Zorientowane usługowo rozproszone systemy dostarczania informacji decyzyjnych rozwój wybranych serwisów

Transkrypt

1 Zakład Zaawansowanych Technk Informacyjnych (Z-6) Zorenowane usługowo rozproszone sysemy dosarczana nformacj decyzyjnych rozwój wybranych serwsów Praca nr Warszawa grudzeń 2008

2 2

3 Zorenowane usługowo rozproszone sysemy dosarczana nformacj decyzyjnych rozwój wybranych serwsów Praca nr Słowa kluczowe (maksmum 5 słów): Hurowne Danych Inżynera sysemów nformacyjnych Jakość danych Wspomagane decyzj Model echnczno-ekonomczny SOA Kerownk pracy: mgr nż. Marusz Pajer Wykonawcy pracy: dr nż. Janusz Grana mgr nż. Mchał Majdan mgr nż. Rober Kuśmerek mgr nż. Paweł Olender nż. Agneszka Gosk mgr nż. Por Celej Kerownk Zakładu: dr nż. Janusz Grana 3

4 Copyrgh by Insyu Łącznośc Warszawa

5 Sps Treśc Wsęp Meodyka zapewnena jakośc danych w sysemach zbudowanych zgodne z SOA SOA Archekura Zorenowana Usługowo Wymagana zasady budowy aplkacj zgodne z SOA Technologe mplemenacj SOA SOA orenacja na porzeby bznesu BPEL BPML BPMN SOA a problem zapewnena jakośc Toal Daa Qualy Managemen Wywarzane fzycznych produków a wywarzane nformacj Role w TDQM Kaegore wymary Daa Warehouse Qualy Goal-Queson-Merc Różnce pomędzy GQM a DWQ Podsawowe elemeny DWQ Wymary jakośc w DWQ Przydaność przedsawonych meod do zapewnena jakośc danych w SOA Projek budowy sysemu wspomagana decyzj w rozwoju dosępowych sec szerokopasmowych w echnolog FTTH według paradygmau SOA Wprowadzene Technologa FTTH Informacje podsawowe Typy archekur Sandardy prookoły Komponeny sec Programowane sochasyczne Ogólna dea Posać formalna Drzewo scenaruszy Model echno-ekonomczny Ops wsępny Model geomeryczno-przesrzenny Aspek dynamk nepewnośc Zorenowany usługowo projek sysemu Warygodność weryfkacja

6 3.5 Analzy Charakerysyka obszaru Pozosałe dane Analza echnczna Analza ekonomczna Podsumowane Wnosk Dalsze kerunk badań Analza wybranych przykładów zasosowana SOA w komercyjnych hurownach danych Wsęp Defncja paradygmau Acve Daa Warehousng Podsawowe nformacje o hurown Teradaa Indeksy perwone Indeksy wórne Indeksy łączące Równoległość w Teradace Wykonywane zapyań w Teradace Przykład Przeprowadzone esy Przygoowane dane wejścowe Tesowane Wnosk Podsumowane Wnosk...9 Bblografa...93 Załącznk A...95 A. Paramery podawane bezpośredno...95 A.2 Paramery wyznaczane auomayczne...96 A.3 Zmenne...02 A.4 Ogranczena...03 A.5 Funkcja celu...07 Załącznk B...09 B. Drzewo scenaruszy...09 B.. Sopa zaneresowana...09 B..2 Prawdopodobeńswo scenarusza...0 B.2 Inne dane... 6

7 Wsęp Każde z funkcjonujących obecne organzacj czy o przedsęborswo czy nsyucja publczna ma już za sobą najczęścej wdrożene klku rozwązań nformaycznych kóre sały sę podsawą funkcjonowana różnorodnych obszarów ch akywnośc. Mogą o być na przykład sysemy ksęgowe sysemy zarządzana konrol produkcj lub usług sysemy zarządzana relacjam z klenam sysemy zarządzana zamówenam sysemy zarządzana markengem sysemy kadrowe lub płacowe. Mogą o być równeż porale nerneowe lub nraneowe sysemy pracy grupowej lub ch elemeny (w ym na przykład lokalne lub cenralne repozyora dokumenów). Najczęścej wdrażane jednego z wymenonych rozwązań nasępuje bez powązana z realzacją prac nad nnym rozwązanem lub jes ogranczane do nezbędnego mnmum. Powoduje o budowę swosych wysp nformaycznych z kórych każda zawera dane kóre po złączenu komplemenarne mogą pokrywać w całośc lub w częśc obszar dzałalnośc organzacj a ponado częso dochodz do powelana zakresu przechowywanych danych. Syuacja aka sprzyja powsawanu chaosu nformacyjnego a urudna próby usprawnena pracy rozwoju przez co szkodz funkcjonowanu organzacj. Szczególne doklwe saje sę o w przypadku konecznośc wprowadzena nowych rozwązań nformaycznych kóre pownny korzysać z częśc danych przechowywanych w jednym z już snejących sysemów lub w przypadku wprowadzan Sysemów Wspomagana Decyzj (SWD) kóre ze swej naury najczęścej korzysają z klku snejących wcześnej źródeł danych na raz. Im wększe przedsęborswo m bardzej rozległa jes jego dzałalność ym wększa saje sę rudność we wprowadzenu nowego rozwązana ym węcej zasobów może zosać zużye ym dłużej może rwać wdrożene ym wększe jes podjęe ryzyko. Rośne równeż kosz zasobów porzebnych do przewarzana danych w docelowe nformacje decyzyjne. W odpowedz na przyoczone u problemy w rozwoju sysemów nformacyjnych pojawają sę są egzamnowane kolejne pomysły kóre mają umożlwć zwększene wydajnośc przewarzana danych zwększene owarośc wymany danych poprzez wprowadzene archekury przewarzana rozproszonego. W ramach nnejszej pracy przedsawone zosała Archekura Zorenowana Usługowo (SOA Sofware Orened Archecure) jako jedno z rozwązań najlepej rokujących jako archekura budowy Zorenowanych Usługowo Rozproszonych Sysemów Dosarczana Informacj Decyzyjnych (ZURSDID). Dokonano u przeglądu meodyk zapewnena jakośc w sysemach nformacyjnych w celu zaproponowana rozwązana najlepej odpowadającego zadanu zapewnena jakośc danych w ZURSDID zbudowanym w oparcu o SOA. W nnejszym opracowanu przedsawono równeż przykład projeku budowy sysemu wspomagana decyzj w rozwoju dosępowych sec szerokopasmowych w echnolog FTTH według paradygmau SOA. Ponado nnejsze opracowane zawera analzę wybranych przykładów zasosowana SOA w komercyjnych Hurownach Danych (HD). Dokonane opsane w nnejszym opracowanu analzy echnolog esy komercyjnych hurown danych; projek budowy sysemu wspomagana decyzj w rozwoju dosępowych sec szerokopasmowych w echnolog FTTH eksperymeny przeprowadzone w rakce worzena esowana ego projeku praca magserska Pawła Olendra będącą rezulaem prowadzonych przez nego badań nnejszy rapor jeden wydrukowany arykuł oraz klka arykułów przewdzanych do druku w wynku wysąpeń członków zespołu realzującego pracę są głównym produkam pracy. 7

