Stała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego
|
|
- Kajetan Kujawa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 252 Dr Wojciech Kozioł Kaedra Rachunkowości Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego WSTĘP Prowadzone do ej pory badania naukowe wskazują, że poencjał kapiału do wzrosu nie jes nieograniczony, mało ego, możliwe jes również oszacowanie jego rozmiaru. Doychczasowe badania nad dynamiką wzrosu kapiału prowadzone były w obszarze długoerminowych sóp zwrou na giełdzie papierów warościowych oraz w przedsiębiorswach. Badania wskazują, że roczne empo przyrosu kapiału wynosi około 8% rocznie. Charaker ej wielkości pozwala na określenie jej mianem sałej ekonomicznej poencjalnego wzrosu, na podobieńswo sałych funkcjonujących w naukach fizycznych. Celem ego arykułu jes weryfikacja hipoezy o isnieniu 8-procenowej sałej ekonomicznej w rachunku kapiału ludzkiego. Przyjęo dwa podsawowe założenia. Po pierwsze, na wolnym i efekywnym rynku nie mogą urzymywać się długorwałe różnice w sopie zwrou z zaangażowanego kapiału. Po drugie, choć kapiał ludzki sanowi szczególny rodzaj kapiału, o jednak jego naurę opisują e same zasady. Pozyywna weryfikacja pozwoli zrewidować wiele ekonomicznych poglądów oraz umożliwi prowadzenie odpowiedzialnej i efekywnej poliyki ekonomicznej. W niniejszym opracowaniu zasygnalizowano możliwe do uzyskania korzyści dla poliyki gospodarczej i społecznej kraju, kóre wynikają z uwzględnienia sałej ekonomicznej. WYNIKI POPRZEDNIKÓW Problemayka określania rozmiaru i naury właściwej sopy procenowej ma za sobą długą hisorię. Począkowo kwesia a ograniczała się do określenia zasadnej wysokości oprocenowania pożyczek. W sarożynym Rzymie oprócz reform agrarnych największym problemem gospodarczym było zadłużenie. Powszechną prakyką było naliczanie nadmiernych odseek, kóre nierzadko w ciągu roku wielokronie przekraczały kwoę pożyczonych pieniędzy. W efek-
2 Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego 253 cie normalne funkcjonowanie społeczeńswa zakłócały liczne bankrucwa i gwałowne spory między obywaelami. Udanej próby opanowania zasanej syuacji dokonał cesarz Jusynian usanawiając maksymalne odseki, kóre w zależności od rodzaju pożyczki i sausu społecznego sron umowy wynosiły od 4 do 12% rocznie. Z kolei w średniowieczu oprocenowanie kredyów zwane lichwą spokało się z surową oceną moralną. Dopiero w XV wieku pojawiły się zw. banki pobożne udzielające kilkuprocenowych kredyów. Z czasem nasąpił rozwój banków, kóre udzielając przysępnych kredyów odegrały niebagaelną rolę dla rozwoju handlu i rewolucji przemysłowej [Zwierz-Furak, 2000, s ; Pikulska-Robaszkiewicz, 1999, s ]. Króki wgląd w hisorię sosunków kredyowych wskazuje na isnienie przedziału godziwych odseek, czyli akich, kóre pozwalały zachować równowagę w społeczeńswie. Niskie odseki dawały szansę kredyobiorcy na całkowią spłaę kredyu, ponieważ ich rozmiar nie przekraczał kwoy spodziewanego przecięnego efeku gospodarczego. Współcześnie konynuowane są poszukiwania nauralnej długookresowej sopy zwrou z zainwesowanego kapiału. Badania akie przeprowadził J.J. Siegel poszukując sóp zwrou na amerykańskim rynku papierów warościowych w okresie od 1802 roku do la 90. XX wieku. Przedmioem badań było zarówno oprocenowanie obligacji pańswowych, jak i sopa zwrou z inwesycji w przedsięwzięcia gospodarcze. Analizy przeprowadzono dla rzech podokresów: , czyli okresu wczesnego rozwoju Sanów Zjednoczonych, , średniego okresu charakeryzującego się większą dosępnością danych saysycznych i , czasu rozwoju rynków kapiałowych [Siegel, Thaler, 1997, s. 193]. Tabela 1. Średnie realne oprocenowanie inwesycji w laach w USA Okres Oprocenowanie bonów Sopa zwrou Premia skarbowych z akcji za ryzyko ,4% 8,3% 2,9% ,3% 8,0% 4,7% ,7% 8,8% 8,1% Źródło: [Siegel, Thaler, 1997, s. 193]. Wyniki badań zamieszczone w abeli 1 wskazują na spadek oprocenowania bonów skarbowych i sałość realnych sóp zwrou z kapiału zaangażowanego w przedsięwzięcia biznesowe. Dowodzi o, że wszelkie przedsięwzięcia gospodarcze podjęe przez człowieka, prowadzą do powiększania jego kapiału w empie około 8% rocznie. Te swierdzenia wiele wnoszą do badań nad isoą kapiału. Tego rodzaju badania porównawcze pozwalają szacować warość premii za ryzyko, definiowanej jako różnica między sopą zwrou z inwesycji obarczonej ryzykiem a oprocenowaniem insrumenu finansowego pozbawionego ryzyka, jak przykładowo obligacje skarbowe. Auor badań wyjaśnia jednak, że we wcze-
3 254 snym okresie rozwoju amerykańskiej pańswowości ( ), bony skarbowe wiązały się z pewnym ryzykiem, co uzasadniało wysokie oprocenowanie bonów skarbowych (5,4%). Osiągnięcie pełnej sabilizacji ekonomicznej USA nasąpiło w osanim okresie, zaem oprocenowanie obligacji skarbowych w osanich 70 laach można uznać za zysk bez ryzyka (0,7%). Znaczące badania zosały przeprowadzone przez R.G. Ibbosona i W. Goezmanna. Badacze ci przeanalizowali kszałowanie się sóp zwrou z rzech rodzajów papierów warościowych za laa Wyniki badań zamieszczone w abeli 2 są bardzo podobne do ych uzyskanych przez J.J. Siegela (ab. 1), kóry w okresie krószym o 10 la oszacował średnią sopę zwrou z akcji na poziomie 8,8%. Objęcie badaniami rzech insrumenów finansowych o różnym sopniu ryzyka pozwala dosrzec związek między poziomem ryzyka owarzyszącym danej inwesycji a średnią sopą zwrou. Inwesycje w akcje obarczone są najwyższym ryzykiem i ym samym przynoszą najwyższy poziom sopy zwrou. Obliczenie sopy zwrou z akcji wymaga skorygowania warości podanej w abeli 2 o inflację. W efekcie sopa zwrou liczona według średniej arymeycznej wynosi 9,27%, a według średniej geomerycznej osiąga warość 7,30%. W podanym przedziale (7,30% 9,27%) mieści się średnia sopa zwrou osiągana na amerykańskim rynku kapiałowym w okresie osanich 80 la [Ibboson, Goezmann, 2005]. Obliczenie średniej arymeycznej ze skrajnych liczb ego przedziału pozwala na dokonanie punkowej oceny, uzyskujemy wówczas warość 8,285%. Tabela 2. Warości sóp zwrou na akcjach, obligacjach i kwiach skarbowych w USA w laach Rodzaj papierów warościowych Średnia arymeyczna sopa zwrou Średnia geomeryczna sopa zwrou Odchylenie sandardowe Akcje 12,39% 10,43% 20,31% Obligacje rządowe długoerminowe 5,82% 5,44% 9,30% Kwiy skarbowe USA 3,76% 3,72% 3,14% Inflacja 3,12% 3,04% 4,32% Źródło: [Ibboson, Goezmann, 2005]. Na uwagę zasługują akże badania B. Kurka doyczące sóp zwrou w przedsiębiorswach zaliczanych do indeksu Sandard&Poor s 1500 Composie Index za laa Jes o kaalog 1500 spółek wiarygodnie reprezenujących amerykański rynek. Zaliczają się do niego odpowiednio dobrze zarządzane firmy o różnym poziomie kapializacji. W analizowanym okresie zbadano sopę zwrou z akywów, liczoną jako relacja zysku przed opodakowaniem do średniej warości akywów (ROA). W rezulacie badań uzyskano średnią warość ROA na poziomie około 8,5% rocznie [Kurek, 2008, s ].
