Ocena jakościowo-cenowych strategii konkurowania w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi. dr Iwona Szczepaniak

Transkrypt

1 Ocena jakoścowo-cenowych strateg konkurowana w polskm handlu produktam rolno-spożywczym dr Iwona Szczepanak Ekonomczne, społeczne nstytucjonalne czynnk wzrostu w sektorze rolno-spożywczym w Europe Cechocnek, grudna 2012 roku

2 Zagadnena Uwag wstępne, Cel, metodyka źródło danych, Jakoścowo-cenowe stratege konkurowana w handlu rolno-spożywczym Polsk, Struktura polskego eksportu rolno-spożywczego według stosowanych strateg konkurowana, Wnosk. 2

3 Cel Określene podstawy konkurencyjnośc polskego eksportu rolno-spożywczego, tj. odpowedź na pytane, czy polska żywność znajduje nabywców na rynku śwatowym ze względu na oferowaną cenę, czy ze względu na jakość produktów? 3

4 Źródło danych Dane statystyczne dotyczące śwatowego unjnego handlu zagrancznego produktam rolno-spożywczym WITS, pochodzące z bazy World Integrated Trade Soluton (Comtrade), do której Instytut uzyskał dostęp dzęk współpracy z Instytutem Badań Rynku, Konsumpcj Konunktur w Warszawe. 4

5 Metodyka Do analzy strateg (form) konkurowana na rynkach mędzynarodowych wykorzystano metodę jakoścowo-cenową, bazującą na koncepcj prof. Karla Agngera, wykorzystującą tzw. wskaźnk cena-waga, czyl kombnację dwóch mar konkurencyjnośc. Macerz konkurencyjnośc zaproponowana przez K. Agngera jest kombnacją następujących dwóch wskaźnków: relacj wartośc jednostkowych cen w eksporce do wartośc jednostkowych cen w mporce oraz różncy pomędzy welkoścą eksportu a welkoścą mportu (salda wymany). 5

6 Relacja wartośc jednostkowych (unt values) cen w eksporce do wartośc jednostkowych cen w mporce UV k n = 1 = n = 1 V Q V Q ex ex m m V n = 1 V n = 1 ex V m V gdze: UV relacja cen w eksporce do cen w mporce k-tej grupy towarów (tutaj: dzału HS), k ex m ex ex V, Q odpowedno wartość wolumen eksportu Polsk do danej grupy krajów (państwa UE-15, UE-12, spoza UE-27) bądź na rynek śwatowy, m m V, Q odpowedno wartość wolumen mportu Polsk z danej grupy krajów (państwa UE-15, UE-12, spoza UE-27) bądź ogółem ze śwata, grupa produktów według sześcocyfrowej klasyfkacj HS, n lczba produktów w k-tej grupe towarów. 6

7 Saldo wymany handlu zagrancznego w ujęcu loścowym, w jednostkach fzycznych Sq k = Q ex k Q m k gdze: Sq saldo wymany w ujęcu loścowym Polsk z daną grupą krajów dla k-tej grupy towarów (tutaj: dzału HS), Q wolumen eksportu Polsk do danej grupy krajów bądź na rynek śwatowy, ex k m k Q wolumen mportu Polsk z danej grupy krajów bądź ze śwata, k grupa towarów (tutaj: dzał HS). 7

8 Stratege konkurowana wg. Karla Agngera UV<1 UV 1 Sq 0 II. Skuteczna stratega konkurowana nższą ceną I. Skuteczna stratega konkurowana jakoścą Sq<0 IV. Neskuteczna stratega konkurowana nższą ceną III. Potencjalne skuteczna stratega konkurowana jakoścą 8

9 Hpoteza przyjęta przez K. Agngera Jeśl wartośc jednostkowe (wskaźnk UV) odzwercedlają koszty (ceny), a produkty są homogenczne, wówczas kraje z nższym kosztam (cenam) pownny być eksporteram netto w handlu tym produktam, a kraje z wysokm kosztam pownny być mporteram netto. Skoro kraj jest eksporterem netto w handlu daną grupą towarów (pommo posadana wyższej wartośc jednostkowej), to mus to być spowodowane różncam jakośc w wymenanych towarach. Hpoteza ta została sformułowana przy założenu, że popyt na rynkach mędzynarodowych jest elastyczny. [K. Agnger, The use of unt values to dscrmnate between prce and qualty competton, Cambrdge Journal of Economcs, Vol. 21, No 5, September 1997, ] 9

