Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego
|
|
- Krzysztof Marek
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 TRANSFORM ADVICE PROGRAMME Invesmen in Environmenal Infrasrucure in Poland Analiza efekywności koszowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego koszu jednoskowego dr Jana Rączkę Warszawa,
2 2 Spis reści Wsęp... 3 Meoda... 3 Inerpreacja wskaźnika efekywności koszowej... 6 Możliwe zasosowania... 6 Dane porzebne do analizy... 7 Podsumowanie... 9 Bibliografia... 9
3 3 Wsęp Dekada la 90-ych charakeryzowała się dynamicznym wzrosem nakładów na ochronę środowiska. Opłay i kary ekologiczne, zasilające fundusze ochrony środowiska, pozwoliły zgromadzić znaczne środki na dofinansowanie inwesycji i działań proekologicznych. Począkowo kryeria przyznawania pomocy finansowej były bardzo łagodne, później coraz większą uwagę przykładano do selekcji projeków inwesycyjnych. Jednak w dalszym ciągu nie zosał wypracowany spójny sysem oceny ekonomicznej inwesycji. W syuacji, kiedy inwesycje ekologiczne są w znacznym sopniu finansowane ze środków publicznych, ocena opłacalności inwesycji jedynie z punku widzenia inwesora może doprowadzić do niepoprawnej alokacji zasobów. Z ego względu Fundusz ISPA udziela dofinansowania pod warunkiem, że zosanie dowiedziona efekywność ekonomiczna inwesycji. Komisja Europejska, wzorując się na doświadczeniach funduszy kohezyjnych, zaproponowała przeprowadzanie analizy koszów i korzyści społecznych (CBA Cos- Benefi Analysis). Jednak szybko okazało się, że o podejście do oceny ekonomicznej inwesycji jes mało skueczne. Po pierwsze, wycena korzyści, związanych z poprawą jakości środowiska, jes rudna i niejednoznaczna. Po drugie, można wąpić, czy CBA jes adekwaną meodą w odniesieniu do inwesycji proekologicznych. Jeżeli koszy społeczne są wyższe niż korzyści społeczne, o zgodnie z meodyką CBA powinno się zaniechać realizacji danej inwesycji. Jednak większość inwesorów nie ma akiej możliwości, ponieważ normy muszą być spełnione. Miasa, kóre są głównymi beneficjanami pomocy, po prosu nie mogą w dłuższym czasie noorycznie łamać prawa. Czyli pyanie, kóre należy zadać, brzmi: jaki jes najniższy kosz osiągnięcia zamierzonego celu? Na o pyanie można odpowiedzieć sosując meodę efekywności koszowej. Należy wyznaczyć cel, możliwe sposoby jego osiągnięcia, przeanalizować koszy realizacji poszczególnych opcji, i na koniec wybrać opcję, kóra jes najańsza. Podejście o jes prossze do zasosowania (nie ma porzeby wyceniania korzyści, związanych z poprawą jakości środowiska) i prowadzi do jednoznacznych wniosków. Poniższy maeriał przedsawia sposób wyprowadzenia, sosowania i inerpreowania dynamicznego koszu jednoskowego (DGC dynamic generaion cos). Jes o wskaźnik opracowany i wykorzysywany w niemieckim banku KfW, kóry od wielu la dofinansowuje inwesycje infrasrukuralne. Meoda a sała się w Niemczech na yle popularna, że Organizacja Współpracy Landów w zakresie Gospodarki Wodnej (LAWA), uznała ją jako sandardowe narzędzie oceny ekonomicznej inwesycji. Przy czym meoda a jes sosowana nie ylko w odniesieniu do gospodarki wodnej i ściekowej i nie ylko w Niemczech. Na przykład projeky inwesycyjne ubiegające się o doację z programu Swiss Financial Assissance były oceniane przy użyciu ej meody (Erns BaslerParners 1999). Meoda W lieraurze przedmiou można znaleźć wiele miar szacujących efekywność koszową inwesycji. NF na przykład sosuje kaegorię koszu jednoskowego, kóry wylicza się poprzez podzielenie sumy nakładów inwesycyjnych przez efek ekologiczny uzyskany w jednym roku. Miara a ma rzy wady. Po pierwsze, kosz redukcji zanieczyszczeń zależy nie ylko od nakładów inwesycyjnych ale również od koszów eksploaacyjnych. Może się zdarzyć, że inwesycja, charakeryzująca się wyższymi nakładami inwesycyjnymi, jes znacznie ańsza w eksploaacji i per saldo emisja może zosać zredukowana mniejszym koszem. Po drugie, nie jes wzięe pod uwagę o, że poszczególne insalacje różnią się okresem eksploaacji droższa insalacja być może będzie służyła znacznie dłużej i pozwoli na zredukowanie większej ilości zanieczyszczeń. Po rzecie, biorąc pod uwagę efek ekologiczny z jednego roku, zwykle z roku, kiedy zosaje osiągnięa pełna wydajność, pomija się problem niższego efeku ekologicznego, uzyskiwanego w laach dojścia do pełnej wydajności. Jeżeli en okres jes długi (np. wybudowano dużą oczyszczalnię ale rozbudowa sysemu kanalizacyjnego jes rozciągnięa na wiele la), meoda koszu jednoskowego nie jes w sanie uchwycić ego, że zainwesowany kapiał przez wiele la jes zamrożony. Być może lepiej byłoby dofinansować inwesycję droższą, kóra przyniesie naychmiasowy efek ekologiczny.
4 4 Miernik efekywności koszowej może uchwycić wszyskie e mechanizmy, jeżeli nie będzie wskaźnikiem saycznym a dynamicznym, wykorzysującym dane koszowe i ilościowe z całego okresu rwania insalacji. To znaczy opisujemy inwesycję nie ylko w momencie jej realizacji ale również eksploaacji. Pozwala o uchwycić różnice w koszach eksploaacyjnych, w długości czasu życia obieku, w srukurze czasowej uzyskiwania efeku ekologicznego. Ujęcie dynamiczne jes dobrze znane w ekonomii i finansach. Biorąc pod uwagę zmianę warości pieniądza w czasie, koszy i przychody uzyskiwane w różnych laach sprowadza się do wspólnego mianownika przy użyciu meod dyskonowych. Zajmijmy się najpierw sroną koszową. Zdyskonowane koszy całkowie (ZKC) są dane nasępującym wzorem: KI0 KE ZKC = 0 0 KI1 KE 1 1 KI2 KE 2 KI3 KE 3 KIn KE... (1) n 2 3 n, gdzie KI koszy inwesycyjne poniesione w danym roku; KE koszy eksploaacyjne poniesione w danym roku; i sopa dyskonowa; rok, przyjmuje warości od 0 do n, gdzie 0 jes rokiem, w kórym ponosimy pierwsze koszy, naomias n jes osanim rokiem, działania insalacji. Po przekszałceniu równania (1), uzyskujemy: (2) = n KI KE ZKC = = (1 i 0 ). Równanie (2) pokazuje całkowie koszy, jakie rzeba ponieść na wybudowanie i urzymanie insalacji. Koszy e są zdyskonowane na począek okresu 0. Teraz przyjrzyjmy się sronie przychodowej. Każdego roku uzyskamy pewien efek ekologiczny (EE), kóremu przypisujemy cenę p EE za jednoskę. Przy czym zakładamy, że cena a jes sała w całym okresie analizy. Wyliczamy warość zdyskonowanych przychodów (ZP). ZP = * EE 0 * EE1 * EE2 * EE3... * EE (3) n n. (4) = n * EE ZP = = (1 i 0 ). (5) = n EE ZP = = (1 i *. 0 ) Jeżeli przedsięwzięcie byłoby renowne, o warunkiem koniecznym (ale nie wysarczającym) jes o, żeby zdyskonowany srumień przychodów był większy lub równy zdyskonowanemu srumieniowi koszów. Tak więc parzymy, jaka cena pozwala na spełnienie równania (5). (5) ZP = ZKC. = n = n EE KI KE (6) p EE * =. i i (1 ) (1 = 0 = 0 ) Po przekszałceniu uzyskujemy definicję dynamicznego koszu jednoskowego:
5 5 DGC = n = = = n KI KE EE = 0 (7). = 0 Należy zaznaczyć, że formuła (7) jes prawdziwa, jeżeli horyzon analizy jes równy czasowi życia inwesycji. To znaczy, przyjęo założenie, że główne składniki analizy całkowicie zużyją się w okresie przyjęym do analizy. Jeżeli ak by nie było, o należałoby sumę zdyskonowanych koszów należałoby pomniejszyć o zdyskonowaną warość pozosałą. Dynamiczny kosz jednoskowy jes równy cenie, kóra pozwala na uzyskanie zdyskonowanych przychodów równych zdyskonowanym koszom. Inaczej o ujmując, można powiedzieć, że DGC pokazuje, jaki jes echniczny kosz uzyskania jednoski efeku ekologicznego. Kosz en jes wyrażony w złoówkach na jednoskę efeku ekologicznego. W przypadku gospodarki ściekowej, gdzie miarą efeku ekologicznego może być ilość oczyszczonych ścieków, wskaźnik będzie miał miano: zł/m3.