4 Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego 255 Przegląd rozważań naukowych na ema procenu pozwala dosrzec, że w gospodarce pojawia się sała ekonomiczna, kóra ujawnia się w różnych posaciach. W dalszej części arykułu dokonano weryfikacji isnienia sałej ekonomicznej oraz jej rozmiaru w rachunku kapiału ludzkiego. W ym przypadku sała ekonomiczna poencjalnego wzrosu przejawia się jako sałe wynagrodzenie (zasadnicze) dla pracownika będącego posiadaczem kapiału ludzkiego. MODEL KAPITAŁU LUDZKIEGO I ZASADY JEGO OPŁACANIA Do weryfikacji hipoezy o isnieniu 8-procenowej sałej ekonomicznej w rachunku kapiału ludzkiego zasosowano koncepcję kapiału, kórej auorem jes M. Dobija. W świele przyjęego modelu kapiał rozumiany jes jako absrakcyjna i poencjalna zdolność do wykonywania pracy. Naomias o warości kapiału przesądza warość nakładów pierwonych poniesionych na wyworzenie kapiału. W posaci maemaycznej model kapiału można przedsawić poniższym wzorem: C, s, p = C 0 e - s e p gdzie: C warości kapiału w chwili, C 0 kapiał począkowy, s wskaźnik nauralnej, sponanicznej i losowej sraności kapiału, p sała ekonomiczna poencjalnego wzrosu, zmienna upływu czasu. Fak, że osoba pracownik żyje i pracuje oznacza, że nauralna i losowa sraność kapiału (reprezenująca oddziaływanie ryzyka) zosała pokonana dzięki saraniom rodziców i społeczeńswa. Zaem sosując kaegorię własności kapiału kapiał ludzki można przedsawić nasępująco: H(T) = H 0 gdzie: H(T) warość kapiału ludzkiego, H 0 począkowy kapiał ludzki. W przypadku kapiału ludzkiego wspomniane pierwone nakłady reprezenowane są przez sumę skapializowanych warości wydaków na urzymanie (K) i profesjonalną edukację (E). Nakłady e są źródłem zdolności do wykonywania określonej pracy, kóre doskonalą się wraz ze sażem pracy. Ów przyros zdolności i efekywności w miejscu pracy reprezenowany jes przez czynnik doświadczenia Q(T). Należy pamięać, że koszy ponoszone są w sposób ciągły, dlaego wyraz H 0, reprezenujący ich warość ma charaker srumienia koszów, a nie jednorazowego nakładu, jak częso bywa w przypadku inwesycji rzeczowych i finansowych. Prawidłowość ę odzwierciedlają uzupełniające wzory, kóre przedsawiają proces konsyuowania się kapiału ludzkiego z koszów urzymania K oraz z wykszałcenia E. Formuły po lewej sronie przedsawiają powsawanie kapiału ludzkiego z koszów urzymania i wykszałcenia przy
5 256 założeniu kapializacji rocznej, naomias e po prawej sronie wykorzysują kapializację ciągłą. Uwzględniając powyższe uwagi kapiał ludzki definiowany jako źródło finansowania zasobów ludzkich można przedsawić jako sumę rzech składowych [M. Dobija, 2002]: K E H(T) = (K + E ) (1 + Q(T)) (1 + p) 1 = k 12 lub K p (1 + p) 1 = e 12 lub E p p e 1 = k 12 p p e 1 = e 12 p gdzie: K skapializowane koszy urzymania, E skapializowane koszy edukacji, Q(T) czynnik określający wzros kapiału ludzkiego w wyniku pracy zawodowej wykonywanej przez okres (T), T liczba la pracy zawodowej, k miesięczne niezbędne koszy urzymania, p sała ekonomiczna poencjalnego wzrosu, e miesięczne niezbędne koszy profesjonalnej edukacji, liczba la kapializacji niezbędnych koszów urzymania lub niezbędnych koszów profesjonalnej edukacji. Przyjęy model sanowi obiekywną meodę wyceny warości kapiału ludzkiego każdego z zarudnionych. Jak wiadomo, kapiał, w ym również kapiał ludzki, narażony jes na ryzyko rozproszenia swojej warości. Rozpraszanie warości jes procesem deerminisycznym, w konkrenym przypadku ryzyko manifesuje się w mniej lub bardziej regularnych zdarzeniach powodujących sray dla właściciela kapiału. Jako przykład można podać psucie się posiadanego owaru lub zdarzenie losowe, akie jak powódź. Urzymanie warości kapiału wymaga srumienia dochodów, kóry będzie równoważył koszy ryzyka. Sała ekonomiczna o należna właścicielowi kapiału premia za ryzyko wyznaczana przez efekywny rynek. Rozmiar premii za ryzyko zależy od niepewności owarzyszącej działalności człowieka. W warunkach ziemskich jej rozmiar wynosi 8% rocznie, naomias warość a może być inna w świecie, w kórym panuje inny poziom niepewności [Dobija, 2009, s. 174]. W przypadku kapiału ludzkiego urzymanie jego warości możliwe jes przez orzymywane wynagrodzenie. Innymi słowy o efekywny rynek przygoowuje oferę płacową dla właściciela kapiału ludzkiego na poziomie sałej ekonomicznej. Tak określona płaca równoważy koszy negaywnego oddziaływania ryzyka. Zaem model płacy godziwej (W) można przedsawić jako iloczyn 8-procenowej sałej ekonomicznej (p) i warości indywidualnego kapiału ludzkiego pracownika (H(T)): W = p H(T)
6 Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego 257 METODA BADAWCZA Rozmiar sałej ekonomicznej poencjalnego wzrosu określony w rakcie przyoczonych wcześniej badań poprzedników można zweryfikować na gruncie rachunku kapiału ludzkiego. Przyjęo założenie, że efekywny rynek przygoowuje oferę płacową dla właściciela kapiału ludzkiego na poziomie 8-procenowej sałej ekonomicznej. Zaem należy zbadać relację między warością indywidualnego kapiału ludzkiego pracowników a wysokością orzymywanego przez nich wynagrodzenia zasadniczego. Do realizacji celu arykułu przyjęo, że wynagrodzenie zasadnicze rozumiane jes jako sały składnik wynagrodzenia. Obejmuje zaem wszelkie dodaki o charakerze sałym. Wynagrodzenie pracownika o kwoa bruo, kóra jes powiększona o wszelkie świadczenia na rzecz pracowników, w ym m.in. ubezpieczenie społeczne opłacane przez pracodawcę. Odpowiednia operacjonalizacja koncepcji kapiału ludzkiego powoduje, że