REGIONALNE ZRÓŻNICOWANIE SYTUACJI MIESZKANIOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH

Transkrypt

1 Meszkalnctwo REGIONALNE ZRÓŻNICOWANIE SYTUACJI MIESZKANIOWEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH A r t u r Z m n y 52 Śwat Neruchomośc

2 Meszkalnctwo Wstę Celem nnejszego oracowana jest ustalene rzestrzennego zróżncowana kraju ze względu na sytuację meszkanową w oszczególnych województwach. Sytuacja ta została zdagnozowana w ujęcu odmotowym, to znaczy z unktu wdzena gosodarstw domowych, a ne w ujęcu rzedmotowym, czyl rzez ryzmat zasobów meszkanowych. W zwązku z tym w oracowanu ne oarto sę na danych ochodzących z GUS, ale na nformacjach uzyskanych z Dagnozy Sołecznej , które odzwercedlają subektywne odczuca one resondentów na temat ch sytuacj meszkanowej. Metodologa badań Weloasektowy charakter sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych srawa, że jej ustalene wymaga z jednej strony wykorzystana welu zmennych, które w sosób cząstkowy osują tę sytuację, z drugej natomast zastosowana mar, które ozwalają na uzyskane syntetycznego sojrzena na to zjawsko. W zwązku z owyższym w oracowanu osłużono sę metodam welowymarowej analzy orównawczej (WAP). W celu uzyskana możlwe najbardzej warygodnych wynków wykorzystano ne jedną, lecz trzy metody tej analzy, a manowce metodę wzorca rozwoju Z. Hellwga, metodę sum standaryzowanych oraz metodę rang. Perwszym krokem do ustalena sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych za omocą wsomnanych metod było wyodrębnene zboru obektów (województw), a nastęne dokonane wyboru wstęnej lsty zmennych charakteryzujących sytuację meszkanową w oszczególnych województwach. Lsta ta została wyłonona na odstawe kryterum merytorycznego sośród 1 Dagnoza Sołeczna Warunk jakość życa Polaków, red. J. Czańsk T. Panek, Rada Montorngu Sołecznego, Warszawa dostęnych danych 2, a składała sę ona z nastęujących zmennych: rzecętna owerzchna użytkowa meszkana w m 2 X 2 rzecętna owerzchna użytkowa meszkana w m 2 na 1 osobę X 3 rzecętna lczba zb w meszkanu X 4 które zameszkują samodzelne X 5 których meszkana osadają wodocąg X 6 których meszkana osadają ustę słukwany wodą beżącą X 7 których meszkana osadają łazenkę z wanną lub ryszncem X 8 których meszkana osadają cełą wodę beżącą X 9 których meszkana osadają gaz z sec 0 których meszkana osadają centralne ogrzewane 1 które ne zalegają z ołatam za meszkane które ne zalegają ze słatą kredytu meszkanowego 3 których dzec mają w domu własne mejsce do nauk 4 odsetek osób zadowolonych bardzo zadowolonych ze swoch warunków meszkanowych Przedstawony wyżej zbór cech oddano redukcj, elmnując tym samym cechy, które wykazywały stotne skorelowane z ozostałym zmennym, a węc wnosły take same lub bardzo odobne nformacje o badanym zjawsku. Zastosowano w tym celu metodę zaroonowaną rzez 2 Por. T. Grabńsk, S. Wydymus, A. Zelaś, Metody taksonom numerycznej w modelowanu zjawsk sołeczno-gosodarczych, PWN, Warszawa 1989, s. 37. Z. Hellwga, w której unktem wyjśca jest macerz R wsółczynnków korelacj mędzy otencjalnym cecham dagnostycznym, a kryterum klasyfkacj cech jest arametr r*, zwany krytyczną wartoścą wsółczynnka korelacj 3. Ostateczne do omaru sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych w ujęcu wojewódzkm rzyjęto dwe cechy centralne: X 7 oraz cztery zmenne zolowane: X 4, 1,, 3, które zaewnały możlwe dokładny wyczerujący os badanego zjawska. Znalazły sę wśród nch wyłączne zmenne stymulanty, których wększe wartośc śwadczyły o leszej sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych. Statystyczna charakterystyka zmennych wybranych do badana została rzedstawona w tabel 1. Z uwag na fakt, że zmenne dagnostyczne rzyjęte do konstrukcj zmennej syntetycznej były wyrażone w różnych jednostkach mary, w celu wyelmnowana wływu tych jednostek na wynk badań dokonano standaryzacj cech. W rezultace otrzymano macerz standaryzowaną będącą unktem wyjśca do skonstruowana za omocą metody wzorca rozwoju Z. Hellwga 4 metody sum standaryzowanych 5 zmennej syntetycznej określającej sytuację meszkanową gosodarstw domowych w oszczególnych województwach 6. W rzyadku zastosowana metody wzorca rozwoju Z. Hellwga metody sum standaryzowanych wyższe wartośc zmen- 3 Zob. szerzej: Z. Hellwg, Welowymarowa analza orównawcza jej zastosowane w badanach welocechowych obektów gosodarczych, w: Metody modele ekonomczno-matematyczne w doskonalenu zarządzana gosodarką socjalstyczną, red. W. Welfe, PWE, Warszawa Przyjęto r* na ozome 0,5. 4 Zob. szerzej: Z. Hellwg, Zastosowane metody taksonomcznej do tyologcznego odzału krajów ze względu na ozom ch rozwoju oraz zasoby strukturę wykwalfkowanych kadr, Przegląd Statystyczny 1968, nr 4. 5 Zob. szerzej: M. Sobczyk, Syntetyczny mernk jakośc środowska rzyrodnczego, w: Klasyfkacja analza danych. Problemy teoretyczne. Taksonoma, red. K. Jajuga, Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław Standaryzacja cech ne jest dokonywana rzy osługwanu sę metodą rang. Zob. szerzej: M. Stec, Analza orównawcza mar syntetycznych rozwoju sołeczno-gosodarczego województw, Wadomośc Statystyczne 2007, nr 6. Śwat Neruchomośc 53

3 Meszkalnctwo nej syntetycznej śwadczyły o leszej sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych w danym województwe, natomast nższe oznaczały, że województwo charakteryzuje sę gorszą sytuacją meszkanową. Z kole w rzyadku wykorzystana metody rang, wyższa wartość zmennej śwadczyła o gorszej sytuacj meszkanowej, natomast nższa wartość oznaczała leszą sytuację. Prezentacja wynków badań Na odstawe wybranych cech dagnostycznych, które otraktowano jako równorawne wyznaczono syntetyczne mernk sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych dla każdego województwa. Otrzymane wartośc mernków ozwolły nastęne na uorządkowane województw, a węc ch ułożene od najleszego do najgorszego od względem sytuacj meszkanowej. Wynk orządkowana zostały rzedstawone w tabel 2 (kolumny ozycja ). Uzyskane wartośc mernków syntetycznych śwadczą o znacznym zróżncowanu województw ze względu na sytuację meszkanową gosodarstw domowych. Wynk oblczeń wykonanych nezależne (zgodne z trzema metodam) wskazują jednoznaczne, że najlesza sytuacja wystęuje w województwach: welkoolskm oolskm, natomast najgorsza w województwe lubelskm kujawsko-omorskm. Porównując ozycje ozostałych województw według metody wzorca rozwoju Z. Hellwga, metody sum standaryzowanych metody rang można zauważyć, że różną sę one neznaczne z reguły różnca ne rzekracza jednak trzech ozycj n lus lub n mnus w rzedstawonym rankngu 7. Wysok stoeń zgodnośc uzyskanych wynków otwerdzają onadto wartośc wsółczynnka korelacj rang Searmana rzedstawone w tabel 3. 