MODELOWANIE TRANSFERÓW FISKALNYCH W UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ

Sudia Ekonomiczne. Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Ekonomicznego w Kaowicach ISSN 2083-8611 Nr 289 2016 Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Wydział Ekonomii Kaedra Meod Saysyczno-Maemaycznych w Ekonomii agnieszka.przybylska-mazur@ue.kaowice.pl MODELOWANIE TRANSFERÓW FISKALNYCH W UNII GOSPODARCZEJ I WALUTOWEJ Sreszczenie: Wprowadzenie mechanizmu ransferów fiskalnych w srefie euro może być rozwiązaniem, zabezpieczającym przed skukami negaywnych szoków asymerycznych w warunkach uray suwerenności monearnej oraz ograniczającym możliwości wykorzysania innych mechanizmów sabilizacyjnych. Celem arykułu jes zaprezenowanie jednego z modelowych ujęć sysemu ransferów fiskalnych, sanowiącego pewien konsensus pomiędzy pańswami członkowskimi, kóry może być pomocny przy łagodzeniu różnic gospodarczych oraz dokonanie na jego podsawie analizy ransferów fiskalnych, jakie powinny orzymać poszczególne pańswa Unii Gospodarczej i Waluowej, by wyeliminować skuki asymerycznego szoku. Słowa kluczowe: ransfery fiskalne, szok asymeryczny, Unia Gospodarcza i Waluowa. Wprowadzenie W Unii Gospodarczej i Waluowej (UGW) brakuje scenralizowanych zasobów fiskalnych, kóre mogłyby być wykorzysywane do sabilizacji cyklu koniunkuralnego całego regionu i pozwalały na uwspólnoowienie ryzyka makroekonomicznego. Zasadność pogłębienia inegracji fiskalnej w Unii Gospodarczej i Waluowej poprzez usanowienie cenralnych mechanizmów fiskalnych dla ego regionu, może być analizowana w aspekcie funkcji federalnej poliyki fiskalnej, akich jak: funkcja redysrybucyjna oraz sabilizacyjna, w ramach kórej rozróżnia się dodakowo srice funkcję sabilizacyjną oraz funkcję ubezpieczeniową. Funkcja sabilizacyjna sensu srico ma na celu wykorzysanie anycyklicznej poliyki fiskalnej, prowadzonej przez władze cenralne do wygładzania wsrzą-

128 sów doykających całą federację, naomias podsawą realizacji funkcji ubezpieczeniowej są przejściowe ransfery do regionów doknięych idiosynkraycznym szokiem [Darvas, 2010], czyli szokiem, kóry działa wybiórczo lub selekywnie na niekóre pańswa, poszczególne regiony, wybrane gałęzie gospodarki czy określone grupy gospodarsw domowych. Mając na uwadze Unię Gospodarczą i Waluową, szoki idiosynkrayczne doykają pojedynczych krajów unii. Funkcja redysrybucyjna obejmuje naomias rwałe ransfery dochodów od bogaszych do biedniejszych regionów. Wszyskie skuecznie funkcjonujące unie waluowe, składające się z heerogenicznych krajów lub regionów, mają insrumeny fiskalne, pozwalające na uwspólnoowienie ryzyka makroekonomicznego. Transfery neo pomiędzy krajami lub regionami odzwierciedlają przede wszyskim działanie scenralizowanych auomaycznych sabilizaorów koniunkury, a w dużo mniejszym sopniu dyskrecjonalne decyzje władz cenralnych czy mechanizmy ransferowe o charakerze ad hoc. Transfery fiskalne sanowią mechanizm sabilizujący wahania krajowych lub regionalnych dochodów lub konsumpcji, jednak skala wygładzania wsrząsów poprzez ransfery fiskalne nie jes generalnie wysoka. Przykładowo, obliczenia przeprowadzone w 2012 r. przez MFW pokazują, iż ransfery bruo w federacjach fiskalnych isonie reagują na zmiany regionalnych luk popyowych, wygładzając od 5% do 20% krókookresowych wahań regionalnego PKB per capia, będących efekem zarówno szoków idiosynkraycznych, jak i szoków doykających wszyskich członków unii. Na podobną skalę wpływu działania mechanizmów uwspólnoowienia ryzyka na wygładzanie regionalnych wsrząsów (od 10% do 20% szoku) wskazywały akże wcześniejsze badania doyczące Sanów Zjednoczonych i Niemiec [von Hagen, 2007; Hepp, von Hagen, 2013; Meliz, Zumer, 2002]. Wprowadzenie mechanizmu ransferów fiskalnych w srefie euro może być pewnym rozwiązaniem, zabezpieczającym przed skukami negaywnych asymerycznych szoków makroekonomicznych w warunkach uray suwerenności monearnej oraz ograniczenia możliwości wykorzysania innych mechanizmów sabilizacyjnych. Celem arykułu jes zaprezenowanie jednego z modelowych ujęć sysemu ransferów fiskalnych, kóre może być pomocne przy łagodzeniu różnic gospodarczych oraz budowaniu konsensusu pomiędzy pańswami członkowskimi.