każdy pracownik sanowi jednoskę analizy. Dobierając dane empiryczne należy pamięać, że muszą one pochodzić z konkurencyjnego i efekywnego rynku, na kórym działają siły popyu i podaży. Siły e sanowią podsawę mechanizmu dochodzenia do warości godziwych, czyli wielkości określonych przez sałą ekonomiczną. Zaem z ego rodzaju badań należy wyłączyć m.in. pracowników sekora publicznego, kórych płace usalane są w wyniku pozarynkowych regulacji. Badaniami objęo pracowników firmy ABM Solid z Tarnowa oraz nieco mniejszej firmy, jaką jes Miejskie Przedsiębiorswo Gospodarki Komunalnej w Tarnowie. Badaniami objęo łącznie 702 pracowników. Są o osoby zarudnione na ypowych sanowiskach pracy. W przypadku ABM Solid przeważają pracownicy budowlani, naomias w MPGK o osoby świadczące prose usługi komunalne. Ponado w obu jednoskach z badań wyłączono osoby ze ścisłego kierownicwa firmy oraz zarudnionych na innych zasadach niż umowa o pracę. UZYSKANE WYNIKI BADAŃ W rakcie badań obliczono warość kapiału ludzkiego każdego z zarudnionych w podziale na rzy podsawowe składniki kapiału ludzkiego: kapiał z koszów urzymania, kapiał z koszów edukacji oraz kapiał z doświadczenia. Porównanie ak obliczonej warości kapiału ludzkiego z orzymanym w badanym okresie wynagrodzeniem zasadniczym pozwoliło na obliczenie sopy zwrou z kapiału ludzkiego każdego z pracowników. W abeli 3 podano fragmen obliczeń dokonanych na podsawie danych kadrowych firm zarudniających pracowników. Można swierdzić, że przeprowadzone badania cechują się dużą wiarygodnością, ponieważ zosały opare na obszernym maeriale empirycznym.
7 258 Lp. 1 Tabela 3. Fragmen wyników pomiaru warości i poziomu opłacenia kapiału ludzkiego w badanych firmach w złoych Sanowisko Cieśla- -zbrojarz Płaca zasadnicza roczna rzeczywisa Kapiał ludzki zarudnionych Sopa zwrou z kapiału ludzkiego Kapiał z koszów urzymania (K) Okres kapializacji koszów urzymania [laa] Kapiał z koszów edukacji (E) Okres edukacji [laa] Kapiał z doświadczenia 35830, ,75% Mechanik 32123, ,13% Mechanik 38301, ,96% Moner konsrukcji salowych 21003, ,74% ( ) 701 Spawacz 28416, ,83% Robonik , ,80% budowlany Średnia sopa zwrou z kapiału ludzkiego 8,13% Źródło: opracowanie własne. W rakcie obliczeń dokonanych na 702-osobowej próbie badawczej usalono nasępujące warości: średnia warość sopy zwrou z kapiału ludzkiego = 8,13%, odchylenie sandardowe = 1,91%, względny błąd oceny = 1,7%. Naomias przedział ufności dla esymowanej średniej warości sopy zwrou z kapiału ludzkiego w badanej grupie pracowników wynosi: P[7,99% - 8,27%] = 0,95 Warość 8% mieści się w ym przedziale, co oznacza, że nie ma podsaw do odrzucenia posawionej hipoezy. Można ym samym przyjąć, że średnia sopa zwrou z indywidualnego kapiału ludzkiego wynosi 8%. Powyższe wnioskowanie jes całkowicie uprawnione, ponieważ względny błąd oceny wynosi zaledwie 1,7%. Wyniki przyoczonych badań powierdzają rozmiar sałej ekonomicznej na poziomie 8% rocznie. W badaniach ych sała ekonomiczna znalazła podwójne zasosowanie. Po pierwsze, warość kapiału ludzkiego zosała obliczona jako suma nakładów zdyskonowanych z wykorzysaniem 8-procenowej sałej ekonomicznej. Po drugie, sała a wyznacza wysokość płac godziwych jako pro-
8 Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego 259 cenu od usalonej warości kapiału ludzkiego. W badanej próbie poziom płac kszałowany jes przez sałą ekonomiczną, dzięki czemu w grupie pracowników badanych przedsiębiorsw wysępuje san równowagi zabezpieczający ineresy pracowników i ich pracodawców. Waro również dodać, że rynek pracy, na kórym funkcjonuje badana grupa pracowników, zapewnia mechanizmy pozwalające na szybką i skueczną reakcję na pojawiające się odchylenia od sanu równowagi. PODSUMOWANIE I WNIOSKI W rakcie badań przeprowadzonych na licznej, 702-osobowej grupie pracowników, powierdzona zosała hipoeza o isnieniu 8-procenowej sałej ekonomicznej poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego. Do realizacji celu arykułu zasosowano model kapiału ludzkiego, kóry zosał wyprowadzony z ogólnego modelu kapiału, kórego auorem był M. Dobija. Syuacja aka umożliwia pełną porównywalność z wynikami uzyskanymi w rakcie analiz w innych obszarach, np. na rynkach kapiałowych. Uzyskanie wyniku zbieżnego z wynikami badań w innych obszarach gospodarki powierdza homogeniczny charaker kapiału. Oznacza o, że kapiał niezależnie od posaci posiada jednorodne cechy, zwłaszcza zdolność do wzrosu. Ponado wyniki badań powierdzają sygnalizowaną w innych arykułach auora możliwość sosowania koncepcji kapiału ludzkiego do rozwiązywania ważnych problemów społecznych jak płaca minimalna, płace w sekorze publicznym, kszałowanie krajowych sosunków pracy czy eż określenie rozmiaru nauralnych nierówności dochodowych. LITERATURA Dobija M., 2009, Fundamenalne przyczyny kryzysów finansowych, ZN Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej nr 2(13)/2009, Tarnów. Dobija M., 2002, Srukura i kosz kapiału ludzkiego, Zeszyy Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie nr 562, Kraków. Goezmann W.N., Ibboson R.G., Hisory and he Equiy Risk Premium (April 6, 2005). Yale ICF Working Paper no hp://ssrn.com/absrac= Kurek B., 2008, Premia za ryzyko w kszałowaniu warości godziwych [w:] Nierówności społeczne a wzros gospodarczy w konekście spójności społeczno-ekonomicznej, red. M.G. Woźniak, Wyd. Uniwersyeu Rzeszowskiego, Rzeszów. Pikulska-Robaszkiewicz A., 1999, Lichwa w pańswie i prawie republikańskiego Rzymu, Wyd. Uniwersyeu Łódzkiego, Łódź.
