EKSPORT WYROBÓW WYSOKIEJ TECHNIKI W UNII EUROPEJSKIEJ EXPORT OF HIGH TECH IN THE EUROPEAN UNION

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE UNIWERSYTETU EKONOMICZNEGO WE WROCŁAWIU RESEARCH PAPERS OF WROCŁAW UNIVERSITY OF ECONOMICS nr Współczesne problemy ekonomiczne. ISSN Rozwój zrównoważony w wymiarze globalnym i europejskim e-issn Joanna Jahn Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu joanna.jahn@ue.wroc.pl EKSPORT WYROBÓW WYSOKIEJ TECHNIKI W UNII EUROPEJSKIEJ EXPORT OF HIGH TECH IN THE EUROPEAN UNION DOI: /pn JEL Classification:F14 Streszczenie: W artykule przedstawione zostało zestawienie wartości eksportu wyrobów wysokiej techniki krajów członkowskich Unii Europejskiej na terytorium ugrupowania z wykorzystaniem danych pochodzących z OECD STAN Bilateral Trade Database. Zaledwie pięć krajów członkowskich kreuje ponad 50% eksportu wyrobów wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Są to: Niemcy, Holandia, Francja, Belgia i Wielka. Nowe kraje członkowskie łącznie tworzyły 15% wartości eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki w całej Unii Europejskiej w roku Jednocześnie największym partnerem handlowym spoza Unii Europejskiej są Stany Zjednoczone. Słowa kluczowe: high-tech, wyroby przemysłu wysokiej techniki, Unia Europejska, eksport. Summary: The paper is focused mainly on a sheet of high-tech export of the member countries in the European Union which is based on OECD STAN Bilateral Trade Database. Just a few countries create over 50% of the export: Germany, the Netherlands, France, Belgium and the United Kingdom. The analysis shows the high-tech export volume in the context of a trade agreement between the European Union and the United States and an introduction to further considerations about the effects of such an agreement on the high-tech trade in the European Union. Keywords: high-tech, products of high-tech industry, European Union, export. 1. Wstęp Celem artykułu jest analiza wartości eksportu wyrobów wysokiej techniki przez kraje członkowskie Unii Europejskiej. Eksport wyrobów wysokiej techniki w ramach 27 krajów Unii Europejskiej wynosi ponad 600 miliardów USD. Największym partnerem handlowym spoza Unii są Stany Zjednoczone. W krajach, dla których Stany Zjednoczone są głównym

2 66 Joanna Jahn partnerem handlowym, udział eksportu wysokiej techniki kształtował się w 2014 r. następująco: Austria (9,6%), Belgia (13,5%), Dania (10,1%), Finlandia (19,1%), Francja (9,7%), Hiszpania (7,5%), Irlandia (26,5%), Niemcy (11,9%), Portugalia (10,5%). Niemcy, Holandia, Francja, Belgia i Wielka kreują ponad 50% eksportu wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Jednocześnie dwanaście krajów członkowskich, które dołączyły do Unii Europejskiej po 2004 r., kreuje zaledwie około 15% łącznej wartości eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki na terenie Unii Europejskiej. Natomiast w przypadku grupy nowych państw członkowskich głównym partnerem spoza Unii Europejskiej pozostaje Rosja. Wyjątkiem są Polska i Czechy udział eksportu wyrobów wysokiej techniki do Stanów Zjednoczonych i Rosji kształtuje się na podobnym poziomie około 4%. 2. Analiza eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki na obszarze Unii Europejskiej Rozróżnia się cztery stopnie zaawansowania przemysłu w kategoriach techniki, w zależności od nakładów na badania i rozwój. W tabeli 1 przedstawiona jest klasyfikacja przemysłu wysokiej techniki zgodnie ze standardami International Standard Industrial Classification (ISIC). Nazwy w języku polskim przytoczono za obowiązującą w krajowej statystyce Polską Klasyfikacją Działalności (PKD). Tabela 1. Klasyfikacja przemysłu wysokiej techniki według OECD Kategoria Przemysł Klasyfikacja PKD Przemysł wysokiej techniki Aircraft and spacecraft (high-technologywej Pharmaceuticals Office, accounting and computing machinery Radio, TV and communications equipment Medical, precision and optical instruments A Produkcja statków powietrznych i kosmicznych, z wyłączeniem działalności usługo Z Produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych Z Produkcja leków i wyrobów farmaceutycznych 30. Produkcja maszyn biurowych i komputerów 32. Produkcja sprzętu i urządzeń radiowych, telewizyjnych i telekomunikacyjnych 33. Produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, zegarów i zegarków Źródło: opracowanie własne na podstawie: ISIC Rev.3 Technology Intensity Definition, OECD, 7 July 2011, s. 1; [Polska Klasyfikacja Działalności]. Tabela 2 przedstawia wartość eksportu poszczególnych krajów członkowskich Unii Europejskiej w obszarze ugrupowania i do Stanów Zjednoczonych. Zaledwie pięć krajów kreuje ponad 50% eksportu wyrobów wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Są to Niemcy, Holandia, Francja, Belgia i Wielka. Jednocześ-

