Doświadczenia i rekomendacje na przyszłość odnośnie finansowania bioróżnorodności ze środków funduszy regionalnych - raport z Polski

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Doświadczenia i rekomendacje na przyszłość odnośnie finansowania bioróżnorodności ze środków funduszy regionalnych - raport z Polski"

Transkrypt

1 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk Przemek Kalnka Sabna Lubaczewska Krzysztof Smolnck Frma EkoRozwoju sp. z o.o. ul. Władysława Jagełły 25A Obornk Śląske, tel Olsztyn 2012

2 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk 1. Cel metodyka ekspertyzy Ekspertyzę wykonano na zlecene Urzędu Marszałkowskego Województwa Warmńsko- Mazurskego w ramach projektu SURF-Nature. Celem opracowana jest ocena dotychczasowych dośwadczeń w zakrese fnansowana ochrony boróżnorodnośc ze środków UE na tle wybranych dostępnych funduszy ze szczególnym uwzględnenem pozomu regonalnego. Analza dotychczasowych dośwadczeń dotyczących potencjalnych możlwośc procesu wydatkowana środków została uzupełnona o szczegółową analzę przypadku województwa warmńskomazurskego - w zakrese potrzeb dofnansowana ochrony boróżnorodnośc oraz możlwośc barer wykorzystana środków. Opracowana ekspertyza posłużyć może skutecznejszemu programowanu funduszy UE na ochronę przyrody ze szczególnym uwzględnenem pozomu regonalnego - w tym województwa warmńsko-mazurskego. 2. Przegląd dośwadczeń ze wskazanem pozytywnych negatywnych aspektów fnansowana ochrony boróżnorodnośc ze środków funduszy europejskch w Polsce Dokonując przeglądu dotychczasowych dośwadczeń skoncentrowano sę na środkach dostępnych w ramach Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego w Regonalnych Programach Operacyjnych dla 16 województw oraz na środkach dostępnych w prorytece V "Ochrona przyrody kształtowane postaw ekologcznych" w Programe Operacyjnym Infrastruktura Środowsko Fnansowane ochrony boróżnorodnośc w Regonalnych Programach Operacyjnych Dla potrzeby analzy wykorzystano dane zebrane w raporce "Analza wydatkowana funduszy Regonalnych Programów Operacyjnych na cele ochrony przyrody edukacj ekologczne" 1. Regonalne Programy Operacyjne na pozome wojewódzkm funkcjonują obok pęcu programów na pozome krajowym. Szesnaśce Regonalnych Programów Operacyjnych, będących przykładem znaczącej decentralzacj zarządzana procesam rozwojowym, jest zarządzanych na pozome regonalnym. O ch programowym kształce praktyce funkcjonowana decydują samorządy województw. Kluczową rolę w zarządzanu wdrażanu RPO pełną zarządy województw jako nstytucje koordynujące proces programowana funduszy, zarządzające programam (jako IZ - Instytucje Zarządzające), które odpowadają za przygotowane realzację RPO, w tym za ocenę wybór projektów do dofnansowana, dokonywane płatnośc na rzecz benefcjentów, kontrolę projektów, montorowane ewaluację realzacj programu. Ponadto IZ wydają wytyczne, zalecena podręcznk dotyczące różnych aspektów zwązanych z realzacją programu oraz prowadzą dzałana promocyjno-nformacyjne. Na pozome europejskm założene wprowadzena programów regonalnych mało na celu zaangażowane społecznośc w rozwązywane zdentyfkowanych przez ne problemów. Zdecydowana wększość województw uwzględna możlwość fnansowana ochrony przyrody edukacj ekologcznej w Regonalnych Programach Operacyjnych. Z zapsów dokumentów programowych dla poszczególnych województw (w tym Regonalnych Programów Operacyjnych oraz Uszczegółoweń do nch) wynka możlwość fnansowana ochrony przyrody w 15-stu województwach. Wyjątkem jest, posadające znaczne walory przyrodncze, województwo 1 Analza wydatkowana funduszy Regonalnych Programów Operacyjnych na cele ochrony przyrody edukacj ekologcznej, Polska Zelona Seć, Kraków

3 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk warmńsko-mazurske oraz województwo lubuske. Przy czym w województwe lubuskm możlwy do fnansowana jest rozwój nfrastruktury edukacj ekologcznej na obszarach chrononych. Fnansowane ochrony przyrody w RPO 1 Fnansowane planów ochrony w RPO 1 W temace edukacj ekologcznej, która potencjalne wsperać może ochronę przyrody, można zaobserwować znaczne wększe możlwośc zwązane z rozwojem nfrastruktury służącej edukacj ekologcznej nż z dzałanam typowo edukacyjnym. Take podejśce jest w dużej merze warunkowane zasadam fnansowana projektów w RPO, które przystosowane są główne (poza dzałanam typu crossfnancng) do wsperana rozwoju nfrastrukturalnego. Kampane edukacj ekologcznej w RPO 1 Infrastruktura edukacj ekologcznej w RPO 1 3

4 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk Odrębną kwestą jest znaczące ogranczane alokacj na ochronę przyrody - argumentowane nnym potrzebam oraz neznacznym zanteresowanem potencjalnych benefcjentów. Z kole małe zanteresowane jest zwykle skutkem trudnych warunków fnansowych (w tym braku systemowego kofnansowana, konecznośc prefnansowana), skomplkowanych procedur aplkacyjnych (w tym wymogu skomplkowanych studów wykonalnośc) oraz słabego przygotowana benefcjentów. RPO dla przyrody/ dostępne alokacje konkursy RPO dla przyrody/ ogranczane alokacj 1 (stan na ) 1 Województwo warmńsko-mazurske, jako jedyne, pommo posadana w RPO os prorytetowej o nazwe "środowsko przyrodncze" (oś 6), ne umożlwło fnansowana ze środków RPO dzałań służących ochrone przyrody oraz edukacj ekologcznej. W województwe warmńsko-mazurskm dopuszczalne dzałana w os "środowskowej" obejmują jedyne zewnętrzne dzałana (główne nfrastrukturalne) ogranczające presję na środowsko przyrodncze w ramach gospodark, w tym ścekowej, odpadam, produkcją energ. Take "technczne" podejśce unemożlwa w województwe warmńsko-mazurskm fnansowane czynnej ochrony boróżnorodnośc oraz ekoedukacj ze środków RPO. W pozostałych województwach stotna jest rzeczywsta dostępność środków na cele proprzyrodncze. Zebrane dane pozwolły na ocenę planowanej alokacj środków na ochronę przyrody edukację ekologczną dla 10 Regonalnych Programów Operacyjnych. W przypadku sześcu regonów: lubelskego, lubuskego, małopolskego, podlaskego, warmńsko-mazurskego śwętokrzyskego ne było możlwośc oceny alokacj z uwag na brak dostępnych nformacj lub brak wyodrębnonych konkursów na powyższe dzałana. W możlwych do analzy przypadkach w okrese do końca 2010 roku, przeprowadzono w sume 12 konkursów - najwęcej w województwach welkopolskm łódzkm (po 3 konkursy). 4

5 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk Realzowane projekty dla ochrony przyrody (stan na ) 1 Realzowane projekty dla ekoedukacj (stan na ) 1 Wysokość dostępnych środków na dzałana przyrodncze wykazywała znaczne zróżncowane. Uwagę zwraca szczególne dysproporcja pomędzy najwększą zdentyfkowaną dostępną alokacją (województwo mazowecke) a najmnejszą (województwo opolske). Newele węcej (prawe dwa rzędy ponżej welkośc wodącej) deklarują województwa welkopolske łódzke, ne mówąc już o regonach, dla których cele przyrodncze są mnej ważne w zwązku z tym ne uwdocznone w programowanu RPO. Analza typów dzałań z zakresu ochrony przyrody możlwych do sfnansowana z Regonalnych Programów Operacyjnych pozwala stwerdzć, że fnansowane ochrony przyrody ne jest możlwe w 2 województwach: lubuskm warmńsko-mazurskm; przy czym województwa te posadają znaczne walory przyrodncze. W częśc województw, w których możlwe jest fnansowane ochrony przyrody, tego typu dzałana są potraktowane jako dodatkowe. Tak jest w województwe małopolskm - gdze dzałana proprzyrodncze ujęte są w ramach ukerunkowanego turystyczne "rozwoju produktu dzedzctwa kulturowego" oraz śwętokrzyskm, gdze występują one w sferze "dzedzctwa kulturowego, turystyk sportu". Typy możlwych do sfnansowana dzałań z zakresu ochrony przyrody wykazują znaczną różnorodność w poszczególnych województwach. Trudno znaleźć prawdłowośc pomędzy typam dzałań możlwych do sfnansowana szczegółowoścą ch rozpsana, a potencjałem przyrodnczym potrzebam ochrony przyrody w poszczególnych regonach. Tylko w 5 województwach możlwe jest fnansowane planów ochrony - jako odrębne projekty w województwach: kujawsko-pomorskm, łódzkm, podkarpackm, welkopolskm zachodnopomorskm Podsumowane ogranczane możlwośc wydatkowana środków na dzałana z zakresu ochrony przyrody powązanej z ną edukacj ekologcznej praktyczne unemożlwa ch wykorzystane / szczególne stotne jest stworzene możlwośc dofnansowana ochrony przyrody w dotychczas dyskrymnowanych w tym względze regonach: warmńsko-mazurskm oraz lubuskm; 5