8

9 2 Meodyka zapewnena jakośc danych w sysemach zbudowanych zgodne z SOA 2. SOA Archekura Zorenowana Usługowo Termn Archekura Zorenowana Usługowo jes łumaczenem angelskego ermnu Servce-orened Archecure kórego akronm brzm SOA będze używany w dalszej częśc nnejszej pracy. W języku polsk Servce-Orned Archecure bywa równeż łumaczone jako Archekura Zorenowana na Usług. Zgodne z flozofą SOA aplkacje buduje sę w oparcu o zbór obeków będących usługam z kórych każda jes nezależnym oprogramowanem lub danym dosępnym poprzez seć. Innym słowy zasosowane SOA oznacza worzene aplkacj pracującej w oparcu o rozproszone komponeny z kórych każda sanow nezależną usługę. Pojedyncza usługa może na przykład dosarczać dane albo przewarzać dane w nowy zbór danych lub nformacj albo prezenować dane lub nformacje uzyskane z przeworzonych danych. Każda z usług dzała nezależne od sebe jes pojemnkem enkapsulującym w sobe fragmen porzebnej funkcjonalnośc. Enakapsulacja umożlwa łączene ze sobą aplkacj napsanych w różnych językach programowana dzałających na różnych sysemach operacyjnych dzałających na różnych urządzenach. Dzęk enkapsulacj przy użycu usług secowych możlwe jes sworzene aplkacj secowej kóra może na przykład jednocześne korzysać z bazy danych repozyorum dokumenów hurown danych aplkacj napsanych w językach Forran COBOL Perl Pyon C C++ usług napsanych w C# uruchomonych na plaforme.ne oraz usług napsanych w Jave uruchomonych na plaforme Jave EE. Ponado każda z usług może zosać użya dowolną lczbę razy jako komponen składowy dowolnej lczby aplkacj. W opn welu komenaorów założena SOA ne są nowym pomysłam. Wskazują on że powsały one na podsawe lub w wynku ewolucj wcześnejszych de programowana rozproszonego programowana modularnego. Koncepcja SOA wydaje sę równeż być bardzo podobna do popularnej obecne koncepcj grd. Należy przy ym jednak pamęać o znaczących różncach pomędzy koncepcjam SOA grd. SOA umożlwa budowę aplkacj secowej z wykorzysanem luźno połączonej (loosely coupled) zunfkowanej archekury oprogramowana przy użycu zdalne dosępnych usług kóre z defncj mają być od sebe ne zależne ak aby dzałane jednej z usług ne warunkowało dzałana żadnej nnej usług. Grd ma naomas za zadane dosarczyć dosęp do rozproszonych zasobów sprzęowych w celu jak najefekywnejszego ch wykorzysana przez dzałające na nm oprogramowane sąd w echnolog grd dąży sę z defncj do jak najścślejszego powązana połączonych zasobów (ghly coupled). Budowa aplkacj z użycem rozproszonych usług z kórych jedna może być zborem danych druga może przewarzać wskazane dane przekazywać je rzeca usłudze kóra dokona ch prezenacj wymaga zapewnena opsu umożlwającego defncję każdej z usług organzację usług w rodzaj łańcucha kóry wykona funkcje przewdzane dla uworzonej aplkacj secowej. Do opsu poszczególnych usług danych będących przedmoem dzałana zdefnowanych usług wykorzysuje sę mea-dane zapsane w mea językach oparych na XML. Opsy musza być jak najbardzej wyczerpujące aby mogły funkcjonować jako rodzaj pojemnka opakowującego oprogramowane lub dane do wykorzysana w funkcj usług. Dokładność opsu ma u duże znaczene poneważ z założena wórca zarządzający każdej z usług dosępnych do worzena aplkacj secowej ne będze zapewne wórcą zarządzającym samej aplkacj secowej. Proces budowy wykorzysana aplkacj z wykorzysanem zdefnowanych obeków (usług) nazywa sę orkesracją (orchesraon). Słowo o dosyć 9

10 dobrze oddaje charaker pracy wórcy aplkacj oparej o SOA gdyż w swojej pracy przypomna on wórcę uworu kóry mus rozpsać go na orkesrę o znanym sobe składze. Najprosszy najbardzej ypowy schema sworzena aplkacj secowej zgodne z meodologą SOA zakłada że wórca aplkacj dysponuje specjalnym oprogramowanem kóre dosarcza mu nformacj o dosępnych dla nego usługach (reprezenujących relaywne duże porcje oprogramowanej wcześnej funkcjonalnośc lub zasoby danych) pozwala na łączene usług w dowolny ne herarchczny sposób w celu budowy nowej aplkacj. Oprogramowane o jes oprogramowanem do orkesracj. Pownno ono pozwalać na zapsywane uworzonych aplkacj uruchamane w czase wybranym przez użykownka. Dzęk możlwośc konsruowana aplkacj na podsawe już snejących usług kosz końcowy sworzena kolejnej aplkacj może być eoreyczne równy zero. 2.. Wymagana zasady budowy aplkacj zgodne z SOA Zasosowane flozof SOA w budowe aplkacj wymagało zasosowana dwu podsawowych grupy mechanzmów:. w zakrese komunkacj pomędzy sysemam oprogramowanem; 2. w zakrese dosępu do heerogencznych danych. Prezenacja Analza (Poral Konsola nformacyjno-zarządcza Raporowane) Zarządzane Procesam Bznesowym (Orkesracja Procesów Modelowane) Organzacyjna Magsrala Usług (Rejesracja Usług Zarządzane Usługam) Usług Dan ych Usług Apl kacyjne Plaforma Inegracj Danych (Usług Inegracj Danych) Czyszczene danych Federacja danych Transformacja danych Pochodzene danych Proflowane danych Raporowane danych Przenoszene danych Analza mea-danych Repozyorum mea-danych Unwersalny Dosęp do Danych Plaforma Inegracj Aplkacj (Organzacyjna Inegracja Aplkacj Mddleware) Warygodne przesyłane wadomośc Wykonywane ransakcj Repozyorum usług Transformacja wadomoś c Przewarzane zdarzeń Przekazywane wadomośc Pojemnk usług Monorowane wadomośc XML Płaske plk Ne srukuralzowane Bazy danych ERP Manframe Wadomośc Rys. : Schema negracj danych aplkacj zgodne z SOA w rozwązanach dosarczanych przez Informaca (na podsawe dokumenacj produków Informaca) Perwsze z wymagań zosało spełnone poprzez wprowadzene prookółów komunkacyjnych kóre umożlwają negrację oprogramowana funkcjonującego na różnych plaformach. Najczęścej sosowaną formą prookołu komunkacyjnego w SOA są wadomośc. Dzęk zdefnowanu formaów kanałów upraszcza sę sworzene docelowej aplkacj przesuwa sę wysłek programsów w kerunku rozwoju wewnęrznej funkcjonalnośc oprogramowana będącego Usługa Secową a akże umożlwa sę łączene usług dosarczanych przez różnych dosawców. 0

11 Druge z wymagań spełna sę najczęścej poprzez zw. federacyjny dosęp do źródeł danych kóry wrualne negruje wele auonomcznych źródeł danych w jedną wrualną bazę danych. Poneważ aplkacja zbudowana zgodne z SOA porzebuje danych w zunfkowanym formace zgodnym z wymaganam bznesowym dlaego mapowane od auonomcznych źródeł danych do korzysających z nch usług jes realzowane za pomocą podejśca ypu GAV (Global-as-Vew) a w przypadku zapsu danych do auonomcznych źródeł danych dokonuje sę odwronego mapowana ypu LAV (Local-as-Vew). Wrualna federacyjna baza danych pośrednczy w przepływe zunfkowanych danych do od perwonych źródeł danych. Można ją mplemenować a nasępne urzymywać w posac zcenralzowanej lub rozproszonej. Konsola nformacyjnozarządcza Raporowane Zdefnowane analzy Aplkacje OLAP Grupa usług do prezenacj zawarośc repozyorum znegrowanych danych raporowych Dosarczane wspólnych mea-danych HD Dosarczane meryk alarmów Wykrywane kosek HD Zarządzane sesjam zabezpeczenam Pomos do narzędz Inelgencj Bznesowej Repozyorum Znegrowanych Danych Raporowych Meadane SOA Grupa usług będących komponenam procesów ETL Zarządzene mea-danym HD Wyprowadzane ransformacja danych Mapowane federacj danych Zarządzane schemaam Zarządzane koskam Audy ETL Synchronzacja w czase rzeczywsym Czyszczene danych Ładowane danych Agregacja danych Tworzene mgawek danych Źródło danych nr Źródło danych nr 2 Źródło danych nr 3 Źródło danych nr 4 Źródło danych nr n Rys. 2: Schema Sysemu Analzy Wydajnośc IT zbudowany przez HP zgodne z flozofą SOA Jednym z przykładów wdrożena flozof SOA jes produk do negracj danych aplkacj dosarczany przez frmę Informaca (Rys. ). W rozwązanu Informaca mplemenacją wrualnej federacyjnej bazy danych jes Plaforma Inegracj Danych kóra zawera nasępujące częśc składowe: ϖ unwersalny dosęp do danych: srukuralzowanych pół srukuralzowanych ne srukuralzowanych kóre pochodzą z welu ypów źródeł jak:

