga określenia obszarów problemowych i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. Podstawą do sformułowania celów, zadań i planu szkolnego programu profilaktyki na lata 2011/2012 2013/2014 były: wnioski z analizy dokumentów szkolnych dzienników klasowych, dziennika psychologa, klasowych zeszytów uwag; rozmowy z rodzicami na konsultacjach psychologiczno-pedagogicznych; analiza najczęściej występujących problemów i trudności w latach szkolnych; obserwacja własna sytuacji wychowawczej szkoły dokonana przez psychologa szkolnego; informacje z rozmów z uczniami; 4

analiza frekwencji na podstawie dzienników lekcyjnych. analiza sytuacji rodzinnej i środowiskowej uczniów. relacja wychowawców klas i nauczycieli na temat aktualnych problemów wychowawczych i sytuacji kryzysowych (interwencje, bieŝące rozmowy) Głównym celem przeprowadzanych rozmów i obserwacji była diagnoza problemów występujących w naszej społeczności szkolnej oraz zebranie informacji dotyczących potrzeb w zakresie dostosowania działań profilaktycznych do występujących problemów. Po analizie zebranych informacji doszliśmy do następujących wniosków: Uczniowie naszej szkoły w większym stopniu podatni są na stres wynikający z sytuacji ekspozycji społecznych - wystąpienia publiczne stąd waŝna umiejętnością zarówno w opinii uczniów rodziców i nauczycieli jest nauka radzenia sobie ze stresem i przykrymi emocjami, kontrola własnych emocji oraz szukanie aprobowanych form rozładowywania frustracji i napięć DuŜa ilość godzin i obowiązków wynikająca z podwójnego charakteru szkoły (zajęcia ogólnokształcące i muzyczne) wymaga równieŝ od uczniów większej umiejętności organizacji czasu pracy i nauki oraz znajomości technik uczenia się. Widoczny jest równieŝ problem, jaki stanowi niska kultura zachowania, ze szczególnym uwzględnieniem na kulturę słowa oraz zachowania o charakterze agresywnym. Podkreślono równieŝ konieczność przekazywania informacji na temat zagroŝeń jakie niesie za sobą popadanie w uzaleŝnienia od alkoholu, nikotyny, narkotyków oraz TV i komputera. Wyodrębniliśmy zatem następujące obszary zachowań problemowych, które będą stanowiły priorytet w zakresie działań profilaktycznych w OSM I i II Stopnia w Lublinie: Zwiększona podatność na stres, nieumiejętność radzenia sobie z sytuacjami trudnymi oraz z tremą w czasie wystąpień publicznych Wagary i brak motywacji do nauki, nieumiejętność organizacji czasu nauki Agresywne zachowania w stosunku do innych osób, niska kultura zachowania i kultura słowa Brak dbałości o własne zdrowie i zdrowie innych: papierosy, alkohol, narkotyki, komputer 5

III. ZAŁOśENIA OGÓLNE PROGRAMU Szkolny Program Profilaktyki jest to program działań dydaktycznych i wychowawczych obejmujących całą społeczność szkolną (uczniów, rodziców, nauczycieli) w zakresie profilaktyki problemów dzieci i młodzieŝy, skonstruowany dla konkretnej szkoły i dostosowany do jej potrzeb, oparty na diagnozie, stanowiący spójną całość z programem nauczania i programem wychowawczym szkoły, realizowany przez całą kadrę dydaktyczną szkoły. Działania z zakresu profilaktyki będą kontynuacją realizowanych zadań wychowawczych. Działania podjęte w latach szkolnych 2008/2009-2010/2011, które zaplanowane były do realizacji długoterminowej, realizowane będą w kolejnych latach. Szkolny Program Profilaktyczny realizowany jest we wszystkich klasach OSM I i II Stopnia. Szkolny zestaw programów nauczania, Program Wychowawczy szkoły oraz Program Profilaktyki tworzą spójną całość. SPP odpowiada