10 Wskaźnk jakoścowo-cenowe w handlu rolno-spożywczym Polsk ogółem Ops dzału HS Produkty rolnctwa Zwerzęta żywe II II II IV Ryby owoce morza III III III III Warzywa II I II II Owoce orzechy III IV II IV Kawa, herbata, przyprawy III III III III Zboża IV IV II II Nasona owoce oleste II II IV II Produkty przemysłu spożywczego Męso podroby I I I I Produkty mleczarske II II II II Produkty młynarske, słód, skrobe III III III III Tłuszcze oleje zwerzęce lub roślnne IV IV IV IV Przetwory z męsa, ryb owoców warzyw I I I I Cukry wyroby cukerncze II I III I Kakao przetwory z kakao III III III III Przetwory zbożowe peczywo cukerncze I I I I Przetwory z owoców warzyw I I II II Różne przetwory spożywcze IV II II II Napoje bezalkoholowe alkoholowe III IV IV IV Odpady pasze dla zwerząt III III III III Tytoń wyroby tytonowe III III I I 10

11 Wskaźnk jakoścowo-cenowe w handlu rolno-spożywczym Polsk z poszczególnym grupam państw w 2010 roku Ops dzału HS Ogółem UE-15 UE-12 Spoza UE-27 Produkty rolnctwa Zwerzęta żywe IV IV II II Ryby owoce morza III I III III Warzywa II III II II Owoce orzechy IV III II II Kawa, herbata, przyprawy III III I III Zboża II II III II Nasona owoce oleste II II III III Produkty przemysłu spożywczego Męso podroby I III II II Produkty mleczarske II II I II Produkty młynarske, słód, skrobe III IV III II Tłuszcze oleje zwerzęce lub roślnne IV IV I III Przetwory z męsa, ryb owoców morza I I II I Cukry wyroby cukerncze I III I I Kakao przetwory z kakao III III I I Przetwory zbożowe peczywo cukerncze I III I I Przetwory z owoców warzyw II I I IV Różne przetwory spożywcze II II I II Napoje bezalkoholowe alkoholowe IV II IV II Odpady pasze dla zwerząt III II III III Tytoń wyroby tytonowe I I I III 11

12 Wskaźnk jakoścowo-cenowe w handlu rolno- -spożywczym Polsk z państwam UE-15 Ops dzału HS Produkty rolnctwa Zwerzęta żywe II II IV IV Ryby owoce morza III I I I Warzywa I I I III Owoce orzechy III III III III Kawa, herbata, przyprawy III III III III Zboża IV IV II II Nasona owoce oleste II II II II Produkty przemysłu spożywczego Męso podroby I I III III Produkty mleczarske II II II II Produkty młynarske, słód, skrobe III III IV IV Tłuszcze oleje zwerzęce lub roślnne III IV IV IV Przetwory z męsa, ryb owoców morza I I I I Cukry wyroby cukerncze II II III III Kakao przetwory z kakao III III III III Przetwory zbożowe peczywo cukerncze III III III III Przetwory z owoców warzyw I I I I Różne przetwory spożywcze IV IV II II Napoje bezalkoholowe alkoholowe IV II II II Odpady pasze dla zwerząt III III II II Tytoń wyroby tytonowe III I I I 12

13 Wskaźnk jakoścowo-cenowe w handlu rolno-spożywczym Polsk z państwam UE-12 Ops dzału HS Produkty rolnctwa Zwerzęta żywe III II III II Ryby owoce morza II I I III Warzywa II I II II Owoce orzechy I II II II Kawa, herbata, przyprawy I I II I Zboża IV III III III Nasona owoce oleste III III III III Produkty przemysłu spożywczego Męso podroby II II II II Produkty mleczarske I I I I Produkty młynarske, słód, skrobe III III III III Tłuszcze oleje zwerzęce lub roślnne III I II I Przetwory z męsa, ryb owoców morza II II II II Cukry wyroby cukerncze I I I I Kakao przetwory z kakao I I I I Przetwory zbożowe peczywo cukerncze I I II I Przetwory z owoców warzyw I I I I Różne przetwory spożywcze I I I I Napoje bezalkoholowe alkoholowe IV IV IV IV Odpady pasze dla zwerząt III III III III Tytoń wyroby tytonowe I I I I 13