12 opakowane aplkacje (SAP Oracle J.D. Edwards Sebel PeopleSof) sysemy ypu manframe/ mdrange (IMS VSAM DaaCom) relacyjne bazy danych (Oracle Mcrosof SQL Server IBM DB2) ne srukuralzowane dokumany (arkusze kalkulacyjne (MS Excel) prezenacje (MS PowerPon) PDF Lous Noes) pół srukuralzowane specyfczne dla danego rodzaju dzałalnośc zbory danych (XML EDI ACORD HL7 FIX Swf) w sposób elasyczny dopasowany do porzeb bznesowych: w sposób cyklczny w czase rzeczywsym z możlwoścą zawężena ylko do danych zmenonych w osanm czase na życzene ylko w chwl w kórej są one porzebne aplkacj lub użykownkow; ϖ repozyorum mea-danych (mędzy nnym dla porzeb mapowana LAV GAV); ϖ analzę mea-danych; ϖ raporowane śledzene pochodzena danych; ϖ przesuwane danych; ϖ proflowane danych; ϖ ransformację danych; ϖ czyszczene danych ϖ końcowe federowane danych w celu ch udosępnena jako usługa danych. Poprzez Plaformę Inegracj Aplkacj rozwązane dosarczane przez Informacę zapewna komunkację pomędzy radycyjnym sysemam oprogramowanem a oprogramowanem zamplemenowanym w posac usług. Plaforma Inegracj Aplkacj składa sę z nasępujących częśc składowych: ϖ monorowane wadomośc; ϖ ransformacja wadomośc; ϖ pojemnk usług; ϖ repozyorum usług; ϖ przekazywane wadomośc; ϖ wykonywane ransakcj; ϖ warygodne przekazywane wadomośc; ϖ przewarzane zdarzeń. Do komunkacj pomędzy sysemam oprogramowanem dzałającym w ramach archekury SOA służy równeż warswa Organzacyjnej Magsral Usług służąca rejesracj zarządzanu usługam. Pośredn wpływ na komunkację pomędzy sysemam oprogramowanem ma równeż warswa Zarządzana Procesam Bznesowym służąca orkesracj procesów modelowanu. Neco nne podejśce zasosowano w Syseme Analzy Wydajnośc IT (SAW-IT) zbudowanym przez Hewle-Packard (HP). SAW-IT jes przykładem hurown danych 2

13 zbudowanej zgodne z flozofą SOA w kórej dla porzeb zapewnena najwyższej wydajnośc wrualną bazę sfederowanych danych zasąponą fzycznym Repozyorum Znegrowanych Danych Raporowych (RZDR). RZDR jes zaslany z welu źródeł za pośredncwem grupy ne zależnych usług będących komponenam procesów ETL kóre dokonują eksrakcj mapowana czyszczene ransformacj danych ze srukur źródłowych do srukur hurown zgodne z podejścem GAV w oparcu o mea-dane zapsane w repozyorum mea-danych SOA. Do grupy usług będących komponenam procesów ETL należą: ϖ worzene mgawek danych; ϖ mapowane federacj danych; ϖ ładowane danych; ϖ agregacja danych; ϖ czyszczene danych; ϖ synchronzacja w czase rzeczywsym; ϖ audy procesów ETL; ϖ zarządzane schemaam; ϖ zarządzane koskam; ϖ wyprowadzane ransformacja danych; ϖ zarządzane mea-danym HD. Usługa synchronzacj w czase rzeczywsym umożlwa wprowadzene sprzężena zwronego współpracy pomędzy hurowną a źródłam danych dzęk za wszysko emu proces poberana danych ze źródeł może zosać zancjowany zarówno z pozomu HD jak z pozomu źródeł danych po wprowadzenu zmany w zawarośc źródeł. Należy przy ym pamęać że proces eksrakcj danych ch ładowana do HD jes koszowny zarówno dla HD jak samych źródeł danych dla ego nezbędne jes wyważene relacj pomędzy porzebą posadana akualnych danych a obcążenem HD źródeł danych ak aby na przykład częse ładowane danych do HD ne doprowadzło do spadku wydajnośc w zakrese obsług podsawowych funkcj źródeł danych. Usługa synchronzacj pozwala równeż na szcząkową komunkację pomędzy oprogramowanem sysemam źródeł danych a usługam HD dzałającym zgodne z SOA. Pełna wymana komunkacj zachodz jedyne pomędzy usługam dzałającym w ramach SAW-IT oraz pomędzy usługam SAW-IT a narzędzam Inelgencj Bznesowej dzęk usłudze Pomosu do narzędz Inelgencj Bznesowej. Każdy z wymenonych powyżej przykładów mplemenacj rozwązań w flozof SOA spełna ponado w wększym lub mnejszym sopnu wymenone ponżej podsawowe wzorce budowy urzymana użykowana aplkacj zgodne z SOA.. Granularność modularność komponenyzacja przenośność zdolność do ponownego użyca neroperowalność usług będących elemenam rozwązań mplemenujących flozofę SOA. 2. Zgodność ze sandardam przyjęym dla mplemenacj rozwązań oparych o SOA (zw. common) oraz ze sandam mea-danych opsów procesów bznesowych poszczególnych rodzajów dzałalnośc gospodarczej czy organzacyjnej (zw. ndusryspecfc). 3. Zapewnene denyfkacj kaegoryzacj usług w celu umożlwena ch udzelana dosarczana oraz monorowana śledzena. 3

