SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY dla klas I VI szkoły podstawowej Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Bytomiu Przeciw agresji w grupie rówieśniczej obowiązujący w latach 2010 2016 I. Pojęcie i zakres profilaktyki. Dyrekcja i nauczyciele Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. w Bytomiu obejmują działa mające na celu ochronę ucznia przed zagroŝeniami i reagowaniem na juŝ zaistniałe. Celem jest wyposaŝenie dzieci w wiedzę i umiejętności pozwalające nawiązać prawidłowe kontakty z innymi ludźmi, budować własny świat wartości. Rozwija pozytywne cechy osobowości dając siłę wewnętrzną do przeciwstawiania się presji otoczenia i radzenia sobie z własnymi emocjami. WaŜnym elementem programu jest niwelowanie zachowań agresywnych wśród dzieci. ZałoŜenia programu profilaktycznego są zawarte w szkolnym programie wychowawczym, programie nauczania i oceniania. II. Warunki realizacji programu. Realizatorami programu są wszyscy wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, zaproszeni profilaktyce. Nauczyciele zostają przygotowani do przeprowadzania zajęć podczas rad szkolnych oraz kursów dla nauczycieli dotyczących realizacji programów profilaktycznych. Koordynatorem programu jest wicedyrektor i pedagog szkolny. Programy profilaktyczne przed wprowadzeniem uzyskują akceptację Rady Pedagogicznej rodziców i uczniów. III. Cele profilaktyki szkolnej. Tworzenie bezpiecznej atmosfery w szkole. Ograniczenie zachowań agresywnych i przemocy. Integracja z zespołem klasowym.
Nauka i ćwiczenie zachowań agresywnych (w odniesieniu do bezpieczeństwa własnego oraz rówieśników). Wzbudzanie poczucia odpowiedzialności ze własne zdrowie. Propagowanie zdrowego stylu Ŝycia. Wskazywanie poŝądanych wzorców zachowań i sztuka dobrych manier. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Przekazywanie informacji uczniom i rodzicom na temat zagroŝeń, ich skutków i sposobów radzenia sobie z nimi. Umiejętność radzenia sobie z sytuacjami stresogennymi (konkursy, przesłuchania, występy). IV. Struktura oddziaływań profilaktycznych. NAUCZYCIELE Opracowują formy realizacji i narzędzia do przeprowadzenia programu profilaktycznego. Wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez Poradnię Pedagogiczno- Psychologiczną. Podnoszą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych (np. Bezpieczeństwa dzieci i młodzieŝy w szkole). Poszerzają swoją wiedzę w oparciu o literaturę dostępną w dziedzinie profilaktyki. Współpracują z instytucjami: Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatową Komendą Policji, Sądem Rodzinnym, Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną. WYCHOWAWCY Ingerują zespół klasowy. Dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie. WyposaŜają uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Realizują zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami. Współpracują z instytucjami wspomagającymi i inicjującymi działania profilaktyczne w szkole. DYREKTOR I WICEDYREKTOR Monitoruje pracę wychowawców klas w zakresie profilaktyki. Diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki. Organizuje przedsięwzięcia w zakresie edukacji zdrowotnej, oswajania agresji, integracji. Analizuje wyniki nauczania, klasyfikacji oraz frekwencji w celu ustalenia niepowodzeń szkolnych. Wspiera wychowawców i nauczycieli w pracy z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. 2