6 6 Inerpreacja wskaźnika efekywności koszowej DGC jes ławy do zrozumienia nawe przez osoby, kóre nie znają go, ponieważ posługuje się wielkościami, z kórymi każdy człowiek spoyka się na co dzień. Jeżeli koś dowiaduje się, że DGC wynosi 10 zł za zebranie i oczyszczenie m 3 ścieków a jedna osoba produkuje miesięcznie 3,5 m 3 ścieków, o może ławo wyliczyć, jakie są miesięczne koszy obsługi jednej osoby. Dla decydena poliycznego informacja a jes bardziej zrozumiała niż ujemne NPV, kóre osiąga warość (absrakcyjnych) kilkudziesięciu milionów, lub IRR, mające warość kilku procen. Dodakowo, wskaźniki finansowe zmieniają się w zależności od sposobu finansowania inwesycji, w szczególności od inensywności pomocy publicznej. Wskaźnik DGC może być odniesiony do ceny rynkowej jednak akie porównanie nie daje się inerpreować wpros, np. DGC poniżej ceny sosowanej przez przedsiębiorswo nie oznacza, że realizowany projek jes renowny. Takie swierdzenie nie jes uprawnione, ponieważ nie zosały uwzględnione koszy finansowe (rzeba by przeprowadzić analizę finansową, zbadać przepływy pieniężne i wyliczyć odpowiednie wskaźniki). Tak więc porównanie DGC z ceną rynkową (neo) daje nam jedynie wyobrażenie, jaką część koszów echnicznych pokrywają konsumenci. Jes o cenna własność, kóra może być argumenem w dyskusji o spełnieniu zasady zanieczyszczający płaci. Na wskaźnik DGC można parzeć na dwa sposoby. Po pierwsze z punku widzenia przedsiębiorswa, kóre chce osiągnąć pewien cel i rozważa wybór najlepszej opcji. Analiza koszu echnicznego pozwala uszeregować alernaywy od najańszej do najdroższej. W ym przypadku aspeky finansowe są drugorzędne, bo każdą opcję można sfinansować (w przybliżeniu) w en sam sposób. Po drugie możemy parzeć na inwesycje z perspekywy społecznej. W ym przypadku rakujemy społeczeńswo, jako inwesora, kóry może wesprzeć wybrane projeky. Jeżeli jes rozważana grupa projeków, charakeryzujących się jednorodnym efekem ekologicznym, o społeczeńswo powinno wspierać e inwesycje, kóre charakeryzują się najniższym wskaźnikiem DGC (przy czym wysokość wsparcia zależy od charakerysyki finansowej danego projeku). Dzięki emu dana suma pieniędzy, wyasygnowana ze środków publicznych, przyniesie największy, łączny efek ekologiczny. Czyli im niższy jes DGC ym lepiej. Konkluzją ego podrozdziału jes o, że w prakycznych zasosowaniach wskaźnik DGC ma ograniczone własności informacyjne, o ile nie jes odnoszony do alernaywnych rozwiązań danego problemu bądź na poziomie przedsiębiorswa bądź na poziomie ogólnospołecznym. Możliwe zasosowania Wskaźnik DGC może być wykorzysany na różnych eapach procesu przygoowania i selekcji projeków inwesycyjnych. Najważniejsze zasosowania o: (1) porównywanie alernaywnych rozwiązań dla danego problemu; (2) ograniczanie zakresu inwesycji; (3) selekcja projeków inwesycyjnych. Ad. 1. Analizę alernaywnych rozwiązań można przeprowadzić (sensownie) jedynie w fazie formułowania koncepcji. Pracownia projekowa, przygoowująca koncepcję inwesycji, powinna opisać możliwe wariany osiągnięcia celu, sawianego przez inwesora, i oszacować dla każdego z nich koszy inwesycyjne i operacyjne. Wyliczenie DGC pozwala na wybór najańszego rozwiązania. Porównywanie alernayw jes najwłaściwszym zasosowaniem wskaźnika DGA. Głównym problemem, jaki pojawia się w prakyce, jes o, że do NF rafiają inwesycje, kórych realizacja jes już w fazie projekowej bardzo zaawansowana. Sudia wykonalności koncenrują się wyłącznie na przedsawieniu wybranego rozwiązania, zupełnie pomijając dane doyczące alernayw. W najlepszym przypadku analizowane alernaywy są zwięźle opisywane z pominięciem danych ilościowych i koszowych. Tak więc rudno jes swierdzić, czy wybrana opcja, rzeczywiście charakeryzuje się najniższym DGC. Szczegółowy opis poszczególnych alernayw powinien być zamieszczony w sudium wykonalności. Jeżeli en opis obejmowałby podsawowe dane echniczne i koszowe, pracownicy NF mogliby sprawdzać, czy zosała wybrana najlepsza opcja. Jednak rzeba mieć świadomość, że dane
7 7 odnoszące się do alernayw mają charaker przybliżony i są wyjąkowo rudne do zweryfikowania. Poza ym jeżeli projekanci rzeczywiście wykonaliby analizę efekywności koszowej, o rudno byłoby przypuszczać, że popełniliby jakieś zasadnicze błędy (meoda jes w gruncie rzeczy bardzo prosa). Problem jes zupełnie inny. Analiza opcji ma sens jedynie wedy, kiedy jes wykonywana ex ane, zn. zanim władze samorządowe podjęły osaeczną decyzję o wyborze opcji (a co za ym idzie nie poniosły isonych koszów opracowania jednej z opcji). W syuacji, gdy decyzja zosała już podjęa, samorządy są bardzo silnie zdeerminowane i za wszelką cenę będą broniły wyselekcjonowanego rozwiązania. Tak więc rola NF nie powinna koncenrować się na analizie opcji (ze względu na asymeryczny dosęp do informacji) a raczej na promowaniu dobrej prakyki, jaką jes przeprowadzanie analizy efekywności koszowej przed podjęciem decyzji o wyborze opcji. Ad. 2. Wielu inwesorów przygoowuje kompleksowe inwesycje, kórych koszy (nawe po uzyskaniu wysokiego wsparcia z Funduszu ISPA) przekraczają możliwości płanicze mieszkańców i budżeu gminnego. Takie inwesycje grupują zwykle od paru do kilkunasu mniejszych projeków, kórych realizacja nie musi być uzależniona. Aby dososować zakres inwesycji do możliwości finansowych użykowników sysemu, należy wyliczyć DGC dla poszczególnych projeków cząskowych. A nasępnie odrzucić e, kóre charakeryzują się najwyższymi warościami ego wskaźnika. Analiza a jes ograniczona do projeków cząskowych charakeryzujących się jednorodnym efekem (np. ilość zebranych ścieków albo ilość dosarczonej wody). Innym problemem jes o, że odrzucenie niekórych projeków oznacza, że normy zosaną spełnione ylko na wybranym obszarze. Odrzucone projeky nie powinny być całkowicie zaniechane a jedynie odłożone na później, kiedy społeczeńswo sanie się bardziej zamożne a inwesor odzyska zdolność kredyową. Ad. 3. Fundusze ekologiczne soją przed rudnym zadaniem selekcjonowania projeków. Wskaźnik DGC pozwala na ułożenie lisy rankingowej dla grup projeków o jednorodnym efekcie ekologicznym. Fundusze powinny szeregować projeky wg DGC i wybierać projeky, począwszy od ego, kóry charakeryzuje się najniższym wskaźnikiem. Taka procedura gwaranuje, że kosz uzyskania efeku ekologicznego, jaki poniesie społeczeńswo, będzie najniższy. Głównym problemem jes określenie miary efeku ekologicznego. Wpływ na środowisko m 3 ścieków zrzuconych do jeziora, kóre nie ma odpływu, jes zupełnie inny niż w przypadku, gdy odbiornikiem jes duża rzeka. W prakyce ylko w nielicznych obszarach ochrony środowiska