14 Oprócz wymenonych powyżej wzorców aplkacje opare o SOA musza spełnać podane ponżej specyfczne zasady projekowana defncj usług zgodnych z SOA kóre warunkują mmanenne cechy zachowana sysemów syl ch projekowana.. Enkapsulacja usług wewnęrzne mechanzmy srukury danych zakodowane w oprogramowanu realzującym funkcjonalność usług muszą być ne wdoczne dla nnych usług kóre mogą meć dosęp jedyne do dobrze specyfkowanego nerfejsu zewnęrznego usług. Inerfejs en mus być zgodnych ze sandardam Usług Secowych przewdzanym dla SOA dlaego w przypadku adapacj usług ne przewdywanych do użyca w archekurze SOA konczne jes zapewnene zgodnośc ch nerfejsów z właścwym sandardam. 2. Usług muszą być luźno łączone wzajemne powązana pomędzy usługam muszą być ogranczone do nezbędnego mnmum ak aby unknąć wzajemnego wpływu usług jednych na druge przy zachowanu zdolnośc do komunkacj współpracy pomędzy usługam. 3. Konraky na dzałane usług usług współdzałają ze sobą na podsawe umów na kóre może sę składać jeden lub węcej dokumenów opsujących zasady wymagana zakresy dzałana usług. 4. Absrakcyjne ujęce usług zgodne z zasadą enkapsulacj usługa ukrywa logkę swojego dzałana przed reszą śwaa czynąc absrakcyjnym wszysko o co doyczy jej dzałana ne zosało opsane w jej umowe. 5. Zdolność do welokronego korzysana z usług logka nowo powsającej aplkacj jes rozbjana na klka usług z kórych każda może zosać użya w nnej aplkacj zgodne z jej logką lub może być usługą sworzoną wcześnej użyą wcześnej w nnej aplkacj. 6. Zdolność do łączena usług w dowolne kompozycje każda z usług może być ułożona w dowolnej kompozycj z nnym usługam współdzałać z nnym usługam zgodne z dowolną organzacją logk wększej kompozycj usług czy aplkacj. 7. Auonoma usług usług są konrolowane za pomocą logk kórą enkapsulują kóra jes dosępna poprzez dobrze zdefnowany nerfejs usług kórej warunk wykorzysana defnuje konrak usług. 8. Opymalzacj usług jakość usług podlega ocena sąd usług o wyższej jakoścą są preferowane w procese orkesracj. 9. Wykrywalność usług każda z usług mus być zewnęrzne opsana poprzez swój nerfejs w sposób zgodny ze sandardam wysarczający do odnalezena znwenaryzowana przez usandaryzowany mechanzm wykrywana Usług Secowych. Wprowadzając aplkacje korzysające z SOA należy pamęać o rosce o efekywność wykorzysana zasobów sysemowych co można uzyskać poprzez opymalzację wewnęrznego dzałana poszczególnych usług lub sosowane kompresj podczas przesyłana danych poprzez seć elenformayczną. Efekywność doyczy równeż oprogramowana enkapsulacj usług kóra dodaje narzu oblczenowy na przełożene zewnęrznego wywoływana usług poprzez jej nerfejs na mechanzmy obsługujące wewnęrzną logkę dzałana oraz dodaje narzu oblczenowy na obsługę konecznośc wywołana z wewnąrz usług nnych usług czy skorzysana z danych dosępnych w wrualnej federacyjnej baze danych. Prace nad zwększenem efekywnośc wykorzysana zasobów sysemowych dośwadczena płynące z esowana z wywoływana usług lub dzałana z aplkacj korzysającej z usług pownny prowadzć do udoskonalana dzałana poszczególnych usług a co za ym ch zwększena jakośc ch dzałana pod względem wydajnośc sablnośc czy zwększena pozomu zaufana wobec 4

15 usług. Należy przy ym dbać o weryfkacje akualzację umów doyczących usług opsu usług na pozome jej nerfejsu ak aby mechanzmy wykrywana usług orkesracj mogły zawsze korzysać z aplkacj zgodne z jej akualnym możlwoścam. Wprowadzając usług umożlwające komunkację pomędzy usługam dzałającym według SOA a radycyjnym sysemam oprogramowanem oraz wymanę danych pomędzy usługam a wymenonym oprogramowanem sysemam organzacja wdrażająca SOA wchodz w obszar zasosowana meodyk Organzacyjnej Inegracj Aplkacj (Enerprse Applcaon Inegraon EAI) o czym śwadczy podana przez Garner Group defncja EAI neogranczone współdzelene danych procesów bznesowych pomędzy dowolnym połączonym ze sobą aplkacjam lub źródłam danych w przedsęborswe (lub organzacj). Jak wdać z samej defncj koncepcja EAI bezpośredno łączy sę koncepcją SOA przy czym EAI jes bardzej bznesowym spojrzenem na meodykę negracj aplkacj danych naomas SOA dosarcza bardzej echncznej archekury kóra może być wykorzysana w celu negracj aplkacj danych. Przykładem jednoczesnego wykorzysana EAI SOA jes opsany wcześnej produk frmy Informaca Technologe mplemenacj SOA SOA jes główne mplemenowana przy użycu Usług Secowych kóre umożlwają korzysane z usług przy użycu sandardowych prookołów wykorzysywanych w sec Inerne oraz zapewnć współdzałane pomędzy produkam pochodzącym od różnych dosawców umożlwć wdrażane nowych rozwązań. Wdrażając SOA w oparcu o Usług Secowe zamawający może uchronć sę przed groźbą zawężena komunkacj pomędzy usługam danym do prookołów dosawcy mplemenującego sysem zgodne z SOA co uczynłoby wdrożene SOA znaczne mnej efekywnym. Sandardy doyczące Usług Secowych doyczą medzy nnym: ϖ użyca echnolog XML: specyfkacja XML (exensble Markup Language) XML Namespaces (przesrzene nazw XML) XML Schema XPah XQuery XML Informaon Se XInclude XML Poner; ϖ specyfkacj komunkacj poprzez mechanzm wadomośc: SOAP (Smple Objec Access Proocol) SOAP Message Transmsson Opmzaon Mechansm WS-Noaon: WS-BaseNoaon WS-Topcs WS-BrokeredNofcaon 5

16 WS-Addressng WS-Transfer WS-Evenng WS-Enumeraon; ϖ specyfkacj wymany mea-danych: WS-Polcy WS-PolcyAsserons WS-PolcyAachmen WS-Dscovery: WS-Inspecon WS-MeadaaExchange Unversal Descrpon Dscovery and Inegraon (UDDI) WSDL 2.0 Core WSDL 2.0 SOAP Bndng: Web Servces Semancs (WSDL-S) WS-Resources Framework (WSRF); ϖ specyfkacj zagadneń bezpeczeńswa: WS-Secury XML Sgnaure XML Encrypon XML Key Managemen (XKMS) WS-SecureConversaon WS-SecuryPolcy WS-Trus WS-Federaon WS-Federaon Acve Requesor Profle WS- Federaon Passve Requesor Profle Web Servces Secury Kerberos Bndng Web Sngle Sng-On Ineroperably Profle Web Sngle Sng-On Meadaa Exchange Proocol Secury Asseron Markup Language (SAML) XACML (exensble Access Conrol Markup Language); ϖ specyfkacj zagadneń prywanośc: P3P (Plaform for Prvacy Preferences Projec); ϖ specyfkacj nezawodnego przesyłana wadomośc: WS-RelableMessagng 6

17 WS-Relably WS-RM Polcy Asseron; ϖ specyfkacj zasobów: Web Servces Resource Framework (WSRF) WS-BaseFauls WS-ServceGroup WS-ResorceProperes WS-ResourceLfeme WS-Transfer Resource Represenaon SOAP Header Block; ϖ specyfkacj organzacj Wzajemnej Współpracy pomędzy Usługam Secowym (Web Servces Ineroperably WS-I) określa dodakowe nformacje mające zapewnć wzajemną współpracę pomędzy mplemenacjam wykonanym przez różnych wywórców oprogramowana: WS-I Basc Profle WS-I Basc Secury Profle Smple Soap Bndng Profle; ϖ specyfkacj procesów bznesowych: WS-BPEL (Web Servces Busness Process Execuon Language) WS-CDL (Web Servces Choreography Descrpon Language) Web Servces Choreography Inerface WS-Choreography XML Process Defnon Language; ϖ secyfkacj ranzakcj: WS-BusnessAcvy WS-AomcTransacon WS-Coordnaon WS-CAF (Web Servces Compose Applcaon Framework) WS-Transacon WS-Conex WS-CF (Web Servces Coordnaon Framework); ϖ specyfkacj zarządana: WS-Managemen WS-Managemen Caalog WS-ResourceTransfer WSDM (Web Servces Dsrbued Managemen); ϖ specyfkacj prezenacj: 7