9 260 Siegel J.J., Thaler R.H., The Equiy Premium Puzzle, Journal of Economic Perspecives, vol. 11, Winer Zwierz-Furak J., 2000, Hisoryczne ujecie kredyu w gospodarce, Bank i Kredy, grudzień. Sreszczenie Celem arykułu jes idenyfikacja rozmiaru sałej ekonomicznej poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego. Badania nad rozmiarem sałej ekonomicznej sięgają począku la siedemdziesiąych XX wieku. Wedy o podjęo pierwsze próby określenia długookresowej sopy wzrosu kapiału inwesowanego w papiery warościowe w Sanach Zjednoczonych. W ych hisorycznych badaniach rolę sałej ekonomicznej poencjalnego wzrosu pełni pojęcie premii za ryzyko. Do osiągnięcia celu niniejszego arykułu wykorzysano model kapiału ludzkiego, kórego auorem jes M. Dobija. Meodologia badawcza polega na obliczeniu warości kapiału ludzkiego każdego pracownika na podsawie danych kadrowych zarudniającego go przedsiębiorswa, a nasępnie porównanie uzyskanej warości indywidualnego kapiału ludzkiego z wynagrodzeniem zasadniczym orzymywanym przez ego pracownika. W efekcie pozwala o na obliczenie sopy zwrou z kapiału ludzkiego, czyli jednego z najważniejszych wskaźników z dziedziny analizy renowności przedsięwzięć inwesycyjnych. Wyniki badań przeprowadzone na 702-osobowej próbie pracowników powierdziły isnienie sałej ekonomicznej na poziomie około 8% rocznie. Economic Consan in Conex of Human Capial Accouning Summary The aim of aricle is o verify hypohesis of presence of economic consan in human capial accouning. Research on value of economic consan lass from early 70 s. There has been proved ha i is abou 8 percen per year. In ha research economic consan was refleced as long erm risk premium. To achieve aim of paper was applied model of capial provided by prof. Dobija. This model provides sric definiion of capial, measuremen mehodology and consider rules of capial owner remuneraion. In case of human capial, his remuneraion is refleced in base salaries of employees undersood as human capial owner. So, comparison base wages and value of human capial gives rae of reurn on human capial. Research conduced on large sample of 702 workers proved ha on effecive labor marke, 8-percen economic consan deermines base salaries.
Alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego An alternative model of measuring human capital
Zeszyy Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH Seria: Adminisracja i Zarządzanie Nr 105 2015 dr Wojciech Kozioł 1 Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie, Kaedra Rachunkowości Alernaywny
Bardziej szczegółowoi 0,T F T F 0 Zatem: oprocentowanie proste (kapitalizacja na koniec okresu umownego 0;N, tj. w momencie t N : F t F 0 t 0;N, F 0
Maemayka finansowa i ubezpieczeniowa - 1 Sopy procenowe i dyskonowe 1. Sopa procenowa (sopa zwrou, sopa zysku) (Ineres Rae). Niech: F - kapiał wypoŝyczony (zainwesowany) w momencie, F T - kapiał zwrócony
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Sposoby usalania płac w gospodarce Jednym z głównych powodów, dla kórych na rynku pracy obserwujemy poziom bezrobocia wyższy
Bardziej szczegółowoMatematyka finansowa 20.03.2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XXXVIII Egzamin dla Aktuariuszy z 20 marca 2006 r.
Komisja Egzaminacyjna dla Akuariuszy XXXVIII Egzamin dla Akuariuszy z 20 marca 2006 r. Część I Maemayka finansowa WERSJA TESTU A Imię i nazwisko osoby egzaminowanej:... Czas egzaminu: 100 minu 1 1. Ile
Bardziej szczegółowoWYCENA KONTRAKTÓW FUTURES, FORWARD I SWAP
Krzyszof Jajuga Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYCENA KONRAKÓW FUURES, FORWARD I SWAP DWA RODZAJE SYMERYCZNYCH INSRUMENÓW POCHODNYCH Symeryczne insrumeny
Bardziej szczegółowoRACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE
RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE PYTANIA KONTROLNE Czym charakeryzują się wskaźniki saycznej meody oceny projeku inwesycyjnego Dla kórego wskaźnika wyliczamy średnią księgową
Bardziej szczegółowoSystem zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme)
PROGRAM PRIORYTETOWY Tyuł programu: Sysem zielonych inwesycji (GIS Green Invesmen Scheme) Część 6) SOWA Energooszczędne oświelenie uliczne. 1. Cel programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji dwulenku węgla
Bardziej szczegółowoAnaliza i Zarządzanie Portfelem cz. 6 R = Ocena wyników zarządzania portfelem. Pomiar wyników zarządzania portfelem. Dr Katarzyna Kuziak
Ocena wyników zarządzania porelem Analiza i Zarządzanie Porelem cz. 6 Dr Kaarzyna Kuziak Eapy oceny wyników zarządzania porelem: - (porolio perormance measuremen) - Przypisanie wyników zarządzania porelem
Bardziej szczegółowoWykład 3 POLITYKA PIENIĘŻNA POLITYKA FISKALNA
Makroekonomia II Wykład 3 POLITKA PIENIĘŻNA POLITKA FISKALNA PLAN POLITKA PIENIĘŻNA. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza.2 Insrumeny poliyki pieniężnej 2. Popy na pieniądz 3. Prowadzenie
Bardziej szczegółowoAnaliza opłacalności inwestycji logistycznej Wyszczególnienie
inwesycji logisycznej Wyszczególnienie Laa Dane w ys. zł 2 3 4 5 6 7 8 Przedsięwzięcie I Program rozwoju łańcucha (kanału) dysrybucji przewiduje realizację inwesycji cenrum dysrybucyjnego. Do oceny przyjęo
Bardziej szczegółowoWyższa Szkoła Marketingu i Zarządzania w Lesznie
Wyższa Szkoła Markeingu i Zarządzania w Lesznie MATERIAŁY ROBOCZE NA ZAJĘCIA Z PRZEDMIOTU BIZNES PLAN Opracowali: dr Jacek Kowalewski mgr Kazimierz Linowski Leszno 2008 2 S P I S T R E Ś C I WPROWADZENIE.
