Aktywność fizyczna receptą na długowieczność
|
|
- Julian Piotr Włodarczyk
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PRACA ORYGINALNA Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 4, Aktywość fizycza receptą a długowieczość Magdalea Skoticka 1, Magdalea Pieszko 2 1 Zakład Chemii, Ekologii i Towarozawstwa Żywości, Gdański Uiwersytet Medyczy 2 Zakład Żywieia Kliiczego i Dietetyki, Gdański Uiwersytet Medyczy Skoticka M, Pieszko M. Aktywość fizycza receptą a długowieczość. Med Og Nauk Zdr. 2014; 20(4): doi: / Streszczeie Wprowadzeie. Starzeie się jest zjawiskiem ieodwracalym, pewym etapem życia. Jedak jego przebieg determioway jest sumą czyików wpływających a orgaizm przez cały okres życia. Demograficzy proces starzeia się społeczeństwa powoduje potrzebę wprowadzeia projektów geriatryczych i owych metod aktywizacji seiorów. Jedym z istotiejszych elemetów dobrego stau zdrowia jest codziea systematycza aktywość fizycza. Cel pracy. Celem pracy było pozaie wpływu aktywości fizyczej a jakość życia seiorów po 80. roku życia. Materiał i metody. W iiejszej pracy wykorzystao badaia akietowe, prowadzoe a tereie województwa pomorskiego w latach w okresie wioseo-letim. Narzędziem był skrócoy Międzyarodowy Kwestioariusz Aktywości Fizyczej (IPAQ) w wersji dostosowaej do badaia osób starszych. Poziom aktywości fizyczej ustaloo a podstawie szczegółowej aalizy wyików otrzymaych w trzech obszarach aktywości fizyczej. Przeprowadzoo rówież badaia akietowe składające się z pięciu pytań, określających poziom jakości życia. W badaiu udział wzięło 198 respodetów powyżej 80. roku życia 105 kobiet i 93 mężczyz. Wyiki i wioski. Aaliza statystycza obejmowała wykoaie statystyk opisowych. Na podstawie przeprowadzoych badań uzyskao wysokie średie wartości tygodiowego wydatku eergetyczego MET. Najwięcej akietowaych zakwalifikowało się do grupy o umiarkowaym wysiłku fizyczym (MET ). Do ocey wpływu aktywości fizyczej a jakość życia wykorzystao współczyiki korelacji Pearsoa. Obliczoe współczyiki korelacji świadczyły o dużej sile związku między badaymi cechami. Aktywość fizycza oraz możliwość wykoywaia wielu czyości odgrywa kluczową rolę w oceie poziomu jakości życia. Słowa kluczowe IPQA, jakość życia, seiorzy, długowieczość WPROWADZENIE Starzeie się jest aturalym długotrwałym zjawiskiem prowadzącym do zaburzeń fukcji fizjologiczych orgaizmu. Zmiay starcze charakteryzuje systematycze pogarszaie się stau zdrowia, ie tylko a płaszczyźie fizyczej, ale także psychiczej, socjalej i społeczej. Kosekwecją starzeia się jest zmiejszeie rezerw czyościowych poszczególych arządów i zdolości adaptacyjych całego orgaizmu [1, 2, 3]. Niemiej jedak obserwujemy tedecję wydłużaia się życia. Według progoz demograficzych, liczba Polaków przekraczających 60. rok życia, w ciągu ajbliższych 20 lat będzie staowiła iemal 50% populacji [4, 5]. W związku z tym celowa okazuje się wielostroa aaliza procesu starzeia się a podstawie iterdyscypliarych badań aukowych. Koiecze jest szukaie owych modeli życia opartych a aktywizacji ludzi starszych, upowszechieiu zdrowego stylu życia, z odpowiedio dobraą dietą, połączoą z aktywością fizyczą [6]. Brak ruchu jest problemem w każdym wieku, ale staje się szczególie widoczy u osób starszych. Systematycze ćwiczeia fizycze w podeszłym wieku wpływają a zachowaie sprawości, iezależości i samodzielości w wykoywaiu czyości dia codzieego, są istotym elemetem pomyślego starzeia się [7]. Według Rowe i Kha pomyśle starzeie się ozacza ajbardziej optymaly z możliwych Adres do korespodecji: Magdalea Skoticka, Zakład Chemii, Ekologii i Towarozawstwa Żywości, Gdański Uiwersytet Medyczy, ul. Powstaia Stycziowego 9b, Gdyia skotitka@wp.pl Nadesłao: 17 czerwca 2013 roku; Zaakceptowao do druku: 31 lipca 2014 roku przebieg tego procesu, woly od patologii, kształtoway pozytywie przez uwarukowaia zewętrze, o miimalych deficytach fizjologiczych, psychologiczych, społeczych przypisywaych wiekowi chroologiczemu [8, 9]. Poadto aktywość fizycza może korzystie wpływać a sta emocjoaly seiorów i podosić subiektywą oceę jakości życia. Jakość życia ujmowaa jest w kategoriach szczęścia, dobrostau fizyczego i psychiczego, satysfakcji i spełieia oczekiwań wobec własego życia [10, 11, 12]. Jakość życia i starość są ze sobą ściśle powiązae, bowiem ajczęściej jesień życia postrzegaa jest jako czas trudy do zaakceptowaia. Ograiczeie sprawości zaczya wpływać a przestrzeń życiową, a zakończeie aktywości zawodowej dodatkowo zawęża fizycze, psychicze i socjale możliwości, ograiczając sferę życiową do czyości życia codzieego [15]. Niejedokrotie osobom starszym towarzyszy poczucie odrzuceia i margializacji. Dlatego istote jest, aby wyjść aprzeciw oczekiwaiom ludzi starszych, których sukcesywie będzie przybywać w aszym społeczeństwie. CEL PRACY Celem pracy było pozaie aktywości fizyczej seiorów po 80. roku życia i subiektywej ocey poziomu jakości życia. Cele szczegółowe: 1. Zbadaie wpływu aktywości fizyczej a jakość życia osób po 80. roku życia. 2. Ocea współzależości badaych parametrów (aktywości fizyczej i poziomu jakości życia) w zależości od płci.