Modelowanie ransferów fiskalnych w Unii Gospodarczej i Waluowej 129 1. Sposoby neuralizacji szoków asymerycznych Po przysąpieniu kraju do Unii Gospodarczej i Waluowej saje się niemożliwa dla władz danego pańswa członka UGW neuralizacja szoku asymerycznego. Przez szok asymeryczny będziemy rozumieć zakłócenie wysępujące w gospodarce, kóre doyka poszczególne pańswa lub branże w różnym sopniu nasilenia. Zaem w konekście Unii Gospodarczej i Waluowej szok asymeryczny o zakłócenie charakeryzujące się ym, że doyka z niejednakową siłą poszczególnych członków unii. Mechanizm dososowawczy prowadzi do przywrócenia równowagi makroekonomicznej za pośrednicwem rynku pracy oraz insrumenów poliyki fiskalnej. Jednak raka fiskalny ogranicza swobodne prowadzenie poliyki fiskalnej, ponieważ en dokumen wymusza ma pańswach urzymywanie równowagi budżeowej, większą konrolę Rady Unii Europejskiej i Komisji Europejskiej nad sanem finansów publicznych pańsw oraz lepszą koordynację poliyki gospodarczej. Wprowadzenie mechanizmu ransferów fiskalnych w srefie euro może być pewnym rozwiązaniem, zabezpieczającym przed skukami negaywnych asymerycznych szoków makroekonomicznych w warunkach uray suwerenności monearnej oraz ograniczenia możliwości wykorzysania innych mechanizmów sabilizacyjnych. W Unii Gospodarczej i Waluowej nie ma wyraźnego mechanizmu pochłaniania szoków asymerycznych. Zinegrowane ramy budżeowe, kóre obejmują zdolność fiskalną w celu absorpcji szoków asymerycznych, mogą być isonym budulcem dla sabilnej i dobrze prosperującej UGW. Tymczasowa pomoc dla pańsw członkowskich, doknięych negaywnym szokiem jes wówczas dokonywana na podsawie analizy zmian w określonej mierze wydajności, porównywanej z pozosałymi pańswami członkowskimi unii. Jako miarę wydajności można przyjąć na przykład PKB per capia lub sopę bezrobocia. Branie pod uwagę zmian w mierze wydajności, zamias zmian w poziomie danej zmiennej, ma na celu uniknięcie ciągłej redysrybucji środków od bogaych do biednych. Jednak nie isnieje sysem ransferów, kóry spełniałby warunek zrównoważonego budżeu i równego rakowania pańsw członkowskich, czyli jednakowe ransfery per capia wywołane przez idenyczny szok. W przypadku asymerycznego szoku, duże pańswo wymaga większej kwoy ransferu niż małe, implikując wyższe płaności per capia od mieszkańców mniejszych pańsw.