Bardziej szczegółowoMarża zakupu bid (pkb) Marża sprzedaży ask (pkb)
Swap (IRS) i FRA Przykład. Sandardowy swap procenowy Dealer proponuje nasępujące sałe sopy dla sandardowej "plain vanilla" procenowej ransakcji swap. ermin wygaśnięcia Sopa dla obligacji skarbowych Marża
Bardziej szczegółowoAnaliza metod oceny efektywności inwestycji rzeczowych**
Ekonomia Menedżerska 2009, nr 6, s. 119 128 Marek Łukasz Michalski* Analiza meod oceny efekywności inwesycji rzeczowych** 1. Wsęp Podsawowymi celami przedsiębiorswa w długim okresie jes rozwój i osiąganie
Bardziej szczegółowoWpływ rentowności skarbowych papierów dłużnych na finanse przedsiębiorstw i poziom bezrobocia
Wpływ renowności skarbowych papierów dłużnych na inanse przedsiębiorsw i poziom bezrocia Leszek S. Zaremba Sreszczenie W pracy ej wykażemy prawidłowość, kóra mówi, że im wyższa jes renowność bezryzykownych
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH. dr inż. Robert Stachniewicz
EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH dr inż. Rober Sachniewicz METODY OCENY EFEKTYWNOŚCI PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Jednymi z licznych celów i zadań przedsiębiorswa są: - wzros warości przedsiębiorswa
Bardziej szczegółowoESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XIII/3, 202, sr. 253 26 ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI Adam Waszkowski Kaedra Ekonomiki Rolnicwa i Międzynarodowych Sosunków
Bardziej szczegółowoSYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE
SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE Janusz Sowiński, Rober Tomaszewski, Arur Wacharczyk Insyu Elekroenergeyki Poliechnika Częsochowska Aky prawne
Bardziej szczegółowoFinanse. cov. * i. 1. Premia za ryzyko. 2. Wskaźnik Treynora. 3. Wskaźnik Jensena
Finanse 1. Premia za ryzyko PR r m r f. Wskaźnik Treynora T r r f 3. Wskaźnik Jensena r [ rf ( rm rf ] 4. Porfel o minimalnej wariancji (ile procen danej spółki powinno znaleźć się w porfelu w a w cov,
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU ODPOWIEDZIALNOŚCI
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 668 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 41 2011 BARTŁOMIEJ NITA Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU
Bardziej szczegółowoManagement Systems in Production Engineering No 4(20), 2015
EKONOMICZNE ASPEKTY PRZYGOTOWANIA PRODUKCJI NOWEGO WYROBU Janusz WÓJCIK Fabryka Druu Gliwice Sp. z o.o. Jolana BIJAŃSKA, Krzyszof WODARSKI Poliechnika Śląska Sreszczenie: Realizacja prac z zakresu przygoowania
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika
Bardziej szczegółowoKombinowanie prognoz. - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz. - podstawowe metody kombinowania prognoz
Noaki do wykładu 005 Kombinowanie prognoz - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz - podsawowe meody kombinowania prognoz - przykłady kombinowania prognoz gospodarki polskiej - zalecenia
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) i E E E i r r = = = = = θ θ ρ ν φ ε ρ α * 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa
Bardziej szczegółowoBEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW. W tym krótkim i matematycznie bardzo prostym artykule pragnę osiągnąc 3 cele:
1 BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW Leszek S. Zaremba (Polish Open Universiy) W ym krókim i maemaycznie bardzo prosym arykule pragnę osiągnąc cele: (a) pokazac że kupowanie
Bardziej szczegółowoKrzysztof Piontek Weryfikacja modeli Blacka-Scholesa dla opcji na WIG20
Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Wydział Zarządzania i Informayki Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Krzyszof Pionek Weryfikacja modeli Blacka-Scholesa oraz AR-GARCH
Bardziej szczegółowoZerowe stopy procentowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR
Zerowe sopy procenowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR 111 seminarium BRE-CASE Warszaw awa, 25 lisopada 21 Plan Wprowadzenie Hipoezy I, II, III i IV Próba (zgrubnej)
Bardziej szczegółowoParytet stóp procentowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUSD
Parye sóp procenowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUD Marcin Gajewski Uniwersye Łódzki 4.12.2008 Parye sóp procenowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUD Niezabazpieczony UIP)
Bardziej szczegółowoREGULAMIN FUNDUSZU ROZLICZENIOWEGO
REGULAMIN FUNDUSZU ROZLICZENIOEGO przyjęy uchwałą nr 10/60/98 Rady Nadzorczej Krajowego Depozyu Papierów arościowych S.A. z dnia 28 września 1998 r., zawierdzony decyzją Komisji Papierów arościowych i
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 5 czerwca 2017 r. Poz. 13 UCHWAŁA NR 29/2017 ZARZĄDU NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO. z dnia 2 czerwca 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO Warszawa, dnia 5 czerwca 2017 r. Poz. 13 UCHWAŁA NR 29/2017 ZARZĄDU NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO z dnia 2 czerwca 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wprowadzenia
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zakłócenia w modelu DAD/DAS: Wzros produkcji poencjalnej; Zakłócenie podażowe o sile
Bardziej szczegółowoEwa Dziawgo Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Analiza wrażliwości modelu wyceny opcji złożonych
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 7 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu
Bardziej szczegółowoINWESTYCJE. Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak
INWESTYCJE Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Inwesycje Inwesycje w kapiał rwały: wydaki przedsiębiorsw na dobra używane podczas procesu produkcji innych dóbr Inwesycje
Bardziej szczegółowoInwestycje. Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak
Inwesycje Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak CIASTECZOWY ZAWRÓT GŁOWY o akcja mająca miejsce w najbliższą środę (30 lisopada) na naszym Wydziale. Wydarzenie o związane jes z rwającym od
Bardziej szczegółowoTransakcje insiderów a ceny akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Agaa Srzelczyk Transakcje insiderów a ceny akcji spółek noowanych na Giełdzie Papierów Warościowych w Warszawie S.A. Wsęp Inwesorzy oczekują od każdej noowanej na Giełdzie Papierów Warościowych spółki
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak E i E E i r r 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa Oczekiwania Reguła poliyki monearnej
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 MAŁGORZATA WASILEWSKA PORÓWNANIE METODY NPV, DRZEW DECYZYJNYCH I METODY OPCJI REALNYCH W WYCENIE PROJEKTÓW
Bardziej szczegółowoAnaliza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego
TRANSFORM ADVICE PROGRAMME Invesmen in Environmenal Infrasrucure in Poland Analiza efekywności koszowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego koszu jednoskowego dr Jana Rączkę Warszawa, 13.06.2002 2 Spis reści
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK KOMUNIKATU KOMISJI. zastępującego komunikat Komisji