18 Web Servces for Remoe Porles; ϖ specyfkacj projekowej: WS-Provsonng opsujący nerfejs programowana aplkacj (Applcaon Programmng Inerface - API) schemay nezbędne do zapewnena współpracy pomędzy sysemam śwadczącym sobe usług w spójny sposób używając Usług Secowych; ϖ nnych specyfkacj: Devces Profle for Web Servces (DPWS) ebxml (Elecronc Busness usng exensble Markup Language znany eż jako e- busness XML). Wśród echnolog zalczanych zwązanych z Usługam Secowym najwększa popularnoścą w mplemenacj SOA ceszą sę SOAP REST (Represenaonal sae ransfer). SOA jes ponado mplemenowane z użycem echnolog RPC (Remoe procedure call) DCOM (Dsrbued Componen Objec Model) CORBA (Common Objec Requesng Broker Archecure) Jn WCF (Wndows Communcaon Foundaon) SOA orenacja na porzeby bznesu Ławość worzena nowych aplkacj przy użycu SOA zachęca do przekazana użykownkom bznesowym możlwośc samodzelnego worzena aplkacj budowy aplkacj przede wszyskm zgodne z ch logką bznesową. Tą endencje promuję acy producenc oprogramowana jak IBM czy SAP kórzy zaczynają wprowadzać na rynek rozwązana korzysające z SOA kóre umożlwają analykom użykownkom po srone bznesu budowę własnych aplkacj w sposób zgodny w całośc ze spojrzenem bznesu ne zaś IT. Bardzo slnym wsparcem ego procesu jes zasosowane akch wysokopozomowych języków noacj jak BPEL BPML czy BPMN albo specyfkacj jak WS-CDL lub WS-Coordnaon do zdefnowana lub wsparca orkesracj usług w celu budowy aplkacj bznesowych lub bardzej grubozarnsych usług bznesowych kóre będze można włączyć w przepływy pracy procesy bznesowe zdefnowane w bardzej złożonych aplkacjach czy serwsach nerneowych. Elasyczność budowana aplkacj z goowych elemenów zaoparzene w wymenone powyżej narzędza umożlwające defncję procesów usług bznesowych oraz powsane nowych operacyjnych model bznesowych kóre porafą korzysać z SOA (np. Busness- Ablle Enerprse) czyn z SOA bardzo dobre narzędze do reorganzacj usług IT w srukurę będącą w sane zawsze sprosać akualnym wymaganom bznesowym podlegać adapacj zgodne ze zmanam bznesu. SOA dosarcza mechanzmów umożlwającą pełnejszą współpracę pomędzy sysemam IT konrahenów można na przykład worzyć rozwązana umożlwające ncjację ransakcj pomędzy parneram śledzące realzację zamóweń z pozomu sysemów IT każdej ze sron. W ym nurce meszczą sę ake dzałana jak mędzy nnym: ϖ zaproponowane meodolog SOMA (Servce-Orened Modellng and Archecure) przez IBM; ϖ wysłk w celu wększej sandaryzacj wsparca dla realzacj celów bznesowych w pracach prowadzonych przez Organzaon for he Advancemen of Srucured Informaon Sandards (OASIS) zwłaszcza w ramach grupy SOA Adopon Blueprns; ϖ SAP Enerprse Servces Archecure rozwązane skupające sę główne na zarządzanu procesam wykorzysanu semanyk o udoskonalena użyecznośc usług w rozwoju procesów bznesowych; 8

19 ϖ rozwój podejśca mashup jako narzędza negracj usług aplkacj w ramach serwsów WWW BPEL BPML BPMN BPEL (Busness Process Execuon Language) nazywany równeż Web Servces Busness Process Execuon Language (WS-BPEL) lub Busness Process Execuon Language for Web Servces jes wykonywalnym językem specyfkującym nerakcję z Usługam Secowym (Web Servces) defnującym procesy bznesowe w Usługach Secowych. W odróżnenu od BPML (Busness Process Modelng Language) nnych języków procesów bznesowych BPEL zawera zarówno warswę absrakcyjną jak warswę nskego pozomu. W BPEL paramery ogranczena defnowane są w warswe absrakcyjnej zaś wykonywalne procesy są defnowane w warswe nskego pozomu. BPEL ma swoje źródła w dwóch językach XML: WSFL (Web Servces Flow Language) XLANG z kórych perwszy zosał zaproponowany przez IBM a drug przez Mcrosof do opsu Usług Secowych. Obydwa język mały służyć do formalzacj obsług procesu ak zwanego długego programowana (programmng n he large) czyl obsług prac programsycznych nad oprogramowanem podzelonym na moduły pomędzy kórym zachodzą szczegółowo wyspecyfkowanych nerakcje. Oprogramowane psane w rybe długego programowana może być wywarzane przez duże grupy programsów lub mnejsze grupy programsów w długm czase. Proces długego programowana wymaga szczegółowego planowana peczołowej dokumenacj. Popularność konkurencyjnego języka BPML skłonła IBM Mcrosof o sworzena wspólnego języka BPEL4WS (Busness Process Execuon Language for Web Servces) kóry w wersj. zosał przesłany przez szersze konsorcjum (BEA Sysems IBM Mcrosof SAP Sebel Sysems) do Organzaon for he Advancemen of Srucured Informaon Sandards (OASIS) w celu sandaryzacj poprzez Web Servces BPEL Techncal Commee. OASIS WS-BPEL Techncal Commee dokonał sandaryzacj języka BPEL pod nazwą WS-BPEL 2.0. Zmana nazwy była zwązana z jej dopasowanem do konwencj nazewncwa sosowanego w przypadku nnych sandardów dla Usług Secowych z kórych każdy zaczyna sę na WS- a ponado mała zaznaczyć soność zman pomędzy akualnym sandardem a poprzedną wersją języka BPEL. W czerwcu 2007 Acve Endpons Adobe BEA IBM Oracle SAP opublkowały wspólne specyfkacje BPEL4People (WS-BPEL Exenson for People) WS-HumanTask kóre opsują rozszerzene opsu procesów w BPEL o sposób mplemenacj ludzkch nerakcj. BPEL zosał zaprojekowany aby osągnąć ponżej wymenone cele.. Zdefnowane procesów bznesowych służących do nerakcj z zewnęrznym podmoam za pomocą Usług Secowych kóre wraz z ch operacjam są defnowane za pomocą WSDL (Web Servces Descrpon Language) (perwone w wersj.). Inerakcje są absrakcyjne w ym sense że operają sę na defncjach ypów porów ne zaś samych porów. 2. Zdefnowane procesów bznesowych za pomocą języka oparego o XML z pomnęcem grafcznej reprezenacj procesów defncj meodyk projekowana procesów. 3. Zdefnowane zboru koncepcj służących do orkesracj Usług Secowych kóre będą użyeczne zarówno zewnęrznym (absrakcyjnym) jak w wewnęrznym (wykonywalnym) spojrzenu na procesy bznesowe. Proces bznesowy defnuje zachowane pojedynczego auonomcznego podmou kóry zazwyczaj wchodz w nerakcję z nnym podobnym równoważnym mu podmoam. Wzorzec użyce każdej ze zdefnowanych koncepcj (czy o zewnęrzne czy wewnęrzne) wymaga użyca klku specyfcznych rozszerzeń kóre pownny zosać ogranczone do nezbędnego mnmum sprawdzone pod kąem akch wymagań jak porzeby mporowana eksporowana oraz zgodność z obydwoma sposobam użyca. 9