selekcja projeków może być opara wyłącznie na wskaźniku efekywności koszowej. Jes o możliwe w przypadku ochrony klimau (efek cieplarniany), ponieważ nie ma znaczenia miejsce emisji a jedynie ilość gazów cieplarnianych, kóra dosaje się do amosfery. Dane porzebne do analizy Wyliczenie wskaźnika DGC wymaga zebrania danych o: (1) koszach inwesycyjnych, koszach eksploaacyjnych, (3) efekcie ekologicznym. Ponado analiyk musi przyjąć założenia, doyczące: (4) sopy procenowej i rodzaju cen, kóre odzwierciedlają koszy inwesycji (sałe lub bieżące), (5) horyzonu czasowego analizy. Ad. 1. Z oczywisych powodów dane o koszach inwesycyjnych zdobyć jes najławiej. Kwoa inwesycji powinna być rozbia na nakłady inwesycyjne ponoszone w kolejnych laach. Dodakowo, kwoa powinna być rozbia wg okresu życia poszczególnych składników inwesycji. Wynika o z ego, że składniki, kóre zużyją się szybciej muszą zosać odworzone. Najczęściej sosowanym podziałem jes rozróżnienie pomiędzy nakładami poniesionymi na budynki i rurociągi (długi czas życia od 30 do 50 la) a nakładami na wyposażenie i insalacje (króki czas życia od 10 do 15 la). Waro uaj zaznaczyć, że rzeczywise koszy inwesycyjne mogą być większe niż sumy wysępujące w opisie projeku inwesycyjnego. Przy czym nie chodzi u o zaniżanie koszów przez inwesora (raczej moglibyśmy spodziewać się zawyżania koszów) a o o, że w analizie efekywności koszowej należy wziąć pod uwagę wszyskie koszy, kóre rzeba ponieść, żeby osiągnąć dany efek ekologiczny. Na przykład w Sosnowcu jes przygoowana budowa kolekora, kóry pozwoli na przerzucenie ścieków z rzech, sarych, oczyszczalni do nowoczesnego obieku, spełniającego normy UE. We wniosku koszy inwesycyjne odnosiły się jedynie do budowy kolekora. Naomias osiągnięcie efeku
8 8 ekologicznego będzie wymagało zamknięcia sarych oczyszczalni, co podnosi łączne koszy inwesycyjne. Ad. 2. Kaegoria koszów eksploaacyjnych jes rudniejsza do opracowania. Po pierwsze dlaego, że informacje na en ema najczęściej są zdawkowe, niepełne i mało dokładne. Po drugie koszy eksploaacyjne powinny być rozparywane w węższych kaegoriach: koszy sałe, koszy zmienne. Do koszów sałych należy zaliczyć akie pozycje, kóre nie są bezpośrednio związane z poziomem produkcji. 1 Zwykle zalicza się do nich koszy: zarudnienia, remonów i maeriałów. Naomias koszy zmienne są powiązane z wielkością produkcji. W przypadku gospodarki ściekowej można wyodrębnić akie pozycje jak: energia, środki chemiczne, opłay ekologiczne, gospodarka osadowa. W analizie parzymy na zmiany w koszach eksploaacyjnych, spowodowane realizacją inwesycji. Tak więc należy wziąć pod uwagę również spadek koszów eksploaacyjnych, kóry przecież może być spowodowany najróżniejszymi czynnikami. Trudno objąć en problem spójną klasyfikacją. Konynuując przykład Sosnowca, jako oszczędności można porakować wyeliminowanie koszów eksploaacyjnych sarych oczyszczalni (bo zosaną zamknięe). Dodakowo, ścieki będą lepiej oczyszczane, ak więc spadną opłay i kary ekologiczne. Ad. 3. Oszacowanie efeku ekologicznego i jego rozkładu w czasie jes kluczowym elemenem analizy. Jeżeli efek ekologiczny jes reprezenowany przez produk, kóry jes przedmioem wymiany handlowej, o rzeba posiadać informacje o popycie na daną usługę. Na przykład ocena efekywności koszowej rozbudowy sysemu kanalizacyjnego wymaga posiadania informacji o ilości ścieków, kóra zosanie odebrana w poszczególnych laach. Przy czym w analizie uwzględnia się jedynie e ścieki, kóre pobiera się odpłanie od klienów a nie całkowią ilość ścieków dopływających do oczyszczalni. Oszacowanie popyu na usługi nie jes zadaniem ławym, szczególnie w Polsce, ponieważ w okresie ransformacji zmieniają się zarówno wzory zachowań konsumpcyjnych jak i uwarunkowania o charakerze srukuralnym. Dodakową rudnością jes o, że sudia wykonalności częso są opare na założeniach echnicznych a nie ekonomicznych. Oszacowanie popyu nie może być opare ani na danych o przepusowości sysemu ani na sandardach inżynieryjnych sosowanych do projekowania insalacji. Popy na usługi musi być wynikiem rzeelnie przeprowadzonej analizy rynku. Ad. 4. Analiza efekywności koszowej może być przeprowadzona w cenach sałych lub zmiennych. Ze względu na długi horyzon analizy, ypowy dla inwesycji infrasrukuralnych, rudne jes oszacowanie wskaźnika inflacji. Dlaego wskazane jes sosowanie cen sałych. Przy czym ceny realne poszczególnych czynników produkcji mogą zmieniać się w miarę upływu czasu. Na przykład można spodziewać się wzrosu płac i spadku cen energii elekrycznej. Jeżeli prognozowane zmiany są znaczące, należy odpowiednio skorygować poszczególne kaegorie koszów eksploaacyjnych. Jeżeli analiza jes przeprowadzana z punku widzenia przedsiębiorswa, o sopa procenowa (w przypadku analizy prowadzonej w cenach sałych jes o sopa realna) powinna odzwierciedlać alernaywny kosz kapiału dla danego podmiou. Jeżeli analiza jes przeprowadzana z punku widzenia społeczeńswa, o realna sopa procenowa powinna odzwierciedlać długookresowe, społeczne preferencje dla warości pieniądza w czasie. Tak więc nie jes o realna sopa procenowa, kóra obecnie obowiązuje w Polsce, rzędu kilkunasu procen. W przypadku większości analiz przeprowadzanych na porzeby Funduszu ISPA przyjmuje się 5 procen. Wielkość a jes zbliżona do 6-cio procenowej sopy dyskonowej wyznaczonej przez Miniserswo Finansów na porzeby analiz inwesycji, dofinansowywanych przez Fundusz Termomodernizacyjny. Ad. 5. Horyzon czasowy, przyjęy do analizy, powinien odpowiadać czasowi życia najbardziej rwałych składników inwesycji. W przypadku inwesycji infrasrukuralnych nie powinien być krószy niż 25 la. Przy czym zbynie wydłużanie okresu analizy nie ma isonego wpływu na wynik, ponieważ zdyskonowana warość koszów i korzyści, kóre pojawiają się po kilkudziesięciu laach, jes relaywnie mało znacząca. 1 Nie oznacza o, że nie zmieniają się w ogóle. Jeżeli po paru laach zosanie oddany do użyku nowy obiek, o zarudnienie może wzrosnąć.