2 380 Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 4 METODYKA BADAŃ W iiejszej pracy wykorzystao badaia akietowe, prowadzoe a tereie województwa pomorskiego w latach , w okresie wioseo-letim w okolicach parków, deptaków oraz miejsc wyzaczoych a odpoczyek i rekreację. W badaiu udział wzięło 198 respodetów po 80. roku życia (105 kobiet i 93 mężczyz). Wiek badaych zawierał się w przedziale od 80 do 94 lat. Wszyscy akietowai byli iezależi motoryczie; samodzielie wykoywali czyości dia codzieego. Grupa badaa charakteryzowała się wystarczającą sprawością itelektualą do zrozumieia i wypełieia akiety. Narzędziem był skrócoy Międzyarodowy Kwestioariusz Aktywości Fizyczej (IPAQ) w wersji dostosowaej dla osób starszych. Poziom aktywości fizyczej ustaloo a podstawie szczegółowej aalizy wyików otrzymaych w trzech obszarach: aktywość fizycza związaa z przemieszczaiem się, wykoywaiem czyości w domu i wokół domu oraz aktywość fizycza podejmowaa w czasie wolym [13, 14]. Do ocey poszczególych rodzajów aktywości posłużyły współczyiki itesywości. Każdy rodzaj aktywości fizyczej (AF) wyrażoo w jedostkach MET-mi/tydzień. Przeprowadzoo rówież badaia akietowe, określające poziom jakości życia osób badaych. Składała się oa z 5 pytań dotyczących subiektywej ocey stau zdrowia. Wskaźik jakości życia potraktoway został jako średia arytmetycza sumy puktów. Najwyższa wartość puktowa ozaczała ajiższy stopień w oceie jakości życia. Wykorzystao skrócoą wersję SF-36 dotyczącą tylko ajważiejszych parametrów determiujących poziom jakości życia. Pytaia dotyczyły ogólego stau zdrowia, częstości odczuwaia bólu, poziomu dysfukcji ruchowej oraz aspektu społeczego, związaego z relacjami w rodziie [15, 16]. Kolejym etapem było wykazaie współzależości między badaymi parametrami; aktywością fizyczą i poziomem jakości życia. Miarą współzależości był obliczoy współczyik korelacji liiowej Pearsoa. WYNIKI Na podstawie uzyskaych daych, biorąc pod uwagę tygodiowy wydatek eergetyczy, badaych podzieloo a trzy grupy. Do pierwszej zakwalifikowao osoby o aktywości fizyczej (AF) iskiej < 1800 MET. Koleją grupę staowili badai, których AF kształtowała się a poziome MET. Do ostatiej grupy skierowao respodetów, których AF określaa była jako itesywa, przekraczająca 2300 MET. Badaia prowadzoo a podstawie kwestioariusza IPAQ, który jedak jest zalecay dla osób w przedziale lat. Z tego względu a potrzeby iiejszego doświadczeia dostosowao kwestioariusz do osób powyżej 80. roku życia. Zrezygowao z pytaia dotyczącego aktywości fizyczej związaej z pracą zawodową, poieważ wiek badaych wykluczał podejmowaie jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Porówao wydatek eergetyczy MET dla kobiet i mężczyz. Najwięcej kobiet przypisao do grupy pierwszej o iskim AF, jedak wartość mediay (tab. 1) świadczyła, że poad połowa przekraczała wartość 1500 MET w tygodiowym pomiarze, co dawało wyiki zbliżoe do mężczyz. Przecięte wartości wskaźika metaboliczego MET wyosiły 1722 dla kobiet i 1989 dla mężczyz. Najwięcej badaych mężczyz deklarowało wysiłek eergetyczy MET (tab. 2). Różicując wydatek eergetyczy w zależości od rodzaju aktywości fizyczej zaobserwowao, że AF związaa z przemieszczaiem była wyższa u mężczyz. Praca w domu Tabela 1. Tygodiowy wydatek eergetyczy Poziomy aktywości fizyczej (AF) zakres daych kobiety mężczyźi ogółem (MET-mi/tydzie) zakres daych Aktywość fizycza (AF) iska 58 (882,0 1792,5) 1575,25 31 (1072,5 1770,0) 1554, ,5 Aktywość fizycza (AF) umiarkowaa 30 (1807,5 2298,0) 1908,0 41 (1803,0-2295,0) 1989, ,0 Aktywość fizycza (AF) itesywa 17 (2319,0 3252,0) 2472,0 21 (2328,0 3285,0) 2632, ,0 Suma , , ,5 Tabela 2. Tygodiowe wydatki eergetycze dla różych rodzajów aktywości fizyczej (MET- mi/tydzień) Rodzaje aktywości fizyczej AF związaa z przemieszczaiem się AF związaa z pracą w domu AF związaa z czasem wolym kobiety AF iska 297 ( ) mężczyźi MET zakres daych (MET) MET zakres daych (MET) 297 ( ) AF umiarkowaa 198 ( ) (99 624) AF itesywa 462 (99 792) 594 (93 642) AF iska 605 ( ) 525 ( ) AF umiarkowaa 1080 ( ) ( ) AF itesywa 675 ( ) 900 (0 1830) AF iska 630 (0 900) 540 ( ) AF umiarkowaa 420 (0 1380) (0 1170) AF itesywa 1440 ( ) 1080 ( ) liczba badaych
3 Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr i wokół domu geerowała ajwyższy wydatek eergetyczy wśród grupy charakteryzującej się umiarkowaym poziomem MET. Zazwyczaj osoby te, większą część czasu spędzały a typowych pracach porządkowych w domu i w ogrodzie. Z tego też powodu wielokrotie wyiki dotyczące zagospodarowaia czasu wolego wyosiły 0. Podsumowując powyższe wyiki, moża wskazać, że ajwięcej czasu i eergii badai poświęcali a czyości codziee. W obydwu przypadkach wyliczoa dla pracy w domu i wokół iego była rówa 900 MET. Badaie poziomu jakości życia określoo a podstawie badań akietowych. Objętych badaiem seiorów podzieloo a trzy wyżej wymieioe grupy, zależie od aktywości fizyczej. Pytaia dotyczyły ogólego stau zdrowia, odczuwaia bólu, ograiczeń fizyczych i relacji z rodzią oraz bliskimi. Tabela 3. Jakość życia w zależości od płci i aktywości fizyczej Jakość życia (JŻ) kobiety mężczyźi ogółem x s x s x s Niska (AF) 58 3,21 0, ,12 0, ,18 0,58 Umiarkowaa (AF) 30 2,68 0, ,31 0, ,67 0,51 Itesywa (AF) 17 2,06 0, ,80 0, ,96 0,49 Suma 105 2,87 0, ,46 0, ,68 0,73 x średia jakość życia s odchyleie stadardowe Najlepiej swoje samopoczucie oceiły osoby z grupy o wysokiej aktywości fizyczej. Zarówo wśród kobiet (2,06), jak i mężczyz (1,80) poziom jakości życia, mierzoy średią arytmetyczą określoo a wysokim poziomie. Średia ocea jakości życia dla całej badaej populacji wyiosła 2,68, przy czym kobiety gorzej oszacowały swój dobrosta. Respodeci, którzy charakteryzowali się iskim poziomem aktywości fizyczej, skarżyli się a problemy arządu ruchu i odczuwaie bólu częściej iż raz w tygodiu, dlatego ich ocea ogóla była wyższa iż 3 pkt. Kolejym etapem była próba wykazaia współzależości między aktywością fizyczą a poziomem jakości życia. Miarą współzależości był współczyik korelacji liiowej Pearsoa. W badaiu zestawioo wszystkie wyiki, iezależie od wcześiejszego podziału a grupy AF, chcąc w te sposób pokazać ogólą tedecję. Tabela 4. Statystyka współzależości aktywości fizyczej i poziomu jakości życia Aktywość fizycza wyrażoa w a b R 2 φ 2 T obl T tab Jakość życia kobiet , ,8 0,722 0,278 10,606 1,983 Jakość życia mężczyz 93-17, ,5 0,731 0,269 10,217 1,986 α=0,05 a (y) współczyik regresji liiowej, b (y) współczyik regresji liiowej, R 2 współczyik determiacji, φ 2 współczyik idetermiacji, t obl test t-studeta Obliczoe współczyiki ujemej korelacji liiowej, świadczyły o dużej sile związku między badaymi parametrami. Współczyiki determiacji R 2 (x,y) w obydwu przypadkach przekraczały 0,72, co ozaczało, że poad 72% zmieości poziomu jakości życia było uwarukowae aktywością fizyczą. Dodatkowo współczyik idetermiacji, φ 2 (x,y) =0,28, iformował, że tylko 28% zmieości badaego parametru wyikało z iych czyików. W obydwu badaych wariatach statystyka t obl była wyższa od t tab, co ozaczało, że obliczoe współczyiki korelacji były statystyczie istote przy p=0,05. DYSKUSJA Zdrowie jest wartością ajwyższą, leży w aturze ludzkiego rozwoju, jest warukiem osiągięcia satysfakcji i szczęścia w życiu. Pomaga w realizacji i zaspokajaiu iych potrzeb. Sta aszego zdrowia kształtujemy przez całe życie. Wśród wielu kompoetów defiiujących zdrowie i pomyśle starzeie jest aktywość fizycza. Regularie stosowaa i odpowiedio dobraa dla osób w starszym wieku, wpływa a zwiększeie rówowagi i prędkości chodu, poprawia sprawość fukcjoalą i wydolość tleową oraz zmiejsza ryzyko uzależieia od otoczeia. W przeprowadzoych badaiach respodeci wykazywali dużą aktywość fizyczą. Wysokie wartości tygodiowego MET-mi/tydzień różiły się od wyików prezetowaych przez wielu