PEDAGOG SZKOLNY Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. F. Chopina w Bytomiu Prowadzi diagnozę i udziela wsparcie uczniom z trudnościami w nauce i zachowaniu. Konsultuje trudności pojawiające się w kontaktach nauczyciel uczeń rodzic i udziela pomocy stronom w celu rozwiązywania problemów. Prowadzi zajęcia integracyjne dla klas pierwszych. Prowadzi zajęcia dla uczniów obejmujących takie zagadnienie jak: integracja, radzenie sobie ze stresem, uczucia, radzenie sobie ze złością i agresją. Rozpoznaje warunki Ŝycia i nauki uczniów przejawiających trudności w realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego. Wspiera wychowawców i nauczycieli w pracy z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. Współpracuje z pracownikami Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej w zakresie diagnozowania problemów osobistych i niepowodzeń szkolnych. Udziela wsparcia uczniom w eliminowaniu napięć psychicznych związanych z niepowodzeniami w szkole i w domu. Podejmuje działania na rzecz uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej we współpracy z Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Współpracuje z instytucjami: Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatową Komendą Policji, Sądem Rodzinnym. RODZICE Współpracują z wychowawcami, nauczycielami, pedagogiem szkolnym w zakresie podejmowania działań profilaktycznych. Korzystają z pomocy i wsparcia dyrekcji, pedagoga, nauczycieli oraz pielęgniarki w zakresie profilaktyki. Opiniują działania szkoły w zakresie zapewniania bezpieczeństwa ich dzieciom przez szkołę. Wnioskują do Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej w sprawach orzekania dysfunkcji. V. Formy realizacji. Konkursy, projekcje filmów, rysunki, gry i zabawy ruchowe, psychodrama, gry dramatyczne. Godziny do dyspozycji wychowawcy klasy. Spotkania z pedagogiem szkolnym, funkcjonariuszami policji, przedstawicielami słuŝb zdrowia. Zebrania i rozmowy indywidualne z rodzicami. Szkolenia nauczycieli w zakresie profilaktyki prozdrowotnej. 3
VI. Czynniki ryzyka wpływające na powstanie zachowań destrukcyjnych, agresywnych. Słaba więź z rodziną, szkołą. Niepowodzenia szkolne. Aprobata dla zachowań destrukcyjnych destrukcyjnych rówieśników i dorosłych. Poczucie osamotnienia. Deficyty rozwojowe. Sposoby radzenia sobie ze stresem. VII. Czynniki chroniące przed zachowaniami destrukcyjnymi, agresywnymi. Dezaprobata ze strony rówieśników i dorosłych wobec zachowań problemowych odbiegających od norm społecznych. Budowanie pozytywnych więzi ze szkołą. Czynne uczestnictwo w Ŝyciu rodziny i szkoły. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem. VIII. WdroŜenie działań profilaktycznych. WdroŜenie działań profilaktycznych polega na realizacji jednego ze standardów mierzenia jakości pracy szkoły w zakresie działań prozdrowotnych i przeciwdziałania agresji. IX. Propozycje tematyki podejmowanej na godzinach do dyspozycji wychowawców klasowych w ramach programu profilaktycznego. KLASY I III Poznanie i integracja zespołu klasowego. Budowanie zaufania i wzmacnianie własnej wartości. WyraŜanie uczuć. Sztuka dobrych manier. Zachowanie asertywne. Zachowanie agresywne, ich przyczyny i sposoby zapobiegania przemocy. Sposób radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Realizacja obowiązku szkolnego (wagary, spóźnienia). Integracja co wiemy o sobie? Grupa i moje w niej miejsce. 4