9 9 Podsumowanie Dynamiczny kosz jednoskowy (DGC) jes jedną z meod oceny efekywności ekonomicznej, kóra może być z powodzeniem wykorzysana do analizy inwesycji ekologicznych. DGC jes wskaźnikiem, kóry można ławo wyliczyć, posługując się danymi, kóre są objęe wnioskami o dofinansowanie sosowanymi w Narodowym Funduszu. DGC jes wyrażony w en sam sposób jak cena za usługę i dzięki emu może być inuicyjnie zrozumiały również dla osób, kóre nie znają się na analizie ekonomicznej i finansowej. DGC ma wiele zasosowań. Do najważniejszych należą: wybór opcji, odchudzanie programu inwesycyjnego, selekcja projeków inwesycyjnych. Jeżeli DGC byłby liczony w ramach sandardowych procedur oceny wniosków, wówczas w krókim czasie można by określić jakie są przecięne warości ego wskaźnika dla inwesycji dofinansowywanych przez NFOŚiGW. Warości e mogłyby być sać się jednym z kryeriów oceny projeków. Bibliografia BaslerParners (1999), Financial Assisance Program wih Poland. Appraisal of Six AIJ/JI Projec Proposals in he Kaowice Region, Zollikon. CES i Inegraion (2001), Planowanie i finansowanie inwesycji wodociągowo-kanalizacyjnych, seminarium szkoleniowe, Warszawa. KfW (1993), Wprowadzenie do inerpreacji i kalkulacji dynamicznych koszów własnych dla projeków usuwania ścieków, Frankfur.
System zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme)
PROGRAM PRIORYTETOWY Tyuł programu: Sysem zielonych inwesycji (GIS Green Invesmen Scheme) Część 6) SOWA Energooszczędne oświelenie uliczne. 1. Cel programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji dwulenku węgla
Bardziej szczegółowoAnaliza metod oceny efektywności inwestycji rzeczowych**
Ekonomia Menedżerska 2009, nr 6, s. 119 128 Marek Łukasz Michalski* Analiza meod oceny efekywności inwesycji rzeczowych** 1. Wsęp Podsawowymi celami przedsiębiorswa w długim okresie jes rozwój i osiąganie
Bardziej szczegółowoEFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH. dr inż. Robert Stachniewicz
EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH dr inż. Rober Sachniewicz METODY OCENY EFEKTYWNOŚCI PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Jednymi z licznych celów i zadań przedsiębiorswa są: - wzros warości przedsiębiorswa
Bardziej szczegółowoRACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE
RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE PYTANIA KONTROLNE Czym charakeryzują się wskaźniki saycznej meody oceny projeku inwesycyjnego Dla kórego wskaźnika wyliczamy średnią księgową
Bardziej szczegółowoManagement Systems in Production Engineering No 4(20), 2015
EKONOMICZNE ASPEKTY PRZYGOTOWANIA PRODUKCJI NOWEGO WYROBU Janusz WÓJCIK Fabryka Druu Gliwice Sp. z o.o. Jolana BIJAŃSKA, Krzyszof WODARSKI Poliechnika Śląska Sreszczenie: Realizacja prac z zakresu przygoowania
Bardziej szczegółowoAnaliza opłacalności inwestycji logistycznej Wyszczególnienie
inwesycji logisycznej Wyszczególnienie Laa Dane w ys. zł 2 3 4 5 6 7 8 Przedsięwzięcie I Program rozwoju łańcucha (kanału) dysrybucji przewiduje realizację inwesycji cenrum dysrybucyjnego. Do oceny przyjęo
Bardziej szczegółowoINWESTYCJE. Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak
INWESTYCJE Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Inwesycje Inwesycje w kapiał rwały: wydaki przedsiębiorsw na dobra używane podczas procesu produkcji innych dóbr Inwesycje
Bardziej szczegółowoAnaliza i Zarządzanie Portfelem cz. 6 R = Ocena wyników zarządzania portfelem. Pomiar wyników zarządzania portfelem. Dr Katarzyna Kuziak
Ocena wyników zarządzania porelem Analiza i Zarządzanie Porelem cz. 6 Dr Kaarzyna Kuziak Eapy oceny wyników zarządzania porelem: - (porolio perormance measuremen) - Przypisanie wyników zarządzania porelem
Bardziej szczegółowoSystem zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme)
PROGRAM PRIORYTETOWY Tyuł programu: Sysem zielonych inwesycji (GIS Green Invesmen Scheme) Część 6) SOWA Energooszczędne oświelenie uliczne. 1. Cel programu Ograniczenie emisji dwulenku węgla poprzez dofinansowanie
Bardziej szczegółowoInwestycje. Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak
Inwesycje Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak CIASTECZOWY ZAWRÓT GŁOWY o akcja mająca miejsce w najbliższą środę (30 lisopada) na naszym Wydziale. Wydarzenie o związane jes z rwającym od
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 MAŁGORZATA WASILEWSKA PORÓWNANIE METODY NPV, DRZEW DECYZYJNYCH I METODY OPCJI REALNYCH W WYCENIE PROJEKTÓW
Bardziej szczegółowoPROGRAM PRIORTYTETOWY. Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji Część 1)
Tyuł Programu: PROGRAM PRIORTYTETOWY Program dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obieków wysokosprawnej kogeneracji Część 1) 1. Cel Programu Dofinansowanie duŝych inwesycji wpisujących
Bardziej szczegółowoPostęp techniczny. Model lidera-naśladowcy. Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak
Posęp echniczny. Model lidera-naśladowcy Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Założenia Rozparujemy dwa kraje; kraj 1 jes bardziej zaawansowany echnologicznie (lider); kraj 2 jes mniej zaawansowany i nie worzy
Bardziej szczegółowoWykład 3 POLITYKA PIENIĘŻNA POLITYKA FISKALNA
Makroekonomia II Wykład 3 POLITKA PIENIĘŻNA POLITKA FISKALNA PLAN POLITKA PIENIĘŻNA. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza.2 Insrumeny poliyki pieniężnej 2. Popy na pieniądz 3. Prowadzenie
Bardziej szczegółowoZałożenia metodyczne optymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewostanów Prof. dr hab. Stanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek
Założenia meodyczne opymalizacji ekonomicznego wieku rębności drzewosanów Prof. dr hab. Sanisław Zając Dr inż. Emilia Wysocka-Fijorek Plan 1. Wsęp 2. Podsawy eoreyczne opymalizacji ekonomicznego wieku
Bardziej szczegółowoKURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE. Strona 1
KURS EKONOMETRIA Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonomerycznego ZADANIE DOMOWE www.erapez.pl Srona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowiedź (ylko jedna jes prawdziwa). Pyanie 1 Kóre z poniższych
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) i E E E i r r = = = = = θ θ ρ ν φ ε ρ α * 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa
Bardziej szczegółowoWNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE
Wnioskowanie saysyczne w ekonomerycznej analizie procesu produkcyjnego / WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE W EKONOMETRYCZNEJ ANAIZIE PROCESU PRODUKCYJNEGO Maeriał pomocniczy: proszę przejrzeć srony www.cyf-kr.edu.pl/~eomazur/zadl4.hml
Bardziej szczegółowoKombinowanie prognoz. - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz. - podstawowe metody kombinowania prognoz
Noaki do wykładu 005 Kombinowanie prognoz - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz - podsawowe meody kombinowania prognoz - przykłady kombinowania prognoz gospodarki polskiej - zalecenia
Bardziej szczegółowoMatematyka finansowa 20.03.2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XXXVIII Egzamin dla Aktuariuszy z 20 marca 2006 r.
Komisja Egzaminacyjna dla Akuariuszy XXXVIII Egzamin dla Akuariuszy z 20 marca 2006 r. Część I Maemayka finansowa WERSJA TESTU A Imię i nazwisko osoby egzaminowanej:... Czas egzaminu: 100 minu 1 1. Ile