autorów, którzy wskazywali a fakt, że zbyt duży odsetek ludzi po 65. roku życia cierpi a hipokiezę [17, 18, 19]. Na wysoką wartość MET w badaej próbie prawdopodoby wpływ miał fakt, że respodeci ie byli do końca przypadkowi. Badaia kwestioariuszowe prowadzoo w miejscach przezaczoych a spacery i rekreację (parki, ogródki działkowe). Z uwagi a fakt, że skrócoy kwestioariusz IPAQ jest przezaczoy dla osób do 69. roku życia, bardzo trudo jest porówywać otrzymae wyiki w przedziale wiekowym lata z iym doiesieiami aukowymi. Nie do końca możliwa była ekstrapolacja współczyików zapropoowaych przez Bierat [20]. Brakuje arzędzi określających poziom aktywości fizyczej osób po 70. roku życia, a awet stulatków, których liczba stale rośie rówież w Polsce. Bezspory jest fakt, że poziom aktywości fizyczej obiża się wraz z wiekiem, zarówo wśród kobiet, jak i u mężczyz. Potwierdzają to rówież doiesieia Hama i wsp. [21]. Taki tred zauważay jest a całym świecie [22], ie zaczy to jedak, że ie ma wśród ajstarszej grupy wiekowej osób mogących i chętych do podejmowaia aktywości fizyczej w czasie wolym. Większość akietowaych regularie spacerowała, uprawiała populary ostatio ordic walkig lub uczęszczała a zorgaizowae zajęcia ruchowe. Według Kaczmarczyk i Trafiałek [23], są to obecie ajpopulariejsze formy aktywości fizyczej wśród seiorów. Przeprowadzoa aaliza wyików potwierdziła rówież fakt, że większość podejmowaych aktywości ruchowych wśród badaej grupy przypadło a pracę w domu lub a wykoywaie czyości codzieych [8,24]. Osoby starsze, awet te, które dożywają późej starości, często przezaczają swój woly czas a pomoc wukom i prawukom [25]. Formą aktywizacji są rówież kluby seiora, które działają coraz prężiej [26]. Połączoe formy aktywizacji, przy szczególym udziale aktywego ruchu, kształtują jakość życia osób starszych, która, według WHO, defiiowaa jest jako dobrosta fizyczy, psychiczy i społeczy, a ie jedyie brak choroby [27]. Badai respodeci określili swój poziom jakości życia bardzo wysoko. Zdecydowaie w tej oceie ajważiejszym kompoetem była sprawość fizycza, która z kolei
4 382 Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 4 determiowała możliwość pełego udziału w życiu rodziy, bliskich i zajomych. Potwierdzają to dodatkowo obliczoe wyiki korelacji liiowej, które jedozaczie wskazują a zależość aktywości fizyczej i subiektywej ocey poziomu jakości życia osób w podeszłym i starczym wieku. Do podobych stwierdzeń doszli Gregoryczyk i wsp.[28], według których utrzymywaie ogólej sprawości fizyczej i itelektualej w połączeiu z kotaktami społeczymi jest warukiem wysokiej ocey jakości życia wśród seiorów, iezależie od tego, czy są pacjetami domów pomocy społeczej, czy mieszkają samodzielie [29, 20, 31]. Sta aktywości fizyczej osób po 80. roku życia w Polsce, w porówaiu z krajami UE, ie jest zadowalający. Najbardziej aktywi są mieszkańcy krajów skadyawskich, szczególie Szwecji, gdzie ajwięcej otuje się stulatków [32]. Jedak feome długowieczości jest bardziej złożoy. Zazwyczaj kobiety, iezależie od miejsca zamieszkaia, są bardziej biere ruchowo iż mężczyźi, co potwierdzają powyższe badaia, a jedak statystyczie żyją dłużej [33]. Ciekawe badaia prowadzili Wojszel i Bień, którzy wykazali zróżicowaie w sprawości fizyczej seiorów w zależości od miejsca zamieszkaia. Okazało się, że osoby starsze mieszkające a wsi częściej miały problemy w codzieych czyościach i wielokrotie skazae były a stałą pomoc otoczeia [34]. Szasą a wyrówywaie różic, główie a tereach wiejskich i w małych miastach, powio być systematycze podoszeie wiedzy i edukacja. Brakuje odpowiediej promocji i propagowaia aktywości fizyczej. W szerszym zakresie powiy ruszyć programy geriatrycze oraz projekty aktywizujące osoby starsze. Waże jest kształtowaie świadomości osób już po 50. roku życia, że starość to ie wyrok. Koiecze jest upowszechiaie tezy, że odpowiedia do wieku i sprawości; aktywość fizycza jest ajlepszym sposobem a zachowaie zdrowia, długowieczości, a także dobrego samopoczucia, co potwierdziły wyiki badań zaprezetowae w pracy. WNIOSKI 1. Na podstawie przeprowadzoych badań uzyskao wysokie średie wartości tygodiowego wydatku eergetyczego MET-mi/tydzień wśród respodetów po 65. roku życia. 2. Najwięcej akietowaych zakwalifikowało się do grupy o umiarkowaym wydatku eergetyczym MET ( ). 3. Samopoczucie i subiektywa ocea poziomu jakości życia badaych uzależioa była od aktywości fizyczej. Osoby, którym towarzyszył ruch a co dzień, wysoko oceili jakość swojego życia. 4. Obliczoe współczyiki korelacji świadczyły o dużej sile związku między aktywością fizyczą a poziomem jakości życia. Możliwość wykoywaia wielu czyości odgrywała kluczową rolę w oceie własego dobrostau. 5. Seiorzy, którzy są w staie aktywie uczesticzyć w codzieym życiu, oceili swój sta zdrowia bardzo wysoko, twierdząc, że obok odpowiediej diety i wsparcia rodziy, ćwiczeia fizycze są receptą a długowieczość. PIŚMIENNICTWO 1. Żołądź JA, Majerczak J, Duda K. Starzeie się a wydolość człowieka. W: Górski J, (red.). Fizjologia wysiłku i treigu fizyczego. Warszawa: PZWL; 2011: Skalska A. Ograiczeie sprawości fukcjoalej osób w podeszłym wieku. Zeszyty aukowe Ochroy Zdrowia. Zdr Publ i Zarz. 2011; tom IX, 1: Macauley D. The potetial Beefis of Physical Activity i older people. Med Spotiva. 2001; 5(4): Kapik A, Rottermud J, Myśliwiec A, Plita R, Gruca M. Aktywość fizycza a samoocea zdrowia osób w starszym wieku. Prz Med Uiw Rzesz Ist Leków. 2011; 2: Corer L, Brittai K, Bod J. Social aspects of ageig. Psychiatry. 2004; 3: Tokarz A, Stawarska A, Kolczewska M. Ocea jakościowa sposobu żywieia ludzi starszych zrzeszoych w wybraych warszawskich stowarzyszeiach społeczych. Bromat Chem Toksykol. 2007; 11(4): Grimm EK, Swartz A Hart T,.Miller NE. Compariso of the IPAQ-Short Form ad accelerometry predictios of physical activity i older adults. J Agig Phys Act. 2012; 20(1): Marchewka A, Jugiewicz M. Aktywość fizycza w młodości a jakość życia w starszym wieku. Gerotol Pol. 2008; 16(2): Rowe JR, Kah RL. Huma agig: Usual ad successful. Sciece. 1987; 237: Fidecki W, Wysokiński M, Wrońska I, Walas L, Siekiewicz Z. Jakość życia osób starszych ze środowiska wiejskiego objętych opieką długotermiową. Probl Hig Epidemiol. 2011; 92(2): Farquhar M. Elderly people s defiitios of quality of life. Soc Sci Med. 1995; 41(10); Zhag L, GallagHer R, Neubeck L. Health-related quality of life i atrial fibrillatio patiets over 65 years: a review. Eur J Prev Cardio. 2014; Craig CL, et al. Iteratioal physical activity questioaire: 12 coutry reliability ad validity. Med Sci Sport Exer. 2003; 35(8): Ciekot M. Aktywość ruchowa ludzi w różym wieku. W: Aktywość ruchowa. 2012; 16 (1): Śmiechowska M. Żywość, żywieie a zdrowie i jakość życia seiorów. Szkice humaistycze. 2012; tom12; 29 (3): Kolarzyk E. Ogólopolskie badaia jakości życia związaej ze zdrowiem fizyczym i psychiczym kobiet w wieku lat metodologia badań. Probl Hig Epidemiol. 2009; 90(4): Włodarek D, Majkowski M, Majkowska L. Aktywość fizycza starszych osób mieszkających w gmiie Koprzywica. Rocz Pastw Zakl Hig. 2012; 63(1): Piątkowska M. Wiek jako czyik różicujący poziom aktywości fizyczej polskiej populacji. Atropomotor. 2012; 59: Drużbicki M, Wrzosek K, Przysada G, Sapuła R, Wola-Nieroda A. Ocea rówowagi i chodu osób starszych uczesticzących w zajęciach ruchowych w ramach Uiwersytetu Trzeciego Wieku. Youg Sport Sciece of Ukraie. 2010; 4: Bierat E, Stupicki R. A overview of iteratioally applicable questioaires desiged for assessig physical activity. Physical Educatio ad Sport. 2005; 49: Ham SA, et al. Prevalece of o leisure-time physical activity 35 states ad District of Columbia. Morbidity ad Mortality Weekly Reports 2004; 51(4): Katzmarzyk P. Physical activity ad fitess with age amog sex ad ethic groups; w Bouchard C, Blair SN, Haskell W (red.) 2007; Physical activity ad health. Champaig, Huma Kietics. 23. Kaczmarczyk M, Trafiałek E. Aktywizacja osób w starszym wieku jako szasa a pomyśle starzeie. Gerotol. 2007; 15(4): Nowicka A. Starość jako faza życia człowieka. W: Nowicka A. Wybrae problemy osób starszych. Kraków: Impuls; 2006: Koprowiak E, Nowak B. Style życia ludzi starszych. A UMCS. Lubli: Neurocetrum 2007: Główy Urząd Statystyczy. Uczestictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2008 roku. Warszawa 2009: Kłak A, Mińko M, Siwczyńska D. Metody kwestioariuszowe badaia jakości życia. Probl Hig Epidemiol. 2012; 93(4): Grzegorczyk J, Kwolek A, Bazarik K, Szeliga E, Wola A. Jakość życia osób mieszkających w domach pomocy społeczej i słuchaczy uiwersytetu trzeciego wieku. Prz Med Uiw Rzesz. 2007; 3: Zarzecza-Bara M, Bakierska M, Trzeciak B, Pęgiel-Kamrat J. Jakość życia starszych mieszkańców miasta i gmiy Sztum korzystających z pielęgiarskiej opieki środowiskowej. Probl Hig Epidemiol. 2008; 89(4):