na realne problemy i zagroŝenia pojawiające się w szkole i środowisku. Formy i sposoby działań z zakresu profilaktyki pierwszorzędowej nauczyciele i wychowawcy dostosowują do wieku uczniów (I i II Stopień). Do realizacji zadań włączają się wszyscy nauczyciele i pracownicy szkoły, we współpracy z rodzicami i instytucjami lokalnymi. Szkolny Program Profilaktyki opiera się na diagnozie potrzeb uczniów, ich potrzeb, wiedzy, moŝliwości i uwarunkowań oraz na podstawie spostrzeŝeń rodziców i nauczycieli. Wszelkie działania zmierzające do osiągnięcia celu realizowane będą w ramach procesu dydaktyczno-wychowawczego (godzin wychowawczych, lekcji przedmiotowych, zajęć muzycznych oraz spotkań, konsultacji i zajęć psychoedukacyjnych). W oparciu o Szkolny Program Profilaktyczny wychowawcy opracowują plan pracy profilaktyczno-wychowawczej dla swoich klas z uwzględnieniem potrzeb uczniów i problemów występujących w społeczności klasowej. Plany pracy profilaktyczno-wychowawczej dla danych klas powinny zawierać szczegółowe działania, środki realizacji, terminy, zakresy odpowiedzialności i tematykę godzin wychowawczych. W ramach szkolnej profilaktyki będą prowadzone specjalistyczne programy profilaktyczne Spójrz inaczej Spójrz inaczej na agresję Jak Ŝyć z ludźmi Stres pod kontrolą Bez ryzyka. W nauczaniu zintegrowanym zagadnienia profilaktyczne będą realizowane w oparciu o Program profilaktyczno-wychowawczy dla uczniów klas I III szkoły podstawowej Krzysztofa Zajączkowskiego. 6

IV. ADRESACI PROGRAMU Adresatami Szkolnego Programu Profilaktycznego OSM I i II Stopnia im K. Lipińskiego w Lublinie są: wszyscy uczniowie, rodzice oraz nauczyciele V. TERMIN REALIZACJI Program będzie realizowany w cyklu trzyletnim w latach 2011/2012 2013/2014. VI. INSTYTUCJE WSPÓŁPRACUJĄCE Poradnie psychologiczno pedagogiczne i inne poradni specjalistyczne Komisariat Miejski Policji w Lublinie - Zespół ds. Nieletnich i Patologii, dzielnicowi MONAR Lubelskie Towarzystwo Zapobiegania Patologiom Społecznym Kuźnia Centrum Interwencji Kryzysowej Sąd Rodzinny i Nieletnich w Lublinie, Kuratorzy Uczelnie WyŜsze Wojewódzka i Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie Lublinie Poradnie specjalistyczne Ośrodki doskonalące 7

VII. CELE I ZADANIA PROGRAMU PROBLEM: Zwiększona podatność na stres, nieumiejętność radzenia sobie z sytuacjami trudnymi oraz z tremą w czasie wystąpień publicznych Cele i zadania szczegółowe Dostarczenie wiedzy o sposobach i metodach unikania zagroŝeń i zachowania się w sytuacjach trudnych Sposoby i formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Poszerzanie wiedzy i umiejętności uczniów w zakresie radzenia sobie z własnymi emocjami, stresem i rywalizacją zajęcia wychowawcze, warsztaty radzenia sobie ze stresem Udzielanie porad uczniom w rozwiązywaniu trudności powstających na tle niepowodzeń szkolnych i konfliktów z rówieśnikami oraz w rodzinie psycholog szkolny, psycholog z PPP Psycholog szkolny Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i tremą przed wystąpieniami publicznymi Omawianie symptomów związanych ze stresem tremą i sposobów radzenia sobie z nimi na zajęciach z wychowawcą i psychologiem z PPP UmoŜliwianie uczniom częstego uczestniczenia jako wykonawcy i odbiorcy w przesłuchaniach, koncertach, występach itp. Poznawanie metod relaksacyjnych i metod radzenia sobie ze stresem i tremą zajęcia z psychologiem, realizacja programu Stres pod kontrolą psycholog szkolny, psycholog z PPP Nauczyciele muzyki wychowawcy Psycholog