3 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 67 nie można zauważyć, że eksport ze wszystkich krajów członkowskich do Stanów Zjednoczonych stanowi 18% łącznego eksportu na terenie Unii Europejskiej. Tabela 2. Przemysł wysokiej techniki udział krajów członkowskich w handlu na obszarze Unii Europejskiej w 2014 r. Lp. Kraj Eksport do UE (w tys. USD) Udział w całkowitym eksporcie high-tech w ramach UE (%) Eksport do USA (w tys. USD) Udział w całkowitym eksporcie high-tech danego kraju (%) 1 Niemcy ,76% ,94% 2 Holandia ,31% ,44% 3 Francja ,83% ,09% 4 Belgia ,34% ,47% 5 Wielka ,94% ,76% 6 Włochy ,50% ,88% 7 Irlandia ,91% ,49% 8 Czechy ,02% ,66% 9 Polska ,82% ,67% 10 Węgry ,77% ,15% 11 Hiszpania ,46% ,52% 12 Austria ,32% ,61% 13 Słowacja ,31% ,46% 14 Szwecja ,93% ,01% 15 Dania ,22% ,08% 16 Rumunia ,70% ,34% 17 Portugalia ,44% ,48% 18 Słowenia ,40% ,36% 19 Finlandia ,39% ,09% 20 Estonia ,36% ,45% 21 Grecja ,29% ,78% 22 Łotwa ,23% ,31% 23 Bułgaria ,21% ,44% 24 Litwa ,21% ,50% 25 Chorwacja ,11% ,40% 26 Luksemburg ,11% ,95% 27 Malta* ,09% ,85% Suma ,00% * 2013 Źródło: opracowanie własne na podstawie [OECD STAN]. Głównym partnerem handlowym Austrii są Niemcy. Eksport wyrobów przemysłu wysokiej techniki wyniósł w 2014 r. ponad 4 mld USD i stanowił 17% eksportu tych wyrobów. Drugim co do wielkości partnerem handlowym jest Szwajcaria ze

4 68 Joanna Jahn zbliżonym do Francji udziałem w handlu w wysokości 9%. Łącznie Austria eksportuje ponad 60% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do pozostałych krajów Unii Europejskiej. Belgia eksportuje 12% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do Niemiec. Drugim co do wielkości eksportu partnerem handlowym Belgii jest Rosja 11%. Łącznie Belgia eksportuje około 58% wyrobów wysokiej techniki w ramach Unii Europejskiej. Głównym partnerem handlowym Czech w omawianym rodzaju eksportu są Niemcy 30%. W 2014 r. eksport do Niemiec wyniósł ponad 9 mld USD. Łącznie czeski eksport wyrobów przemysłu wysokiej techniki do pozostałych krajów Unii Europejskiej wynosi prawie 80%. Dania eksportuje tylko 34% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do Unii Europejskiej. Głównym partnerem handlowym są Niemcy udział w eksporcie ogółem wynosi 9%. Francja eksportuje do Niemiec aż 22% eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki. Poza Niemcami nie ma innego znaczącego partnera w ramach Unii Europejskiej w omawianym zakresie wyrobów. Głównymi partnerami handlowymi Hiszpanii są Francja (11%) i Niemcy (10%). Hiszpania eksportowała 55% wyrobów przemysłu wysokiej techniki do krajów Unii Europejskiej w roku Niemcy są również głównym partnerem handlowym Holandii 18%. Natomiast na drugiej pozycji jest Wielka 11%. Kraje Unii Europejskiej są odbiorcami 72% eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki pochodzących z tego kraju. Głównym partnerem handlowym Niemiec jest Francja 13%. Eksport do Wielkiej Brytanii kształtuje się na poziomie 7%. Łącznie Niemcy eksportują do pozostałych krajów Unii Europejskiej 52% wyrobów przemysłu wysokiej techniki. Polska eksportuje do Niemiec prawie 19% wyrobów. Na podobnym poziomie kształtuje się eksport do Holandii i Francji 6% w roku Z krajów Europy Środkowej najwięcej wyrobów przemysłu wysokiej techniki jest eksportowanych do Czech 5%. Szwecja eksportuje do krajów Unii Europejskiej 46% wyrobów. Głównymi partnerami są Niemcy i Dania 9%. Węgry eksportują do pozostałych krajów Unii Europejskiej aż 72% wyrobów wysokiej techniki. Głównym partnerem handlowym są Niemcy 21%. Wielka eksportuje do Niemiec 12% wyrobów przemysłu wysokiej techniki, a do Unii Europejskiej ogółem 43%. Włochy eksportują głównie do Belgii 12%, Niemiec 11% oraz Francji 10%. Eksport wyrobów wysokiej techniki do Unii Europejskiej wynosi 57% wartości eksportu ogółem. Ze względu na niski udział w eksporcie wyrobów przemysłu wysokiej techniki następujących krajów: Rumunia, Portugalia, Słowenia, Estonia, Grecja, Łotwa, Buł-