20 4. Sworzene reżmów konrol zarówno herarchcznej jak oparej na grafe kórych użyce użykownk będze mógł łączyć w sposób ne zauważony ak dalece jak ylko będze o możlwe. Dzęk emu pownna być możlwa redukcja fragmenacj przesrzen modelowana. 5. Sworzene funkcj manpulacj danym w celu prosej manpulacj danym porzebnym do defncj danych poszczególnych procesów konrol przepływu danych. 6. Wsparce mechanzmu denyfkacj nsancj procesów kóry pozwolłby na defncję denyfkaorów nsancj na pozome komunkaów aplkacj. Idenyfkaory nsancj pownny być defnowane przez parnerów mogą ulegać zmanom. 7. Wsparce bezpośrednego worzena zarzymywana nsancj procesów jako podsawowy mechanzm cyklu życa nsancj procesów. Przewdzano ponado możlwość dodana bardzej zaawansowane operacj jak zaweszene czy wznowene w kolejnych wydanach BPEL. 8. Zdefnowane modelu dla długo dzałających ransakcj kóry jes opary o sprawdzone echnk dzałań kompensacyjnych określana zakresu odwarzana dla poszczególnych częśc długo dzałających procesów bznesowych. 9. Użyce Usług Secowych jako modelu zarówno do dekompozycj jak do składana procesów. 0. Jak najbardzej daleke wykorzysane zawerdzonych zaproponowanych sandardów obowązujących dla Usług Secowych w jak najbardzej możlwe modularny kompozycyjny sposób. Z uwag na brak noacj w BPEL część producenów przyjęła BPMN jako noację do zapsu procesów opsywanych przez BPEL SOA a problem zapewnena jakośc Pommo dosyć rozbudowanego zesawu sandardów doyczących Usług Secowych oraz zaawansowanych prac nad rozwojem sandaryzacją SOA prowadzonych przez OASIS brak jes specyfkacj pośwęconych zapewnenu jakośc zarządzanu jakoścą (w ym w zakrese jakośc danych). W przedsawonych wcześnej produkach Informaca HP pojawają sę jedyne usług mające dokonać czyszczena danych podczas ch poberana lub wkładana do wrualnej federacyjnej bazy danych lub przewarzana w procese zaslana fzycznego Repozyorum Znegrowanych Danych Raporowych. Jes o jednak dalece ne wysarczające do zapewnena jakośc danych na pozome aplkacj zbudowanej zgodne z SOA a co za ym dze ne spełna o porzeb zapewnena jakośc zarządzana jakoścą na pozome ej aplkacj. Brak rozwązań na ym polu ważność zagadnena jakośc jes moywacją nad poszukwanem rozwązań kóre mogłyby wypełnć ą lukę w dalszej częśc pracy zosaną przedsawone dwe meodologe zarządzana jakoścą kóre mogą znaleźć zasosowane w zarządzanu jakoścą w rozwązanach oparych o SOA. Tabl.. Analoga pomędzy produkcją fzycznych produków a produkcją nformacj Wyworzene produku Wyworzene nformacj Wejśce Surowe maerały Surowe dane Proces Lna produkcyjna Sysem nformacyjny Wyjśce Fzyczne produky Produky nformacyjne 20

21 2.2 Toal Daa Qualy Managemen Toal Daa Qualy Model (TDQM) jes meodologą zarządzana jakośc opracowaną przez zespół badawczy Massachuses Insue of Technology pod przewodncwem Rcharda Y. Wang. TDQM zosało zbudowane na de kóra mów że aby doprowadzć do wzrosu produkywnośc organzacje muszą zarządzać nformacją ak jak zarządzają produkam. Sąd TDQM rakuje nformację jako produk defnuje TDQM jako meodologę dosarczana Produku Informacyjnego (PI Informaon Produk IP) do konsumenów nformacj Wywarzane fzycznych produków a wywarzane nformacj Poneważ TDQM rakuje nformacje jako produk dlaego eż u podsaw TDQM leży denyfkacja analog pomędzy produkcją fzycznych produków a produkcja nformacj ak jak o przedsawa Tabl.. Wywarzane fzycznych produków można w skróce określć jako proces przewarzana surowych maerałów w fzyczne produky. Analogczne proces produkcj nformacj można zdefnować jako proces przewarzana surowych danych w produky nformacyjne. W oparcu o ak zdefnowaną analogę wórcy TDQM sęgnęl do bogaej leraury pośwęconej Toal Qualy Managemen (TQM) kóra przedsawa zasady wskazówk echnk zarządzana jakoścą w produkcj przemysłowej w celu wyworzena wysokej jakośc produków fzycznych. Na podsawe sudów nad TQM oraz własnej prakyk wórcy TDQM zdefnowal wedzę koneczną ch zdanem do zapewnena Jakośc Informacj (JI Informaon Qualy IQ). Przyjęe przez wórców TDQM pojęce produku nformacyjnego ma za zadane podkreślć warość dodaną jaką worzy przeworzene surowych nformacj przez sysem nformacyjny kóra jes nasępne przekazywana konsumenow produków nformacyjnych. Całość wysłków zmerzających do zapewnena jakośc nformacj wórcy TDQM zdefnowal za pomocą Cyklu TDQM (TDQM Cycle) kóry defnuje neusanne oczące sę koło czerech powarzających sę faz prac nad jakoścą produku: defnowana merzena analzowana udoskonalana (Rys. 3). Schema en powsał poprzez adapację szeroko sosowanego cyklu Demnga: planuj rób sprawdzaj dzałaj. 2

22 Zdefnuj SWI (Sysem Wywarzana Informacj) Zmerz PI (Produk Informacyjny) JPI (Jakość PI) Udoskonal CPI (Charakerysyka PI) Zanalzuj Rys. 3: Schema TDQM Faza defncj służy denyfkacj ważnych wymarów jakośc nformacj odpowadających m wymagań. Faza merzena służy do zebrana meryk pomarów jakośc nformacj. W rakce fazy analzy dokonuje sę analzy problemów będących przyczynam problemów z zapewnenem jakośc nformacj oblcza sę ch wpływ na brak jakośc nformacj. Końcowa faza udoskonalana służy do wprowadzena echnk mających podneść jakość nformacj. Po zakończenu jednego cyklu poprzez fazę udoskonalana należy przejść do nasępnego cyklu począwszy od fazy defncj Role w TDQM W nawązanu do defncj produku nformacyjnego meodologa TDQM wyróżna czery role kóre mogą być pełnone przez osoby uczesnczące w procese produkcj nformacj lub będące odborcam wynków ego procesu:. dosawcy nformacj (nformaon supplers); 2. wywórcy nformacj (nformaon manufacurers); 3. konsumenc nformacj (nformaon consumers); 4. admnsraorzy (lub zarządcy) nformacj (nformaon managers). Dosawcam nformacj są osoby kóre wywarzają lub zberają surowe dane będące surowcem poddawanym dzałanu procesu wywarzana nformacj. W przypadku frmy będącej operaorem elekomunkacyjnym dosawcam nformacj mogą być pracowncy sprzedaży kórzy zberają nformacje o klenach wprowadzają je do bazy danych klenów przedsęborswa. W przypadku gdyby rozparywanym sysemem produkcj nformacj była na przykład hurowna danych o klenach byłaby ona zaslana z danych blngowych o dosawcam nformacj będą równeż osoby kóre 22