7 Wyjątek stanow jedyne województwo śwętokrzyske, w rzyadku którego różnca sęga czterech ozycj n mnus według metody wzorca rozwoju Z. Hellwga w orównanu z ozostałym metodam. Tabela 1. Statystyczna charakterystyka cech dagnostycznych rzyjętych do omaru sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych Parametr Tabela 2. Wartość syntetycznych mernków sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych dla województw Źródło: Oblczena własne na odstawe danych z Dagnozy Sołecznej Cecha dagnostyczna X 4 X Średna arytmetyczna 73,33 95,44 91,72 90,21 94,99 92,97 Odchylene standardowe 6,40 2,46 4,33 1,94 2,36 2,78 Mnmum 63,42 90,60 82,75 86,96 91,43 87,18 Maksmum 88,08 98,63 97,81 94,22 100,00 98,43 Wsółczynnk zmennośc 8,73% 2,58% 4,73% 2,15% 2,49% 3,00% Wsółczynnk skośnośc 0,99-0,65-0,79 0,60 0,38-0,20 Źródło: Oblczena własne na odstawe danych z Dagnozy Sołecznej Województwo Metoda wzorca rozwoju Z. Hellwga Metoda sum standaryzowanych d ozycja z ozycja w Metoda rang ozycja Dolnośląske 0, , , Kujawsko-omorske 0, , , Lubelske 0, , , Lubuske 0, , , Łódzke 0, , , Małoolske 0, , , Mazowecke 0, , , Oolske 0, , , Podkaracke 0, , , Podlaske 0, , ,3333 8/9 Pomorske 0, , , Śląske 0, , , Śwętokrzyske 0, , , Warmńsko-mazurske 0, , ,3333 8/9 Welkoolske 0, , , Zachodnoomorske 0, , , Śwat Neruchomośc

4 Meszkalnctwo Tabela 3. Zgodność wartośc syntetycznych mernków sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych oblczonych oszczególnym metodam Wyszczególnene Metoda wzorca rozwoju Z. Hellwga / Metoda sum standaryzowanych Metoda wzorca rozwoju Z. Hellwga / Metoda rang Wsółczynnk korelacj rang Searmana 0,921 0,936 Metoda sum standaryzowanych / Metoda rang 0,973 Źródło: Oblczena własne na odstawe danych z Dagnozy Sołecznej Tabela 4. Średne wartośc cech dagnostycznych w oszczególnych gruach województw Parametr Średna arytmetyczna cech dagnostycznych X4 X7 X11 Grua A 84,38 95,69 94,71 92,33 96,00 96,08 Grua B 75,36 96,25 93,06 90,04 94,62 93,71 Grua C 68,35 96,11 91,28 89,55 95,60 91,20 Grua D 71,11 90,78 86,04 90,59 93,27 92,93 Źródło: Oblczena własne na odstawe danych z Dagnozy Sołecznej Dysonując nformacjam na temat ozycj oszczególnych województw (tabela 2) oblczono średną arytmetyczną z trzech ozycj dla każdego województwa ( ), a nastęne dokonano odzału województw na cztery gruy tyologczne obejmujące jednostk o wartoścach z nastęujących rzedzałów 8 : 8 Wykorzystano metodę klasyfkacj zaroonowaną rzez E. Nowaka odwracając jednak znak w nerównoścach, gdyż bardzej ożądane były nższe wartośc oznaczające leszą sytuację meszkanową. Por. E. Nowak, Metody taksonomczne w klasyfkacj obektów sołeczno-gosodarczych, PWE, Warszawa 1990, s. 93. grua A: grua B: grua C: grua D: gdze: < > + s s X13 s > + s średna arytmetyczna oblczona dla wartośc s odchylene standardowe oblczone dla wartośc Do gruy A należą województwa o najleszej sytuacj meszkanowej, czyl wsomnane już welkoolske oolske, do gruy B województwa, w których sytuacja meszkanowa kształtuje sę na ozome leszym nż średna krajowa, tj. małoolske, śląske, odkaracke, omorske, łódzke