5 Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr Dziembaj J. Aktywość ruchowa podopieczych Dzieego Domu Opieki Społeczej r 2 przy ul. Potulickiej 40 w Szczeciie. Probl Hig Epidemiol. 2007; 88: Taaka H, Shirakawa S. Sleep health, lifestyle ad metal health i the Japaese elderly: esurig sleep to promote a healthy brai ad mid. J Psychosom Res. 2004; 56(5): Rizzuto D, Orsii N, Qiu C. Wag, H. X, Fratiglioi L. Lifestyle, social factors, ad survival after age 75: populatio based study. BMJ 2012; 345: e Wieczorowska-Tobis K. Dlaczego mężczyźi żyją krócej? Now Lek. 2012; 81(4): Bień B, Wojszel ZB, Wilmańska J, Siekiewicz J. Starość pod ochroą. Opiekuowie Rodzii Niesprawych Osób w Polsce porówawcze studium środowiska miejskiego i wiejskiego. Kraków: Oficya Wydawicza TEXT; Physical activity is the key to logevity Abstract Itroductio. Agig is a irreversible process a stage of our life. However, agig is determied by a rage of differet factors affectig the body throughout its lifetime. The demographic agig of our commuity has created the demad to itroduce ew geriatric programmes ad ew methods i order to mobilize our seiors. Oe of the most importat coditios of good health is performig physical activities regularly ad each day. Objective of the study. The objective of this study was to examie the ifluece of physical activity o the quality of life of seiors over 80-years-old. Material ad methods. The research tool was the Iteratioal Physical Activity Questioaire (IPAQ), brief versio adapted for seiors. The level of physical activity was based o a detailed aalysis of the results obtaied i three areas of physical activity. The author also coducted ow survey cosistig of five questios related to the respodets stadard of life. The study ivolved 198 respodets over 80-years-old, 105 wome ad 93 me. Results ad coclusios. Statistical aalysis ivolved performig descriptive statistics. High average values of weekly eergy cosumptio MET were obtaied o the basis of the study. Most of the respodets were qualified as a group of moderate physical activity (MET ). I order to assess the ifluece of physical activity o the quality of life, the Pearso correlatio coefficiet was used. The calculated correlatio coefficiets proved a strog relatio betwee the characteristics studied. Physical activity ad ability to perform may varied tasks plays a crucial role i the assessmet of the quality of life. Key words IPQA, quality of life, seiors, logevity
INSTRUKCJA NR 06-2 POMIARY TEMPA METABOLIZMU METODĄ TABELARYCZNĄ
LABORATORIUM OCHRONY ŚRODOWISKA - SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ - INSTRUKCJA NR 06- POMIARY TEMPA METABOLIZMU METODĄ TABELARYCZNĄ 1. Cel istrukcji Celem istrukcji jest określeie metodyki postępowaia w celu
Bardziej szczegółowoMetrologia: miary dokładności. dr inż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczecinie
Metrologia: miary dokładości dr iż. Paweł Zalewski Akademia Morska w Szczeciie Miary dokładości: Najczęściej rozkład pomiarów w serii wokół wartości średiej X jest rozkładem Gaussa: Prawdopodobieństwem,
Bardziej szczegółowoOcena wpływu wybranych czynników socjodemograficznych na jakość życia osób chorujących na stwardnienie rozsiane
ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2010, 56, 3, 107 112 Beata Karakiewicz, Celia Stala 1, Elżbieta Grochas 2, Iwoa Rotter, Bożea Mroczek, Liliaa Zaremba-Pechma,
Bardziej szczegółowoMiary położenia (tendencji centralnej) to tzw. miary przeciętne charakteryzujące średni lub typowy poziom wartości cechy.
MIARY POŁOŻENIA I ROZPROSZENIA WYNIKÓW SERII POMIAROWYCH Miary położeia (tedecji cetralej) to tzw. miary przecięte charakteryzujące średi lub typowy poziom wartości cechy. Średia arytmetycza: X i 1 X i,
Bardziej szczegółowoANALIZA ZJAWISKA STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI ŚLĄSKA W UJĘCIU PRZESTRZENNYM
Katarzya Zeug-Żebro Uiwersytet Ekoomiczy w Katowicach Katedra Matematyki katarzya.zeug-zebro@ue.katowice.pl ANALIZA ZJAWISKA STARZENIA SIĘ LUDNOŚCI ŚLĄSKA W UJĘCIU PRZESTRZENNYM Wprowadzeie Zjawisko starzeia
Bardziej szczegółowoWystępowanie depresji poporodowej wśród położnic
Występowaie depresji poporodowej wśród położic The occurrece of postpartum depressio amog wome i childbirth Mgr Emilia Iracka1, dr. med. Magdalea Lewicka2 1 SPZOZ w Kraśiku, Polska 2 Zakład Położictwa,
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA WYKŁAD 1 i 2
STATYSTYKA OPISOWA WYKŁAD i 2 Literatura: Marek Cieciura, Jausz Zacharski, Metody probabilistycze w ujęciu praktyczym, L. Kowalski, Statystyka, 2005 2 Statystyka to dyscyplia aukowa, której zadaiem jest
Bardziej szczegółowoJak obliczać podstawowe wskaźniki statystyczne?
Jak obliczać podstawowe wskaźiki statystycze? Przeprowadzoe egzamiy zewętrze dostarczają iformacji o tym, jak ucziowie w poszczególych latach opaowali umiejętości i wiadomości określoe w stadardach wymagań
Bardziej szczegółowoAnaliza potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych
zaiteresowaia wykorzystaiem tej metody w odiesieiu do iych droboziaristych materiałów odpadowych ze wzbogacaia węgla kamieego ależy poszukiwać owych, skutecziej działających odczyików. Zdecydowaie miej
Bardziej szczegółowoNiepewności pomiarowe
Niepewości pomiarowe Obserwacja, doświadczeie, pomiar Obserwacja zjawisk fizyczych polega a badaiu ych zjawisk w warukach auralych oraz a aalizie czyików i waruków, od kórych zjawiska e zależą. Waruki
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa. () Statystyka opisowa 24 maja / 8
Część I Statystyka opisowa () Statystyka opisowa 24 maja 2010 1 / 8 Niech x 1, x 2,..., x będą wyikami pomiarów, p. temperatury, ciśieia, poziomu rzeki, wielkości ploów itp. Przykład 1: wyiki pomiarów
Bardziej szczegółowoElementy statystyki opisowej Izolda Gorgol wyciąg z prezentacji (wykład I)
Elemety statystyki opisowej Izolda Gorgol wyciąg z prezetacji (wykład I) Populacja statystycza, badaie statystycze Statystyka matematycza zajmuje się opisywaiem i aalizą zjawisk masowych za pomocą metod
Bardziej szczegółowoHistogram: Dystrybuanta:
Zadaie. Szereg rozdzielczy (przyjmujemy przedziały klasowe o długości 0): x0 xi i środek i*środek i_sk częstości częstości skumulowae 5 5 8 0 60 8 0,6 0,6 5 5 9 0 70 7 0,8 0, 5 5 5 0 600 0, 0,6 5 55 8
Bardziej szczegółowoĆwiczenia nr 5. TEMATYKA: Regresja liniowa dla prostej i płaszczyzny
TEMATYKA: Regresja liiowa dla prostej i płaszczyzy Ćwiczeia r 5 DEFINICJE: Regresja: metoda statystycza pozwalająca a badaie związku pomiędzy wielkościami daych i przewidywaie a tej podstawie iezaych wartości
Bardziej szczegółowoRachunek prawdopodobieństwa i statystyka W12: Statystyczna analiza danych jakościowych. Dr Anna ADRIAN Paw B5, pok 407 adan@agh.edu.