6 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk trudnośc w wykorzystanu środków na ochronę przyrody z RPO wynkają ze: skomplkowanych procedur dotacyjnych (wymagających np. przygotowana zaawansowanych studów wykonalnośc), braku systemowego dofnansowana, ogranczena w prefnansowanu wydatków oraz problemów w zakrese fnansowana kosztów zarządzana; rzeczywste wykorzystane środków na ochronę przyrody powązaną z ną edukację ekologczną wskazuje na słabe przygotowana potencjalnych benefcjentów oraz preferencję dotyczącą edukacj względem ochrony przyrody - projekty edukacyjne są zapewne łatwejsze bezpecznejsze w przygotowanu oraz realzacj od projektów z zakresu czynnej ochrony przyrody Program Operacyjny Infrastruktura Środowsko prorytet V Dla potrzeb analzy dośwadczeń zwązanych z fnansowanem ochrony przyrody w ramach prorytetu V Programu Operacyjny Infrastruktura Środowska skorzystano z raportu "Ocena modelu fnansowana ochrony przyrody w ramach POIŚ oraz dentyfkacj najlepszych praktyk w tym zakrese" 2 zaktualzowanego pogłębonego o wywad przeprowadzony z Kerownkem Ponu Projektów Centrum Koordynacj Projektów Środowskowych (CKPŚ). Struktura projektów w podzale na konkursy w ramach V prorytetu POIŚ 2 Zebrane dane wskazują na znaczne zanteresowane aplkowanem o dostępne na pozome krajowym środk z prorytetu V POIŚ. Najwększym zanteresowanem ceszyły sę konkursy dotyczące postaw proekologcznych (dzałane wnosk trzykrotne przekraczające alokację) oraz ochrony sedlsk 2 Ocena modelu fnansowana ochrony przyrody w ramach PO IŚ oraz dentyfkacj najlepszych praktyk w tym zakrese, Centrum Koordynacj Projektów Środowskowych, Warszawa grudzeń

7 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk boróżnorodnośc (dzałane wnosk prawe dwukrotne przekraczające alokację). W dzałanu 5.1. najwększym powodzenem ceszyła sę ochrona n-stu (dzałane 5.1.1) oraz mała nfrastruktura turystyczna służąca celom ochrony przyrody (dzałane 5.1.3). Z kole stosunkowo słabym zanteresowanem ceszył sę konkurs dotyczący zwększena drożnośc korytarzy ekologcznych (dzałane 5.2), w którym wnoskowane dofnansowane tylko neznaczne przekroczyło przewdzaną alokację. Przyczyną mnejszego zanteresowana korytarzam ekologcznym były: brak strateg udrażnana korytarzy ekologcznych, brak zanteresowana ze strony zarządców nfrastruktury lnowej oraz nejasny status gruntów pod wodam, a także trudnośc formalno-prawne zwązane z budową przejść dla zwerząt przepławek przez nne jednostk (np. NGO) nebędące dysponentam gruntów. Wystąpło równeż mnejsze zanteresowane środkam na plany programy ochrony (dzałane 5.3) warunkowane nską aktywnoścą podmotów odpowedzalnych oraz obawam zwązanym z zatwerdzenem planów programów. Jedynym dzałanem, w którym środk wnoskowane były mnejsze nż dostępna alokacja była budowa centrów przetrzymywana gatunków CITES (dzałane 5.1.4). Przyczyną małego zanteresowana był brak regulacj prawnych dotyczących tego typu obektów oraz zasad dotyczących fnansowana kosztów ch funkcjonowana. Analzując wnosk składane do V prorytetu POIŚ wdać znaczne zróżncowane w zakrese gatunków sedlsk, których ochrony projekty dotyczyły. Trudno zaobserwować wyraźną tendencję - wyjątkem są projekty pośwęcone ochrone obszarów wodno-błotnych, których stwerdzono wększą lość. Wększe zanteresowane ochroną obszarów wodno-błotnych może wynkać z jednej strony z problemów potrzeby ch ochrony, z drugej zaś ze stosunkowo dużego udzału powerzchnowego w Polsce tego typu ekosystemów. Struktura wnoskodawców benefcjentów w ramach V prorytetu POIŚ 2 Cekawe są wynk analzy dotyczące struktury podmotów aplkujących o środk realzujących projekty. Zdecydowane najbardzej aktywną grupą benefcjentów były organzacje pozarządowe. Szczególnym zanteresowanem NGO ceszyło sę dzałane 5.4 dotyczące kształtowana postaw ekologcznych, w którym wartość przedłożonych projektów była welokrotne wyższa od dostępnej alokacj. Sytuacja ta jest przyczyną znacznej dysproporcj pomędzy lczbą złożonych wnosków a 7

8 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk lczbą realzowanych projektów. Pommo tego NGO przodują na lśce benefcjentów realzujących najwększą lczbę projektów. Druge w kolejnośc są park narodowe dalej lasy państwowe. Stosunkowo nska jest aktywność skuteczność przedstawcel śwata nauk, jednostek samorządowych budżetowych w zakrese pozyskwana środków na ochronę przyrody z prorytetu V POIŚ. Borąc pod uwagę zasęg regonalny realzowanych projektów wdać ch znaczne rozprzestrzenene - co dowodz możlwośc realzacj dzałań na welu obszarach. Jednak w opn CKPŚ, uzyskanej w trakce przeprowadzonego na potrzeby ekspertyzy wywadu, szczególne wyraźne w zdobywanu środków wyróżnały sę 2 regony w Polsce: Dolny Śląsk (ze względu na slne organzacje pozarządowe Park Narodowy) oraz Pomorske - gdze szczególną rolę odgrywał WFOŚGW w Gdańsku, który aktywne nformował namawał poszczególne podmoty do aplkowana po środk, zgodne zresztą z prowadzona poltyką dentyfkacj potrzeb. Kluczową sprawą dużego powodzena V prorytetu POIŚ, w porównanu do stosunkowo słabszego zanteresowana przyrodnczym osam RPO, były kweste fnansowe. Najstotnejszą rolę odegrało zapewnene systemowego prostego w aplkowanu współfnansowana z Narodowego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej. Zdanem CKPŚ 100% fnansowane dało gwarancję sprawnego efektywnego realzowana projektów. Dzęk nemu unknęto skomplkowanego montażu fnansowego z welu źródeł stosujących różnorodne zasady fnansowana, a także kłopotów zwązanych z beżącym potrzebam aktualzacj budżetów projektów. Dla efektywnośc wydatkowana środków, stotne jest równeż zapewnene dostosowanego do potrzeb w marę elastycznego zakresu kosztów kwalfkowalnych. Dobrym rozwązanem byłoby wprowadzene podobnego mechanzmu na pozome regonalnym np. z Wojewódzkch Funduszy Ochrony Środowska Gospodark Wodnej (WFOŚGW). Problemem, który należałoby rozwązać jest mnejsza dostępność środków na kofnansowane projektów w regonach dysponujących mnejszym budżetam WFOŚGW. Jednak w tych regonach warto rozważyć wydatkowane środków na ochronę przyrody w forme zapewnena kofnansowana projektów z funduszy europejskch na pozome regonalnym. Dzęk takemu podejścu można bowem zapewnć zwększene efektywnośc wykorzystana dostępnych środków - poprzez efekt mnożnkowy. Odrębną kwestą, wymagającą ewentualnych rozwązań na pozome krajowym, jest potrzeba transferu środków do bednejszych regonów. Mogłoby ono przykładowo przyjąć formę przekazana częśc środków NFOŚGW do zarządzana przez WFOŚGW (właśne na potrzeby dofnansowana projektów realzowanych ze środków unjnych). Dotychczasowe dośwadczena w wykorzystanu funduszy na ochronę przyrody na pozome krajowym wskazują, że dużą barerą jest newystarczające przygotowane samorządów lokalnych do sęgana po środk UE. Efektywnośc składanych projektów przyrodnczych ne zwększa korzystane z usług frm zewnętrznych przygotowujących aplkacje. Dla sprawnej efektywnej realzacj projektów wskazane jest aby benefcjent uczestnczył, w maksymalnym stopnu, w przygotowanu wnosku. W opn CKPŚ nepotrzebnym kosztownym utrudnenem, wymaganym w RPO, jest wymagane skomplkowanych studów wykonalnośc w przypadku projektów przyrodnczych, nenfrastrukturalnych. Z potrzeby opracowana takch dokumentów należałoby w szczególnośc zrezygnować w przypadku projektów dotyczących ochrony przyrody n-stu oraz w przypadku projektów edukacyjnych. Należy równeż rozważyć potrzebę wprowadzana skomplkowanych technk nformatycznych na pozome składana wnosków - mogą one bowem utrudnć aplkowane o środk, ne zapewnając jednocześne jakoścowej poprawy procesy aplkacyjnego. Zdanem CKPŚ wartoścowe byłoby skorzystane na pozome regonalnym z dośwadczeń krajowego konkursu na małą nfrastrukturę turystyczną mającą za zadane zmnejszene antropopresj na tereny przyrodnczo cenne. Konkurs ten otwerał możlwośc dla łączena zagadneń ochrony przyrody 8