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 28.10.2014 r. COM(2014) 675 final ANNEX 1 ZAŁĄCZNIK do KOMUNIKATU KOMISJI zasępującego komunika Komisji Zharmonizowane ramy doyczące projeków planów budżeowych oraz informacji
Bardziej szczegółowoE k o n o m e t r i a S t r o n a 1. Nieliniowy model ekonometryczny
E k o n o m e r i a S r o n a Nieliniowy model ekonomeryczny Jednorównaniowy model ekonomeryczny ma posać = f( X, X,, X k, ε ) gdzie: zmienna objaśniana, X, X,, X k zmienne objaśniające, ε - składnik losowy,
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 2005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Kaarzyna Kuziak Akademia Ekonomiczna
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1
GRZEGORZ MICHALSKI EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1 1. Wsęp Organizacje, mogą działać jako opodakowane przedsiębiorswa działające na zasadach komercyjnych
Bardziej szczegółowoMETODA ZDYSKONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
METODA ZDYSONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH W meodach dochodowych podsawową wielkością, kóa okeśla waość pzedsiębioswa są dochody jakie mogą być geneowane z powadzenia działalności gospodaczej
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) E i E E i r r ν φ θ θ ρ ε ρ α 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa Oczekiwania
Bardziej szczegółowoAnaliza rynku projekt
Analiza rynku projek A. Układ projeku 1. Srona yułowa Tema Auor 2. Spis reści 3. Treść projeku 1 B. Treść projeku 1. Wsęp Po co? Na co? Dlaczego? Dlaczego robię badania? Jakimi meodami? Dla Kogo o jes
Bardziej szczegółowoPolitechnika Częstochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki. Sprawozdanie #2 z przedmiotu: Prognozowanie w systemach multimedialnych
Poliechnika Częsochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informayki Sprawozdanie #2 z przedmiou: Prognozowanie w sysemach mulimedialnych Andrzej Siwczyński Andrzej Rezler Informayka Rok V, Grupa IO II
Bardziej szczegółowoO PEWNYCH KRYTERIACH INWESTOWANIA W OPCJE NA AKCJE
MEODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH om XIII/3, 01, sr 43 5 O EWNYCH KRYERIACH INWESOWANIA W OCJE NA AKCJE omasz Warowny Kaedra Meod Ilościowych w Zarządzaniu oliechnika Lubelska e-mail: warowny@pollubpl
Bardziej szczegółowoBankructwo państwa: teoria czy praktyka
Bankrucwo pańswa: eoria czy prakyka Czy da się zapanować nad długiem publicznym? Maciej Biner Lenie Seminarium Ekonomiczne Czeszów 11 września 2011 Plan 1. Wprowadzenie do problemayki długu od srony księgowej.
Bardziej szczegółowoWZROST GOSPODARCZY A BEZROBOCIE
Wojciech Pacho & WZROST GOSPODARCZ A BEZROBOCIE Celem niniejszego arykułu jes pokazanie związku pomiędzy ezroociem a dynamiką wzrosu zagregowanej produkcji. Poszukujemy oowiedzi na pyanie czy i jak silnie
Bardziej szczegółowoZałożenia metodyczne optymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewostanów Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek
Założenia meodyczne opymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewosanów Prof. dr hab. Sanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek Plan 1. Wsęp 2. Podsawy eoreyczne opymalizacji ekonomicznego wieku
Bardziej szczegółowoJerzy Czesław Ossowski Politechnika Gdańska. Dynamika wzrostu gospodarczego a stopy procentowe w Polsce w latach
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 2005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Poliechnika Gdańska Dynamika wzrosu
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE
DYNAMICZNE MODEE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Joanna Małgorzaa andmesser Szkoła Główna
Bardziej szczegółowoWarunki tworzenia wartości dodanej w przedsiębiorstwie
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 786 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 64/1 (2013) s. 287 294 Warunki worzenia warości dodanej w przedsiębiorswie Arkadiusz Wawiernia * Sreszczenie:
Bardziej szczegółowoWNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE
Wnioskowanie saysyczne w ekonomerycznej analizie procesu produkcyjnego / WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE W EKONOMETRYCZNEJ ANAIZIE PROCESU PRODUKCYJNEGO Maeriał pomocniczy: proszę przejrzeć srony www.cyf-kr.edu.pl/~eomazur/zadl4.hml
Bardziej szczegółowoNierównowaga na rynku kredytowym w Polsce: założenia i wyniki
Maszynopis arykułu: Marzec J. 011, Nierównowaga na rynku kredyowym w Polsce: założenia i wyniki, w: Meody maemayczne, ekonomeryczne i kompuerowe w finansach i ubezpieczeniach, (red. A. Barczak i S. Barczak),
Bardziej szczegółowoRóżnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności)
Różnica bilansowa dla Operaorów Sysemów Dysrybucyjnych na laa 2016-2020 (kórzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Deparamen Rynków Energii Elekrycznej i Ciepła Warszawa 201 Spis
Bardziej szczegółowoMETODY STATYSTYCZNE W FINANSACH
METODY STATYSTYCZNE W FINANSACH Krzyszof Jajuga Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Kaedra Inwesycji Finansowych i Ubezpieczeń Wprowadzenie W osanich kilkunasu laach na świecie obserwuje się dynamiczny
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ
Ryszard Barczyk ROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 1. Wsęp Organy pańswa realizując cele poliyki sabilizacji koniunkury gospodarczej sosują
Bardziej szczegółowoReakcja banków centralnych na kryzys
Reakcja banków cenralnych na kryzys Andrzej Rzońca Warszawa, 18 lisopada 2011 r. Plan Podsawowa lekcja z kryzysu dla poliyki pieniężnej Jak wyglądała reakcja poliyki pieniężnej na kryzys? Dlaczego reakcja
Bardziej szczegółowoC d u. Po podstawieniu prądu z pierwszego równania do równania drugiego i uporządkowaniu składników lewej strony uzyskuje się:
Zadanie. Obliczyć przebieg napięcia na pojemności C w sanie przejściowym przebiegającym przy nasępującej sekwencji działania łączników: ) łączniki Si S są oware dla < 0, ) łącznik S zamyka się w chwili
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 14 Inflacja jako zjawisko monetarne: długookresowa krzywa Phillipsa
Makroekonomia 1 Wykład 14 Inflacja jako zjawisko monearne: długookresowa krzywa Phillipsa Gabriela Grokowska Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Krzywa Pillipsa: przypomnienie
Bardziej szczegółowoStruktura sektorowa finansowania wydatków na B+R w krajach strefy euro
Rozdział i. Srukura sekorowa finansowania wydaków na B+R w krajach srefy euro Rober W. Włodarczyk 1 Sreszczenie W arykule podjęo próbę oceny srukury sekorowej (sekor przedsiębiorsw, sekor rządowy, sekor
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU. Henryk J. Wnorowski, Dorota Perło
0-0-0 ZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU Henryk J. Wnorowski, Doroa Perło Plan wysąpienia Cel referau. Kluczowe założenia neoklasycznej
Bardziej szczegółowoMichał Zygmunt, Piotr Kapusta Sytuacja gospodarcza w Polsce na koniec 3. kwartału 2013 r. Finanse i Prawo Finansowe 1/1, 94-97
Michał Zygmun, Pior Kapusa Syuacja gospodarcza w Polsce na koniec 3. kwarału 013 r. Finanse i Prawo Finansowe 1/1, 94-97 014 94 Dodaek Kwaralny Syuacja gospodarcza w Polsce na koniec 3. kwarału 013 r.