Rachuek prawdopodobieństwa i statystyka W12: Statystycza aaliza daych jakościowych Dr Aa ADRIAN Paw B5, pok 407 ada@agh.edu.pl Wprowadzeie Rozróżia się dwa typy daych jakościowych: Nomiale jeśli opisują
Bardziej szczegółowoPODSTAWY OPRACOWANIA WYNIKÓW POMIARÓW Z ELEMENTAMI ANALIZY NIEPEWNOŚCI POMIAROWYCH
PODSTAWY OPRACOWANIA WYNIKÓW POMIARÓW Z ELEMENTAMI ANALIZY NIEPEWNOŚCI POMIAROWYCH POMIAR FIZYCZNY Pomiar bezpośredi to doświadczeie, w którym przy pomocy odpowiedich przyrządów mierzymy (tj. porówujemy
Bardziej szczegółowoModele tendencji rozwojowej STATYSTYKA OPISOWA. Dr Alina Gleska. Instytut Matematyki WE PP. 18 listopada 2017
STATYSTYKA OPISOWA Dr Alia Gleska Istytut Matematyki WE PP 18 listopada 2017 1 Metoda aalitycza Metoda aalitycza przyjmujemy założeie, że zmiay zjawiska w czasie moża przedstawić jako fukcję zmieej czasowej
Bardziej szczegółowoAN ANALYSIS OF KINDERGARDEN TEACHERS` PREPARATION TO PROVIDE FIRST AID
PRZEGL EPIDEMIOL 2011; 65: 663-667 Zdrowie publicze Jadwiga Woźiak, Grzegorz Nowicki, Mariusz Goiewicz, Katarzya Zieloka, Marek Górecki, Alia Dzirba, Ewa Chemperek ANALIZA PRZYGOTOWANIA NAUCZYCIELI WYCHOWANIA
Bardziej szczegółowo3. Tworzenie próby, błąd przypadkowy (próbkowania) 5. Błąd standardowy średniej arytmetycznej
PODSTAWY STATYSTYKI 1. Teoria prawdopodobieństwa i elemety kombiatoryki 2. Zmiee losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby daych, estymacja parametrów 4. Testowaie hipotez 5. Testy parametrycze 6. Testy
Bardziej szczegółowoCOLLEGIUM MAZOVIA INNOWACYJNA SZKOŁA WYŻSZA WYDZIAŁ NAUK STOSOWANYCH. Kierunek: Finanse i rachunkowość. Robert Bąkowski Nr albumu: 9871
COLLEGIUM MAZOVIA INNOWACYJNA SZKOŁA WYŻSZA WYDZIAŁ NAUK STOSOWANYCH Kieruek: Fiase i rachukowość Robert Bąkowski Nr albumu: 9871 Projekt: Badaie statystycze cey baryłki ropy aftowej i wartości dolara
Bardziej szczegółowoOCENA WYBRANYCH ZWYCZAJÓW ŻYWIENIOWYCH MŁODZIEŻY LICEALNEJ ASSESSMENT OF SELECTED DIETARY HABITS OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES 2(17). 2015 ISSN 2080-5985 e-issn 2449-9773 Agieszka Orkusz, Moika Babiarz Uiwersytet Ekoomiczy we Wrocławiu e-mail: agieszka.orkusz@ue.wroc.pl
Bardziej szczegółowoZestaw II Odpowiedź: Przeciętna masa ciała w grupie przebadanych szczurów wynosi 186,2 g.
Zadaia przykładowe z rozwiązaiami Zadaie Dokoao pomiaru masy ciała 8 szczurów laboratoryjych. Uzyskao astępujące wyiki w gramach: 70, 80, 60, 90, 0, 00, 85, 95. Wyzaczyć przeciętą masę ciała wśród zbadaych
Bardziej szczegółowoZmiany w zarządzaniu jakością w polskich szpitalach
Łopacińska Hygeia Public I, Tokarski Health 2014, Z, Deys 49(2): A. 343-347 Zmiay w zarządzaiu jakością w polskich szpitalach 343 Zmiay w zarządzaiu jakością w polskich szpitalach Quality maagemet chages
Bardziej szczegółowoChoroby przenoszone drogą płciową zagrożenie psychosomatycznego zdrowia człowieka
GiPolMedProject 3 (49) 2018: 056-061 ARTYKUŁ ORYGINALNY Choroby przeoszoe zagrożeie psychosomatyczego zdrowia człowieka Karolia Kaczmarczyk Studeckie Towarzystwo Naukowe przy Zakładzie Pielęgiarstwa w
Bardziej szczegółowoPodstawy opracowania wyników pomiarów z elementami analizy niepewności pomiarowych (w zakresie materiału przedstawionego na wykładzie organizacyjnym)
Podstawy opracowaia wyików pomiarów z elemetami aalizepewości pomiarowych (w zakresie materiału przedstawioego a wykładzie orgaizacyjym) Pomiary Wyróżiamy dwa rodzaje pomiarów: pomiar bezpośredi, czyli
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA I ANALIZA DANYCH
TATYTYKA I ANALIZA DANYCH Zad. Z pewej partii włókie weły wylosowao dwie próbki włókie, a w każdej z ich zmierzoo średicę włókie różymi metodami. Otrzymao astępujące wyiki: I próbka: 50; średia średica
Bardziej szczegółowoPoziom wiedzy a częstość występowania powikłań u chorych na cukrzycę Knowledge level and incidence of complications in diabetic patients
Krzyżaowska Ewa, Idycka Ewelia, Łuczyk Robert Ja, Łuczyk Marta, Sawicka Katarzya, Wawryiuk Agieszka, Dailuk Jadwiga. Kowledge level ad icidece of complicatios i diabetic patiets. Joural of Educatio, Health
Bardziej szczegółowoPodstawy opracowania wyników pomiarów z elementami analizy niepewności pomiarowych
Podstawy opracowaia wyików pomiarów z elemetami aalizepewości pomiarowych w zakresie materiału przedstawioego a wykładzie orgaizacyjym Pomiary Wyróżiamy dwa rodzaje pomiarów: pomiar bezpośredi, czyli doświadczeie,
Bardziej szczegółowoasoby osobiste pacjentów z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc
P R A C A O R Y G I N A L N A Aa Majda 1, Heryka Józefowska 2 1 Istytut Pielęgiarstwa i Położictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uiwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie 2 Szpital Chorób Płuc
Bardziej szczegółowoHigiena jamy ustnej dzieci leczonych ortodontycznie z terenu miasta i wsi
Medycya Ogóla i Nauki o Zdrowiu, 05, Tom, Nr, 5 57 www.moz.pl PRACA ORYGINALNA Higiea jamy ustej dzieci leczoych ortodotyczie z tereu miasta i wsi Joaa Słomska, Aeta Kamińska, Leszek Szalewski, Haa Skórzyńska,
Bardziej szczegółowoStatystyka. Katarzyna Chudy Laskowska
Statystyka Katarzya Chudy Laskowska http://kc.sd.prz.edu.pl/ WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE Celem aalizy statystyczej ie jest zwykle tylko opisaie (prezetacja) posiadaych daych, czyli tzw. próby statystyczej.