130 2. Model ransferów fiskalnych Zaprezenowany poniżej model ransferów fiskalnych sanowi pewien kompromis w projekowaniu sysemu ransferów fiskalnych w unii, składającej się z pańsw różnych wielkości. Zakładamy, że unia monearna składa się z n krajów. Przez w i, dla i = 1,2,,n, = 1,2,,T oznaczamy odseek populacji mieszkającej w i-ym kraju w -ym okresie. Kraje mogą być narażone na idiosynkrayczne szoki dochodowe ε i, wpływające na wydajność per capia. Niech y i dla i = 1,2,,n, = 1,2,,T oznacza miarę wydajności per capia w i- ym kraju w -ym okresie, naomias y oznacza średnią wydajność per capia w pozosałej części unii w -ym okresie. W zaprezenowanym modelu miarą wydajności danego kraju będzie PKB per capia. Zaem szok dochodowy ε i = yi y dla i = 1,2,,n, = 1,2,,T jes mierzony jako odchylenie rzeczywisej zrealizowanej warości PKB per capia y i od średniej warości per capia w pozosałej części unii y. Przez sysem ransferów rozumiemy zbiór różniczkowalnych funkcji ransferów wykonanych lub orzymanych przez i-y kraj w -ym okresie, zależnych od odseków populacji zamieszkującej w każdym kraju członkowskim oraz od wielkości szoków per capia, a akże spełniających ograniczenia budżeowe, czyli dla każdego = 1,2,,T [Hebous, Weichenrieder, 2015]: K i = fi ( w1, w2,..., wn, ε1, ε 2,..., ε n ) (1) n i K i = 0 (2) i= 1 Jeżeli K i > 0, o oznacza, że mamy do czynienia z ransferem orzymanym, naomias K i < 0 oznacza ransfer wykonany, czyli składkę. W dalszej części ransfery orzymane oznaczamy R i, naomias składki (ransfery wykonane) przez S i. Przyjmujemy, iż mieszkaniec dużego kraju płaci oraz orzymuje yle samo, co mieszkaniec małego kraju. Zakładamy, że dla dowolnego usalonego : wi 1) jeżeli ε i = ε j, o w j Ki = wi K j Ki = K j, czyli biorąc w j pod uwagę dwa szoki o jednakowej wielkości, ransfery per capia powinny być równe w obu krajach,

Modelowanie ransferów fiskalnych w Unii Gospodarczej i Waluowej 131 2) dla dowolnego arbiralnego szoku εˆ zachodzi 1 K i ( ˆ ε ) 1 K j ( ˆ ε ) =. w ε w ε i i Ponado, małe idenyczne zmiany w wielkości szoku w każdym z krajów powinny wywołać ę samą zmianę ransferów per capia w ych krajach. Poniżej zaprezenowany schema ransferów orzymanych, opracowano na podsawie schemau zaproponowanego przez A. Ialianera i M. Vanheukelena [1992], kórzy uwzględnili w sysemie ransferów sopę bezrobocia. W arykule przedsawiono schema ransferów, biorąc pod uwagę jako miernik wydajności PKB per capia. Wówczas, aby zapewnić zrównoważone ransfery orzymane oraz składki korzysamy ze wzorów: 1) orzymane ransfery: 0 jezeli ΔyEU i, Δyi 0 Ri = α ( ΔyEU i, Δyi ) yi jezeli 0 < ΔyEU i, Δyi A (3) A α yi jezeli ΔyEU i, Δyi > A dla każdego i = 1,2,,n oraz = 1,2,,T gdzie: Δy i oznacza zmianę (szok) PKB per capia Δy EU i, oznacza zmianę średniej w unii obliczoną po wyłączeniu i-ego kraju α paramer Δy EU i, A warość progowa pozwalająca na orzymanie wyższej kwoy ransferu, 2) składki: S j j j = β ( Δy j ΔyEU j, ) y dla każdego j-ego kraju płacącego składkę, gdzie: β paramer określony endogenicznie przez sysem. Gdy sysem jes zrównoważony, o α β. W przypadku ransferów o sumie zero, czyli gdy R = S i j paramer β obliczamy ze wzoru: dla R =. R i i β = j R ( Δy j ΔyEU j, ) y Ponado może wysąpić jeden z nasępujących rzech przypadków: 1. Jeżeli dla każdego j zachodzi S j A α y j, o sysem jes zrównoważony i żadna ze składek nie przekracza warości progowej. i j j j (4) (5)