Bardziej szczegółowoRaport specjalny: Nr 7-8/2010 Finanse publiczne w Polsce potrzeba odważnych działań 9.07.2010
Miesięcznik Makroekonomiczny Banku BPH Rapor specjalny: Nr 7-8/2010 Finanse publiczne w Polsce porzeba odważnych działań 9.07.2010 Prognozy króko i średnioerminowe W lipcowo-sierpniowym wydaniu Nawigaora
Bardziej szczegółowo1.1. Bezpośrednie transformowanie napięć przemiennych
Rozdział Wprowadzenie.. Bezpośrednie ransformowanie napięć przemiennych Bezpośrednie ransformowanie napięć przemiennych jes formą zmiany paramerów wielkości fizycznych charakeryzujących energię elekryczną
Bardziej szczegółowoOCENA ATRAKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ AKCJI NA PODSTAWIE CZASU PRZEBYWANIA W OBSZARACH OGRANICZONYCH KRZYWĄ WYKŁADNICZĄ
Tadeusz Czernik Daniel Iskra Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Kaedra Maemayki Sosowanej adeusz.czernik@ue.kaowice.pl daniel.iskra@ue.kaowice.pl OCEN TRKCYJNOŚCI INWESTYCYJNEJ KCJI N PODSTWIE CZSU PRZEBYWNI
Bardziej szczegółowoEuropejska opcja kupna akcji calloption
Europejska opcja kupna akcji callopion Nabywca holder: prawo kupna long posiion jednej akcji w okresie epiraiondae po cenie wykonania eercise price K w zamian za opłaę C Wysawca underwrier: obowiązek liabiliy
Bardziej szczegółowoMatematyka ubezpieczeń życiowych 25.01.2003 r.
Maemayka ubezpieczeń życiowych 25.01.2003 r. 1.. Dany jes wiek całkowiy x. Nasępujące prawdopodobieńswa przeżycia: g= 2p x + 1/3, h= 2p x + 1/ 2, j= 2p x + 3/4 obliczono sosując inerpolację zakładającą,
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ VaR (VALUE AT RISK)
KONCEPCJA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ VaR (VALUE AT RISK) Kaarzyna Kuziak Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Kaedra Inwesycji Finansowych i Ubezpieczeń Wprowadzenie W 1994 roku insyucja finansowa JP Morgan opublikowała
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II. Plan
Makroekonomia II Wykład 5 INWESTYCJE Wyk. 5 Plan Inwesycje 1. Wsęp 2. Inwesycje w modelu akceleraora 2.1 Prosy model akceleraora 2.2 Niedosaki prosego modelu akceleraora 3. Neoklasyczna eoria inwesycji
Bardziej szczegółowoOcena efektywności procedury Congruent Specyfication dla małych prób
243 Zeszyy Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu Nr 20/2011 Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu Ocena efekywności procedury Congruen Specyficaion dla małych prób Sreszczenie. Procedura specyfikacji
Bardziej szczegółowoO EFEKTACH ZASTOSOWANIA PEWNEJ METODY WYZNACZANIA PROGNOZ JAKOŚCIOWYCH ZMIAN CEN AKCJI W WARUNKACH KRYZYSU FINANSOWEGO 2008 ROKU
Arykuł opublikowany w: Rynki kapiałowe a koniunkura gospodarcza, red. A. Szablewski, R. Wójcikowski, Wydawnicwo Poliechniki Łódzkiej, Łódź 009, s. 95-07 Doroa Wiśniewska Uniwersye Ekonomiczny w Poznaniu
Bardziej szczegółowoWykład 6. Badanie dynamiki zjawisk
Wykład 6 Badanie dynamiki zjawisk Krzywa wieża w Pizie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 y 4,9642 4,9644 4,9656 4,9667 4,9673 4,9688 4,9696 4,9698 4,9713 4,9717 4,9725 4,9742 4,9757 Szeregiem czasowym nazywamy
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem. Lista 3
Zaządzanie yzykiem Lisa 3 1. Oszacowano nasępujący ozkład pawdopodobieńswa dla sóp zwou z akcji A i B (Tabela 1). W chwili obecnej Akcja A ma waość ynkową 70, a akcja B 50 zł. Ile wynosi pięciopocenowa
Bardziej szczegółowoCałka nieoznaczona Andrzej Musielak Str 1. Całka nieoznaczona
Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Sr Całka nieoznaczona Całkowanie o operacja odwrona do liczenia pochodnych, zn.: f()d = F () F () = f() Z definicji oraz z abeli pochodnych funkcji elemenarnych od razu
Bardziej szczegółowoDendrochronologia Tworzenie chronologii
Dendrochronologia Dendrochronologia jes nauką wykorzysującą słoje przyrosu rocznego drzew do określania wieku (daowania) obieków drewnianych (budynki, przedmioy). Analizy różnych paramerów słojów przyrosu
Bardziej szczegółowoROLA REGUŁ POLITYKI PIENIĘŻNEJ I FISKALNEJ W PROWADZENIU POLITYKI MAKROEKONOMICZNEJ
Sudia Ekonomiczne. Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Ekonomicznego w Kaowicach ISSN 2083-8611 Nr 246 2015 Współczesne Finanse 3 Agnieszka Przybylska-Mazur Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Wydział Ekonomii Kaedra
Bardziej szczegółowoStudia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 219 2015
Sudia Ekonomiczne. Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Ekonomicznego w Kaowicach ISSN 2083-86 Nr 29 205 Alicja Ganczarek-Gamro Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Wydział Informayki i Komunikacji Kaedra Demografii
Bardziej szczegółowoNie(efektywność) informacyjna giełdowego rynku kontraktów terminowych w Polsce
Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Szczecińskiego nr 862 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 75 (2015) DOI: 10.18276/frfu.2015.75-16 s. 193 204 Nie(efekywność) informacyjna giełdowego rynku konraków erminowych
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II POLITYKA FISKALNA. Plan. 1. Ograniczenie budżetowe rządu
Makroekonomia II Wykład 6 POLITKA FISKALNA Wykład 6 Plan POLITKA FISKALNA. Ograniczenie budżeowe rządu. Obliczanie długu i deficyu.2 Sosunek długu do PK.3 Wypłacalność rządu.4 Deficy srukuralny i cykliczny
Bardziej szczegółowoOPTYMALIZACJA PORTFELA INWESTYCYJNEGO ZE WZGLĘDU NA MINIMALNY POZIOM TOLERANCJI DLA USTALONEGO VaR
Daniel Iskra Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach OPTYMALIZACJA PORTFELA IWESTYCYJEGO ZE WZGLĘDU A MIIMALY POZIOM TOLERACJI DLA USTALOEGO VaR Wprowadzenie W osanich laach bardzo popularną miarą ryzyka sała
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