5 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 69 garia, Litwa, Chorwacja, Luksemburg, Malta, Finlandia nie zostają one omówione. Szczegółowe dane dotyczące eksportu wymienionych krajów można odszukać w tabeli 3. Tabela 3. Przemysł wysokiej techniki eksport krajów Unii Europejskiej* w roku 2014 (1000 USD) Austria Belgia Bułgaria Chorwacja 2014 % 2014 % 2014 % 2014 % Austria , , ,84 Belgia , , ,82 Bułgaria , , ,68 Chorwacja , , , Czechy , , , ,82 Dania , , , ,12 Estonia , , , ,00 Finlandia , , , ,10 Francja , , , ,90 Grecja , , , ,20 Hiszpania , , , ,82 Holandia , , , ,12 Irlandia , , , ,08 Litwa , , , ,33 Luksemburg , , ,01 5 0,00 Łotwa , , , ,08 Malta , , , ,27 Niemcy , , , ,01 Polska , , , ,61 Portugalia , , , ,31 Rumunia , , , ,36 Słowacja , , , ,08 Słowenia , , , ,23 Szwecja , , , ,08 Węgry , , , ,12 Wielka , , , ,80 Włochy , , , , , , , ,42 Czechy Dania Estonia Finlandia Austria , , , ,63 Belgia , , , ,42 Bułgaria , , , ,11 Chorwacja , , , ,07 Czechy , , ,61 Dania , , ,06 Estonia , , ,21 Finlandia , , , Francja , , , ,96 Grecja , , , ,19 Hiszpania , , , ,31 Holandia , , , ,44

6 70 Joanna Jahn Irlandia , , , ,25 Litwa , , , ,48 Luksemburg , , , ,01 Łotwa , , , ,31 Malta , , , ,01 Niemcy , , , ,99 Polska , , , ,12 Portugalia , , , ,12 Rumunia , , , ,19 Słowacja , , , ,18 Słowenia , , , ,13 Szwecja , , , ,20 Węgry , , , ,16 Wielka , , , ,73 Włochy , , , , , , , ,33 Francja Grecja Hiszpania Holandia Austria , , , ,21 Belgia , , , ,46 Bułgaria , , , ,26 Chorwacja , , , ,13 Czechy , , , ,75 Dania , , , ,32 Estonia , , , ,49 Finlandia , , , ,90 Francja , , ,39 Grecja , , ,54 Hiszpania , , ,92 Holandia , , , Irlandia , , , ,42 Litwa , , , ,15 Luksemburg , , , ,23 Łotwa , , , ,11 Malta , , , ,04 Niemcy , , , ,56 Polska , , , ,23 Portugalia , , , ,73 Rumunia , , , ,58 Słowacja , , , ,57 Słowenia , , , ,17 Szwecja , , , ,27 Węgry , , , ,08 Wielka , , , ,83 Włochy , , , , , , , ,81 Irlandia Litwa Luksemburg Łotwa Austria , , , ,62