szkolny, psycholog z PPP Kształtowanie umiejętności praktycznego działania w sytuacjach zagroŝenia Spotkania z rodzicami Jak pomóc dziecku przezwycięŝyć stres Podejmowanie właściwych decyzji związanych z udzielaniem pierwszej pomocy - pogadanki, filmy wideo, zajęcia PO Organizowanie praktycznych działań związanych z udzielaniem pierwszej pomocy - konkurs plastyczny, spotkania z pielęgniarką, lekarzem, straŝakiem Psycholog z PPP pielęgniarka szkolna, nauczyciel PO nauczyciel plastyki, nauczyciel biologii III - IV Zgodnie z programem nauczania II semestr Zorganizowanie pokazu udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach zagroŝenia Wychowawca, nauczyciel PO II - III 8

PROBLEM: Wagary i brak motywacji do nauki, nieumiejętność organizacji czasu nauki Cele i zadania szczegółowe Sposoby i formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Poprawa frekwencji wśród uczniów wagarujących i ograniczanie liczby spóźnień na lekcje. Systematyczne sprawdzanie obecności Nauczyciele, potencjalnych wagarowiczów na lekcjach, wychowawcy usprawiedliwianie nieobecności zgodnie z przyjętymi przez szkołę terminami. Analiza frekwencji uczniów na podstawie dzienników klasowych. Wychowawcy Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów wagarujących (poszukiwanie przyczyn) psycholog rozmowy, skierowania na badania do poradni psychologiczno-pedagogicznej. W kaŝdym miesiącu Ścisła współpraca z domem rodzinnym (sprawny przebieg informacji do i od rodziców - kontakt telefoniczny, pisemny i bezpośredni). Wychowawcy Profilaktyczne rozmowy z rodzicami na temat ich odpowiedzialności za obecność dziecka w szkole oraz na temat skutków wagarowania. Dyrekcja, psycholog Kontrola uczniów spacerujących po szkole w Nauczyciele, czasie trwania lekcji. pracownicy szkoły Konkurs związany z frekwencją w ramach akcji Aktywna klasa, promowanie i nagradzanie uczniów z najlepszą frekwencją i klas, które znacząco poprawiły swoją frekwencję w stosunku do poprzedniego semestru/ roku. Wychowawcy klas Dyrekcja Czerwiec W sytuacjach trudnych kontakt z Sądem Rodzinnym i Nieletnich oraz z kuratorami zawodowym i realizacja procedury egzekucji administracyjnej (patrz załącznik Procedury ). Wysyłanie upomnień do rodziców uczniów nie realizujących we właściwy sposób obowiązku szkolnego (patrz załącznik Procedury ) Wizyty domowe, rozmowy z rodzicami, z dzieckiem mające na celu spowodowanie regularnego uczęszczania do szkoły oraz uświadomienie konsekwencji wagarowania Dyrekcja szkoły dyrekcja szkoły psycholog 9

Cele i zadania szczegółowe Kształtowanie w uczniach umiejętności organizacji czasu nauki i czasu wolnego. Pomoc w efektywnym uczeniu się. * Sposoby i formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Informacje o ciekawych formach spędzania wolnego czasu. Zachęcanie do czynnego i bezpiecznego spędzania wolnego czasu. Opracowywania planów dnia dla uczniów mających problem z organizacją czasu. Zaznajamianie uczniów z technikami uczenia się na godzinach wychowawczych, zajęciach z psychologiem i na zajęciach edukacyjnych. Prezentacja najciekawszych graficznych map myśli. Zajęcia wyrównawcze i korekcyjne dla uczniów słabszych dydaktycznie. Zajęcia pozalekcyjne, koła zainteresowań i fakultety dla uczniów zdolnych. Pomoc rówieśnicza w nauce. nauczyciele uczący psycholog, rodzice psycholog, nauczyciele Wychowawcy Nauczyciele Nauczyciele SU II semestr Zwiększanie motywacji uczniów do nauki * Wprowadzanie ciekawych form zajęć dla uczniów z wykorzystaniem metod aktywnych (praca