Współpraca w grupie i w zespole. KLASY IV - VI Wizerunek kulturalnego człowieka. Komunikacja interpersonalna. Zachowanie asertywne. Edukacja prawna i odpowiedzialność karna. Jak powstaje agresja? Integracja i rozwój grupy. Wzmacnianie poczucia własnej wartości. Tolerancja. Czym jest stres i jak sobie z nim radzić? Samodoskonalenie. X. Propozycje problematyki pedagogicznej rodziców. Jak pomóc dziecku w rozwiązywaniu jego problemów? Profilaktyka zachowań agresywnych. Bezpieczeństwo dzieci w domu i w miejscach publicznych. Organizacja nauki i czasu wolnego młodzieŝy. Wyczulenie na sygnały ostrzegawcze w zachowaniu dziecka w wypadku kontaktu ze środkami psychaktywnymi. XI. Spodziewane efekty działań profilaktycznych. Zmniejszanie zjawiska przemocy w szkole. Wzrost wiedzy wśród uczniów, rodziców na temat przemocy, uzaleŝnień oraz przeciwdziałanie im. Umiejętne radzenie sobie z przemocą i uzaleŝnieniami. Uczniowie nauczą się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi. Uczniowie będą umieli dokonywać właściwych wyborów. Zmniejszenie liczby wagarów i spóźnień. XII. Ewaluacja programu. Podsumowanie efektów realizacji programu profilaktyki szkolnej dokonuje się na 5
posiedzeniach Rady Pedagogicznej. Ocenie poddawane są następujące elementy: Funkcjonowanie pomocy pedagogicznej, Pedagogizacja rodziców na spotkaniach z wychowawcami klas, Udział nauczycieli w formach doskonalenia zawodowego w zakresie profilaktyki, Realizacja problematyki prozdrowotnej przez wychowawców klas. Ocenę realizacji programu profilaktyki szkolnej dokonuje się za pomocą narzędzi stosowanych w ramach wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkoły: zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, ich analizy i wnioski. Bytom, 26 sierpnia 2010 r. Zatwierdzono przez Radę Pedagogiczną dnia 30 sierpnia 2010 roku. 6
ANKIETA SKIEROWANA DO UCZNIÓW KLAS IV VI Proszę podkreśl właściwe odpowiedzi 1. Czy w szkole czujesz się bezpiecznie? a) zawsze b) rzadko c) nigdy 2. Czy byłaś / byłeś na terenie szkoły ofiarą: a) wymuszania pieniędzy b) bicia c) agresji słownej 3. Czy Ty biłeś kogoś w szkole? a) tak b) nie 4. W jaki sposób reagujesz na przemoc okazaną Tobie? a) nie bronię się b) oddaję c) uciekam d) wzywam pomocy 5. Czy proponowano Ci palenie papierosów? a) tak b) nie 6. Gdzie proponowano Ci papierosy? a) w szkole b) poza szkołą 7. Czy uczestniczyłeś w szkole w zajęciach na temat bezpieczeństwa? a) tak b) nie 7
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Bytomiu obowiązujący w latach 2010 2013 Klasy I VI / II st. Opracowały: G. Cichowska, B. Korzeniec, A. Kozłowska-Jachimczyk, I. Müller, H. Pospieszałowska. I. Pojęcie i zakres profilaktyki. Dyrekcja i nauczyciele Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I i II st. w Bytomiu podejmują działania mające na celu ochronę ucznia przed zagroŝeniami i reagowanie na juŝ zaistniałe. Obejmuje eliminowanie lub zmniejszanie czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących. Polega na promowaniu zdrowego stylu Ŝycia, rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z problemowymi sytuacjami w Ŝyciu i wspomaganiu młodzieŝy w dokonywaniu właściwych wyborów. ZałoŜenia programu profilaktycznego są zawarte w szkolnym programie wychowawczym, programie nauczania i oceniania. II. Warunki realizacji programu. Realizatorami programu są wszyscy wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, zaproszeni profilaktycy. Nauczyciele zostają przygotowani do przeprowadzania zajęć podczas rad szkoleniowych oraz kursów dla nauczycieli dotyczących realizacji programów profilaktycznych. Koordynatorem programu jest wicedyrektor i pedagog szkolny. Programy profilaktyczne przed wprowadzeniem uzyskują akceptację Rady Pedagogicznej, rodziców i uczniów. III. Cele profilaktyki szkolnej. Tworzenie bezpiecznej atmosfery w szkole. Ograniczenie zachowań agresywnych i przemocy. Poznanie się z zespołem klasowym i wzajemne budowanie zaufania. Nauka i ćwiczenie zachowań asertywnych (w odniesieniu do uzaleŝnień, środków psychoaktywnych). 8
Wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie. Propagowanie zdrowego stylu Ŝycia. Wskazywanie poŝądanych wzorców zachowań i sztuka dobrych manier. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Przekazywanie informacji uczniom i rodzicom na temat zagroŝeń, ich skutków i sposobów radzenia sobie z nim. Umiejętność radzenia sobie z sytuacjami stresogennymi (konkursy, przesłuchania, występy). IV. Struktura oddziaływań profilaktycznych. NAUCZYCIELE Opracowują formy realizacji i narzędzia do przeprowadzenia programu profilaktycznego. Wykonują zalecenia zawarte w orzeczeniach wydanych przez Poradnię Pedagogiczno Psychologiczną. Podnoszą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych. Poszerzają swoją wiedzę w oparciu o literaturę dostępną w dziedzinie profilaktyki. Współpracują z instytucjami: Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatową Komendą Policji, Sadem Rodzinnym, Poradnią Pedagogiczno Psychologiczną. WYCHOWAWCY KLAS Integrują zespół klasowy. Dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie. WyposaŜają uczniów w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Realizują zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami. Współpracują z instytucjami wspomagającymi i inicjującymi działania profilaktyczne w szkole. DYREKTOR I WICEDYREKTOR Monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga w zakresie profilaktyki. Diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki. Organizuje przedsięwzięcia w zakresie edukacji zdrowotnej, zagroŝeń i uzaleŝnień. Analizuje wyniki nauczania, klasyfikacji oraz frekwencję w celu ustalenia przyczyn niepowodzeń szkolnych. Wspiera wychowawców i nauczycieli w pracy z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. PEDAGOG SZKOLNY Prowadzi diagnozę i udziela wsparcia uczniom z trudnościami w nauce i zachowaniu. Konsultuje trudności pojawiające się w kontaktach nauczyciel uczeń rodzic i udziela pomocy stronom w celu rozwiązywania problemów. Prowadzi zajęcia integracyjne dla klas pierwszych. Prowadzi zajęcia dla uczniów obejmujących takie zagadnienia jak: asertywność, radzenie sobie ze stresem, przeciwdziałanie uzaleŝnieniom. Rozpoznaje warunki Ŝycia i nauki uczniów przejawiających trudności w realizacji procesu dydaktyczno wychowawczego. Wspiera wychowawców i nauczycieli w pracy z uczniem sprawiającym trudności wychowawcze. Współpracuje z pracownikami Poradni Pedagogiczno Psychologicznej w zakresie diagnozowania problemów osobistych i niepowodzeń szkolnych. 9
Prowadzi działania związane z preorientacją zawodową. Udziela wsparcia uczniom w eliminowaniu napięć psychicznych związanych z niepowodzeniami w szkole i w domu. Podejmuje działania na rzecz uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej we współpracy z Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Współpracuje z instytucjami: Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatową Komendą Policji, Sądem Rodzinnym. RODZICE Współpracują z wychowawcami, nauczycielami, pedagogiem szkolnym w zakresie podejmowanych działań profilaktycznych. Korzystają z pomocy i wsparcia dyrekcji, pedagoga, nauczycieli oraz pielęgniarki w zakresie profilaktyki. Opiniują działania szkoły w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa ich dzieciom przez szkołę. Wnioskują do Poradni Pedagogiczno Psychologicznej w sprawach orzekania dysfunkcji. V. Formy realizacji. Konkursy, projekcje filmów, quizy, zajęcia, warsztaty poświęcone tematyce prozdrowotnej i uzaleŝnieniom. Godziny do dyspozycji wychowawcy klasy. Spotkania z pedagogiem szkolnym, funkcjonariuszami policji, przedstawicielami