23 obsługują sysemy blngowe lub nżynerowe kórzy zaprojekowan sworzyl urzymują sysemy blngowe. Wywórcam nformacj są osoby kóre projekują worzą lub urzymują dane sysemy będące nfrasrukurą służącą do przewarzana wejścowych danych w wyjścowe produky nformacyjne. Mogą o być zaem osoby kóre zaprojekowały sworzyły lub urzymują bazę danych o klenach przedsęborswa sysemy blngowe lub hurowne danych klenów. Konsumenam nformacj są osoby korzysające z produków nformacyjnych w swojej pracy mogą być o na przykład pracowncy dzału sprzedaży kórzy wysawają fakury klenom lub pracowncy dzału werzyelnośc kórzy konrolują regulację zobowązań przez klenów na podsawe danych dosarczanych przez bazę danych klenów sysem blngowy. Konsumenam nformacj mogą być użykowncy produków nformacyjnych wywarzanych przez hurowne danych klenów w posac na przykład pracownków dzału markengu lub menadżerów analzujących zmany w welkośc charakerze grup konsumenów operaora elekomunkacyjnego. Admnsraorzy (lub naczej zarządcy) nformacj o osoby kóre są odpowedzalne zarządzane całoścą procesu produkcj produków nformacyjnych w rakce całego cyklu życa produków nformacyjnych. Admnsraorem nformacj może być na przykład właśccel admnsraor lub menadżer bazy danych klenów sysemu blngowego czy hurown danych Kaegore wymary W celu sworzena globalnych kaegor oceny jakośc nformacj kóre mogłyby określać kondycję jakośc produków nformacyjnych z punku wdzena konsumenów nformacj wórcy TDQM przypsal do produku nformacyjnego pęnaśce wymarów jakośc zgrupowanych w czerech kaegorach:. neodłączność:.. dokładność.2. obekywność.3. warygodność.4. repuacja; 2. dosępność: 2.. dosęp 2.2. bezpeczeńswo; 3. koneksowość: 3.. odnośność 3.2. warość dodana 3.3. charakerysyka emporalna 3.4. kompleność 3.5. welkość danych; 4. reprezenacyjność: 4.. nerpreowalność 4.2. ławość zrozumena 4.3. zwęzła reprezenacja 23

24 4.4. konsekwenna reprezenacja. 2.3 Daa Warehouse Qualy Daa Warehouse Qualy (DWQ) jes meodologą zarządzana jakoścą zaproponowaną przez uczesnków europejskego projeku DWQ. Jednym z podsawowych elemenów DWA jes mea-model jakośc w hurownach danych kóry zosał zbudowany w oparcu o wcześnej opracowane podejśce Goal-Queson-Merc (GQM) kóre zosało sworzona dla porzeb zarządzana jakoścą w wywarzanu oprogramowana Goal-Queson-Merc GQM jes mechanzmem zdefnowanym do weryfkacj: ϖ celów (goal) zdenyfkowanych dla przedsęborswa projeku uruchomonego do wyworzena oprogramowana bznesowego; ϖ wobec przypsanych m mar (merc); ϖ za pomocą pyań (queson) wążących cele mary oraz je wzajemne określających. GQM zosało zdefnowane jako mechanzm oceny założonych celów przy użycu zdefnowanych mar w ramach Paradygmau Udoskonalana Jakośc (Qualy Improvemen Paradgm QIP) kórego celem jes poprawa jakośc wywarzana oprogramowana bznesowego. QIP zosało sworzone Markku Ovo Vcora R. Basl w rakce realzacj projeku TAME (Toward mprovemen-orened sofware envronmen) zamplemenowane w ramach sysemu ES-TAME. Elemenem składowym QIP oprócz GQM jes równeż Experence Fakory kóra jes organzacyjnym podejścem do wywarzana kompeencj porzebnych do budowy oprogramowana przekazywana ch do projeków. Defnują n n n Cele Defnowane Zapyana Defnowane Mary przez przez n Defnują Rys. 4: Schema ERD meodolog GQM QIP zosało zdefnowane za pomocą rzech kroków: planowane wykonane analza opakowane nabyych dośwadczeń. ESPIRIT Basc Research Acon Projec RP Foundaons of Daa Warehouse Qualy (DWQ) hp:// 24

25 2.3.2 Różnce pomędzy GQM a DWQ Jak już wspomnano mea-model jakośc DWQ powsał w oparcu o podejśce GQM jednak jak wdać po porównanu dagramów GQM (Rys. 4) mea-modelu jakośc DWQ (Rys. 5) mea-model DWQ jes znaczne bardzej rozbudowany. Ponżej zosały wymenone najbardzej sone różnce pomędzy podejścem prezenowanym przez GQM a rozwązanam zdefnowanym w DWQ.. W DWQ w odróżnenu od GQM zachodz rozróżnene pomędzy subekywnym celam jakośc wymaganym przez decydenów a obekywnym czynnkam jakośc połączonym z obekam HD. 2. W przypadku DWQ spełnene celu jakośc jes opare na ewaluacj połączonych czynnków jakośc z kórych każdy odnos sę do zadanego zapyana jakośc. 3. W DWQ zapyana jakośc są zamplemenowane wykonywane jako zapyana jakośc na semanyczne bogaym repozyorum mea-danych. Poneważ sworzene DWQ zosało zansprowane porzebą sworzena możlwe jak najszerszego rozwązana dla welu zdenyfkowanych problemów jakośc sraeg zarządzana w hurownach danych dlaego w rakce konsrukcj meodolog DWQ wprowadzono podane ponżej rozszerzena DWQ wobec GQM.. Uchwycono wzajemne relacj pomędzy różnym czynnkam jakośc w odnesenu do konkrenych celów jakośc. 2. Dokonano defncj dedykowanego cyklu życa procesu rozwoju udoskonalana celów jakośc Podsawowe elemeny DWQ Podsawowym elemenam DWQ są mea-model archekury hurown danych kóry dokonuje kaegoryzacj mea-danych opsujących hurownę danych; mea-model zapewnena jakośc kóry defnuje klasy celów mar powązań mędzy nm oraz schema zarządzana jakoścą kóry defnuje meodykę zarzadzana jakoścą. Przedsawony w DWQ mea-model archekury hurown jes opary na kaegoryzacj rzy na rzy poprzez rzy perspekywy: koncepcyjną logczna fzyczną oraz rzy pozomy (levels): źródeł danych hurown danych klenów hurown danych. Ponado jes on rzuowany na rzy warswy (zwanych nesey równeż pozomam levels): warswa mea-danych warswa model mea danych warswa fzyczna (fzycznych zborów danych fzycznych obeków opsanych w źródłach hurown danych). 25

26 Decyden Powód zdefnowany na Typ Celu Jakośc odnos sę do skonkreyzowany przez Typ Obeku HD Typ Zapyana Jakośc Wymar Jakośc ewaluuje oczekwany zdefnowany na Typ Czynnka Jakośc osągnęy odnos sę do Agen Pomarowy merzony przez Rys. 5: Uproszczony mea-model jakośc DWQ Mea-model jakośc pokazany na Rys. 5 zawera klasę yp obeku HD kóra reprezenuje dowolny mea-obek umeszczony w warswe mea-modelu archekury hurown danych. Typ Celu Jakośc jes absrakcyjnym wymaganem zdefnowanym na ype obeku HD udokumenowanym przez zaneresowanego nm decydena podany powód. Wymary Jakośc mają służyć do klasyfkacj celów jakośc czynnków przy użycu różnych kaegor. Wymary jakośc pełną równeż rolę słownka defnującego cele czynnk. Słownk en pownen służyć do opsywana celów czynnków a ponado różn decydenc mogą naczej defnować słownk wobec ych samych celów czynnków oraz meć nne preferencje wobec wymarów jakośc. W mea-modelu jakośc DWQ cele jakośc są operacyjne defnowane poprzez zbór pyań do kórych dosarcza sę możlwych odpowedz w posac czynnków jakośc. W wynku procesu ewaluacj wybranego celu można zaproponować zbór udoskonaleń (na przykład w posac decyzj projekowych) kóre umożlwą uzyskane zamerzonej jakośc. W przypadku użyca czynnka jakośc w konekśce pomaru na zdefnowanym obekce HD czynnk en reprezenuje akualne merzoną warość lub charakerysykę parameru jakośc. Czynnk jakośc może równeż reprezenować oczekwany zakres warośc merzonego parameru w ym równeż podzbór domeny jakośc. Repozyorum mea-danych opsujących obeky mea-modelu jakośc może równeż przechowywać nformacje o zależnoścach pomędzy czynnkam jakośc. 26