9 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk rozwoju społeczno-gospodarczego. Docelowo tak kerunek fnansowane projektów zntegrowanych np. łączene ochrony przyrody, krajobrazu dzedzctwa kulturowego (lub czynna ochrona n-stu rozwój zelonych mejsc pracy) jest bardzo pożądany. Take rozwązana są w pełn zgodne z nowym podejścem UE do ochrony przyrody. Są one równeż łatwejsze do akceptacj na pozome regonalnym zapewnają wększą trwałość efektów. Podsumowane szerok zakres możlwych projektów, w przypadku V prorytetu POIŚ, zaktywzował potencjalnych benefcjentów docelowo poskutkował znaczną loścą projektów wysokej jakośc - na pozome regonalnym wskazane jest w przyszłośc zapewnene szerokego zakresu możlwych do realzacj projektów, z uwzględnenem ln demarkacyjnych; zastosowane w przypadku V prorytetu POIŚ kofnansowane strukturalne ze strony Narodowego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej zwększyło dostępność środków oraz umożlwło aplkowane przez podmoty wykazujące sę znaczną efektywnoścą oraz nnowacyjnoścą dzałań (przykład organzacj pozarządowych); równe ważne jaw sę wprowadzene zalczkowana wydatkowana środków - podobne rozwązana można skuteczne zastosować na pozome regonalnym np. aktywzując w tym zakrese Wojewódzke Fundusze Ochrony Środowska Gospodark Wodnej; prosta forma aplkowana stosunkowa elastyczność w uznawanu kosztów zwększyła w przypadku V prorytetu POIŚ wykorzystane środków; brak skomplkowanych kosztownych procedur, typu wymóg studów wykonalnośc, ułatw starane sę o środk ogranczy zbędne koszty; uwagę zwraca duża aktywność organzacj pozarządowych znaczna ch skuteczność w pozyskwanu środków z V prorytetu POIŚ; potencjał efektywnośc nnowacyjnośc NGO jest do wykorzystana na pozome regonalnym - warunkem jest zapewnene możlwośc aplkowana tego typu benefcjentom - np. poprzez zaoferowane nezbędnych warunków fnansowych; stosunkowo słaba jest aktywność samorządów w wykorzystanu środków na ochronę przyrody z V prorytetu POIŚ; sytuacja taka może wskazywać na brak, ze strony samorządów, wdzena potrzeby ochrony przyrody lub też nedostateczne przygotowane do aplkowana o środk; rozwązanem słabośc samorządów w zakrese aplkowana o środk mogłoby być partnerstwo mędzysektorowe wykorzystujące potencjał samorządów, organzacj pozarządowych bznesu; szczególne wskazane jest realzowane na pozome regonalnym dzałań ntegrujących ochronę przyrody z tworzenem zelonych mejsc pracy (np. w sektorze ekoturystyk, lub w nnych usługach oraz produktach generujących wartość gospodarczą na baze walorów przyrodnczych). 3. Potrzeby regonu Warm Mazur dotyczące dzałań w zakrese ochrony różnorodnośc bologcznej Dla oceny potrzeb regonu Warm Mazur dotyczących dzałań w zakrese ochrony różnorodnośc bologcznej przeprowadzono analzę ekspercką bazującą na stane wedzy o walorach przyrodnczych województwa potrzebe ch ochrony, dokumentach strategcznych planstycznych 3 oraz wywadach 3 Program Ochrony Środowska Województwa Warmńsko-Mazurskego na lata z uwzględnenem perspektywy na lata , Olsztyn, 2012, Stratega Rozwoju Województwa Stratega rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmńsko-mazurskego, Plan zagospodarowana przestrzennego województwa warmńsko-mazurskego. 9

10 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk z osobam kompetentnym w temace ochrony przyrody. Wywady przeprowadzono m.n. z przedstawcelam: Mazurskego Parku Krajobrazowego, Fundacj Ochrony Welkch Jezor Mazurskch, Polskego Towarzystwa Ochrony Ptaków, Regonalnej Dyrekcj Ochrony Środowska w Olsztyne, Wojewódzkego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej w Olsztyne. Zdentyfkowane problemy zestawono w ponższej matrycy logcznej, która prócz zagrożeń prezentuje rozwązana posadające potencjał wykonalnośc. Problemy Potrzebne dzałana Sfera zarządzana / planowane przestrzenne - Brak wystarczającej wedzy o stane przyrody potrzebnej dla planowana właścwych dzałań ochronne - Neskuteczne zarządzane obszaram chrononym przyrodnczo cennym, ne wystarczający rozwój form ochrony przyrody - Chaos przestrzenny (brak uwzględnana w planowanu przestrzennym zasad ochrony krajobrazu różnorodnośc bologcznej), postępująca zabudowa w tym zabudowywane ln brzegowej jezor, ogranczane dostępu do jezor - Zmany w krajobraze (szczególne w terenach zabudowanych) skutkujące nszczenem sedlsk gatunków - Opracowane nwentaryzacj przyrodnczych obszarów chrononych (rolę koordynacyjną w procese nwentaryzacj mogłaby pełnć Regonalna Dyrekcja Ochrony Środowska w Olsztyne) - Montorng komponentów botycznych abotycznych środowska (np. montorng hydrologczny, montorng przyrodnczy na obszarach Natura 2000 rezerwatach przyrody, montorng zman zachodzących w bocenozach, ze szczególnym uwzględnenem przedmotów ochrony na obszarach Natura 2000) - Waloryzacja przyrodncza województwa pod kątem różnorodnośc bologcznej - Utworzene ogólnodostępnej, regonalnej bazy danych o przyrodze środowsku województwa warmńskomazurskego - Ocena aktualnych potencjalnych zagrożeń dla zachowana różnorodnośc bologcznej - Opracowane realzacja planów ochrony planów zadań ochronnych dla obszarów chrononych (parków krajobrazowych, rezerwatów przyrody, obszarów Natura 2000) - Zapewnene udzału pozarządowych organzacj ekologcznych w gremach podejmujących decyzje dotyczące ochrony środowska - Wsperane powększana powoływana nowych form ochrony przyrody w uzgodnenu z samorządam lokalnym, w szczególnośc koncepcj utworzena parków narodowych: Mazurskego Puszczy Romnckej - Opracowane mejscowych planów zagospodarowana przestrzennego uwzględnających potrzebę ochrony przyrody krajobrazu - Wykup kluczowych obszarów przyrodnczo cennych lub nna forma prawna gwarantująca ochronę boróżnorodnośc, pozyskane gruntów pod obszary chronone - Opracowane programów tworzena obszarów zelen zadrzeweń w mastach oraz na terenach wejskch - Projekty zwązane z odnowenem nasadzeń wzdłuż cągów komunkacyjnych - Zachowane, powększane pelęgnacja terenów zelonych w mastach, jako obszarów rekreacj osto przyrodnczych - Wprowadzane do zelen mejskej nasadzeń rodzmych gatunków drzew krzewów przy stopnowej elmnacj gatunków obcych Sfera gospodarcza - Znaczący wzrost lczby ludnośc w regone w - Naprawa znszczonej nfrastruktury turystycznej budowa 10