Bardziej szczegółowoINSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW
INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW BADANIE ODKSZTAŁCEŃ SPRĘŻYNY ŚRUBOWEJ Opracował: Dr iż. Grzegorz
Bardziej szczegółowoZeszyty naukowe nr 9
Zeszyty aukowe r 9 Wyższej Szkoły Ekoomiczej w Bochi 2011 Piotr Fijałkowski Model zależości otowań giełdowych a przykładzie otowań ołowiu i spółki Orzeł Biały S.A. Streszczeie Niiejsza praca opisuje próbę
Bardziej szczegółowoKURS STATYSTYKA. Lekcja 3 Parametryczne testy istotności ZADANIE DOMOWE. Strona 1
KURS STATYSTYKA Lekcja 3 Parametrycze testy istotości ZADANIE DOMOWE www.etrapez.pl Stroa Część : TEST Zazacz poprawą odpowiedź (tylko jeda jest prawdziwa). Pytaie Statystykę moża rozumieć jako: a) próbkę
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2 ESTYMACJA STATYSTYCZNA
Ćwiczeie ETYMACJA TATYTYCZNA Jest to metoda wioskowaia statystyczego. Umożliwia oszacowaie wartości iteresującego as parametru a podstawie badaia próbki. Estymacja puktowa polega a określeiu fukcji zwaej
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIE ESTYMACJI. ESTYMACJA PUNKTOWA I PRZEDZIAŁOWA
ZAGADNIENIE ESTYMACJI. ESTYMACJA PUNKTOWA I PRZEDZIAŁOWA Mamy populację geeralą i iteresujemy się pewą cechą X jedostek statystyczych, a dokładiej pewą charakterystyką liczbową θ tej cechy (p. średią wartością
Bardziej szczegółowoWspółpraca instytucji pomocy społecznej z innymi instytucjami
Projekt 1.16 Koordyacja a rzecz aktywej itegracji jest współfiasoway przez Uię Europejską w ramach Europejskiego Fu duszu Społeczego Współpraca istytucji pomocy społeczej z iymi istytucjami a tereie gmiy,
Bardziej szczegółowoAnaliza wyników symulacji i rzeczywistego pomiaru zmian napięcia ładowanego kondensatora
Aaliza wyików symulacji i rzeczywistego pomiaru zmia apięcia ładowaego kodesatora Adrzej Skowroński Symulacja umożliwia am przeprowadzeie wirtualego eksperymetu. Nie kostruując jeszcze fizyczego urządzeia
Bardziej szczegółowoStatystyka Wzory I. Analiza struktury
Uiwersytet Ekooiczy w Katowicach Wzory I. Aaliza struktury 1. Miary tedecji cetralej (średie, przecięte Średia arytetycza Dla sz. ważoego Dla sz. ważoego dla z. ciągłej Dla szeregu wyliczającego: dla zieej
Bardziej szczegółowoSprawność językowa dzieci 5-letnich a ich aktywność i doświadczenia raport z badań
EETP 36(2015)2, ISSN 1896-2327 DOI: 10.14632/eetp_36.5 Patrycja Brydiak Sprawość językowa dzieci 5-letich a ich aktywość i doświadczeia raport z badań The Liguistic Skills of 5-Year-Old Childre Versus
Bardziej szczegółowoWykład 11 ( ). Przedziały ufności dla średniej
Wykład 11 (14.05.07). Przedziały ufości dla średiej Przykład Cea metra kwadratowego (w tys. zł) z dla 14 losowo wybraych mieszkań w mieście A: 3,75; 3,89; 5,09; 3,77; 3,53; 2,82; 3,16; 2,79; 4,34; 3,61;
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa. (n m n m 1 ) h (n m n m 1 ) + (n m n m+1 ) 2 +1), gdy n jest parzyste
Statystyka opisowa Miary statystycze: 1. miary położeia a) średia z próby x = 1 x = 1 x = 1 x i - szereg wyliczający x i i - szereg rozdzielczy puktowy x i i - szereg rozdzielczy przedziałowy, gdzie x
Bardziej szczegółowoOcena postawy ciała dzieci na podstawie przebadanej grupy uczniów z klas I II.
Ocea postawy ciała dzieci a podstawie przebadaej grupy ucziów z klas I II. Wstęp Postawa ciała jest w życiu człowieka bardzo waża. W postawie ciała przejawia się także asze samopoczucie, jedak zalezieie
Bardziej szczegółowoReligijność i kryzysy religijne studentów medycyny a ich opinie na temat przydatności posługi kapelanów i religii w radzeniu sobie z chorobą
Żołierz Joaa, Sak Jarosław, Brzozowska Agieszka. Religiosity ad religious crises of medical studets ad their opiios o the usefuless of chaplais service ad religio i copig with illess. Joural of Educatio,
Bardziej szczegółowoModa (Mo, D) wartość cechy występującej najczęściej (najliczniej).
Cetrale miary położeia Średia; Moda (domiata) Mediaa Kwatyle (kwartyle, decyle, cetyle) Moda (Mo, D) wartość cechy występującej ajczęściej (ajlicziej). Mediaa (Me, M) dzieli uporządkoway szereg liczbowy
Bardziej szczegółowoOpinie mieszkańców Warszawy i otuliny Kampinoskiego Parku Narodowego o przygotowaniu parku do turystyki
Katarzya Dzioba Istytut Turystyki i Rekreacji Akademia Wychowaia Fizyczego w Warszawie Atoi K. Gajewski Akademia Wychowaia Fizyczego w Warszawie Katarzya Kuraszyk Akademia Wychowaia Fizyczego w Warszawie
Bardziej szczegółowoEstymacja przedziałowa
Metody probabilistycze i statystyka Estymacja przedziałowa Dr Joaa Baaś Zakład Badań Systemowych Istytut Sztuczej Iteligecji i Metod Matematyczych Wydział Iformatyki Politechiki Szczecińskiej Metody probabilistycze
Bardziej szczegółowoWpływ religijności na ukształtowanie postawy wobec eutanazji The impact of religiosity on the formation of attitudes toward euthanasia
Ewelia Majka, Katarzya Kociuba-Adamczuk, Mariola Bałos Wpływ religijości a ukształtowaie postawy wobec eutaazji The impact of religiosity o the formatio of attitudes toward euthaasia Ewelia Majka 1, Katarzya
Bardziej szczegółowoO pewnych zastosowaniach rachunku różniczkowego funkcji dwóch zmiennych w ekonomii
O pewych zastosowaiach rachuku różiczkowego fukcji dwóch zmieych w ekoomii 1 Wielkość wytwarzaego dochodu arodowego D zależa jest od wielkości produkcyjego majątku trwałego M i akładów pracy żywej Z Fukcję
Bardziej szczegółowoX i. X = 1 n. i=1. wartość tej statystyki nazywana jest wartością średnią empiryczną i oznaczamy ją symbolem x, przy czym x = 1. (X i X) 2.
Zagadieia estymacji Puktem wyjścia badaia statystyczego jest wylosowaie z całej populacji pewej skończoej liczby elemetów i zbadaie ich ze względu a zmieą losową cechę X Uzyskae w te sposób wartości x,
Bardziej szczegółowoStatystyczny opis danych - parametry
Statystyczy opis daych - parametry Ozaczeia żółty owe pojęcie czerwoy, podkreśleie uwaga * materiał adobowiązkowy Aa Rajfura, Matematyka i statystyka matematycza a kieruku Rolictwo SGGW Zagadieia. Idea
Bardziej szczegółowoSTATYSTYCZNA OCENA WYNIKÓW POMIARÓW.
Statytycza ocea wyików pomiaru STATYSTYCZNA OCENA WYNIKÓW POMIARÓW CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczeia jet: uświadomieie tudetom, że każdy wyik pomiaru obarczoy jet błędem o ie zawze zaej przyczyie i wartości,
Bardziej szczegółowoElementy modelowania matematycznego
Elemety modelowaia matematyczego Wstęp Jakub Wróblewski jakubw@pjwstk.edu.pl http://zajecia.jakubw.pl/ TEMATYKA PRZEDMIOTU Modelowaie daych (ilościowe): Metody statystycze: estymacja parametrów modelu,
Bardziej szczegółowoUwarunkowania rozwojowe województw w Polsce analiza statystyczno-ekonometryczna
3 MAŁGORZATA STEC Dr Małgorzata Stec Zakład Statystyki i Ekoometrii Uiwersytet Rzeszowski Uwarukowaia rozwojowe województw w Polsce aaliza statystyczo-ekoometrycza WPROWADZENIE Rozwój społeczo-gospodarczy
Bardziej szczegółowoANALIZA DANYCH DYSKRETNYCH
ZJAZD ESTYMACJA Jest to metoda wioskowaia statystyczego. Umożliwia oa oszacowaie wartości iteresującego as parametru a podstawie badaia próbki. Estymacja puktowa polega a określeiu fukcji zwaej estymatorem,
Bardziej szczegółowoSUPLEMENTY MAGNEZU I POTRZEBA ICH STOSOWANIA W DIETACH DZIECI ZDROWYCH I Z CELIAKIĄ
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Techologia. Jakość, 29, 4 (65), 295 32 ANNA WOJTASIK, HANNA KUNACHOWICZ, JERZY SOCHA 1 SUPLEMENTY MAGNEZU I POTRZEBA ICH STOSOWANIA W DIETACH DZIECI ZDROWYCH I Z CELIAKIĄ Streszczeie Na
Bardziej szczegółowoZaburzenia oddychania w populacji noworodków z ciąż bliźniaczych
Periatologia, Neoatologia i Giekologia, tom 2, zeszyt 1, 62-66, 2009 w populacji oworodków z ciąż bliźiaczych ANNA KOT 1, MAŁGORZATA MIRONIUK 1, WŁODZIMIERZ SAWICKI 2, BARBARA PIĘKOSZ-ORZECHOWSKA 1, MAGDALENA
Bardziej szczegółowo2.1. Studium przypadku 1
Uogóliaie wyików Filip Chybalski.. Studium przypadku Opis problemu Przedsiębiorstwo ŚRUBEX zajmuje się produkcją wyrobów metalowych i w jego szerokim asortymecie domiują różego rodzaju śrubki i wkręty.