w parach, grupach, drama, burza mózgów, dyskusje, debaty, praca z plakatem itp.) Uatrakcyjnianie zdobywania wiedzy poprzez zdrową rywalizację i atrakcyjne nagrody tzn. organizowanie turniejów wiedzy, konkursów itp. Nauczyciele Nauczyciele przedmiotu, wychowawcy, SU *Szczegółowe formy i sposoby pracy z uczniem zdolnym i uczniem ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi zawarte są w odrębnych dokumentach a mianowicie w planach kartach Indywidualnych Potrzeb Ucznia, Planach Działań Wspierających oraz w procedurach dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb i moŝliwości ucznia ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się 10

PROBLEM: Cele i zadania szczegółowe Tworzenie Ŝyczliwej i bezpiecznej atmosfery do nauki i pobytu dziecka w szkole Agresywne zachowania w stosunku do innych osób, niska kultura zachowania i kultura słowa Sposoby i formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Czuwanie nad właściwym zachowaniem uczniów na Wszyscy przerwach, na imprezach szkolnych oraz reagowanie nauczyciele i na wszelkie przejawy agresywnego zachowania - pracownicy szkoły dyŝury nauczycielskie (patrz załącznik Procedury ) DyŜury rodziców podczas imprez i uroczystości szkolnych. Uczenie się tolerancji i stosowanie jej w codziennej praktyce godziny wychowawcze. Rodzice katecheci Promowanie zachowań zgodnych z ogólnymi normami etycznymi, nagradzanie zachowań wzorcowych i karanie niepoŝądanych. Wychowawcy Na bieŝąco Wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa uczniów nowych poprzez udział w zajęciach integracyjnych z psycholog szkolny psychologiem. Kształtowanie prawidłowych zachowań uczniów na lekcjach i przerwach między lekcjami, podczas uroczystości szkolnych, wycieczek, imprez sportowych i dyskotek. Zgodnie z ogólnie przyjętymi normami kulturowymi pogadanki, tworzenie kodeksów norm i zachowań, analiza dokumentów szkolnych. Wszyscy nauczyciele, wychowawcy IX, X Na bieŝąco IX Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów związanych z agresją i przemocą wśród uczniów Zapoznanie uczniów z drogą ewakuacji i zasadami Wychowawcy zachowania podczas zagroŝenia (zrobienie próbnego alarmu) godziny wychowawcze Obserwacja zachowań uczniów i natychmiastowe Wszyscy reagowanie na wszelkie przejawy agresji rozmowy nauczyciele i indywidualne, rozmowy interwencyjne z uczniem i jego rodzicami Określenie stopnia zagroŝenia przemocą w szkole i środowisku klasowym poprzez diagnozowanie problemu ankiety, sondaŝe. Hospitacja diagnozująca pod kątem respektowania zasad etyki przez nauczycieli. pracownicy szkoły psycholog, dyrekcja Wychowawca, psycholog Dyrekcja Pierwsze miesiące Na bieŝąco X, IV Współpraca z kuratorami Sądu dla Nieletnich i z Policją. Dyrekcja, psycholog szkolny Wyciąganie konsekwencji z kaŝdego przejawu agresji w formie kar statutowych dyrekcja Na bieŝąco 11

Cele i zadania szczegółowe Uświadomienie młodzieŝy, czym jest agresja i przemoc: (przejawy, skutki, konsekwencje prawne i emocjonalne) Sposoby i formy realizacji Odpowiedzialni Terminy Przeprowadzenie cyklu godzin z wychowawcą o tematyce dotyczącej agresji przyczyn skutków i sposobów obrony. psycholog Opracowywanie kodeksów i norm zachowania się w IX danej klasie. samorządy klasowe Zawieranie kontraktów z uczniami przejawiającymi psycholog, dyrekcja agresję. Pogadanki z przedstawicielami policji nt. psycholog, policja bezpiecznego zachowania się i obrony przed agresją. II III IV Uczenie rozwiązywania konfliktów bez odwoływania sie do