11 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk Problemy sezone turystycznym co oznacza znaczne obcążene dla środowska - Rozwój sektora odnawalnych źródeł energ (farmy watrowe, przemysłowa produkcja bomasy) odbywający sę bez żadnej generalnej strateg planów rozwoju Potrzebne dzałana nowej służącej kanalzacj ruchu turystycznego w powązanu z ochroną najcennejszych mejsc (uzupełnona o montorng oddzaływana ruchu turystycznego na środowsko przyrodncze) - Koneczność obektywnych, szerokch badań wpływu sektora energ odnawalnej na przyrodę ludz (fnansowanych nezależne od nwestorów) - Opracowane dokumentów strategczno-planstycznych strefujących rozwój energetyk odnawalnej w zależnośc od walorów przyrodnczych terenu, weloaspektowa analza potencjalnych oddzaływań określane warunków lokalzacj nowych nwestycj, w tym wskazane obszarów wyłączonych z możlwośc lokalzacj obektów energetyk watrowej Sfera środowskowa - Postępująca eutrofzacja jezor - Traktowane prorytetowo budowy kanalzacj w otoczenu jezor - Renaturyzacja jezor dzałana zwązane z odmładzanem jezor przecwdzałanem ch eutrofzacj - Zwększene udzału terenów pokrytych trwałą roślnnoścą w zlewnach bezpośrednch jezor - Pogarszane sę stanu sedlsk populacj gatunków chrononych - Rozwój zelonej nfrastruktury śwadczącej usług ekosystemowe w tym w powązanu dzałanam adaptującym zwązanym ze zmanam klmatycznym (typu poszerzane obszarów zalewowych rzek powązane z renaturyzacją) - Ochrona boróżnorodnośc (bezpośredna, n-stu), projekty dot. ochrony gatunków stanowsk rozrodu, tras mgracyjnych, obszarów żerowana - Ochrona obszarów wodno-błotnych, przywracane właścwych stosunków wodnych umożlwających utrzymane obszarów wodno-błotnych - Renaturyzacja gruntów (jak podmokłe łąk) rzek - Restytucja różnorodnośc gatunkowej sedlskowej - Odbudowa zdegradowanych sedlsk neleśnych, leśnych wodnych, - Projekty ochrony rewaloryzacj cennych przyrodnczo parków podworskch - Dzałana wzbogacające skład gatunkowy drzewostanów w celu zwększena różnorodnośc genetycznej bologcznej bocenoz leśnych - Fragmentacja środowska przyrodnczego - Przywracane utrzymane drożnośc korytarzy ekologcznych - Zapewnene cągłośc morfologcznej rzek, ze szczególnym uwzględnenem tras mgracj ryb - Budowa przejść lkwdacja barer dla mgracj gatunków (budowę przejść dla zwerząt na trasach komunkacyjnych przepławek na rzekach) - Zapewnene ochrony renaturalzacja zborowsk roślnnych towarzyszących cekom wodnym, otaczających zbornk wodne obszary podmokłe - Koneczność adaptacj do zman klmatu w zakrese przyrodnczym - Dzałana zapewnające zróżncowane sedlskowe gatunkowe obszarów leśnych - Programy nasadzeń śródpolnych na obszarach wykorzystywanych rolnczo 11

12 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk Problemy Obszar śwadomośc - Newystarczająca śwadomość wrażlwość ekologczna meszkańców turystów - Brak akceptacj dla potrzeb ochrony przyrody traktowane jej jako czynnka ogranczającego rozwój społeczno-gospodarczy / ochrona środowska wcąż ne jest prorytetem nwestorów, w tym JST (w wększośc na wszystkch szczeblach), mmo że z zasobów środowska korzystają m.n. rolnctwo, leśnctwo, przemysł meblarsk, turystyka. - Brak/newystarczająca odpowedzalność za szkody w środowsku Potrzebne dzałana - Zalesane gruntów wykorzystywane naturalnej zdolnośc ekosystemów leśnych do pochłanana CO 2 - Zarządzane zasobam przyrodnczym w warunkach ekstremalnych zjawsk pogodowych (pożary, huragany, susze, etc.) - Zapobegane ntrodukcj gatunków obcych oraz ogranczane lczebnośc obcych gatunków nwazyjnych - Edukacja środowskowa skerowana do meszkańców (młodzeży dorosłych) turystów - Promocja walorów przyrodnczych, potrzeby ch ochrony oraz możlwośc wykorzystane lokalnych zasobów przyrodnczych - Realzacja nfrastruktury służącej edukacj - Rozbudowa, modernzacja doposażene ośrodków prowadzących dzałalność w zakrese edukacj ekologcznej o znaczenu ponadlokalnym - Programy udostępnana terenów chrononych dla turystyk rekreacj - Promocja możlwośc łączena rozwoju społecznogospodarczego z zachowanem walorów przyrodnczych, w tym promocja dobrych praktyk w tym zakrese - Wsparce dla tworzena zelonych mejsc pracy - Szkolena w zakrese kształtowana zelonych umejętnośc (green sklls) - Szkolena na temat odpowedzalnośc sprawcy za szkody w środowsku dla pracownków admnstracj, sądownctwa oraz podmotów gospodarczych - Wzmocnene kadrowe aparaturowe organów nspekcyjnych, pozwalające na pełną realzację zadań kontrolnych Podsumowane dla zachowana boróżnorodnośc regonu Warm Mazur wskazanych jest szereg dzałań obejmujących: właścwe zarządzane środowskem przyrodnczym, ze szczególnym uwzględnenem waloryzacj przyrodnczej regonu, przygotowana planów dotyczących obszarów cennych przyrodnczo oraz montorngu zasobów przyrodnczych, a także programów ochrony krajobrazu boróżnorodnośc, rozwój sfery gospodarczej bazującej na potencjale przyrodnczym, ze szczególnym uwzględnenem możlwośc rozwoju proprzyrodnczego produktu turystycznego oraz sektora energ odnawalnych - uwzględnającego potrzebę ochrony walorów przyrodnczokrajobrazowych - koneczne w tym zakrese przygotowane waloryzacj obszaru oraz zapewnene montorngu przyrodnczego, dzałana w zakrese czynnej ochrony przyrody, w tym obejmujące renaturyzacje, ochronę sedlsk gatunków, przebudowę drzewostanów, tworzene korytarzy ekologcznych oraz dzałana adaptacyjne dotyczące zman klmaty w aspekce przyrodnczym, 12

13 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk budowane śwadomośc społecznej dotyczącej środowska przyrodnczego, potrzeby jego ochrony oraz możlwośc jego wykorzystana ze szczególnym uwzględnenem: tworzena nfrastruktury służącej rozwojow turystyk przyrodnczej oraz zmnejszenu antropopresj na obszary cenne przyrodncze, promocj typów aktywnośc turystycznej przyjaznej dla przyrody oraz budowana społecznej akceptacj dla ochrony przyrody poprzez tworzene zelonych mejsc pracy zelonych umejętnośc bazujących na wykorzystanu walorów przyrodnczych. Dla skutecznej realzacj powyższych potrzebnych dzałań celowe jest ch wsparce systemem dofnansowana zapewnającym możlwość wykorzystana środków na różnorodne dzałana, przy zachowanu szerokej lsty kosztów kwalfkowanych właścwych merytorycznych kryterach oceny wnosków (typu zagrożene danego typu sedlska czy gatunku). Take rozwązane umożlw wększe zaangażowane różnorodnych benefcjentów zapewn możlwość konkurencj jakoścowej pomędzy składanym do dofnansowana projektam. 4. Szanse wyzwana wykorzystana środków z UE na ochronę boróżnorodnośc na pozome regonalnym Dla potrzeb analzy szans wyzwań wykorzystana środków na ochronę przyrody dokonano oceny projektów dokumentów programujących na pozome unjnym oraz w oparcu o analzę dokumentów na pozome regonalnym dokonano oceny dla województwa warmńsko-mazurskego a także przeprowadzone wywady. Za pomocą wywadów uwzględnono stanowsko przedstawcel Departamentu Poltyk Regonalnej Urzędu Marszałkowskego Województwa Warmńsko- Mazurskego, Instytucj Pośrednczącej dla Regonalnego Programu Operacyjnego - Regonalnego Centrum Projektów Środowskowych dzałającego w obrębe Wojewódzkego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej w Olsztyne oraz przedstawcela pozarządowych organzacj ekologcznych w Komtece Montorującym RPO Możlwośc dofnansowana ochrony przyrody w nowej perspektywe fnansowej funduszy UE ( ) analza wstępnych dokumentów na pozome UE Formalny proces negocjacj przyszłośc funduszy UE w ramach Poltyk Spójnośc rozpoczął sę w paźdzernku 2011 wraz z publkacją przez Komsję Europejską propozycj zestawu rozporządzeń 4 określających ramy wydawana tych środków. Te akty prawne zostaną zatwerdzone wspólne przez Radę UE, w skład której wchodzą mnstrowe z krajów członkowskch Un oraz Parlament Europejsk. Intensywne prace w Radze oraz Parlamence Europejskm nad ostateczną wersją rozporządzeń trwać będą do końca 2012 roku, kedy to spodzewane jest osągnęce porozumena w obrębe obydwu nstytucj pomędzy nm, co umożlw zatwerdzene ostatecznej wersj tego paketu legslacyjnego. Nemnej jednak, na podstawe wstępnych wersj poszczególnych rozporządzeń można już teraz wycągnąć szereg wnosków odnośne możlwośc fnansowana projektów z zakresu ochrony przyrody w nowym okrese budżetowym UE, w ramach funduszy Poltyk Spójnośc wdrażanych na szczeblu regonalnym. Projekt Rozporządzena Parlamentu Europejskego Rady ustanawającego wspólne przepsy dotyczące Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego, Europejskego Funduszu Społecznego, Funduszu Spojnośc, Europejskego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wejskch oraz Europejskego Funduszu Morskego Rybackego objętych zakresem wspólnych ram strategcznych oraz ustanawające przepsy ogólne dotyczące Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego, Europejskego Funduszu Społecznego Funduszu Spójnośc oraz uchylające rozporządzene (WE) nr