14 Wskaźnk jakoścowo-cenowe w handlu rolno- -spożywczym Polsk z krajam spoza UE Ops dzału HS Produkty rolnctwa Zwerzęta żywe II II II II Ryby owoce morza III III III III Warzywa II II II II Owoce orzechy IV IV II II Kawa, herbata, przyprawy III III IV III Zboża IV II II II Nasona owoce oleste II III III III Produkty przemysłu spożywczego Męso podroby II II II II Produkty mleczarske I II II II Produkty młynarske, słód, skrobe I I II II Tłuszcze oleje zwerzęce lub roślnne IV III IV III Przetwory z męsa, ryb owoców morza I I I I Cukry wyroby cukerncze II I I I Kakao przetwory z kakao III III III I Przetwory zbożowe peczywo cukerncze I I I I Przetwory z owoców warzyw III II IV IV Różne przetwory spożywcze II II II II Napoje bezalkoholowe alkoholowe I I I II Odpady pasze dla zwerząt III III III III 14 Tytoń wyroby tytonowe III III III III

15 Struktura polskego eksportu rolno- -spożywczego według stosowanych strateg konkurowana (w procentach) 100% % IV 60% 40% III II 20% I 0%

16 Struktura polskego eksportu rolno- -spożywczego z poszczególnym grupam krajów według stosowanych strateg konkurowana (w procentach) IV III II 10 0 I Ogółem UE-15 UE-12 Spoza UE-27 16

17 Wnosk (1) Ocena konkurencyjnośc polskego handlu rolno- -spożywczego, dokonana w oparcu o metodę jakoścowo-cenową, bazującą na koncepcj Karla Agngera, ukazała że w perwszych latach po akcesj ( ) w porównanu z okresem przedakcesyjnym ( ) zwększył sę udzał polskego eksportu rolno-spożywczego, będącego efektem stosowana skutecznej strateg konkurowana jakoścą. W okrese kryzysu gospodarczego (2009) w polskm eksporce rolno-spożywczym wyraźne wzrosło natomast znaczene skutecznej strateg konkurowana nższą ceną; w 2010 roku rola tej strateg zmnejszyła sę, podczas gdy skutecznej strateg konkurowana jakoścą ponowne zwększyła. 17

18 Wnosk (2)(1) W wynku tych zman, w 2010 roku blsko 40% polskego eksportu rolno-spożywczego można było przypsać zastosowanu skutecznej strateg konkurowana jakoścą (8 pkt. proc. węcej nż w okrese przedakcesyjnym), a neco ponad 30% skutecznej strateg konkurowana nższą ceną (o 3 pkt. proc. węcej nż przed akcesją). Skuteczne stratege konkurowana jakoścą były typowe dla handlu produktam przemysłu spożywczego, znaczne rzadzej stosowano je w handlu produktam rolnctwa. W sektorze rolnctwa rozwój handlu był natomast przeważne efektem stosowana skutecznych strateg konkurowana ceną oraz potencjalne skutecznych strateg konkurowana jakoścą. 18

19 Wnosk (3)(1) W okrese członkostwa w UE, osągnęce nadwyżk obrotów handlowych artykułam rolno-spożywczym było efektem konkurowana jakoścą w eksporce takch grup produktów, jak: męso podroby jadalne, przetwory z męsa, ryb owoców morza, cukry wyroby cukerncze, przetwory zbożowe peczywo cukerncze oraz tytoń wyroby tytonowe (skuteczna stratega konkurowana jakoścą). Polska mała także przewag konkurencyjne (dodatne wagowe saldo wymany) w handlu produktam mleczarskm, różnym przetworam spożywczym warzywam. Osągnęce nadwyżk w obrotach handlowych tym produktam było jednak możlwe dzęk konkurowanu ceną eksportowanych wyrobów (skuteczna stratega konkurowana nższą ceną). 19

20 Wnosk (4)(1) W klku grupach produktów, mmo osągana wyższych cen w eksporce nż w mporce, ne udało sę Polsce uzyskać przewag konkurencyjnych, wyrażonych dodatnm wagowym saldem wymany (potencjalne skuteczna stratega konkurowana jakoścą). Były to: ryby owoce morza, kawa, herbata przyprawy, produkty przemysłu młynarskego skrobowego, kakao przetwory z kakao, odpady pasze dla zwerząt. Najbardzej nekorzystna sytuacja cechowała natomast handel tłuszczam olejam zwerzęcym lub roślnnym oraz napojam bezalkoholowym alkoholowym. Polska mportowała wększe lośc tych produktów nż eksportowała, a dodatkowo ceny w ch eksporce były nższe nż ceny w mporce. Oznaczało to neskuteczną strategę konkurowana nższą ceną. 20

21 Dzękuję za uwagę!