agresji i przemocy Uświadamianie rodzicom i uczniom zagroŝenia dla psychicznego i moralnego rozwoju młodego człowieka płynącego z mediów (np. filmy, reklama, gry komputerowe) pogadanki i spotkania z zaproszonymi specjalistami. Wychowawcy zaproszeni specjaliści Udzielanie informacji o instytucjach, organizacjach, Psycholog szkolny osobach wspierających i pomagających w rozwiązywaniu problemów agresji rozmowa z psychologiem. Omawianie zagadnień rozwiązywania konfliktów na zajęciach z wychowawcą i z psychologiem psycholog szkolny szkolnym. Omawianie zagadnień negocjacji i mediacji na Nauczyciel wos i lekcjach wos-u i przedsiębiorczości. przedsiębiorczości Nauka nieagresywnego rozwiązywania konfliktów poprzez odgrywanie scenek godziny psycholog wychowawcze. Oglądanie filmów Asertywność sztuka bycia sobą, Wychowawcy Przemoc i Agresja jak się im przeciwstawiać. XI, III Zgodnie z programem nauczania XII, I Interwencje z osobami trzecimi rozwiązywanie sporów w obecności wychowawcy, psychologa, psycholog, dyrekcja dyrekcji. Kształtowanie u uczniów kultury osobistej (zachowania, wyglądu, słownictwa) Negocjacje i mediacje - mediacje rówieśnicze, SU, wychowawcy, debaty, zebrania, zajęcia wychowawcze. specjaliści Pogadanki, i dyskusje na temat kulturalnego Wychowawcy zachowania się i wyraŝania. świetlicy poloniści Organizowanie imprez szkolnych: występów, wychowawcy, koncertów i dyskotek (pokazanie róŝnych nauczyciele uczący moŝliwości kulturalnej zabawy, odpowiedniego zachowania, stosownego stroju). Organizowanie wyjść i wyjazdów do filharmonii, teatru, kina i na wystawy (uczenie umiejętności Nauczyciele wychowawcy 12

Cele i zadania szczegółowe Sposoby i formy realizacji Odpowiedzialni Terminy zachowania się stosownie do okoliczności i sytuacji) Eliminowanie z języka uczniowskiego wulgaryzmów Dbanie o kulturę języka na co dzień (proszę dziękuję, przepraszam, dzień dobry, do widzenia). Konkursy recytatorskie. wszyscy nauczyciele, wychowawcy poloniści, Konsekwentne zwracanie uwagi uczniom Nauczyciele i uŝywającym wulgaryzmów uwaga słowna, uwaga pracownicy szkoły pisemna. Przygotowywanie przez uczniów uŝywających Poloniści wulgaryzmów prac (w formie pisemnej lub ustnej) ukazujących piękno jez. Polskiego np.: wyszukiwanie przysłów, rozwiniecie cytatów, nauka fragmentów poezji lub prozy itp. Wg harmonogramu Na bieŝąco Uświadomienie uczniom szkodliwości w wymiarze materialnym i etycznym niszczenia cudzej i wspólnej własności Brak aprobaty dla osób działających na szkodę innych (kradzieŝe) oraz niszczących wspólne mienie rozmowy pouczające, zadośćuczynienie w formie naprawy, zgłaszanie kradzieŝy na policję w przypadku wartościowych rzeczy. Zmniejszenie ich wpływów na innych uczniów poprzez system kar i odpowiedzialność jaką muszą ponieść za popełniony czyn. Pokazanie alternatywnych zachowań, które czynią człowieka silnym i podziwianym zajęcia z wychowawcą i psychologiem. Wspieranie mocnych stron uczniów, którzy mają Psycholog szkolny tendencje do kradzieŝy i niszczenia cudzej własności rozmowy z psychologiem, skierowania do specjalistów. DyŜury nauczycieli podczas przerw na korytarzach i na boisku szkolnym. Samorząd Uczniowski Wszyscy uczący psycholog szkolny rodzice dyrekcja szkoły psycholog szkolny Nauczyciele Na bieŝąco Na bieŝąco 13