132 2. Jeżeli dla przynajmniej jednego pańswa l składka przekracza warość progową, czyli S l > A α y l, o sysem jes niezrównoważony i narusza warość progową. Wówczas kraje, dla kórych S l > A α y l (l = 1,2,, L) wnoszą składkę (1) w wysokości A α y l, czyli 1 l L Sl = A α yl. Aby budże był zrównoważony pozosałe pańswa muszą wnieść składki L l= 1 (1) S k, kórych suma wynosi R, resza = R Sl. Dla ych pozosałych pańsw składki obliczamy ze wzoru (4), przy czym wówczas paramery β obliczamy ze wzoru: R, resza β = Δy Δy ) y ( j EU j, j K gdzie K jes zbiorem pańsw wnoszących składki, dla kórych S k A α y k. 3. Jeżeli dla każdego pańswa mamy S l > A α y l, o każde pańswo wpłaca składkę w wysokości A α y l i aby wówczas budże był zrównoważony, a akże nie naruszał warości progowej należy odpowiednio dobrać paramer α. j (6) 3. Analiza empiryczna Do analiz wzięo pod uwagę dane roczne doyczące PKB per capia (według paryeu siły nabywczej) z okresu 2003-2014 [www 1]. Jako kraj bazowy, względem kórego wyznaczono sysem ransferów, przyjęo na począku Słowenię pańswo Europy Środkowo-Wschodniej o najwyższym PKB per capia (według paryeu siły nabywczej) wśród krajów ej części Europy; kraj, kóry przysąpił do Unii Europejskiej w ym samym czasie, co Polska, czyli 1 maja 2004 r., naomias od 1 sycznia 2007 r. jes również członkiem srefy euro. Nasępnie wzięo pod uwagę jako kraj bazowy wiodące pańswo w Unii Europejskiej Niemcy. W analizach przyjęo arbiralnie warość progową A = 1,5 oraz paramer α = 0,01. W pierwszych dwóch abelach przedsawiono wyniki analiz empirycznych, w przypadku, gdy jako kraj bazowy przyjęo Słowenię, naomias kolejne dwie abele prezenują wyniki orzymane, gdy jako podsawę porównań wzięo pod uwagę Niemcy.

Modelowanie ransferów fiskalnych w Unii Gospodarczej i Waluowej 133 W ab. 1 zesawiono wielkości ransferów, jakie powinny orzymać poszczególne pańswa Unii Gospodarczej i Waluowej, aby wyeliminować skuki asymerycznego szoku. Tabela 1. Transfery orzymane (kraj bazowy Słowenia) Pańswo Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Belgia 1,82 1,79 1,76 1,73 0,38 0 0 0,67 0 0,66 0,07 Niemcy 1,22 0,45 1,73 0 0,39 0 0 0 0 0,68 0 Esonia 0 0 0 0 0,91 0,93 0 0 0 0 0,04 Irlandia 0 0 0,89 0 1,98 1,92 0 0 0 0 0 Grecja 0 1,37 0 1,37 0 0 1,31 1,16 1,11 0,41 0,76 Hiszpania 1,06 0 0 0,74 1,36 0 1,47 1,43 0,84 0 0,98 Francja 1,65 0,43 1,62 1,61 1,41 0 0,30 0,60 0,95 0 0,06 Włochy 1,62 1,49 1,59 1,58 0 0 1,33 1,55 1,52 1,49 1,46 Cypr 0 0 1,49 0 0 0 1,53 1,44 1,41 1,34 1,28 Łowa 0 0 0 0 0,20 0,80 0,15 0 0 0 0,04 Liwa 0 0 0 0 0 0,86 0 0 0 0 0 Luksemburg 0 3,63 0 3,81 0 3,71 0 0 2,35 3,87 0 Mala 0,65 0,24 0,93 0,92 0 0 0 0,36 0 0 0 Holandia 1,40 0,52 0 0 0 0,38 2,03 0,75 2,00 1,97 1,37 Ausria 0,07 1,88 1,88 1,85 0 0 0,35 0 0 0,71 0,07 Porugalia 1,16 0 1,20 1,19 0,26 0 0,23 1,17 1,14 0 0,04 Słowenia 0 0,33 1,29 0 0 1,28 1,25 0,46 0,73 0 0 Słowacja 0 0 0 0 0 0 0 0,41 0 0 0 Finlandia 0 1,61 1,73 0 0 1,74 1,47 0 1,03 1,70 1,65 Nasępnie wyznaczono składki w poszczególnych laach, jakie muszą wpłacić kraje, w kórych przyros PKB per capia (według paryeu siły nabywczej) jes większy od przyrosu średniej w Unii Gospodarczej i Waluowej, obliczonej po wyłączeniu kraju bazowego. Obliczono składki, przy kórych sysem jes zrównoważony, ale część składek przekroczyła warości progowe. Dlaego dokonano modyfikacji wyznaczonych składek, posępując zgodnie z algorymem opisanym w przypadku 2). W ab. 2 zesawiono wielkości zmodyfikowanych składek w laach 2004-2014, jakie powinny dokonać poszczególne pańswa Unii Gospodarczej i Waluowej, aby wyeliminować skuki asymerycznego szoku. Dla zaprezenowanych poniżej składek sysem jes zrównoważony i żadna ze składek nie przekracza warości progowej. Tabela 3 przedsawia wielkości ransferów, jakie powinny orzymać poszczególne pańswa Unii Gospodarczej i Waluowej, aby wyeliminować skuki asymerycznego szoku, gdy jako kraj bazowy przyjęo Niemcy.