Bardziej szczegółowoEwa Dziawgo Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Analiza wrażliwości modelu wyceny opcji złożonych
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 7 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu
Bardziej szczegółowoMetody rachunku kosztów Metoda rachunku kosztu działań Podstawowe pojęcia metody ABC Kalkulacja obiektów kosztowych metodą ABC Zasobowy rachunek
Meody rachunku koszów Meoda rachunku koszu Podsawowe pojęcia meody ABC Kalkulacja obieków koszowych meodą ABC Zasobowy rachunek koszów Kalkulacja koszów meodą ABC podsawową informacja dla rachunkowości
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE MIAR OCENY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ DO PLANOWANIA ORAZ OCENY DZIAŁAŃ DYWESTYCYJNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH *
JAROSŁAW MIKOŁAJCZYK Uniwersye Rolniczy Kraków ZASTOSOWANIE MIAR OCENY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ DO PLANOWANIA ORAZ OCENY DZIAŁAŃ DYWESTYCYJNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH * Wsęp W klasycznym ujęciu meody
Bardziej szczegółowo2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego. = f(x, t) dla x R, t > 0, (2.1)
Wykład 2 Sruna nieograniczona 2.1 Zagadnienie Cauchy ego dla równania jednorodnego Równanie gań sruny jednowymiarowej zapisać można w posaci 1 2 u c 2 2 u = f(x, ) dla x R, >, (2.1) 2 x2 gdzie u(x, ) oznacza
Bardziej szczegółowoPROPOZYCJA NOWEJ METODY OKREŚLANIA ZUŻYCIA TECHNICZNEGO BUDYNKÓW
Udosępnione na prawach rękopisu, 8.04.014r. Publikacja: Knyziak P., "Propozycja nowej meody określania zuzycia echnicznego budynków" (Proposal Of New Mehod For Calculaing he echnical Deerioraion Of Buildings),
Bardziej szczegółowoKOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD **
Górnicwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszy 2 2007 Kazimierz Czopek* KOSZTOWA OCENA OPŁACALNOŚCI EKSPLOATACJI WĘGLA BRUNATNEGO ZE ZŁOŻA LEGNICA ZACHÓD ** 1. Wprowadzenie Uwzględniając ylko prosy bilans energii
Bardziej szczegółowoStała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego
252 Dr Wojciech Kozioł Kaedra Rachunkowości Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego WSTĘP Prowadzone do ej pory badania naukowe wskazują, że poencjał kapiału
Bardziej szczegółowoFinanse. cov. * i. 1. Premia za ryzyko. 2. Wskaźnik Treynora. 3. Wskaźnik Jensena
Finanse 1. Premia za ryzyko PR r m r f. Wskaźnik Treynora T r r f 3. Wskaźnik Jensena r [ rf ( rm rf ] 4. Porfel o minimalnej wariancji (ile procen danej spółki powinno znaleźć się w porfelu w a w cov,
Bardziej szczegółowodr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW
Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Sposoby usalania płac w gospodarce Jednym z głównych powodów, dla kórych na rynku pracy obserwujemy poziom bezrobocia wyższy
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU ODPOWIEDZIALNOŚCI
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 668 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 41 2011 BARTŁOMIEJ NITA Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU
Bardziej szczegółowoESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI
METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XIII/3, 202, sr. 253 26 ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI Adam Waszkowski Kaedra Ekonomiki Rolnicwa i Międzynarodowych Sosunków
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH
SaSof Polska, el. 12 428 43 00, 601 41 41 51, info@sasof.pl, www.sasof.pl WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Joanna Maych, Krajowy Depozy Papierów
Bardziej szczegółowoDYNAMIKA KONSTRUKCJI
10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 1 10. 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10.1. Wprowadzenie Ogólne równanie dynamiki zapisujemy w posaci: M d C d Kd =P (10.1) Zapis powyższy oznacza, że równanie musi być spełnione w każdej
Bardziej szczegółowoMETODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1
EKONOMETRIA ECONOMETRICS ISSN 1507-3866 Anna Król e-mail: anna.krol@ue.wroc.pl METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1 Sreszczenie: Jedną z ważnych form inwesycji w zasoby
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE
DYNAMICZNE MODEE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Joanna Małgorzaa andmesser Szkoła Główna
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Podstawy Automatyki
Poliechnika Gdańska Wydział Elekroechniki i Auomayki Kaedra Inżynierii Sysemów Serowania Podsawy Auomayki Repeyorium z Podsaw auomayki Zadania do ćwiczeń ermin T15 Opracowanie: Kazimierz Duzinkiewicz,
Bardziej szczegółowoPolitechnika Częstochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki. Sprawozdanie #2 z przedmiotu: Prognozowanie w systemach multimedialnych
Poliechnika Częsochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informayki Sprawozdanie #2 z przedmiou: Prognozowanie w sysemach mulimedialnych Andrzej Siwczyński Andrzej Rezler Informayka Rok V, Grupa IO II
Bardziej szczegółowoSYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE
SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE Janusz Sowiński, Rober Tomaszewski, Arur Wacharczyk Insyu Elekroenergeyki Poliechnika Częsochowska Aky prawne
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II. Plan
Makroekonomia II Wykład 5 INWESTYCJE Wyk. 5 Plan Inwesycje 1. Wsęp 2. Inwesycje w modelu akceleraora 2.1 Prosy model akceleraora 2.2 Niedosaki prosego modelu akceleraora 3. Neoklasyczna eoria inwesycji
Bardziej szczegółowoKluczowe wnioski ze Światowego Badania Bezpieczeństwa Informacji 2012. 4 grudnia 2012
Kluczowe wnioski ze Świaowego Badania Bezpieczeńswa Informacji 2012 4 grudnia 2012 Erns & Young 2012 Świaowe Badanie Bezpieczeńswa Informacji Świaowe Badanie Bezpieczeńswa Informacji Erns & Young 2012
Bardziej szczegółowoBadanie funktorów logicznych TTL - ćwiczenie 1
adanie funkorów logicznych TTL - ćwiczenie 1 1. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z podsawowymi srukurami funkorów logicznych realizowanych w echnice TTL (Transisor Transisor Logic), ich podsawowymi paramerami
Bardziej szczegółowoWITAMY W DOLINIE ŚMIERCI
WITAMY W DOLINIE ŚMIERCI Alernaywny mechanizm wsparcia finansowania wysoko zaawansowanych echnologii. Nowy model finansowania innowacji Park Naukowo-Technologiczny przy Narodowym Cenrum Badań Jądrowych
Bardziej szczegółowoRównania różniczkowe. Lista nr 2. Literatura: N.M. Matwiejew, Metody całkowania równań różniczkowych zwyczajnych.