Bardziej szczegółowoWykład nr 2. Statystyka opisowa część 2. Plan wykładu
Wykład r 2 Statystyka opisowa część 2 Pla wykładu 1. Uwagi wstępe 2. Miary tedecji cetralej 2.1. Wartości średie 2.2. Miary pozycyje 2.3. Domiata 3. Miary rozproszeia 4. Miary asymetrii 5. Miary kocetracji
Bardziej szczegółowoJak kontrolować tkowzroczność? CHIRURGIA LASEROWA. Wady wzroku u dzieci. Krótkowzroczność Nadwzroczność Astygmatyzm. dr n. med. Anna M.
Program wczesego wykrywaia wad wzroku u dzieci klas II szkół podstawowych m. st. Warszawy prof. dr hab.. med. Jerzy Szaflik Kliika Okulistyki II WL AM w Warszawie ie, Samodziely Publiczy Kliiczy Szpital
Bardziej szczegółowoEstymacja: Punktowa (ocena, błędy szacunku) Przedziałowa (przedział ufności)
IV. Estymacja parametrów Estymacja: Puktowa (ocea, błędy szacuku Przedziałowa (przedział ufości Załóżmy, że rozkład zmieej losowej X w populacji geeralej jest opisay dystrybuatą F(x;α, gdzie α jest iezaym
Bardziej szczegółowoPodstawowe oznaczenia i wzory stosowane na wykładzie i laboratorium Część I: estymacja
Podstawowe ozaczeia i wzory stosowae a wykładzie i laboratorium Część I: estymacja 1 Ozaczeia Zmiee losowe (cechy) ozaczamy a wykładzie dużymi literami z końca alfabetu. Próby proste odpowiadającymi im
Bardziej szczegółowoPraca oryginalna Original Article
diagostyka laboratoryja Joural of Laboratory Diagostics Diag Lab 14; 50(3): 7-4 Praca orygiala Origial Article Przydatość ozaczaia aktywości wybraych ezymów w moczu w oceie uszkodzeia fukcji erek u pacjetów
Bardziej szczegółowoBARBARA DUTKA. Instytut Mechaniki Górotworu PAN, ul. Reymonta 27; Kraków. Streszczenie
Prace Istytutu Mechaiki Górotworu PAN Tom 19, r 2, czerwiec 2017, s. 35-42 Istytut Mechaiki Górotworu PAN Opis statystyczy wyików pomiarów metaoośości i wskaźika itesywości desorpcji prowadzoych w latach
Bardziej szczegółowoMirosława Gazińska. Magdalena Mojsiewicz
STUDIA DEMOGRAFICZNE 1(145) 2004 Mirosława Gazińska Katedra Ekoometrii i Statystyki Magdalea Mojsiewicz Katedra Ubezpieczeń i Ryków Kapitałowych Uiwersytet Szczeciński MODELOWANIE CZASU TRWANIA ŻYCIA BEZ
Bardziej szczegółowo1. Wnioskowanie statystyczne. Ponadto mianem statystyki określa się także funkcje zmiennych losowych o
1. Wioskowaie statystycze. W statystyce idetyfikujemy: Cecha-Zmiea losowa Rozkład cechy-rozkład populacji Poadto miaem statystyki określa się także fukcje zmieych losowych o tym samym rozkładzie. Rozkłady
Bardziej szczegółowoStan odżywienia ludzi starszych mieszkających w małym mieście Twardogórze
Różańska Probl Hig Epidemiol D, Wyka J, Bierat 2013, 94(3): J. Sta 503-508 odżywieia ludzi starszych mieszkających w małym mieście Twardogórze 503 Sta odżywieia ludzi starszych mieszkających w małym mieście
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE NR 11(83) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE. Analiza dokładności wskazań obiektów nawodnych. Accuracy Analysis of Sea Objects
ISSN 1733-8670 ZESZYTY NAUKOWE NR 11(83) AKADEMII MORSKIEJ W SZCZECINIE IV MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA E X P L O - S H I P 2 0 0 6 Adrzej Burzyński Aaliza dokładości wskazań obiektów
Bardziej szczegółowoGenetyczne uwarunkowania rozwoju fizycznego i motorycznego człowieka.
Geetycze uwarukowaia rozwoju fizyczego i motoryczego człowieka. Aa Pastuszak 2011 Rozwój osobiczy człowieka, człowieka, cechy fizycze, psychicze, zdolości motorycze kotrolowae są wieloczyikowo: Przez wiele
Bardziej szczegółowoPOZIOM WIEDZY STUDENTÓW UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO W LUBLINIE NA TEMAT CZYNNIKÓW RYZYKA CHOROBY NIEDOKRWIENNEJ SERCA
Krzyżaowska Ewa, Zwola Ewelia, Łuczyk Robert Ja, Kroporicka Beata, Baczewska Bożea, Sawicka Katarzya, Łuczyk Marta, Dailuk Jadwiga. LEVEL OF KNOWLEDGE LEARNING STUDIES OF THE UNIVERSITY OF MEDICINE UNIVERSITY
Bardziej szczegółowoNAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES 3(14) 2014 Wydawictwo Uiwersytetu Ekoomiczego we Wrocławiu Wrocław 2014 Redaktor Wydawictwa: Joaa Świrska-Korłub Redaktor techiczy
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa - dodatek
Statystyka opisowa - dodatek. *Jak obliczyć statystyki opisowe w dużych daych? Liczeie statystyk opisowych w dużych daych może sprawiać problemy. Dla przykładu zauważmy, że aiwa implemetacja średiej arytmetyczej
Bardziej szczegółowoKorelacja i regresja. Dr Joanna Banaś Zakład Badań Systemowych Instytut Sztucznej Inteligencji i Metod Matematycznych. Wykład 12
Wykład Korelacja i regresja Dr Joaa Baaś Zakład Badań Systemowych Istytut Sztuczej Iteligecji i Metod Matematyczych Wydział Iformatyki Politechiki Szczecińskiej Wykład 8. Badaie statystycze ze względu
Bardziej szczegółowoWykład. Inwestycja. Inwestycje. Inwestowanie. Działalność inwestycyjna. Inwestycja
Iwestycja Wykład Celowo wydatkowae środki firmy skierowae a powiększeie jej dochodów w przyszłości. Iwestycje w wyiku użycia środków fiasowych tworzą lub powiększają majątek rzeczowy, majątek fiasowy i
Bardziej szczegółowoISSN 1898-6447. Zeszyty Naukowe. Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Cracow Review of Economics and Management. Metody analizy danych.