134 Tabela 2. Składki (kraj bazowy Słowenia) Pańswo Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Belgia 0 0 0 0 0 1,76 1,99 0 0,34 0 0 Niemcy 0 0 0 1,81 0 0,44 2,70 1,20 3,46 0 1,10 Esonia 0,67 0,90 3,23 1,04 0 0 0,28 1,21 1,07 1,10 0 Irlandia 0,85 2,18 0 2,29 0 0 0,57 0,23 0,37 1,27 1,17 Grecja 0,56 0 0,77 0 0,44 1,36 0 0 0 0 0 Hiszpania 0 5,50 0,85 0 0 0,39 0 0 0 0,92 0 Francja 0 0 0 0 0 1,62 0 0 0 1,04 0 Włochy 0 0 0 0 0,20 0,40 0 0 0 0 0 Cypr 1,18 1,49 0 1,56 1,40 0,96 0 0 0 0 0 Łowa 0,59 0,77 2,78 0,90 0 0 0 0,79 0,90 0,96 0 Liwa 0,30 0,80 1,65 0,92 0,30 0 1,00 1,16 1,04 1,10 0,32 Luksemburg 3,69 0 3,86 0 1,22 0 3,81 3,98 0 0 3,95 Mala 0 0 0 0 0,30 0,92 0,29 0 0,18 2,09 0,60 Holandia 0 0 1,11 2,12 1,06 0 0 0 0 0 0 Ausria 0 0 0 0 0,24 1,89 0 0,74 3,63 0 0 Porugalia 0 1,20 0 0 0 1,22 0 0 0 1,17 0 Słowenia 1,05 0 0 1,36 0,42 0 0 0 0 0,80 0,36 Słowacja 0,34 0,90 1,85 1,01 0,74 0,65 0,77 0 2,08 2,37 0,33 Finlandia 1,43 0 0 1,77 0,57 0 0 0,68 0 0 0 Tabela 3. Transfery orzymane (kraj bazowy Niemcy) Pańswo Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Belgia 1,82 1,79 1,76 1,73 0,51 0 0 0,47 0 0,73 0 Niemcy 1,42 0,45 1,73 0 0,52 0 0 0 0 0,75 0 Esonia 0 0 0 0 0,98 0,93 0 0 0 0 0 Irlandia 0 0 0,97 0 1,98 1,92 0 0 0 0 0 Grecja 0 1,37 0 1,37 0 0 1,31 1,16 1,11 0,45 0,72 Hiszpania 1,22 0 0 0,74 1,47 0 1,47 1,43 0,73 0 0,93 Francja 1,65 0,43 1,62 1,61 1,53 0 0 0,42 0,83 0 0 Włochy 1,62 1,49 1,59 1,58 0 0 0,98 1,43 1,52 1,49 0,03 Cypr 0 0 1,49 0 0 0 1,53 1,44 1,41 1,34 1,28 Łowa 0 0 0 0 0,27 0,80 0 0 0 0 0 Liwa 0 0 0 0 0 0,86 0 0 0 0 0 Luksemburg 0 3,63 0 3,81 0 3,71 0 0 2,05 3,87 0 Mala 0,76 0,24 0,93 0,92 0 0 0 0,25 0 0 0 Holandia 1,63 0,52 0 0 0 0,15 2,03 0,53 2,00 1,97 1,30 Ausria 0,28 1,88 1,88 1,85 0 0 0 0 0 0,78 0 Porugalia 1,16 0 1,20 1,19 0,35 0 0 1,17 1,14 0 0 Słowenia 0 0,33 1,29 0 0 1,28 1,25 0,32 0,64 0 0 Słowacja 0 0 0 0 0 0 0 0,28 0 0 0 Finlandia 0 1,61 1,73 0 0 1,74 1,09 0 0,90 1,70 1,65

Modelowanie ransferów fiskalnych w Unii Gospodarczej i Waluowej 135 Nasępnie wyznaczono składki w poszczególnych laach, jakie muszą wpłacić kraje, w kórych przyros PKB per capia (według paryeu siły nabywczej) jes większy od przyrosu średniej w Unii Gospodarczej i Waluowej, obliczonej po wyłączeniu kraju bazowego. Wówczas analogicznie jak w przypadku, gdy przyjęliśmy Słowenię jako kraj bazowy, część obliczonych składek przekraczała warości progowe. Dlaego eż ym razem dokonano nasępnie modyfikacji wyznaczonych składek. W ab. 4 zesawiono wielkości zmodyfikowanych składek w laach 2004-2014, jakie powinny dokonać poszczególne pańswa Unii Gospodarczej i Waluowej, aby wyeliminować skuki asymerycznego szoku, gdy jako kraj bazowy przyjęo Niemcy. Tabela 4. Składki (kraj bazowy Niemcy) Pańswo Rok 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Belgia 0 0 0 0 0 1,76 1,45 0 0,53 