PROBLEM: Brak dbałości o własne zdrowie i zdrowie innych: papierosy, alkohol, narkotyki oraz zaburzenia jedzenia Cele i zadania szczegółowe Promowanie zdrowego stylu Ŝycia. Sposoby i formy realizacji odpowiedzialni terminy Organizowanie godzin wychowawczych i spotkań z pielęgniarką szkolną, poświęconych higienie osobistej i zasad zdrowego odŝywiania. Spotkanie uczniów z lekarzem epidemiologiem lub przedstawicielem SANEPID-u na temat: Profilaktyka zagroŝeń chorobami zakaźnymi. wychowawcy, pielęgniarka szkolna, nauczyciel biologii nauczyciel biologii I semestr II semestr Akcja informacyjna dotycząca AIDS ulotki, Nauczyciel biologii, plakaty, projekcja filmów, konkurs wiedzy, psycholog realizacja programu profilaktycznego Bez ryzyka Uświadomienie uczniom konsekwencji zdrowotnych i emocjonalnych wcześniejszej inicjacji seksualnej. XI/XII Promowanie zdrowego odŝywiania się poprzez akcje Nauczyciel biologii, III-IV informacyjne, ulotki plakaty konkurs plastyczny, psycholog, akcja Jedz owoce i warzywa 5 razy dziennie, wychowawcy zajęcia dotyczące zdrowych nawyków odŝywiania się, diet i konsekwencji w postaci chorób anoreksji i bulimii, projekcja filmu Anoreksja i bulimia. Śmiertelna pułapka. Motywowanie uczniów do włączania w jadłospis owoców, warzyw i zdrowej Ŝywności Rozpoznawanie i rozwiązywanie problemów związanych z zagroŝeniem uzaleŝnieniami Prowadzenie zajęć ogólnorozwojowych dla dzieci w ramach świetlicy szkolnej. Wychowawcy świetlicy Diagnozowanie problemów związanych z zagroŝeniem uzaleŝnieniem (papierosy, alkohol, psycholog narkotyki, Internet) ankiety. Baczne obserwowanie młodzieŝy na korytarzach, w Nauczyciele, szatni, toaletach zarówno w czasie nauki jak i rodzice podczas dyskotek, zabaw i innych imprez szkolnych dyŝury nauczycieli, rodziców. XI, VI Zakaz palenia, picia alkoholu i uŝywania środków odurzających na terenie szkoły. Natychmiastowe reagowanie w przypadku zatrzymania ucznia będącego pod wpływem alkoholu lub innego środka uzaleŝniającego (patrz załącznik Procedury ) Dyrekcja Wszyscy nauczyciele i pracownicy szkoły 14

Uświadamianie zagroŝeń uzaleŝnieniami (papierosy, alkohol, narkotyki, komputer). Zapoznanie z negatywnym wpływem uŝywek na organizm młodego człowieka ( papierosów, alkoholu, narkotyków) na lekcjach biologii, chemii i godzinach wychowawczych. Dostarczenie wiedzy o uzaleŝnieniach i mechanizmach uzaleŝnień (alkohol, narkotyki, leki, nikotyna ) pogadanki, dyskusje na lekcjach wychowawczych, zajęcia psychoedukacyjne. Zgodnie z nauczyciele biologii programem i chemii nauczania psycholog Przekazanie informacji o szkodliwości przyjmowanych uŝywek - filmy, spektakle, psycholog, warsztaty, spotkania z policjantami. zaproszeni specjaliści Akcje informacyjne nt. środków uzaleŝniającychsu, nauczyciel obchody np. Dnia bez papierosa konkurs biologii, psycholog plastyczny, ulotki, gazetki ścienne, plakaty. Spotkania ze specjalistami dotyczące bezpiecznego Psycholog, korzystania z komputerów i Internetu, akcje zaproszeni informacyjne Dziecko w sieci. specjaliści XI, III II semestr Kształtowanie umiejętności podejmowania świadomych i odpowiedzialnych decyzji związanych z uzaleŝnieniami Ćwiczenia na podejmowanie właściwych decyzji związanych bądź nie związanych z substancjami uzaleŝniającymi (przesłanki wyboru, koszty i zyski, rozwiązania alternatywne) godziny wychowawcze Współpraca ze specjalistycznymi ośrodkami spotkania młodzieŝy i ich rodziców z przedstawicielem MONAR-u, Kuźni. Przeprowadzenie godzin wychowawczych na temat zachowań asertywnych w róŝnych sytuacjach Ŝyciowych w celu nabycia przez uczniów umiejętności przeciwstawiania się grupie rówieśniczej nakłaniającej do ryzykownych zachowań. Wychowawcy Psycholog, dyrekcja psycholog