Równania różniczkowe. Lisa nr 2. Lieraura: N.M. Mawiejew, Meody całkowania równań różniczkowych zwyczajnych. W. Krysicki, L. Włodarski, Analiza Maemayczna w Zadaniach, część II 1. Znaleźć ogólną posać
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak E i E E i r r 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa Oczekiwania Reguła poliyki monearnej
Bardziej szczegółowoAnaliza rynku projekt
Analiza rynku projek A. Układ projeku 1. Srona yułowa Tema Auor 2. Spis reści 3. Treść projeku 1 B. Treść projeku 1. Wsęp Po co? Na co? Dlaczego? Dlaczego robię badania? Jakimi meodami? Dla Kogo o jes
Bardziej szczegółowoMatematyka ubezpieczeń życiowych 25.01.2003 r.
Maemayka ubezpieczeń życiowych 25.01.2003 r. 1.. Dany jes wiek całkowiy x. Nasępujące prawdopodobieńswa przeżycia: g= 2p x + 1/3, h= 2p x + 1/ 2, j= 2p x + 3/4 obliczono sosując inerpolację zakładającą,
Bardziej szczegółowoZarządzanie ryzykiem. Lista 3
Zaządzanie yzykiem Lisa 3 1. Oszacowano nasępujący ozkład pawdopodobieńswa dla sóp zwou z akcji A i B (Tabela 1). W chwili obecnej Akcja A ma waość ynkową 70, a akcja B 50 zł. Ile wynosi pięciopocenowa
Bardziej szczegółowo1.1. Bezpośrednie transformowanie napięć przemiennych
Rozdział Wprowadzenie.. Bezpośrednie ransformowanie napięć przemiennych Bezpośrednie ransformowanie napięć przemiennych jes formą zmiany paramerów wielkości fizycznych charakeryzujących energię elekryczną
Bardziej szczegółowo4.2. Obliczanie przewodów grzejnych metodą dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego
4.. Obliczanie przewodów grzejnych meodą dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego Meodą częściej sosowaną w prakyce projekowej niż poprzednia, jes meoda dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego. W
Bardziej szczegółowoDOKUMENT ROBOCZY KOMISJI
RADA UNII ROPEJSKIEJ Bruksela, 23 maja 2007 r. (25.05) (OR. en) Międzyinsyucjonalny numer referencyjny: 2006/0039 (CNS) 9851/07 ADD 2 FIN 239 RESPR 5 CADREFIN 32 ADDENDUM 2 DO NOTY DO PUNKTU I/A Od: Sekrearia
Bardziej szczegółowoTemat: Weryfikacja nienaruszalności bezpieczeństwa SIL struktury sprzętowej realizującej funkcje bezpieczeństwa
1 Lab3: Bezpieczeńswo funkcjonalne i ochrona informacji Tema: Weryfikacja nienaruszalności bezpieczeńswa SIL srukury sprzęowej realizującej funkcje bezpieczeńswa Kryeria probabilisyczne bezpieczeńswa funkcjonalnego
Bardziej szczegółowoBUDYNEK OŚRODKA SZKOLENIA W WARSZAWIE KW PSP w WARSZAWIE i JEDNOSTKI RATOWNICZO-GAŚNICZEJ NR 8 KM PSP w WASZAWIE ul. Majdańskia 38/40, 04-110 Warszawa
DOKUMENTACJA OKREŚLAJĄCA SCENARIUSZ ODNIESIENIA (baseline) oraz OSZACOWANIE EMISJI I REDUKCJI, OGRANICZENIA LUB UNIKNIĘCIA EMISJI BUDYNEK OŚRODKA SZKOLENIA W WARSZAWIE KW PSP w WARSZAWIE i JEDNOSTKI RATOWNICZO-GAŚNICZEJ
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) E i E E i r r ν φ θ θ ρ ε ρ α 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa Oczekiwania
Bardziej szczegółowoZerowe stopy procentowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR
Zerowe sopy procenowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR 111 seminarium BRE-CASE Warszaw awa, 25 lisopada 21 Plan Wprowadzenie Hipoezy I, II, III i IV Próba (zgrubnej)
Bardziej szczegółowoZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU. Henryk J. Wnorowski, Dorota Perło
0-0-0 ZAŁOŻENIA NEOKLASYCZNEJ TEORII WZROSTU EKOLOGICZNIE UWARUNKOWANEGO W MODELOWANIU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU REGIONU Henryk J. Wnorowski, Doroa Perło Plan wysąpienia Cel referau. Kluczowe założenia neoklasycznej
Bardziej szczegółowoRóżnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności)
Różnica bilansowa dla Operaorów Sysemów Dysrybucyjnych na laa 2016-2020 (kórzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Deparamen Rynków Energii Elekrycznej i Ciepła Warszawa 201 Spis
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE DYSKONTOWYCH WSKAŹNIKÓW OCENY OPŁACALNOŚCI EKONOMICZNEJ INWESTYCJI NA WYBRANYM PRZYKŁADZIE
POZA UIVE RSITY OF TE CHOLOGY ACADE MIC JOURALS o 86 Elecrical Engineering 2016 Jusyna MICHALAK* PORÓWAIE DYSKOTOWYCH WSKAŹIKÓW OCEY OPŁACALOŚCI EKOOMICZEJ IWESTYCJI A WYBRAYM PRZYKŁADZIE W arykule przedsawiono
Bardziej szczegółowoObszary zainteresowań (ang. area of interest - AOI) jako metoda analizy wyników badania eye tracking
Inerfejs użykownika - Kansei w prakyce 2009 107 Obszary zaineresowań (ang. area of ineres - AOI) jako meoda analizy wyników badania eye racking Pior Jardanowski, Agencja e-biznes Symeria Ul. Wyspiańskiego