7 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 71 Belgia , , , ,27 Bułgaria , , , ,95 Chorwacja , , , ,25 Czechy , , , ,08 Dania , , , ,54 Estonia , , , ,28 Finlandia , , , ,20 Francja , , , ,43 Grecja , , , ,65 Hiszpania , , , ,40 Holandia , , , ,35 Irlandia , , ,07 Litwa , , ,41 Luksemburg , , ,26 Łotwa , , , Malta , , , ,35 Niemcy , , , ,66 Polska , , , ,03 Portugalia , , , ,24 Rumunia , , , ,61 Słowacja , , , ,99 Słowenia , , , ,15 Szwecja , , , ,97 Węgry , , , ,42 Wielka , , , ,82 Włochy , , , , , , , ,65 Malta Niemcy Polska Portugalia Austria , , , ,11 Belgia , , , ,33 Bułgaria , , , ,22 Chorwacja , , , ,02 Czechy , , , ,08 Dania , , , ,39 Estonia 65 0, , , ,05 Finlandia , , , ,13 Francja , , , ,52 Grecja , , , ,29 Hiszpania , , , ,36 Holandia , , , ,37 Irlandia , , , ,48 Litwa , , , ,05 Luksemburg 0 0, , , ,03 Łotwa 101 0, , , ,05 Malta , , ,04 Niemcy , , ,99 Polska , , ,22 Portugalia , , , Rumunia , , , ,55

8 72 Joanna Jahn Słowacja , , , ,10 Słowenia 639 0, , , ,05 Szwecja , , , ,46 Węgry , , , ,47 Wielka , , , ,39 Włochy , , , , , , , ,84 Rumunia Słowacja Słowenia Szwecja Austria , , , ,63 Belgia , , , ,98 Bułgaria , , , ,06 Chorwacja , , , ,06 Czechy , , , ,22 Dania , , , ,38 Estonia , , , ,67 Finlandia , , , ,37 Francja , , , ,70 Grecja , , , ,26 Hiszpania , , , ,48 Holandia , , , ,18 Irlandia , , , ,36 Litwa , , , ,46 Luksemburg 562 0, , , ,04 Łotwa , , , ,14 Malta , , , ,01 Niemcy , , , ,01 Polska , , , ,70 Portugalia , , , ,23 Rumunia , , ,10 Słowacja , , ,09 Słowenia , , ,06 Szwecja , , , Węgry , , , ,98 Wielka , , , ,93 Włochy , , , , , , , ,89 Węgry Wielka Włochy Austria , , ,38 Belgia , , ,43 Bułgaria , , ,24 Chorwacja , , ,17 Czechy , , ,69 Dania , , ,45

9 Eksport wyrobów wysokiej techniki w Unii Europejskiej 73 Estonia , , ,05 Finlandia , , ,19 Francja , , ,05 Grecja , , ,86 Hiszpania , , ,98 Holandia , , ,62 Irlandia , , ,47 Litwa , , ,05 Luksemburg , , ,04 Łotwa , , ,05 Malta , , ,55 Niemcy , , ,52 Polska , , ,32 Portugalia , , ,76 Rumunia ,12 0 0, ,79 Słowacja , , ,31 Słowenia , , ,32 Szwecja , , ,77 Węgry , ,62 Wielka , ,64 Włochy , , , , ,33 * W tabeli znajdują się dane dla 27 krajów Unii Europejskiej. Ze względu na brak danych nie uwzględniono Cypru. Źródło: opracowanie własne na podstawie [OECD STAN]. 3. Zakończenie Kraje członkowskie Unii Europejskiej z nielicznymi wyjątkami eksportują ponad 50% wyrobów przemysłu wysokiej techniki w ramach ugrupowania integracyjnego. Stany Zjednoczone są dla Unii Europejskiej głównym partnerem handlowym z grupy państw trzecich. Ewentualna umowa handlowa będzie sprzyjała wymianie wyrobów przemysłu wysokiej techniki z krajami, w których obecnie Stany Zjednoczone mają znaczącą pozycję, czyli na przykład Niemcami i Francją. Do dalszej analizy należy kwestia wymiany wewnątrzgałęziowej oraz oddziaływanie ewentualnej umowy handlowej Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi na handel wyrobami przemysłu wysokiej techniki w Europie. Innym interesującym aspektem wymiany między krajami członkowskimi Unii Europejskiej po zacieśnieniu współpracy handlowej ze Stanami Zjednoczonymi jest kwestia dalszego rozwoju eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki przez kraje Europy Środkowo-Wschodniej. Rozwój handlu ze Stanami Zjednoczonymi może nastąpić głównie pomiędzy krajami, które obecnie przodują pod względem

10 74 Joanna Jahn wartości eksportu wyrobów przemysłu wysokiej techniki, co może spowodować zwiększenie dotychczasowego dystansu pomiędzy wynikami krajów Europy Zachodniej i Europy Środkowo-Wschodniej. Literatura OECD 2011, ISIC Rev.3 Technology Intensity Definition, ( ). OECD STAN Bilateral trade database by industry and end-use category, ISIC Rev. 3, oecd-ilibrary.org ( ) Polska Klasyfikacja Działalności (PKD), Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia , Dz.U. 251, poz