DZIAŁANIA SKIEROWANE DO RODZICÓW: Szeroko rozumiana współpraca Rodzice Szkoła: Informowanie rodziców o pracach szkoły zapoznanie ze Statutem Szkoły, WSO, Programem Wychowawczym, Programem Profilaktyki i regulaminem zachowania się uczniów na terenie szkoły. AngaŜowanie do udziału w Ŝyciu szkoły - przy opracowywaniu dokumentów szkolnych ale równieŝ poprzez udział w imprezach szkolnych. Informowanie rodziców o funkcjonowaniu dziecka w szkole - stały kontakt z wychowawcami zebrania klasowe, ogólne, indywidualne, konsultacje nauczycieli i psychologa szkolnego. Systematyczna kontrola obowiązku szkolnego swojego dziecka. 15

Dzielenie sie swoimi spostrzeŝeniami w ankietach dotyczących aktualnych spraw i problemów, pracy szkoły itp. Pedagogizacja rodziców - uświadamianie zagroŝeń płynących z zachowań ryzykownych (agresji, środków uzaleŝniających, wagarów). Udział w spotkaniach z przedstawicielami policji i innymi zaproszonymi gośćmi ( w zaleŝności od aktualnych potrzeb). DZIAŁANIA SKIEROWANE DO RADY PEDAGOGICZNEJ przedłoŝenie projektu Szkolnego Programu Profilaktyki przeszkolenie Rady Pedagogicznej w zakresie: rozpoznawania narkotyków (rodzaje narkotyków, dostępność ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki naszego terenu), wspomagania dzieci w radzeniu sobie ze stresem i sytuacjami trudnymi, radzenia sobie z agresywnością dzieci i inne podejmowanie intensywnych działań wychowawczych i opiekuńczych w stosunku do uczniów przejawiających zachowania ryzykowne propagowanie literatury dotyczącej profilaktyki VIII. EWALUACJA 1. ZASADY EWALUACJI W ustaleniu czy program profilaktyki przynosi oczekiwane efekty niezbędna jest ewaluacja, dlatego będziemy kontrolować: Co się wydarzyło w czasie realizacji programu i dlaczego? (ewaluacja procesu) Czy osiągnięte zostały cele i czy wykonano zaplanowane zadania? (ewaluacja wyników). Elementem ewaluacji jest stałe monitorowanie przebiegu realizacji zadań. Sprawdzeniem skuteczności działań będzie końcowa ewaluacja wyników. W celu uzyskania informacji, jak realizowane są zaplanowane zadania i czy w związku z nimi uczestnicy programu napotykali na trudności, dokonywany będzie monitoring programu dwa razy w ciągu roku szkolnego przez dyrekcję szkoły w oparciu o sprawozdania wychowawców. Ewaluację wyników naleŝy przeprowadzić pod koniec trzeciego roku pracy z programem. Wyniki będą waŝnymi wskazówkami do pracy w kolejnych latach. Ewaluacja procesu Będzie systematycznym monitorowaniem przebiegu realizacji zaplanowanych działań w celu uzyskania odpowiedzi na pytania: Czy dąŝymy do osiągnięcia celów? Czy zadania są realizowane? (JeŜeli nie, to dlaczego?). 16

Jakie trudności mieli realizatorzy w związku z wykonywaniem zadań? Co sądzą uczniowie i ich rodzice na temat realizowanych zadań? Czy zaplanowane zadania zostały zakończone? (JeŜeli nie, to dlaczego?). Jakich uŝyto środków i czy były wystarczające? Czy w trakcie pracy nad programem wprowadzono zmiany? (JeŜeli tak, to jakie i dlaczego?). Ewaluacja wyników Będzie dotyczyła zadań i celów programu. Zostanie dokonana po kaŝdym roku nauki. Podstawa do jej przeprowadzenia będą: obserwacje uczniów w róŝnych sytuacjach, np. podczas ustnych odpowiedzi, sprawdzianów, publicznych występów, pracy w grupie, kontaktów z kolegami na przerwach, uroczystościach szkolnych i środowiskowych, analiza dziennika lekcyjnego pod kątem frekwencji, uwag dotyczących zachowania się uczniów na lekcjach, ich stosunku do nauki, kolegów i nauczycieli oraz wyników nauczania, analiza