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 43 U R I (1)
ĆWCZENE N 43 POMY OPO METODĄ TECHNCZNĄ Cel ćwiczenia: wyznaczenie warości oporu oporników poprzez pomiary naężania prądu płynącego przez opornik oraz napięcia na oporniku Wsęp W celu wyznaczenia warości
Bardziej szczegółowoMAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak
MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak 2 Plan wykładu Zakłócenia w modelu DAD/DAS: Wzros produkcji poencjalnej; Zakłócenie podażowe o sile
Bardziej szczegółowoCałka nieoznaczona Andrzej Musielak Str 1. Całka nieoznaczona
Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Sr Całka nieoznaczona Całkowanie o operacja odwrona do liczenia pochodnych, zn.: f()d = F () F () = f() Z definicji oraz z abeli pochodnych funkcji elemenarnych od razu
Bardziej szczegółowoE k o n o m e t r i a S t r o n a 1. Nieliniowy model ekonometryczny
E k o n o m e r i a S r o n a Nieliniowy model ekonomeryczny Jednorównaniowy model ekonomeryczny ma posać = f( X, X,, X k, ε ) gdzie: zmienna objaśniana, X, X,, X k zmienne objaśniające, ε - składnik losowy,
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ
Ryszard Barczyk ROZDZIAŁ 10 WPŁYW DYSKRECJONALNYCH INSTRUMENTÓW POLITYKI FISKALNEJ NA ZMIANY AKTYWNOŚCI GOSPODARCZEJ 1. Wsęp Organy pańswa realizując cele poliyki sabilizacji koniunkury gospodarczej sosują
Bardziej szczegółowoMarża zakupu bid (pkb) Marża sprzedaży ask (pkb)
Swap (IRS) i FRA Przykład. Sandardowy swap procenowy Dealer proponuje nasępujące sałe sopy dla sandardowej "plain vanilla" procenowej ransakcji swap. ermin wygaśnięcia Sopa dla obligacji skarbowych Marża
Bardziej szczegółowoANALIZA, PROGNOZOWANIE I SYMULACJA / Ćwiczenia 1
ANALIZA, PROGNOZOWANIE I SYMULACJA / Ćwiczenia 1 mgr inż. Żanea Pruska Maeriał opracowany na podsawie lieraury przedmiou. Zadanie 1 Firma Alfa jes jednym z głównych dosawców firmy Bea. Ilość produku X,
Bardziej szczegółowoSZACOWANIE MODELU RYNKOWEGO CYKLU ŻYCIA PRODUKTU
B A D A N I A O P E R A C J N E I D E C Z J E Nr 2 2006 Bogusław GUZIK* SZACOWANIE MODELU RNKOWEGO CKLU ŻCIA PRODUKTU Przedsawiono zasadnicze podejścia do saysycznego szacowania modelu rynkowego cyklu
Bardziej szczegółowoKrzysztof Piontek MODELOWANIE ZMIENNOŚCI STÓP PROCENTOWYCH NA PRZYKŁADZIE STOPY WIBOR
Inwesycje finansowe i ubezpieczenia endencje świaowe a rynek polski Krzyszof Pionek Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu MODELOWANIE ZMIENNOŚCI STÓP PROCENTOWYCH NA PRZYKŁADZIE STOPY WIBOR Wsęp Konieczność
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO
ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO Sreszczenie Michał Barnicki Poliechnika Śląska, Wydział Oranizacji i Zarządzania Monika Odlanicka-Poczobu Poliechnika Śląska, Wydział
Bardziej szczegółowoWYCENA KONTRAKTÓW FUTURES, FORWARD I SWAP
Krzyszof Jajuga Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYCENA KONRAKÓW FUURES, FORWARD I SWAP DWA RODZAJE SYMERYCZNYCH INSRUMENÓW POCHODNYCH Symeryczne insrumeny
Bardziej szczegółowospecyfikacji i estymacji modelu regresji progowej (ang. threshold regression).
4. Modele regresji progowej W badaniach empirycznych coraz większym zaineresowaniem cieszą się akie modele szeregów czasowych, kóre pozwalają na objaśnianie nieliniowych zależności między poszczególnymi
Bardziej szczegółowoPROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH
STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 15 Barbara Baóg Iwona Foryś PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH Wsęp Koszy dosarczenia wody
Bardziej szczegółowoParytet stóp procentowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUSD
Parye sóp procenowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUD Marcin Gajewski Uniwersye Łódzki 4.12.2008 Parye sóp procenowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUD Niezabazpieczony UIP)
Bardziej szczegółowoC d u. Po podstawieniu prądu z pierwszego równania do równania drugiego i uporządkowaniu składników lewej strony uzyskuje się:
Zadanie. Obliczyć przebieg napięcia na pojemności C w sanie przejściowym przebiegającym przy nasępującej sekwencji działania łączników: ) łączniki Si S są oware dla < 0, ) łącznik S zamyka się w chwili
Bardziej szczegółowoTransakcje insiderów a ceny akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.