0 0 Niemcy 0 0 0 1,81 0 0,47 1,91 0,97 2,99 0 0,67 Esonia 0,78 0,90 3,36 1,04 0 0 0,26 0,96 1,07 1,10 0 Irlandia 0,89 2,18 0 2,29 0 0 0,54 0,24 0,58 1,24 0,71 Grecja 0,59 0 0,70 0 0,48 1,24 0 0 0 0 0 Hiszpania 0 5,50 0,77 0 0 0,41 0 0 0 0,90 0 Francja 0 0 0 0 0 1,62 0,02 0 0 1,02 0 Włochy 0 0 0 0 0,20 0,43 0 0 0 0 0 Cypr 1,38 1,49 0 1,56 1,60 0,90 0 0 0 0 0 Łowa 0,68 0,77 2,89 0,90 0 0 0,01 0,63 0,90 0,96 0 Liwa 0,31 0,80 1,68 0,92 0,33 0 0,73 0,91 1,04 1,10 0,20 Luksemburg 3,69 0 3,86 0 1,33 0 3,81 3,98 0 0 3,54 Mala 0 0 0 0 0,33 0,84 0,27 0 0,29 2,25 0,37 Holandia 0 0 1,01 2,12 1,19 0 0 0 0 0 0 Ausria 0 0 0 0 0,23 1,89 0,03 0,63 3,14 0,00 Porugalia 0 1,20 0 0 0 1,22 0,02 0 0 1,17 0,00 Słowenia 1,22 0 0 1,36 0,46 0 0 0 0 0,78 0,22 Słowacja 0,35 0,90 1,89 1,01 0,84 0,61 0,59 0 1,80 2,55 0,20 Finlandia 1,66 0 0 1,77 0,62 0 0 0,57 0 0 0 Ponieważ w wykorzysanym modelu ransferów fiskalnych, przy decyzjach doyczących wysokości ransferów orzymanych i składek bierze się pod uwagę przyros PKB per capia (według paryeu siły nabywczej), porównując go z przyrosem średniej w Unii Gospodarczej i Waluowej po wyłączeniu kraju bazowego, na podsawie przeprowadzonych analiz empirycznych swierdzono, iż nie ma isonego znaczenia, kóry kraj przyjmiemy jako kraj bazowy. Znaczenie ma różnica przyrosu PKB per capia (według paryeu siły nabywczej) pomię-

136 dzy analizowanym krajem a średnią w Unii Gospodarczej i Waluowej, obliczoną po wyłączeniu kraju bazowego. Przedsawione w ab. 1-4 ransfery orzymane i składki pozwalają na neuralizację szoku asymerycznego. Obliczone ransfery orzymane i składki w poszczególnych laach dla pańsw Unii Gospodarczej i Waluowej przedsawiają zrównoważony sysem ransferów, w kórym żaden ransfer orzymany i żadna składka nie przekraczają warości progowych. Podsumowanie W arykule dokonano analizy ransferów, kóre orzymałyby pańswa doknięe szokiem asymerycznym i składek, kóre musiałyby wpłacić kraje niedoknięe asymerycznym szokiem, wyznaczonych na podsawie zaprezenowanego jednego z modeli ransferów fiskalnych, sanowiący pewien kompromis w projekowaniu sysemu ransferów fiskalnych w unii składającej się z pańsw różnych wielkości. W arykule zaprezenowano schema umożliwiający redukcję skuków asymerycznych szoków makroekonomicznych lub szoków idiosynkraycznych. W modelu jako miarę wydajności wzięo pod uwagę PKB per capia. Należy zaznaczyć, że nie jes możliwe zaprojekowanie sysemu ransferów, kóry spełnia ograniczenia budżeowe i implikuje równe per capia ransfery. Zaprezenowany model pokazuje, że jes możliwe wypracowanie pewnego kompromisu pomiędzy zapewnieniem jednakowego rakowania pańsw różnych wielkości, będących ofiarodawcami i odbiorcami oraz zagwaranowania zrównoważonego sysemu ransferów eliminującego deficyu. Na koniec należy zauważyć, iż ciekawe wyniki mogłoby dać zasosowanie