14 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk 1083/2006 zawera propozycje ogólnych przepsów dotyczących wyżej wymenonych nstrumentów fnansowych. W art. 9 rozporządzena określono zamknęty katalog celów tematycznych dla wszystkch funduszy, z których 3 zwązane są bezpośredno z ochroną środowska: (4) wsparce transfromacj do gospodark nskowęglowej we wszystkch sektorach; (5) wsperane adaptacj do zman klmatu, zapobegana zarządzana ryzykem; (6) ochrona środowska wsperane efektywnego wykorzystana zasobów. Ponadto, w rozporządzenu znalazło sę odnesene do zasady zrównoważonego rozwoju jako jednej z zasad nadrzędnych, która pownna kerować wydatkowanem funduszy UE we wszystkch obszarach tematycznych (Art. 8). Projekt rozporządzena Parlamentu Europejskego Rady w sprawe przepsów szczegółowych dotyczących Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego celu Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego zatrudnena zawera bardzej szczegółowe określene zakresu wspomnanych celów tematycznych (zwanych tu prorytetam nwestycyjnym) w odnesenu do Europejskego Funduszu Rozwoju Regonalnego (EFRR), który stanow zasadncze źródło fnansowana Regonalnych Programów Operacyjnych. Bezpośredno do ochrony przyrody odnos sę dzałane zawarte w punkce 6 (d) Art. 5 rozporządzena: ochrona różnorodnośc bologcznej, ochrona gleb oraz wsperane usług ekosystemowych, w tym NATURA 2000 oraz zelona nfrastruktura. Warto jednocześne wspomneć, że dzałana z zakresu ochrony przyrody mogą też wpsywać sę w nny prorytet nwestycyjny: (5) wsperane adaptacj do zman klmatu, zapobegana zarządzana ryzykem. Przykładowo, mogłyby to być projekty dotyczące odtwarzana ochrony naturalnych obszarów zalewowych, wsperających przyjazną dla różnorodnośc bologcznej skuteczną ochronę przecwpowodzową. W nnejszej analze ne uwzględnono projektu rozporządzena dotyczącego Funduszu Spójnośc, jako że nstrument ten programowany wdrażany jest na pozome krajowym, a ne regonalnym. Warto natomast wspomneć o projekce rozporządzena Parlamentu Europejskego Rady w sprawe Europejskego Funduszu Społecznego uchylające rozporządzene (WE) nr 1081/2006 określającym prorytety dla Europejskego Funduszu Społecznego (EFS), który wdrażany jest częścowo na pozome regonów. W trwającej debace nad przyszłoścą Poltyk Spójnośc wcąż padają postulaty umożlwena realzacj projektów welofunduszowych EFRR-EFS w obrębe jednego programu operacyjnego jednej os prorytetowej. Take rozwązane pozwolłoby np. realzować projekty nwestycyjne z zakresu czynnej ochrony przyrody w połączenu z dzałanam dotyczącym edukacj ekologcznej, promocj produktu lokalnego czy szkolena personelu. W projekce wspomnanego rozporządzena znalazł sę zaps, zgodne z którym Europejsk Fundusz Społeczny ma wsperać realzację celów wspólnych dla wszystkch funduszy UE, w tym przyczynać sę do wsparca transformacj do gospodark nskowęglowej, odpornej na zmany klmatu, efektywne wykorzystującej zasoby oraz zrównoważonej pod względem ekologcznym, poprzez reformę systemów edukacj szkoleń, adaptację umejętnośc kwalfkacj, wzmocnene kwalfkacj sły roboczej oraz tworzene nowych mejsc pracy w sektorach zwązanych ze środowskem energą (Art. 2(a)). Należy meć śwadomość, że omówone powyżej propozycje rozporządzeń przedstawone przez Komsję Europejską podlegają pracom negocjacjom w Parlamence Europejskm oraz Radze UE, co w odnesenu do nektórych zagadneń owocuje daleko dącym zmanam w stosunku do perwotnej propozycj. Stała obserwacja przebegu tych prac oraz analza poprawek do tekstów rozporządzeń przedstawanych zarówno przez prezydencję duńską polską w Radze UE, jak równeż przez posłów do Parlamentu Europejskego wykazała jednak, że w odnesenu do możlwośc warunków fnansowana projektów z zakresu ochrony przyrody, w chwl obecnej ne wydaje sę prawdopodobne, aby uległy one pogorszenu na pozome rozporządzeń UE. Kluczowym etapem będze raczej 14

15 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk transpozycja możlwośc stworzonych przez legslację unjną na konkretne zapsy w programach operacyjnych Kolejnym dokumentem pozwalającym wnoskować odnośne prorytetowych obszarów wsparca w ramach Poltyk Spójnośc jest opublkowana przez Komsję Europejską w dnu 14 marca 2012 robocza wersja Wspólnych Ram Strategcznych 5 dokumentu precyzującego kerunk strategczne programowana funduszy. Wśród określonych tam kluczowych dzałań (key actons) wspólnych dla Funduszu Spójnośc oraz EFRR znalazły sę nwestycje w zeloną nfrastrukturę, w tym obszary Natura 2000 nne terytora w celu wsparca ochrony odtwarzana różnorodnośc bologcznej oraz usług ekosystemowych, łagodzena adaptacj do zman klmatu, ochrony przed powodzam pożaram, ochrony wybrzeży, ochrony gleb nnych dzałań zapobegających ryzyku, zmnejszana fragmentacj obszarów naturalnych, zwększena dostępnośc wody oraz odtworzena znaczne przekształconych terenów sedlsk (cz. II, str. 20). Ponadto, w szczegółowym katalogu dzałań proponowanych do realzacj ze środków EFRR w ramach adaptacj do zman klmatu wskazano m.n. na adaptację opartą o ekosystemy (ecosystem-based adaptaton) oraz wzmacnane odpornośc ekosystemów (ecosystem reslence). Podsumowane Jak wynka z powyższej analzy, we wstępnych dokumentach procedowanych na pozome UE, dotyczących funduszy europejskch zawarto szerok wachlarz możlwośc realzacj projektów dotyczących ochrony różnorodnośc bologcznej. W oblczu konkurencj o alokacje środków pomędzy lcznym sektoram prorytetam wydaje sę nezbędne, aby dzałana z zakresu ochrony przyrody realzować ne tylko w ramach celu tematycznego dotyczącego środowska, lecz także w ramach celu tematycznego zwązanego z adaptacją do zman klmatu oraz zapobeganu zarządzanu ryzykem. 4.2 Możlwośc fnansowana ochrony przyrody na pozome regonalnym - Warma Mazury Jak już wspomnano w obecnym okrese programowym ne było możlwośc fnansowana ochrony przyrody z Regonalnego Programu Operacyjnego dla województwa warmńsko-mazurskego. Tematyka dotycząca potrzeby bezpośrednej ochrony przyrody ne była też wyraźne akcentowana w obowązującej obecne "Strateg rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmńsko-mazurskego do roku 2020" 6 będącej dokumentem kerunkowym dla Regonalnego Programu Operacyjnego. Stratega dostrzega wysokej jakośc środowsko przyrodncze, w dagnoze zwraca sę jednak uwagę na możlwe ogranczena rozwoju gospodark na obszarach Natura 2000 a także brak koncepcj rozwoju oraz myślena traktującego środowsko przyrodncze jako przewagę konkurencyjną. W sferze celów strategcznych dokument koncentruje sę na wykorzystywanu walorów przyrodnczych oraz sprowadza potrzebę ochrony przyrody jedyne do przedsęwzęć nwestycyjnych ogranczających zaneczyszczane środowska. Podobną tendencję zaobserwować można w przyjętych w maju 2012 Założenach aktualzacj Strateg Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmńsko-Mazurskego do roku W opracowanych założenach przyroda jest postrzegana jako atut rozwojowy regonu. Potrzeby jej ochrony sprowadzają sę jednak do "cągłego nwestowana w modernzację rozbudowę sec wodocągowo-kanalzacyjnej, a także w zakłady utylzacj odpadów". W odnesenu do kolejnego okresu programowego funduszy europejskch możlwośc uwzględnena celów ochrony przyrody pojawć sę mogą w przypadku ch odpowednego Stratega rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmńsko-mazurskego do roku 2020, Sejmk Województwa Warmńsko-Mazurskego Olsztyn Założena aktualzacj Strateg Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmńsko-Mazurskego do roku 2020, Zarząd Województwa Warmńsko-Mazurskego, maj