Agaa Srzelczyk Transakcje insiderów a ceny akcji spółek noowanych na Giełdzie Papierów Warościowych w Warszawie S.A. Wsęp Inwesorzy oczekują od każdej noowanej na Giełdzie Papierów Warościowych spółki
Bardziej szczegółowoPobieranie próby. Rozkład χ 2
Graficzne przedsawianie próby Hisogram Esymaory przykład Próby z rozkładów cząskowych Próby ze skończonej populacji Próby z rozkładu normalnego Rozkład χ Pobieranie próby. Rozkład χ Posać i własności Znaczenie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 5 czerwca 2017 r. Poz. 13 UCHWAŁA NR 29/2017 ZARZĄDU NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO. z dnia 2 czerwca 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO Warszawa, dnia 5 czerwca 2017 r. Poz. 13 UCHWAŁA NR 29/2017 ZARZĄDU NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO z dnia 2 czerwca 2017 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wprowadzenia
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE EFEKTU DŹWIGNI W FINANSOWYCH SZEREGACH CZASOWYCH
Krzyszof Pionek Kaedra Inwesycji Finansowych i Ubezpieczeń Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Wsęp MODELOWANIE EFEKTU DŹWIGNI W FINANSOWYCH SZEREGACH CZASOWYCH Nowoczesne echniki zarządzania ryzykiem rynkowym
Bardziej szczegółowoOcena płynności wybranymi metodami szacowania osadu 1
Bogdan Ludwiczak Wprowadzenie Ocena płynności wybranymi meodami szacowania osadu W ubiegłym roku zaszły znaczące zmiany doyczące pomiaru i zarządzania ryzykiem bankowym. Są one konsekwencją nowowprowadzonych
Bardziej szczegółowoWarunki tworzenia wartości dodanej w przedsiębiorstwie
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 786 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 64/1 (2013) s. 287 294 Warunki worzenia warości dodanej w przedsiębiorswie Arkadiusz Wawiernia * Sreszczenie:
Bardziej szczegółowoWpływ rentowności skarbowych papierów dłużnych na finanse przedsiębiorstw i poziom bezrobocia
Wpływ renowności skarbowych papierów dłużnych na inanse przedsiębiorsw i poziom bezrocia Leszek S. Zaremba Sreszczenie W pracy ej wykażemy prawidłowość, kóra mówi, że im wyższa jes renowność bezryzykownych
Bardziej szczegółowoMatematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( )
Zadanie. Zmienna losowa: X = Y +... + Y N ma złożony rozkład Poissona. W abeli poniżej podano rozkład prawdopodobieńswa składnika sumy Y. W ejże abeli podano akże obliczone dla k = 0... 4 prawdopodobieńswa
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE DRZEW KLASYFIKACYJNYCH DO BADANIA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO
120 Krzyszof STOWARZYSZENIE Gajowniczek, Tomasz Ząbkowski, EKONOMISTÓW Michał Goskowski ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe om XVI zeszy 6 Krzyszof Gajowniczek, Tomasz Ząbkowski, Michał Goskowski
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE
DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 2007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika
Bardziej szczegółowoPROGNOZOWANIE I SYMULACJE. mgr Żaneta Pruska. Ćwiczenia 2 Zadanie 1
PROGNOZOWANIE I SYMULACJE mgr Żanea Pruska Ćwiczenia 2 Zadanie 1 Firma Alfa jes jednym z głównych dosawców firmy Bea. Ilość produku X, wyrażona w ysiącach wyprodukowanych i dosarczonych szuk firmie Bea,
Bardziej szczegółowoMetody niedyskontowe. Metody dyskontowe
Metody oceny projektów inwestycyjnych TEORIA DECYZJE DŁUGOOKRESOWE Budżetowanie kapitałów to proces, który ma za zadanie określenie potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstwa. Jest to proces identyfikacji
Bardziej szczegółowoPROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM
PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM prof. dr hab. Paweł Dimann 1 Znaczenie prognoz w zarządzaniu firmą Zarządzanie firmą jes nieusannym procesem podejmowania decyzji, kóry może być zdefiniowany
Bardziej szczegółowoMetody prognozowania: Szeregi czasowe. Dr inż. Sebastian Skoczypiec. ver Co to jest szereg czasowy?
Meody prognozowania: Szeregi czasowe Dr inż. Sebasian Skoczypiec ver. 11.20.2009 Co o jes szereg czasowy? Szereg czasowy: uporządkowany zbiór warości badanej cechy lub warości określonego zjawiska, zaobserwowanych
Bardziej szczegółowoO pewnym algorytmie rozwiązującym problem optymalnej alokacji zasobów. Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE
O pewnym algorymie rozwiązującym problem opymalnej alokacji zasobów Cezary S. Zaremba*, Leszek S. Zaremba ** WPROWADZENIE W kierowaniu firmą Zarząd częso saje wobec problemu rozdysponowania (alokacji)
Bardziej szczegółowodr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Insyu Technik Innowacyjnych EMAG Wykorzysanie opycznej meody pomiaru sężenia pyłu do wspomagania oceny paramerów wpływających na możliwość zaisnienia wybuchu osiadłego pyłu węglowego
Bardziej szczegółowoPOWIĄZANIA POMIĘDZY KRÓTKOOKRESOWYMI I DŁUGOOKRESOWYMI STOPAMI PROCENTOWYMI W POLSCE
Anea Kłodzińska, Poliechnika Koszalińska, Zakład Ekonomerii POWIĄZANIA POMIĘDZY KRÓTKOOKRESOWYMI I DŁUGOOKRESOWYMI STOPAMI PROCENTOWYMI W POLSCE Sopy procenowe w analizach ekonomicznych Sopy procenowe
Bardziej szczegółowoNAPRAWY GWARANCYJNE I POGWARANCYJNE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH JAKO POTRANSAKCYJNE ELEMENTY LOGISTYCZNEJ OBSŁUGI KLIENTA
Inżynieria Rolnicza 2(100)/2008 NAPRAWY GWARANCYJNE I POGWARANCYJNE CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH JAKO POTRANSAKCYJNE ELEMENTY LOGISTYCZNEJ OBSŁUGI KLIENTA Sławomir Juściński Kaedra Energeyki i Pojazdów Uniwersye
Bardziej szczegółowoMETODA ZDYSKONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH
METODA ZDYSONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH W meodach dochodowych podsawową wielkością, kóa okeśla waość pzedsiębioswa są dochody jakie mogą być geneowane z powadzenia działalności gospodaczej
Bardziej szczegółowoψ przedstawia zależność
Ruch falowy 4-4 Ruch falowy Ruch falowy polega na rozchodzeniu się zaburzenia (odkszałcenia) w ośrodku sprężysym Wielkość zaburzenia jes, podobnie jak w przypadku drgań, funkcją czasu () Zaburzenie rozchodzi
Bardziej szczegółowoMakroekonomia II POLITYKA FISKALNA. Plan. 1. Ograniczenie budżetowe rządu
Makroekonomia II Wykład 6 POLITKA FISKALNA Wykład 6 Plan POLITKA FISKALNA. Ograniczenie budżeowe rządu. Obliczanie długu i deficyu.2 Sosunek długu do PK.3 Wypłacalność rządu.4 Deficy srukuralny i cykliczny
Bardziej szczegółowoKONCEPCJA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ VaR (VALUE AT RISK)
KONCEPCJA WARTOŚCI ZAGROŻONEJ VaR (VALUE AT RISK) Kaarzyna Kuziak Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu, Kaedra Inwesycji Finansowych i Ubezpieczeń Wprowadzenie W 1994 roku insyucja finansowa JP Morgan opublikowała
Bardziej szczegółowoEfektywność finansowa bloku węglowego klasy 1000 MW na przykładzie elektrowni Ostrołęka C
Sebasian KRUPIŃSKI 1, Pior KUSZEWSKI 2, Józef PASKA 1 1 Poliechnika Warszawska, Insyu Elekroenergeyki, 2 Insyu Bankowości, Szkoła Główna Handlowa doi:10.15199/48.2019.10.15 Efekywność finansowa bloku węglowego
Bardziej szczegółowoWZROST GOSPODARCZY A BEZROBOCIE
Wojciech Pacho & WZROST GOSPODARCZ A BEZROBOCIE Celem niniejszego arykułu jes pokazanie związku pomiędzy ezroociem a dynamiką wzrosu zagregowanej produkcji. Poszukujemy oowiedzi na pyanie czy i jak silnie
Bardziej szczegółowoRozdział 4 Instrukcje sekwencyjne
Rozdział 4 Insrukcje sekwencyjne Lisa insrukcji sekwencyjnych FBs-PLC przedsawionych w niniejszym rozdziale znajduje się w rozdziale 3.. Zasady kodowania przy zasosowaniu ych insrukcji opisane są w rozdziale
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ
INSTTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WDZIAŁ INŻNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ INSTRUKCJA LABORATORJNA Tema ćwiczenia: WZNACZANIE WSPÓŁCZNNIKA PRZEWODZENIA CIEPŁA CIAŁ STAŁCH METODĄ STANU UPORZĄDKOWANEGO
Bardziej szczegółowo