modeli falkowych przy projekowaniu ransferów fiskalnych, ponieważ jak pokazują badania zaprezenowane w arykułach badaczy [Hadaś-Dyduch 2014, 2015a, 2015b], zasosowanie modeli falkowych daje dobre wyniki w predykcji wskaźników makroekonomicznych. Lieraura Darvas Z. (2010), Fiscal Federalism in Crisis: Lessons for Europe from he US, Policy Conribuions, No. 420, Bruegel. Hadaś-Dyduch M. (2014), Wykorzysanie ransformay falkowej w analizie i predykcji wskaźników makroekonomicznych, Sudia Ekonomiczne. Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Ekonomicznego w Kaowicach, nr 187, s. 124-135.

Modelowanie ransferów fiskalnych w Unii Gospodarczej i Waluowej 137 Hadaś-Dyduch M. (2015a), Polish Macroeconomic Indicaors Correlaed-predicion wih Indicaors of Seleced Counries [w:] M. Papież, S. Śmiech (eds.), Proceedings of he 9 h Professor Aleksander Zelias Inernaional Conference on Modelling and Forecasing of Socio-Economic Phenomena, Conference Proceedings, Foundaion of he Cracow Universiy of Economics, Kraków. Hadaś-Dyduch M. (2015b), Waveles in Predicion. Theory, Mehod, Simulaion, Scholars Press. Hagen J. von (2007), Achieving Economic Sabilizaion by Sharing Risk wihin Counries [w:] R. Boadway, A. Shah (eds.), Inergovernmenal Fiscal Transfers: Principles and Pracice, World Bank, Washingon D.C., s. 107-132. Hebous S., Weichenrieder A.J. (2015), The Fiscal Transfer Dilemma in a Moneary Union, Goehe Universiy Frankfur, SAFE Working Paper, No. 112. Hepp R., Hagen J. von (2013), Inersae Risk Sharing in Germany: 1970-2006, Oxford Economic Papers, Vol. 65(1), s. 1-24. IMF (2012), Euro Area Policies, Aricle IV Consulaion IMF, Counry, No. 12/181. Ialianer A., Vanheukelen M. (1992), Proposals for Communiy Sabilizaion Mechanisms: Some Hisorical Applicaions, The Economics of Communiy Public Finance, European Economy, Repors and Sudies, No. 5, s. 493-510. Meliz J., Zumer F. (2002), Regional Redisribuion and Sabilizaion by he Cener in Canada, France, he UK and he US: A Reassessmen and New Tess, Journal of Public Economics, Vol. 86(2), s. 263-286. [www 1] hp://ec.europa.eu/eurosa/daa/daabase. MODELING OF FISCAL TRANSFERS IN ECONOMIC AND MONETARY UNION Summary: Inroducion of fiscal ransfers mechanism in he euro zone may be a cerain soluion for proecing agains he effecs of negaive asymmeric shocks in condiion of loss of moneary sovereigny and resricion of he possibiliy of using he oher sabiliy mechanism. The purpose of his aricle is he presenaion one model approach of fiscal ransfers sysem, ha may be helpful in he miigaion of he economic differences and i makes on he basis of he analysis of fiscal ransfers, ha should receive individual member saes of Economic and Moneary Union, in order o eliminae he effecs of asymmeric shock. Keywords: fiscal ransfers, asymmeric shock, Economic and Moneary Union.