16 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk zaprogramowana. Pewne nadzeje wązać można z uwzględnenem w składze Zespołu d.s. aktualzacj Strateg Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmńsko-Mazurskego do roku 2020 przedstawcel Wojewódzkego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej, Regonalnej Dyrekcj Ochrony Środowska w Olsztyne a także Rady Organzacj Pozarządowych Województwa Warmńsko-Mazurskego. Jednak przeprowadzone dla potrzeb opracowana wywady jednoznaczne wskazują potrzebę poszerzena zespołu nstytucj uczestnczących w programowanu strateg docelowo funduszy o partnerów ekologcznych. Wśród nch wymenano mędzy nnym Park Krajobrazowe, Komtet Ochrony Orłów, Polske Towarzystwo Ochrony Ptaków, Stowarzyszene SADYBA, Fundację Ochrony Welkch Jezor Mazurskch, Fundację Zelone Płuca Polsk a także organzacje ogólnopolske dzałające na terene województwa, take jak: WWF Polska, Klub Przyrodnków, Ogólnopolske Towarzystwo Ochrony Ptaków, Fundacja EkoRozwoju. Powyższych partnerów warto angażować zarówno w prace w całach formalnych (jak wspomnany Zespół), jak w zespoły robocze, czy też beżące konsultacje. Istotne jest aby aktywność w procese programowana mała rzeczywsty oddźwęk, by ne sprowadzał sę jedyne do pozornych konsultacj. Wększe zaangażowane partnerów ekologcznych w proces programowana może zaowocować pełnejszym uwzględnenem celów przyrodnczych oraz skutecznejszym warunkam realzacj regonalnego programu. Wskazane jest równeż wększe zaangażowane partnerów społecznych, reprezentujących środowska ekologczne, w montorowane etapu realzacyjnego programu. Nestety dośwadczena obecnego okresu programowana ne wyznaczają korzystnych standardów aktywnośc społecznych partnerów ekologcznych w dzałanach montorujących. Dzęk ncjatywe krajowych organzacj ekologcznych oraz zapytanu Komsj Europejskej w województwe warmńsko-mazurskm podobne jak w nnych województwach znaleźl sę w składze Komtetu Sterującego przedstawcele pozarządowych organzacj ekologcznych. Wskazane byłoby jednak ch wększe zaangażowane w proces montorowana aspektu przyrodnczego wydatkowana funduszy europejskch na pozome regonalnym. Można skorzystać w tym zakrese z przykładu województwa dolnośląskego gdze przedstawcela pozarządowych organzacj ekologcznych w Komtece Montorującym RPO skuteczne wykorzystano dla wdrożena prewencyjnej procedury sprawdzana ewentualnych zagrożeń przyrodnczych mogących wystąpć w trakce realzacj projektów. Borąc po uwagę etap realzacyjny wększość badanych wskazywała na potrzebę wzmocnene potencjału benefcjentów. Istotne byłyby dzałana strukturalne wzmacnające benefcjentów, w tym ch przygotowane kadrowe admnstracyjne. Jednak najważnejszą potrzebą jest stworzene warunków umożlwających aplkowane aktywnym podmotom posadającym znaczny potencjał merytoryczny wykazującym nnowacyjne podejśce. W opn Departamentu Poltyk Regonalnej Urzędu Marszałkowskego Województwa Warmńsko-Mazurskego kluczowe jest zapewnene projektom strukturalnego kofnansowana (gwarantującego zapewnene "udzału własnego" w projektach) oraz zapewnene zdolnośc kredytowej realzowanych projektów. Rozwązanem mogłoby być wzmocnene kofnansowna na pozome regonalnym, partnerstwo z bznesem, dysponującym odpowednm kaptałem - przy wzmocnenu nnowacyjnośc atrakcyjnej dla bznesu. Zdanem welu badanych nstytucj (w tym WFOŚGW w Olsztyne, RDOŚ w Olsztyne pozarządowych organzacj ekologcznych) problemy nstytucjonalne po strone benefcjentów wążą sę ne tylko z potrzebą zapewnena wkładu własnego, ale ze złożonym proceduram zwększającym koszty fnansowe pozafnansowe aplkowana. Wśród wymaganych procedur ogranczających wykorzystane środków najczęścej wymenano studa wykonalnośc. Dla zapewnena porównywalnej efektywnośc właścwego wydatkowana środków można byłoby stosować prostsze procedury, typu te od lat stosowane przez WFOŚGW w Gdańsku. Zdanem 16

17 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk badanych podmotów koneczne jest równeż uwzględnene rzeczywstych kosztów zarządzana projektam - gdyż właścwe zarządzane projektam jest podstawą ch efektywnośc. Podsumowane - Analza SWOT Analza SWOT (mocne słabe strony, zagrożena szanse) dotycząca możlwośc fnansowana ochrony różnorodnośc bologcznej ze środków UE na pozome regonalnym przygotowana została w oparcu o przeprowadzone wywady oraz analzę dokumentów strategcznych UE Mocne strony uczestnctwo Urzędu Marszałkowskego w projekce SURF Nature owocujące lepszym przygotowanem do programowana środków na ochronę różnorodnośc bologcznej unkalne walory przyrodncze województwa, lczne obszary Natura 2000 dośwadczone nstytucje mogące realzować projekty ochrony przyrody fnansowane ze środków UE Szanse bezpośredne wskazane ochrony przyrody sec Natura 2000 jako prorytetów do fnansowana w ramach przyszłych funduszy UE w projektach rozporządzeń na szczeblu UE oraz nnych dokumentach Słabe strony brak dośwadczeń województwa warmńsko-mazurskego w wykorzystanu środków UE w ramach Regonalnego Programu Operacyjnego na ochronę przyrody nedostateczna śwadomość możlwośc fnansowana projektów ochrony przyrody ze środków UE pośród potencjalnych benefcjentów nedostateczne ( ne efektywne) zaangażowane nstytucj ochrony przyrody oraz potencjalnych benefcjentów środków w programowane funduszy UE na szczeblu regonalnym brak postrzegana ochrony boróżnorodnośc jako prorytetu w rozwoju lokalnym newystarczające przygotowane samorządów lokalnych do sęgana po środk dotyczące ochrony przyrody złożone procedury aplkacyjne wymagane dokumentacje, przyjęte zasady wdrażana sposób kwalfkowana wydatków oraz stosowane tych samych kryterów formalnych dla bardzo rożnych podmotów: np. dla NGO samorządów brak systemowego zapewnena kofnansowana do środków RPO Zagrożena koncentracja środków UE na prorytetach nnych nż ochrona środowska czy ochrona przyrody skutkująca newelką dostępną alokacją funduszy koneczność dostosowana zapsów programu regonalnego do zmenających 17

18 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk możlwość uwzględnena dzałań przyrodnczych równeż w obszarze tematycznym dotyczącym adaptacj do zman klmatu, zarządzana zapobeganu ryzyku potencjalne, możlwość łączena środków w ramach EFRR EFS dla bardzej efektywnej realzacj projektów ochrony przyrody wprowadzene mechanzmu systemowego kofnansowana na pozome regonalnym np. z środków WFOŚGW zarządzane środkam RPO na tych samych zasadach co środkam WFOŚGW z uwzględnenem szczególnych kryterów wynkających z wymogów UE fnansowane projektów zntegrowanych tj. łączene zagadneń ochrony przyrody, krajobrazu dzedzctwa kulturowego (ntegrowane ochrony przyrody z rozwojem społeczno-gospodarczym jako blższe JTS może zwększyć zanteresowane środkam RPO) uproszczone procedury aplkacyjne tak by benefcjent sam mógł przygotować wnosek bez pomocy zewnętrznej oraz dwustopnowa procedura naboru wnosków sę koncepcj termnolog pojawającej sę w dokumentach UE np. zelona nfrastruktura (green nfrastructure), usług ekosystemowe, adaptacja do zman klmatu oparta o ekosystemy tp. 5. Kluczowe rekomendacje oraz prorytety dla ochrony boróżnorodnośc w regone Warm Mazur Ponższe rekomendacje przygotowane zostały dla potrzeb skutecznejszego wykorzystana dostępnych funduszy UE na pozome regonalnym w regone Warm Mazur. Jednak z racj na całoścowy charakter analzowanych nformacj oraz podobną charakterystykę problemu w nnych regonach przedstawone rekomendacje mogą meć w znacznej częśc zastosowane równeż dla nnych województw. Zakres kluczowych rekomendacj ne wyklucza wskazanych wcześnej w opracowanu potrzebnych zman, a jedyne akcentuje te dzałana, które są obecne najbardzej potrzebne. Dla zapewnena właścwego, uwzględnającego potrzeby ochrony boróżnorodnośc, procesu programowana wdrażana funduszy UE na pozome regonalnym wskazane jest: efektywne zaangażowane w proces programowana szerokego zakresu partnerów aktywnych w ochrone boróżnorodnośc na pozome regonalnym, w tym: RDOŚ, samorządów lokalnych, przedstawcel lasów państwowych parków krajobrazowych, pozarządowych organzacj ekologcznych, 18