odlaske, do gruy C województwa, w których sytuacja meszkanowa kształtuje sę na ozome gorszym nż średna dla całego kraju, tj. warmńskomazurske, mazowecke, lubuske, zachodnoomorske dolnośląske, natomast do gruy D województwa o najgorszej sytuacj meszkanowej, czyl lubelske kujawskoomorske. Średne wartośc zmennych dagnostycznych w oszczególnych gruach zostały rzedstawone w tabel 4. Województwa z gruy A charakteryzują sę rzede wszystkm dużą owerzchną użytkową meszkań w m 2, nskm odsetkem gosodarstw domowych, które zalegają z ołatam za meszkane słatą kredytu meszkanowego oraz wysokm odsetkem gosodarstw, których dzec mają w domu własne mejsce do nauk. W województwach należących do gruy B stosunkowo wysok jest odsetek gosodarstw domowych, które zameszkują samodzelne oraz odsetek gosodarstw, których meszkana osadają łazenkę z wanną lub ryszncem. Województwa z gruy C charakteryzują sę z jednej strony małą owerzchną użytkową meszkań, wysokm odsetkem gosodarstw domowych, które zalegają z ołatam za meszkane oraz nskm odsetkem gosodarstw, których dzec mają w domu własne mejsce do nauk, z drugej natomast stosunkowo wysokm odsetkem gosodarstw, które zameszkują samodzelne. W województwach należących do gruy D nsk jest odsetek gosodarstw domowych, które zameszkują samodzelne, odsetek gosodarstw, których meszkana osadają łazenkę z wanną lub ryszncem, natomast wysok odsetek gosodarstw, które zalegają ze słatą kredytu meszkanowego. Przerowadzoną analzę uzuełnono o omar wływu oszczególnych zmennych na sytuację meszkanową goso- Śwat Neruchomośc 55

5 Meszkalnctwo Tabela 5. Wływ wartośc cech dagnostycznych na wartość syntetycznych mernków sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych (bezwzględne wartośc wsółczynnka korelacj lnowej Pearsona) Cecha dagnostyczna d darstw domowych. W tym celu oblczono wsółczynnk korelacj lnowej Pearsona mędzy wartoścam cech dagnostycznych rzyjętych do omaru a wartoścą mernka syntetycznego. z w 0,683 0,714 0,709 X 4 0,435 0,532 0,507 X 7 0,552 0,578 0, ,387 0,437 0,430 0,165 0,187 0,253 0,420 0,325 0,306 Źródło: Oblczena własne na odstawe danych z Dagnozy Sołecznej Otrzymane wynk wskazują, że sytuacja meszkanowa gosodarstw domowych jest w najwększym stonu uwarunkowana owerzchną użytkową meszkań, natomast w najmnejszym stonu zależy od odsetka gosodarstw, które zalegają ze słatą kredytu meszkanowego. Zakończene Dokonana analza rzestrzennego zróżncowana kraju ze względu na sytuację meszkanową w oszczególnych województwach ozwala na sformułowane dwóch zasadnczych sostrzeżeń. Po erwsze, wszystke trzy zastosowane metody welowymarowej analzy orównawczej wskazują, że najlesza sytuacja meszkanowa wystęuje w województwach: welkoolskm oolskm, natomast najgorsza w województwach: lubelskm kujawsko-omorskm. Po druge, sytuacja meszkanowa w najwększym stonu zależy od owerzchn użytkowej meszkań oraz ch wyosażena w łazenkę z wanną lub ryszncem. Reasumując należy odkreślć, że rezultaty badań rzedstawone w nnejszym oracowanu ownny być traktowane dość ostrożne. Wynka to z faktu, ż w analze ne uwzględnono, z uwag na brak danych, 56 Śwat Neruchomośc