27 . Projekowane Cel jakośc 2. Ewaluacja 4. Re-ewaluacja ewolucja 3. Analza udoskonalane Zdefnuj ypy czynnków jakośc Zdefnuj Typy obeków Dekomponuj złożone obeky powarzaj o Analyczne wyprowadzaj funkcje Swórz scenarusz dla celu Zdefnuj nsancje obeków właścwośc Empryczne wyprowadź funkcje Zdefnuj meryk ageny Określ oczekwane / akcepowalne warośc Oblcz Wprowadź warośc do scenarusza jakośc Odkrywaj / udoskonalaj nowe / sare funkcje Podejmj dzałana! Negocjuj! Pozyskaj warośc czynnków jakośc (beżący saus) Rys. 6: Schema meodolog zarządzana jakoścą w DWQ Rys. 6 zawera schema meodolog zarządzana jakoścą w DWQ kóra zosała sworzona pod wpływem TQM podobne jak opsana wcześnej meodologa TDQM. Meodologa zarządzana jakoścą w DWQ składa sę z czerech głównych dzałań: projekowana ewaluacj analzy udoskonalana re-ewaluacj ewolucj kóre są wykonywane w konekśce wybranego celu jakośc. Trzy perwsze z wymenonych faz dzelą sę dalej na składowe w posac czynnośc. Poneważ zarządzane jakoścą pownno być wykonywane cyklczne dlaego nną nazwą dla zespołu opsywanych u zadań może być meodologa cyklu zarządzana jakośc w DWQ. Faza projekowana służy do defncj celu oraz wyboru powązanych z nm ypów obeków czynnków jakośc. Fazę ę rozpoczynają dwe równolegle wykonywane czynnośc: denyfkacj ypów obeków powązanych z rozparywanym celem denyfkacj nsko pozomowych czynnków jakośc. W nasępnym kroku należy dokonać dekompozycj złożonych ypów obeków w celu ch uszczegółowena. Nasępne należy dokonać denyfkacj relacj pomędzy obekam czynnkam jakośc. W ym celu wórcy DWQ zalecają konsruowane grafów w kórych węzłam są obeky a łuk łączące węzły wchodząc wychodząc z węzłów określają zależnośc pomędzy składnkam HD w odnesenu do ch czynnków jakośc. Każdy z grafów pownen zawerać dwa specyfczne rodzaje łuków. Perwszym jes łuk wchodzący do grafu z zewnąrz kóry symbolzuje wysoko pozomowy wymar jakośc zdefnowany przez użykownka. Drugm rodzajem jes łuk wychodzący z grafu kóry symbolzuje zbór czynnków jakośc kóre służą do pomaru wysoko pozomowego wymaru jakośc. Uszczegółowene dodane warośc opsujących elemeny grafu prowadz do przekszałcena grafu w scenarusz zdefnowany dla wybranego celu jakośc. Grafy scenaruszy celo przygoowane w rakce fazy projekowana są wykorzysywane równeż w kolejnych fazach. 27

28 Faza ewaluacj służy przygoowanu szczegółowej mapy wcześnej zbudowanego scenarusza calu kóra powsaje w wynku ewaluacj obecnego sausu realzacj celu. W przypadku kedy cykl zarządzana jakoścą jes powarzany kolejny raz faza ewaluacj morze być perwszym z dzałań nowego cyklu. Ma o mejsce kedy cel jego scenarusz zosały już wcześnej dobrze zdefnowane ne ulegają one zmane. Perwszym krokem w faze ewaluacj jes określene nsancj obeków rozparywanych w scenaruszu co najczęścej nasępuje w wynku wykonana zapyań na repozyorum mea-danych HD. Nasępne należy dokonać analzy udoskonalena komponenów rozparywanych scenaruszy na przykład rozparując wpływ zman paramerów współdzałających obeków na jakość paramerów wyjścowych scenarusza oraz przeanalzować udoskonalć zależnośc pomędzy czynnkam jakośc. Analza udoskonalane można wykonać w oparcu o formuły analyczne lub podsawene akualnych warośc w mejsce zdefnowanych arybuów w celu wylczena obecnej warośc obecnej warośc paramerów wyjścowych scenaruszy. Uzyskane w ym kroku wedzy emprycznej może nasąpć ne ylko poprzez jednoskowe obserwacje ale równeż na przykład dzęk mechanzmom saysycznego serowana procesem. W wynku wykonanych prac worzona mapa pownna zosać wzbogacona o funkcje pozwalające na wylczene wyjścowych warośc rozparywanego scenarusza. Dla każdego z czynnków jakośc należy zdefnować procedury wykonywana ch pomaru wraz z doborem odpowednch paramerów określenem agenów służących do przeprowadzana pomarów. Należy ponado dokonać denyfkacj akcepowalnych (oczekwanych) zakresów warośc czynnków jakośc kóre saną sę podsawowym kryerum oceny spełnena rozparywanego celu jakośc. W wynku wykonana powyższych kroków decyden pownen orzymać szczegółowo zdefnowaną mapę problemu. Końcowy krok ej fazy służy do wprowadzena do mapy akualnych warośc paramerów kóre pownny zosać dosarczone przez ageny zdefnowane w poprzednm kroku. Faza analzy udoskonalana pownna być rozpoczęa od wylczena akualnych warośc poszczególnych czynnków jakośc akualnych warośc wyjścowych paramerów jakośc scenarusza. Uzyskane wynk pownny zosać porównane z zakresem warośc oczekwanych. W przypadku kedy uzyskane warośc ne leżą w grancach założonych warośc akcepowalnych należy wprowadzć czynnośc zaradcze. W celu określena najlepszych kroków zaradczych można na przykład bezpośredno użyć formuł analycznych w celu analzy zmany warośc klku czynnków jakośc na warość paramerów wyjścowych. Można równeż znajdować najlepsze krok zaradcze poprzez srojene polegające na wprowadzanu zman na pozome pojedynczych arybuów obeków wykonywane kolejnego pomaru w celu uzyskana akualnej warośc badanych paramerów jakośc. W rakce wykonywana wymenonych czynnośc może sę okazać że posadana znajomość problemu ne jes wysarczająco komplena aby uzyskać akcepowalne akualne warośc paramerów jakośc czy o dla poszczególnych obeków czy dla całego scenarusza. W akm przypadku należy powórne przeprowadzć krok prowadzące do wyprowadzena funkcj służących do wylczana poszczególnych współczynnków oddających zależnośc pomędzy nm. Może sę równeż okazać że zdenyfkowane rozwązane jes ne możlwe do wprowadzena lub zby droge. W ym przypadku należy poprzez odwrócene funkcj służących do wylczena czynnków jakośc znaleźć możlwe do uzyskana warośc czynnków jakośc a nasępne negocjować zmanę zakresu oczekwanych warośc akcepowalnych z decydenam. Faza re-ewaluacj ewolucja celów sraeg urzymana jakośc ma za zadane zapewnene ch spójnośc z akualnym sanem HD jej ooczena. Według wórców DWQ są rzy powody kóre powodują koneczność przeprowadzena ej fazy cyklczne lub na żądane:. zmany wprowadzane w budowe HD lub zaslających ją źródeł; 2. porażk w osąganu założonych warośc czynnków jakośc osąganu założonych celów jakośc; 3. brak pewnośc co do jakośc zaprojekowanych procesów pomarowych. 28