19 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk zagwarantowane aktywnego udzału partnerów kompetentnych w kwestach ochrony boróżnorodnośc w procese montorowana wydatkowanych środków na cele ochrony przyrody, ze szczególnym uwzględnenem RDOŚ pozarządowych organzacj ekologcznych - poprzez ch aktywny udzał w pracach Komtetu Montorującego oraz wdrożene procedur zapobegających ewentualnym szkodom przyrodnczym (np. mechanzm nadzoru społecznego), Dla zapewnena możlwośc skutecznego aplkowana o fundusze UE przez benefcjentów na cele zwązane z ochroną boróżnorodnośc wskazane jest: uproszczene procedur aplkacyjnych, w tym ogranczene potrzeby wykonywana kosztownych studów wykonalnośc, umożlwene dopracowywana wnosków na etape aplkacyjnym - poprzez zapewnene dwustopnowej oceny, na wzór skuteczne funkcjonującej na pozome krajowym w V prorytece POIŚ, zapewnene wsparca merytorycznego dla podmotów aplkujących - w tym w szczególnośc samorządów - w zakrese tematyk przyrodnczej (system konsultacj, preferencje dla projektów partnerskch), umożlwene szerokego aplkowana o środk przez różnorodne podmoty, w tym w szczególnośc: samorządy, RDOŚ, lasy państwowe, park krajobrazowe, pozarządowe organzacje ekologczne nne nstytucje aktywne w realzacj celów ochrony przyrody, wydzelene odrębnych alokacj na cele zwązane z ochroną przyrody; dla zapewnena efektywnośc różnorodnośc wsparca wskazane równeż wyodrębnene środków w ramach celów zwązanych z ochroną przyrody na cele dotyczące edukacj ekologcznej oraz cele dotyczące czynnej ochrony przyrody (z umożlwenem łączena tych celów np. w ramach narzędz typu cross-fnancng), uwzględnene w kryterach oceny projektów dotyczących ochrony boróżnorodnośc aspektu przyrodnczego, w tym w szczególnośc dotyczącego: udokumentowana potrzeby ochrony, ważnośc ochrony na pozome regonalnym ponadregonalnym, wartośc dodanych, aspektu edukacyjnego, stworzene systemu wsparca projektów ze środków "pozaunjnych" (na pozome regonalnym - rekomendowane wsparce ze strony Wojewódzkego Funduszu Ochrony Środowska Gospodark Wodnej), powyższe wsparce pownno zapewnać kofnansowane - zapewnene tak zwanych "środków własnych" oraz możlwość pożyczek zapewnających płynność fnansową w przypadku projektów wymagających prefnansowana, objęce katalogem dofnansowywanych aktywnośc pełnego zakresu potrzebnych dzałań, w tym obejmujących: waloryzacje nwentaryzacje środowska, przygotowane planów programów ochrony, czynną ochronę gatunków sedlsk, tworzene korytarzy ekologcznych, montorng środowskowy oraz edukację ekologczną, stworzene szerokej lsty kosztów kwalfkowanych umożlwających efektywne realzowane przedsęwzęć (bez lmtu procentowego, z konecznoścą uzasadnena wysokośc środków), w tym adekwatnych kosztów zarządzana projektam, kosztów osobowych, kosztów zakupu nezbędnych produktów usług, kosztów wykupu neruchomośc Dla zapewnena efektywnego wykorzystana środków na cele zwązane z ochroną boróżnorodnośc na etape realzacyjnym wskazane jest: uproszczene procedur rozlczenowych - tak aby koszty czasowo-fnansowe realzacj tych procedur były adekwatne do ewentualnych strat, którym mają one zapobec, 19

20 Dośwadczena rekomendacje na przyszłość odnośne fnansowana boróżnorodnośc ze środków funduszy regonalnych - raport z Polsk zapewnene wsparca merytorycznego dla podmotów realzujących projekty, w tym w szczególnośc samorządów, gwarantujących właścwy pozom realzacj zadań w aspekce przyrodnczym, montorowane osągana efektów przyrodnczych - równeż w perspektywe długotermnowej. 20

WYSOKA JAKOŚĆ ŻYCIA INTEGRUJĄCA MIESZKAŃCÓW Z MIEJSCEM ZAMIESZKANIA

WYSOKA JAKOŚĆ ŻYCIA INTEGRUJĄCA MIESZKAŃCÓW Z MIEJSCEM ZAMIESZKANIA CEL OGÓLNY I. WYSOKA JAKOŚĆ ŻYCIA INTEGRUJĄCA MIESZKAŃCÓW Z MIEJSCEM ZAMIESZKANIA CELE SZCZEGÓŁOWE PRZEDSIĘWCIĘCIA FUNDUSZ PREFEROWANY/ ZAKRES PRZEDSIĘWZIĘĆ CEL SZCZEGÓŁOWY 1.1 POPRAWA KOMUNIKACJI WEWNĘTRZNEJ

Bardziej szczegółowo

Kształtowanie się firm informatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu

Kształtowanie się firm informatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu PRACE KOMISJI GEOGRAFII PRZEMY SŁU Nr 7 WARSZAWA KRAKÓW 2004 Akadema Pedagogczna, Kraków Kształtowane sę frm nformatycznych jako nowych elementów struktury przestrzennej przemysłu Postępujący proces rozwoju

Bardziej szczegółowo

Ograniczanie zmian klimatycznych. Ochrona. Poprawa lokalnej jakości powietrza. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu poprzez. Ochrona i zrównoważone

Ograniczanie zmian klimatycznych. Ochrona. Poprawa lokalnej jakości powietrza. Skuteczna adaptacja do zmian klimatu poprzez. Ochrona i zrównoważone Załącznk nr Tabela. Identyfkacja celów ochrony środowska ustanowonych na szczeblu mędzynarodowym, wspólnotowym krajowym stotnych z punktu wdzena realzacj projektu Regonalnego Programu Operacyjnego dla

Bardziej szczegółowo

A O n RZECZPOSPOLITA POLSKA. Gospodarki Narodowej. Warszawa, dnia2/stycznia 2014

A O n RZECZPOSPOLITA POLSKA. Gospodarki Narodowej. Warszawa, dnia2/stycznia 2014 Warszawa, dna2/styczna 2014 r, RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTERSTWO ADMINISTRACJI I CYFRYZACJI PODSEKRETARZ STANU Małgorzata Olsze wska BM-WP 005.6. 20 14 Pan Marek Zółkowsk Przewodnczący Komsj Gospodark

Bardziej szczegółowo

Analiza ryzyka jako instrument zarządzania środowiskiem

Analiza ryzyka jako instrument zarządzania środowiskiem WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożena naturalne w górnctwe Mat. Symp. str. 461 466 Elżbeta PILECKA, Małgorzata SZCZEPAŃSKA Instytut Gospodark Surowcam Mneralnym Energą PAN, Kraków Analza ryzyka jako nstrument

Bardziej szczegółowo

MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ

MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ 4 MINISTER EDUKACJI NARODOWEJ DWST WPZN 423189/BSZI13 Warszawa, 2013 -Q-4 Pan Marek Mchalak Rzecznk Praw Dzecka Szanowny Pane, w odpowedz na Pana wystąpene z dna 28 czerwca 2013 r. (znak: ZEW/500127-1/2013/MP),

Bardziej szczegółowo

MPEC wydaje warunki techniczne KONIEC

MPEC wydaje warunki techniczne KONIEC 1 2 3 1 2 2 1 3 MPEC wydaje warunk technczne 4 5 6 10 9 8 7 11 12 13 14 15 KONIEC 17 16 4 5 Chcesz wedzeć, czy masz możlwość przyłączena budynku Możlwośc dofnansowana wymany peców węglowych do sec mejskej?

Bardziej szczegółowo

Dotyczy: opinii PKPP lewiatan do projektow dwoch rozporzqdzen z 27 marca 2012 (pismo P-PAA/137/622/2012)

Dotyczy: opinii PKPP lewiatan do projektow dwoch rozporzqdzen z 27 marca 2012 (pismo P-PAA/137/622/2012) 30/04! 2012 PON 13: 30! t FAX 22 55 99 910 PKPP Lewatan _..~._. _., _. _ :. _._..... _.. ~._..:.l._.... _. '. _-'-'-'"." -.-.---.. ----.---.-.~.....----------.. LEWATAN Pol~ka KonfederacJa Pracodawcow

Bardziej szczegółowo

Nowe europejskie prawo jazdy w celu większej ochrony, bezpieczeństwa i swobodnego przemieszczania się

Nowe europejskie prawo jazdy w celu większej ochrony, bezpieczeństwa i swobodnego przemieszczania się KOMISJA EUROPEJSKA NOTATKA Bruksela, 18 styczna 2013 r. Nowe europejske prawo jazdy w celu wększej ochrony, bezpeczeństwa swobodnego przemeszczana sę W dnu 19 styczna 2013 r., w ramach wejśca w życe trzecej

Bardziej szczegółowo

Usługi KPMG oferowane polskim przedsiębiorcom

Usługi KPMG oferowane polskim przedsiębiorcom Usług KPMG oferowane polskm przedsęborcom Czyl jak w czym pomagamy polskm frmom kpmg.pl 1 Usług KPMG oferowane polskm przedsęborcom 2013 Usług KPMG oferowane polskm przedsęborcom Doradztwo fnansowe ksęgowe

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy nr 2

Materiał pomocniczy nr 2 Materał pomocnczy nr 2 Tabela: Wnosk z raportów ewaluacyjnyc na tle nstrumentów ośwatowej pozostającyc w kompetencjac organu prowadzącego Wymagana Planowane Organzowane Beżące zawadywane EFEKTY Analzuje

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 1C KARTA USŁUGI Utrzymanie Systemu Kopii Zapasowych (USKZ)

ZAŁĄCZNIK NR 1C KARTA USŁUGI Utrzymanie Systemu Kopii Zapasowych (USKZ) Załącznk nr 1C do Umowy nr.. z dna.2014 r. ZAŁĄCZNIK NR 1C KARTA USŁUGI Utrzymane Systemu Kop Zapasowych (USKZ) 1 INFORMACJE DOTYCZĄCE USŁUGI 1.1 CEL USŁUGI: W ramach Usług Usługodawca zobowązany jest