6 Meszkalnctwo terytoralnego rozmeszczena meszkań, a dokładnej mówąc średnej odległośc mejsca zameszkana od mejsca racy. Wykorzystane nformacj na temat tej odległośc jako wag dla zmennej rzecętna owerzchna użytkowa meszkana w m 2, czyl nejako elementu korygującego tę zmenną, sowodowałoby zmanę wartośc mernka syntetycznego, a tym samym rzesunęce ozycj oszczególnych województw. Często bowem wększa owerzchna meszkana oznaczająca leszą sytuację meszkanową gosodarstwa domowego wąże sę z konecznoścą okonana wększej odległośc do mejsca racy. Powerzchna ta jest węc nerzadko wyrazem komromsu mędzy otrzebam a ogranczenam zwązanym z mejscem racy. Dr Ar t u r Z m n y Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Konne, Instytut Ekonomczny Lteratura: Dagnoza Sołeczna Warunk jakość życa Polaków, red. J. Czańsk T. Panek, Rada Montorngu Sołecznego, Warszawa Dzworska K., Trojanowsk D., Kerunk rozwoju rynku neruchomośc w Polsce, w: Stratege nwestowana w neruchomośc, red. K. Dzworska, T.G. Geurts, P. Lorens, Wydawnctwo Urbansta, Warszawa Grabńsk T., Wydymus S., Zelaś A., Metody taksonom numerycznej w modelowanu zjawsk sołeczno-gosodarczych, PWN, Warszawa Hellwg Z., Welowymarowa analza orównawcza jej zastosowane w badanach welocechowych obektów gosodarczych, w: Metody modele ekonomczno-matematyczne w doskonalenu zarządzana gosodarką socjalstyczną, red. W. Welfe, PWE, Warszawa Hellwg Z., Zastosowane metody taksonomcznej do tyologcznego odzału krajów ze względu na ozom ch rozwoju oraz zasoby strukturę wykwalfkowanych kadr, Przegląd Statystyczny 1968, nr 4. Nowak E., Metody taksonomczne w klasyfkacj obektów sołeczno-gosodarczych, PWE, Warszawa Sobczyk M., Syntetyczny mernk jakośc środowska rzyrodnczego, w: Klasyfkacja analza danych. Problemy teoretyczne. Taksonoma, red. K. Jajuga, Wydawnctwo AE we Wrocławu, Wrocław Stec M., Analza orównawcza mar syntetycznych rozwoju sołeczno-gosodarczego województw, Wadomośc Statystyczne 2007, nr 6. Regonalne zróżncowane sytuacj meszkanowej gosodarstw domowych (Streszczene) Celem nnejszego oracowana było ustalene rzestrzennego zróżncowana kraju ze względu na sytuację meszkanową w oszczególnych województwach, w ujęcu odmotowym, to znaczy z unktu wdzena gosodarstw domowych. W oracowanu oarto sę na nformacjach uzyskanych z Dagnozy Sołecznej 2007, które odzwercedlają subektywne odczuca one resondentów na temat ch sytuacj meszkanowej. Zastosowane metody welowymarowej analzy orównawczej wskazują, że najlesza sytuacja meszkanowa wystęuje w województwach: welkoolskm oolskm, natomast najgorsza w województwach: lubelskm kujawsko-omorskm oraz, że sytuacja ta w najwększym stonu zależy od owerzchn użytkowej meszkań oraz ch wyosażena w łazenkę z wanną lub ryszncem. Regonal dversfcaton of the housng stuaton of households (Summary) The am of the study was to analyze a regonal dversfcaton of the housng stuaton of households n olsh vovodshs. The emrcal materal for ths study was based on nformaton from Socal Dagnoss 2007 whch reflects subjectve feelngs and resondents onons on ther housng stuaton. The aled methods of multdmensonal comaratve analyss show that the best stuaton s n vovodshs: welkoolske and oolske, however the worst n rovnces: lubelske and kujawsko-omorske. Besdes, ths stuaton mostly deends on usable floor sace of dwellngs and ther equ wth bathroom or shower. Śwat Neruchomośc 57