słuŝby zdrowia. Zebrania i rozmowy indywidualne z rodzicami. Szkolenia nauczycieli w zakresie profilaktyki pro zdrowotnej i uzaleŝnień. VI. Czynniki ryzyka wpływające na powstanie zachowań destrukcyjnych. Słaba więź z rodziną, szkołą. Niepowodzenia szkolne. Aprobata dla zachowań destrukcyjnych u rówieśników i dorosłych. Poczucie osamotnienia. Deficyty rozwojowe. Sposoby radzenia sobie ze stresem. VII. Czynniki chroniące przed zachowaniami destrukcyjnymi. Dezaprobata ze strony rówieśników i dorosłych wobec zachowań problemowych odbiegających od norm społecznych. Budowanie pozytywnych więzi ze szkołą. Czynne uczestnictwo w Ŝyciu rodziny i szkoły. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem. 10
VIII. WdroŜenie działań profilaktycznych. WdroŜenie działań profilaktycznych polega na realizacji jednego ze standardów mierzenia jakości pracy szkoły w zakresie działań pro zdrowotnych i profilaktyki uzaleŝnień. IX. Propozycje tematyki podejmowanej na godzinach do dyspozycji wychowawców klasowych w ramach programu profilaktycznego. KLASY I III Poznanie i integracja zespołu klasowego. Budowanie zaufania i wzmacnianie poczucia własnej wartości. WyraŜanie uczuć. Sztuka dobrych manier. Zachowanie asertywne. Zachowania agresywne, ich przyczyny i sposoby zapobiegania przemocy. Sposoby radzenia sobie w sytuacjach stresowych. Realizacja obowiązku szkolnego (wagary, spóźnienia). Profilaktyka nikotynowa, alkoholowa i narkotykowa. ZagroŜenia i uzaleŝnienia płynące z Internetu i komputera. Kultura seksualna. Postawy wobec HIV / AIDS. Podejmowanie decyzji o swojej przyszłości preorientacja zawodowa. Aktywne wykorzystanie czasu wolnego. KLASY IV VI Wizerunek kulturalnego człowieka. Komunikacja interpersonalna. Zachowania asertywne. Edukacja prawna i odpowiedzialność karna. Kształtowanie odpowiedzialności w dorosłym Ŝyciu. Zapobieganie uzaleŝnieniom. ZagroŜenia i uzaleŝnienia płynące z Internetu i komputera. Radzenie sobie ze stresem umiejętność autoprezentacji. Kultura seksualna. Wybór partnera Ŝyciowego. Podejmowanie decyzji o swojej przyszłości preorientacja zawodowa. X. Propozycje problematyki pedagogizacji rodziców. Jak pomóc dziecku w wieku dojrzewania rozwiązać jego problemy. Profilaktyka zachowań agresywnych. 11
Moje dziecko i uŝywki (nikotyna, alkohol i narkotyki). Współpraca szkoły i rodziców w zakresie wyboru zawodu i kierunku dalszego kształcenia. Organizacja nauki i czasu wolnego młodzieŝy. XI. Spodziewane efekty działań profilaktycznych. Zmniejszenie zjawiska przemocy w szkole. Wzrost wiedzy wśród uczniów, rodziców na temat przemocy, uzaleŝnień oraz przeciwdziałanie im. Umiejętne radzenie sobie z przemocą i uzaleŝnieniami. Uczniowie nauczą się pozytywnych zachowań oraz właściwego postrzegania i rozumienia ludzi Uczniowie będą umieli dokonywać wartościowych właściwych wyborów. Zmniejszenie liczby wagarów i spóźnień. XII. Ewaluacja programu. Podsumowanie efektów realizacji programu profilaktyki szkolnej dokonuje się na posiedzeniach Rady Pedagogicznej. Ocenie poddawane są następujące elementy: funkcjonowanie pomocy pedagogicznej, pedagogizacja rodziców na spotkaniach z wychowawcami klas, udział nauczycieli w formach doskonalenia zawodowego w zakresie profilaktyki, realizacja problematyki pro zdrowotnej przez wychowawców klas. Ocenę realizacji programu profilaktyki szkolnej dokonuje się za pomocą narzędzi stosowanych w ramach wewnętrznego mierzenia jakości pracy szkoły: zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, ich analizy i wnioski. Bytom, 26 sierpnia 2010 r. Zatwierdzono przez Radę Pedagogiczną dnia 30 sierpnia 2010 roku. 12