dzienników zajęć pozalekcyjnych, wyrównawczych i kół zainteresowań pod względem liczby korzystających z nich uczniów i ich osiągnięć, diagnozy sprawdzające, wywiady z pielęgniarką, wychowawcami i psychologiem odnośnie liczby i rodzaju konfliktów i nieporozumień między uczniami, ankiety przeprowadzane wśród uczniów, nauczycieli i rodziców, analiza sprawozdań z konkursów przedmiotowych i zawodów sportowych, analiza wytworów pracy uczniów na rzecz klasy i szkoły, rozmowy z uczniami, ich kolegami, nauczycielami, innymi pracownikami szkoły, rodzicami, opinie z poradni psychologiczno-pedagogicznej, konkursy, quizy, zajęcia warsztatowe. 2. PROCEDURA EWALUACJI A. Kryterium zgodności: zgodność efektów programu z załoŝonymi celami, zgodność celów programu z potrzebami (adresatów programu, środowiska lokalnego itp.), B. Kryterium efektywności: zmniejszenie ilości zachowań ryzykowanych u młodzieŝy, poprawa klimatu szkoły ( w zakresie przewidzianym w programie), wzrost kompetencji wychowawczych u nauczycieli, rodziców itp. 17

IX. ZALECANA LITERATURA 1. Anioł B., Barwinek G., Czupryńska B., Wojcieszyńska J.: Szkolny program profilaktyki śyj zdrowo i szczęśliwie. 2.Jak Ŝyć z ludźmi? Program profilaktyczny dla dzieci i młodzieŝy. Ćwiczenia grupowe. Tłumaczenie Milena Bida 3.Christiane F.: My, dzieci z dworca ZOO. 4.Dimoff T., Carper S.: Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki? 5.Fechner- Sędzicka I., Lachowska- śerska E.: Nauczyciele rodzicom. Spotkania z rodzicami prowadzone metoda warsztatowa w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. 6.Gajewska G., Szczęsna A., Doliński A.: Warsztat pracy pedagoga cz 1, 2, 3, 4, 5 7.Jaczewski A., śmijewski J.: KsiąŜka dla chłopców. O dorastaniu i dojrzewaniu. 8.Kaczanowski F.: Prawda o alkoholu. 9.Knez R., Słonina W.: Saper, czyli jak rozminować agresje? Program profilaktyczno wychowawczy. 10.Kobyłecka W., Jaczewski A.: O dziewczętach dla dziewcząt. 11.Kołodziejczyk A., Czemierowska E., Kołodziejczyk T.: Spójrz inaczej, Spójrz inaczej na agresję programy zajęć wychowawczo-profilaktycznych 12.Kosinska E.: Mądrze i skutecznie. Konstruowanie szkolnego programu profilaktyki. 13.Łukjaniuk J.: W stronę samopoznania 14.Mellibruda J.: Tajemnice ETOH.PARPA 15.Onichimowska A.: Hera, moja miłość. 16.Pacewicz A.: Jak pomóc dziecku nie pić? PARPA 17.Paziowie B. i G.: Szkoła, która ochrania. Szkolny program profilaktyki. 18.Rosiek B. Kokaina.: Pamiętnik narkomanki. 19.Simm M., Węgrzyn Jonek E.: Budowanie szkolnego programu profilaktyki. 20.Siwak J., Woźniak M.: Szkolny program profilaktyki. 21.Wojcieszak K.: Wygrać Ŝycie. Szkolny program profilaktyki. 22.Woronowicz Bohdan T.: Alkoholizm jako choroba. PARPA 23.Vopel Klaus W.: Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŝy. Część 1, 2, 3, 4. Wydawnictwo Jedność 24.Zajączkowski K.: Lekcje wychowawcze w gimnazjum 25.Zajączkowski K.: Program wychowawczo profilaktyczny dla kl. 1-3 26.Zajączkowski K.: Nikotyna, alkohol, narkotyki. Profilaktyka uzaleŝnień. 27.Zajączkowski K.: Dziękuję... nie pije, nie palę, nie biorę. 28. Procedury postępowania nauczycieli i metody współpracy szkół z policją w sytuacjach zagroŝenia dzieci i młodzieŝy przestępczością i demoralizacją, a w szczególności: narkomanią, alkoholizmem, prostytucją, w: Krajowy Program Zapobiegania Niedostosowaniu Społecznemu i Przestępczości Wśród Dzieci i MłodzieŜy 29.Drugi Elementarz, czyli Program Siedmiu Kroków. Program profilaktyki dla młodzieŝy, nauczycieli i rodziców. Wydanie II. PARPA 18