ISSN 1898-6447 Uiwersytet Ekoomiczy w Krakowie Zeszyty Naukowe Cracow Review of Ecoomics ad Maagemet 93 Metody aalizy daych Kraków 013 Rada Naukowa Adrzej Atoszewski (Polska), Slavko Arsovski (Serbia),
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE WYKRESÓW CZTEROPOLOWYCH W BADANIACH SPOŁECZNO-EKONOMICZNYCH 1
Agieszka Staimir Uiwersytet Ekoomiczy we Wrocławiu WYKORZYSTANIE WYKRESÓW CZTEROPOLOWYCH W BADANIACH SPOŁECZNO-EKONOMICZNYCH 1 Wprowadzeie W badaiach społeczo-ekoomiczych bardzo często występują zmiee
Bardziej szczegółowoBADANIA DOCHODU I RYZYKA INWESTYCJI
StatSoft Polska, tel. () 484300, (60) 445, ifo@statsoft.pl, www.statsoft.pl BADANIA DOCHODU I RYZYKA INWESTYCJI ZA POMOCĄ ANALIZY ROZKŁADÓW Agieszka Pasztyła Akademia Ekoomicza w Krakowie, Katedra Statystyki;
Bardziej szczegółowoRola nauczycieli i rodziców w organizacji czasu wolnego dzieci w wieku wczesnoszkolnym
Z teorii artykuły recezowae/theory Peer-Reviewed Articles Aa Kowalczyk Rola auczycieli i rodziców w orgaizacji czasu wolego dzieci w wieku wczesoszkolym The Role of Teachers ad Parets i Orgaizatio of Free
Bardziej szczegółowoH brak zgodności rozkładu z zakładanym
WSPÓŁZALEŻNOŚĆ PROCESÓW MASOWYCH Test zgodości H : rozład jest zgody z załadaym 0 : H bra zgodości rozładu z załadaym statystya: p emp i p obszar rytyczy: K ;, i gdzie liczba ategorii p Przyład: Wyoujemy
Bardziej szczegółowod wymiarowy wektor losowy Niech (Ω, S, P) przestrzeń probabilistyczna Definicja Odwzorowanie X: Ω R nazywamy 1-wymiarowym wektorem
d wymiarowy wektor losowy Niech (Ω, S, P) przestrzeń probabilistycza Defiicja Odwzorowaie X: Ω R d azywamy d-wymiarowym wektorem losowym jeśli dla każdego (x 1, x 2,,x d ) є R d zbiór Uwaga {ω є Ω: X(ω)
Bardziej szczegółowoPODSTAWY BIOSTATYSTYKI ĆWICZENIA
PODSTAWY BIOSTATYSTYKI ĆWICZENIA FILIP RACIBORSKI FILIP.RACIBORSKI@WUM.EDU.PL ZAKŁAD PROFILAKTYKI ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKOWYCH I ALERGOLOGII WUM ZADANIE 1 Z populacji wyborców pobrao próbkę 1000 osób i okazało
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 5 WPŁYW SYSTEMU OPODATKOWANIA DOCHODU NA EFEKTYWNOŚĆ PROCESU DECYZYJNEGO
Agieszka Jakubowska ROZDZIAŁ 5 WPŁYW SYSTEMU OPODATKOWANIA DOCHODU NA EFEKTYWNOŚĆ PROCESU DECYZYJNEGO. Wstęp Skąplikowaie współczesego życia gospodarczego powoduje, iż do sterowaia procesem zarządzaia
Bardziej szczegółowoPLACE AND ROLE OF PHYSICAL ACTIVITY IN THE LIVES OF THE ELDERLY AND DISABLED PEOPLE. Barbara Bergier
PLACE AND ROLE OF PHYSICAL ACTIVITY IN THE LIVES OF THE ELDERLY AND DISABLED PEOPLE Barbara Bergier Place and role of physical activity in the lives of the elderly and disabled people. Summary: Key words:
Bardziej szczegółowoRyzykowne zachowania wśród dzieci z cukrzycą typu 1. Risky behavior among children with type 1 diabetes
Praca orygiala Edokryol. Ped. 2018.17.4.65:235-244 DOI: 10.18544/EP-01.17.04.1707 Origial Paper Pediatr. Edocriol. 2018.17.4.65:235-244 Ryzykowe zachowaia wśród dzieci z cukrzycą typu 1 Risky behavior
Bardziej szczegółowoWARUNKI PRACY PIELĘGNIAREK ŚRODOWISKOWO-RODZINNYCH
Medycya Pracy 2010;61(6):641 647 Istytut Medycyy Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi http://medpr.imp.lodz.pl Ewa Kułagowska 1 Maria Kosińska 2 PRACA ORYGINALNA WARUNKI PRACY PIELĘGNIAREK ŚRODOWISKOWO-RODZINNYCH
Bardziej szczegółowoMiary rozproszenia. Miary położenia. Wariancja. Średnia. Dla danych indywidualnych: Dla danych indywidualnych: s 2 = 1 n. (x i x) 2. x i.
Miary położeia Średia Dla daych idywidualych: x = 1 x = 1 x i i ẋ i gdzie ẋ i środek i tego przedziału i - liczość i-tego przedziału Domiata moda Liczba ajczęściej występująca jeśli taka istieje - dla
Bardziej szczegółowoRentgenowska analiza fazowa jakościowa i ilościowa Wykład 9
Retgeowska aaliza fazowa jakościowa i ilościowa Wykład 9 1. Retgeowska aaliza fazowa jakościowa i ilościowa. 2. Metody aalizy fazowej ilościowej. 3. Dobór wzorca w aalizie ilościowej. 4. Przeprowadzeie
Bardziej szczegółowoPlan wykładu. Analiza danych Wykład 1: Statystyka opisowa. Literatura. Podstawowe pojęcia
Pla wykładu Aaliza daych Wykład : Statystyka opisowa. Małgorzata Krętowska Wydział Iformatyki Politechika Białostocka. Statystyka opisowa.. Estymacja puktowa. Własości estymatorów.. Rozkłady statystyk
Bardziej szczegółowoPSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLlIl 1999
PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWE Rok XLlIl 1999 PRODUKCJA MIODU W RODZIANCH PORAŻONYCH PRZEZ GRZYBICĘ WAPIENNĄ Malgorzata Bieńkowska Istytut Sadowictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelictwa ul. Kazimierska
Bardziej szczegółowo2. INNE ROZKŁADY DYSKRETNE
Ie rozkłady dyskrete 9. INNE ROZKŁADY DYSKRETNE.. Rozkład dwumiaowy - kotyuacja Przypomijmy sobie pojęcie rozkładu dwumiaowego prawdopodobieństwa k sukcesów w próbach Beroulli ego: P k k k k = p q m =
Bardziej szczegółowoMetoda analizy hierarchii Saaty ego Ważnym problemem podejmowania decyzji optymalizowanej jest często występująca hierarchiczność zagadnień.
Metoda aalizy hierarchii Saaty ego Ważym problemem podejmowaia decyzji optymalizowaej jest często występująca hierarchiczość zagadień. Istieje wiele heurystyczych podejść do rozwiązaia tego problemu, jedak
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekoomiczy Uiwersytet Dziecięcy Dlaczego jede kraje są biede a ie bogate? dr Baha Kaliowska-Sufiowicz Uiwersytet Ekoomiczy w Pozaiu 23 maja 2013 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoParametryczne Testy Istotności
Parametrycze Testy Istotości Wzory Parametrycze testy istotości schemat postępowaia pukt po pukcie Formułujemy hipotezę główą H odośie jakiegoś parametru w populacji geeralej Hipoteza H ma ajczęściej postać
Bardziej szczegółowoMiary położenia. Miary rozproszenia. Średnia. Wariancja. Dla danych indywidualnych: Dla danych indywidualnych: s 2 = 1 n. (x i x) 2. x i.
Miary położeia Średia Dla daych idywidualych: x = 1 x = 1 x i i ẋ i gdzie ẋ i środek i tego przedziału i - liczość i-tego przedziału Domiata moda Liczba ajczęściej występująca jeśli taka istieje - dla
Bardziej szczegółowoKLINICZNE FORUM EKSPERTÓW EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ r.
ul. Pukowca 15, 40-847 Katowice, POLSKA tel./fax: +48 / 32 / 259 83 99, +48 / 32 / 259 83 98, +48 / 32 / 259 83 96 KLINICZNE FORUM EKSPERTÓW EUROPY ŚRODKOWO-WSCHODNIEJ Ciężka Alergia, Astma i POChP itegrowaa
Bardziej szczegółowoOcena wykonywania profilaktycznych badañ cytologicznych przez kobiety w okresie oko³omenopauzalnym
Przegl d meopauzaly 2/2012 Ocea wykoywaia profilaktyczych badañ cytologiczych przez kobiety w okresie oko³omeopauzalym Evaluatio of prevetive screeig cytology performed by meopausal wome Grzegorz Bakalczuk
Bardziej szczegółowoInstytut Mechaniki Górotworu PAN; ul. Reymonta 27, Kraków. Streszczenie
Prace Istytutu Mechaiki Górotworu PAN Tom 19, r 3, wrzesień 017, s. 11-0 Istytut Mechaiki Górotworu PAN Związek pomiędzy wskaźikiem desorpcji i metaoośością dla pokładów kopali,,boryia-zofiówka-jastrzębie
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA PODSTAWOWE WZORY
MIARY POŁOŻENIA Średia Dla daych idywidualych: STATYSTYKA OPISOWA PODSTAWOWE WZORY Q i = x lmi + i mi 1 4 j h m i mi x = 1 x i x = 1 i ẋ i gdzie ẋ i środek i-tego przedziału i liczość i- tego przedziału
Bardziej szczegółowoPrzemysław Jaśko Wydział Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
MODELE SCORINGU KREDYTOWEGO Z WYKORZYSTANIEM NARZĘDZI DATA MINING ANALIZA PORÓWNAWCZA Przemysław Jaśko Wydział Ekoomii i Stosuków Międzyarodowych, Uiwersytet Ekoomiczy w Krakowie 1 WROWADZENIE Modele aplikacyjego
Bardziej szczegółowo