SaSof Polska, el. 12 428 43 00, 601 41 41 51, info@sasof.pl, www.sasof.pl WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Joanna Maych, Krajowy Depozy Papierów
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE KURSÓW WALUTOWYCH NA PRZYKŁADZIE MODELI KURSÓW RÓWNOWAGI ORAZ ZMIENNOŚCI NA RYNKU FOREX
Krzyszof Ćwikliński Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Zarządzania, Informayki i Finansów Kaedra Ekonomerii krzyszof.cwiklinski@ue.wroc.pl Daniel Papla Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział
Bardziej szczegółowoRyzyko stopy procentowej. Struktury stóp procentowych. Konwersje
Ryzyko sopy procenowej. Srukury sóp procenowych. Konwersje. Definicja sopy procenowej. Definicja pieniądza.. Pojęcie sopy wolnej od ryzyka. Sopy NBP. 3. Sopy na rynku depozyów międzybankowych. 4. Srukura
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 GRZEGORZ MICHALSKI POZIOM ZAANGAŻOWANIA KAPITAŁU W ZAPASACH W ORGANIZACJACH NON-PROFIT * Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE
Rafał Cieślik Uniwersye Warszawski JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE Wprowadzenie Noblisa Joseph E. Sigliz za jedną z pięciu głównych przyczyn obecnego kryzysu gospodarczego uważa
Bardziej szczegółowoO pewnym algorytmie rozwiązującym problem optymalnej alokacji zasobów. Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE
O pewnym algorymie rozwiązującym problem opymalnej alokacji zasobów Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE W kierowaniu firmą Zarząd częso saje wobec problemu rozdysponowania (alokacji)
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA KONSTRUKCJI
10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 1 10. 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10.1. Wprowadzenie Ogólne równanie dynamiki zapisujemy w posaci: M d C d Kd =P (10.1) Zapis powyższy oznacza, że równanie musi być spełnione w każdej
Bardziej szczegółowoMakroekonomia 1 Wykład 15 Inflacja jako zjawisko monetarne: długookresowa krzywa Phillipsa
Makroekonomia 1 Wykład 15 Inflacja jako zjawisko monearne: długookresowa krzywa Phillipsa Gabriela Grokowska Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Plan wykładu Prawo Okuna Związek między bezrobociem,
Bardziej szczegółowoWykład 6. Badanie dynamiki zjawisk
Wykład 6 Badanie dynamiki zjawisk TREND WYODRĘBNIANIE SKŁADNIKÓW SZEREGU CZASOWEGO 1. FUNKCJA TRENDU METODA ANALITYCZNA 2. ŚREDNIE RUCHOME METODA WYRÓWNYWANIA MECHANICZNEGO średnie ruchome zwykłe średnie
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE STRUKTURY TERMINOWEJ STÓP PROCENTOWYCH WYZWANIE DLA EKONOMETRII
KRZYSZTOF JAJUGA Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu MODELOWANIE STRUKTURY TERMINOWEJ STÓP PROCENTOWYCH WYZWANIE DLA EKONOMETRII. Modele makroekonomiczne a modele sóp procenowych wprowadzenie Nie do podważenia
Bardziej szczegółowoWARTOŚĆ ZAGROŻONA OPCJI EUROPEJSKICH SZACOWANA PRZEDZIAŁOWO. SYMULACJE
Daniel Iskra Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach WARTOŚĆ ZAGROŻONA OPCJI EUROPEJSKICH SZACOWANA PRZEDZIAŁOWO. SYMULACJE Wprowadzenie Jednym z aspeków współczesnej ekonomii jes zarządzanie ryzykiem związanym
Bardziej szczegółowoU b e zpieczenie w t eo r ii użyteczności i w t eo r ii w yceny a ktywów
dr Dariusz Sańko Kaedra Ubezpieczenia Społecznego Szkoła Główna Handlowa dariusz.sanko@gmail.com lisopada 006 r., akualizacja i poprawki: 30 sycznia 008 r. U b e zpieczenie w eo r ii użyeczności i w eo
Bardziej szczegółowoĆwiczenia 3 ( ) Współczynnik przyrostu naturalnego. Koncepcja ludności zastojowej i ustabilizowanej. Prawo Lotki.
Ćwiczenia 3 (22.04.2013) Współczynnik przyrosu nauralnego. Koncepcja ludności zasojowej i usabilizowanej. Prawo Loki. Współczynnik przyrosu nauralnego r = U Z L gdzie: U - urodzenia w roku Z - zgony w
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE TESTU PERRONA DO BADANIA PUNKTÓW ZWROTNYCH INDEKSÓW GIEŁDOWYCH: WIG, WIG20, MIDWIG I TECHWIG
Doroa Wikowska, Anna Gasek Kaedra Ekonomerii i Informayki SGGW dwikowska@mors.sggw.waw.pl ZASTOSOWANIE TESTU PERRONA DO BADANIA PUNKTÓW ZWROTNYC INDEKSÓW GIEŁDOWYC: WIG, WIG2, MIDWIG I TECWIG Sreszczenie:
Bardziej szczegółowoProwadzisz lub będziesz prowadzić działalność gospodarczą? Przeczytaj koniecznie!
Prowadzisz lub będziesz prowadzić działalność gospodarczą? Przeczyaj koniecznie! Jeseś osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, jeśli: prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą na podsawie przepisów
Bardziej szczegółowoEfektywność projektów inwestycyjnych. Statyczne i dynamiczne metody oceny projektów inwestycyjnych
Efekywość projeków iwesycyjych Saycze i dyamicze meody ocey projeków iwesycyjych Źródła fiasowaia Iwesycje Rzeczowe Powiększeie mająku rwałego firmy, zysk spodzieway w dłuższym horyzocie czasowym. Fiasowe
Bardziej szczegółowoModelowanie premii za ryzyko na polskim rynku pieniężnym z wykorzystaniem instrumentów SWAP na POLONIĘ
Agaa Kliber * Pior Płuciennik ** Modelowanie premii za ryzyko na polskim rynku pieniężnym z wykorzysaniem insrumenów SWAP na POLONIĘ Wsęp Problemem polskiej bankowości jes duża nadpłynność. Banki niechęnie
Bardziej szczegółowoDeterminanty oszczêdzania w Polsce P r a c a z b i o r o w a p o d r e d a k c j ¹ B a r b a r y L i b e r d y
Deerminany oszczêdzania w Polsce P r a c a z b i o r o w a p o d r e d a k c j ¹ B a r b a r y L i b e r d y W a r s z a w a, 1 9 9 9 nr 28 Prezenowane w serii Rapory CASE sanowiska meryoryczne wyra aj¹
Bardziej szczegółowoKOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD **
Górnicwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszy 2 2007 Kazimierz Czopek* KOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD ** 1. Wprowadzenie Uwzględniając ylko prosy bilans energii
Bardziej szczegółowo