Bardziej szczegółowo

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRA WNYCH POWIATU KŁODZKIEGO

POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRA WNYCH POWIATU KŁODZKIEGO Załącznk nr 1 do Uchwały Rady Powatu Kłodzkego Nr LIII/661/2010 Z dna 26 paźdzernka 2010 roku POWIATOWY PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRA WNYCH POWIATU KŁODZKIEGO na lata 2011-2015 WPROWADZENIE

Bardziej szczegółowo

Analiza rodzajów skutków i krytyczności uszkodzeń FMECA/FMEA według MIL STD - 1629A

Analiza rodzajów skutków i krytyczności uszkodzeń FMECA/FMEA według MIL STD - 1629A Analza rodzajów skutków krytycznośc uszkodzeń FMECA/FMEA według MIL STD - 629A Celem analzy krytycznośc jest szeregowane potencjalnych rodzajów uszkodzeń zdentyfkowanych zgodne z zasadam FMEA na podstawe

Bardziej szczegółowo

Koncepcja pracy. Zespołu Szkolno-Przedszkolnego. na lata 2014-2017

Koncepcja pracy. Zespołu Szkolno-Przedszkolnego. na lata 2014-2017 Koncepcja pracy Zespołu Szkolno-Przedszkolnego na lata 2014-2017 I. Podstawa prawna opracowana koncepcj: 1. Ustawa z dna 7 wrześna 1991 r. o systeme ośwaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.),

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie Skarbnika Hufca Za okres 24.09.2011-24.11.2013. Wprowadzenie

Sprawozdanie Skarbnika Hufca Za okres 24.09.2011-24.11.2013. Wprowadzenie Skarbnk Hufca ZHP Kraków Nowa Huta phm. Marek Balon HO Kraków, dn. 21.10.2013r. Sprawozdane Skarbnka Hufca Za okres 24.09.2011-24.11.2013 Wprowadzene W dnu 24.09.2011r. odbył sę Zjazd Sprawozdawczo-Wyborczy

Bardziej szczegółowo

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji D012257/03 ZAŁĄCZNIK.

Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji D012257/03 ZAŁĄCZNIK. RADA UNII EUROPEJSKIEJ Bruksela, 28 lpca 20 r. (29.07) (OR. en) 082/ ADD AVIATION 94 PISMO PRZEWODNIE Od: Komsja Europejska Data otrzymana: 8 lpca 20 r. Do: Sekretarat Generalny Rady Nr dok. Kom D02257/0

Bardziej szczegółowo

Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pisz w części wsi Kwik

Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pisz w części wsi Kwik Pracowna Projektowa Archtektury Krajobrazu Rewaloryzacj Środowska 80-766 Gdańsk ul. Zamejska 40/20 tel./fax 58 303 67 97 Prognoza oddzaływana na środowsko zmany Studum uwarunkowań kerunków zagospodarowana

Bardziej szczegółowo

Semestr zimowy Brak Nie

Semestr zimowy Brak Nie KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angelskm Obowązuje od roku akademckego 2015/2016 Z-ID-702 Semnarum praca dyplomowa Semnar and Dplom Thess A. USYTUOWANIE MODUŁU

Bardziej szczegółowo

Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. Bernard Panaszek, prof. zw. UMW. Recenzja

Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. Bernard Panaszek, prof. zw. UMW. Recenzja KATEDRA KLINIKA CHORÓB WEWNĘTRZNYCHYCH GERIATRII ALERGOLOGU Unwersytet Medyczny m. Pastów Śląskch we Wrocławu 50-367 Wrocław, ul. Cure-Skłodowskej 66 Tel. 71/7842521 Fax 71/7842529 E-mal: bernard.panaszek@umed.wroc.pl

Bardziej szczegółowo

35-105 Rzeszów, Tel +48 17 740 00 38 fax +48 17 740 00 18. www.bmm.com.pl

35-105 Rzeszów, Tel +48 17 740 00 38 fax +48 17 740 00 18. www.bmm.com.pl 2015,,Zdolność uczena sę szybcej od swojej konkurencj może być długotrwałą przewagą, BMM Sp. z o.o. 35-105 Rzeszów, jaką nad nm posadasz. Are de Gaus ul. Przemysłowa 4a Tel +48 17 740 00 38 fax +48 17

Bardziej szczegółowo

STRATEGIA OCHRONY OBSZARÓW WODNO-BŁOTNYCH W POLSCE WRAZ Z PLANEM DZIAŁAŃ MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT LEŚNICTWA, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU

STRATEGIA OCHRONY OBSZARÓW WODNO-BŁOTNYCH W POLSCE WRAZ Z PLANEM DZIAŁAŃ MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT LEŚNICTWA, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU MINISTERSTWO ŚRODOWISKA DEPARTAMENT LEŚNICTWA, OCHRONY PRZYRODY I KRAJOBRAZU STRATEGIA OCHRONY OBSZARÓW WODNO-BŁOTNYCH W POLSCE WRAZ Z PLANEM DZIAŁAŃ (NA LATA 2006 2013) WARSZAWA, 2006 SPIS TREŚCI 1.Wprowadzene

Bardziej szczegółowo

PLAN PRACY SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. JANUSZA KORCZAKA W BRONIEWICACH NA ROK SZKOLNY 2015/2016

PLAN PRACY SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. JANUSZA KORCZAKA W BRONIEWICACH NA ROK SZKOLNY 2015/2016 Samorząd Ucznowsk Szkoły Podstawowej m. Janusza Korczaka Bronewce 3 88-160 Jankowo e-mal: su.spbronewce@gmal.com http://www.spbronewce.republka.pl/su.html PLAN PRACY SAMORZĄDU UCZNIOWSKIEGO SZKOŁY PODSTAWOWEJ

Bardziej szczegółowo

WIEDZA o SPOŁECZEŃSTWIE (klasa I LO) Wymagania na ocenę dostateczną. Uczeń: *omawia zasady ustroju zawarte w konstytucji

WIEDZA o SPOŁECZEŃSTWIE (klasa I LO) Wymagania na ocenę dostateczną. Uczeń: *omawia zasady ustroju zawarte w konstytucji WIEDZA o SPOŁECZEŃSTWIE (klasa I LO) Dzał Temat (rozumany jako lekcja) Wymagana dopuszczającą Wymagana dostateczną Wymagana dobrą Wymagana bardzo dobrą Wymagana celującą 1. Rzeczpos polta Polska jako demokrat

Bardziej szczegółowo

RODO final countdown - nowa jakość w ochronie danych osobowych

RODO final countdown - nowa jakość w ochronie danych osobowych RODO fnal countdown - nowa jakość w ochrone danych osobowych TEMAT WYSTĄPIENIA: Ocena wprowadzana obowązków RODO w JST PRELEGENT Arkadusz ŚPIEWAKOWSKI PRELEGENT VIOLETTA DĄBROWSKA członek SIODO WSPÓŁAUTOR

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXVI 11/176/2012 Rada Gminy Jeleśnia z dnia 11 grudnia 2012

Uchwała Nr XXVI 11/176/2012 Rada Gminy Jeleśnia z dnia 11 grudnia 2012 RADA GMNY JELEŚNA Uchwała Nr XXV 11/176/2012 Rada Gmny Jeleśna z dna 11 grudna 2012 w sprawe zatwerdzena taryfy na odprowadzane śceków dostarczane wody przedstawonej przez Zakład Gospodark Komunalnej w

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe nr 4/2016/Młodzi (dotyczy zamówienia na usługę ochrony)

Zapytanie ofertowe nr 4/2016/Młodzi (dotyczy zamówienia na usługę ochrony) Fundacja na Rzecz Rozwoju Młodzeży Młodz Młodym ul. Katedralna 4 50-328 Wrocław tel. 882 021 007 mlodzmlodym@archdecezja.wroc.pl, www.sdm2016.wroclaw.pl Wrocław, 24 maja 2016 r. Zapytane ofertowe nr 4/2016/Młodz

Bardziej szczegółowo

SYSTEM ZALICZEŃ ĆWICZEŃ

SYSTEM ZALICZEŃ ĆWICZEŃ AMI, zma 010/011 mgr Krzysztof Rykaczewsk System zalczeń Wydzał Matematyk Informatyk UMK SYSTEM ZALICZEŃ ĆWICZEŃ z Analzy Matematycznej I, 010/011 (na podst. L.G., K.L., J.M., K.R.) Nnejszy dokument dotyczy

Bardziej szczegółowo

Sygn. akt II Kp 420/11 POSTANOWIENIE dnia 5 stycznia 2012 roku

Sygn. akt II Kp 420/11 POSTANOWIENIE dnia 5 stycznia 2012 roku Sygn. akt II Kp 420/11 POSTANOWIENIE dna 5 styczna 2012 roku Sąd Rejonowy w Starachowcach w Wydzale II Karnym w składze: Przewodnczący: SSR Barbara Nowak- Łon Protokolant sądowy Anna Kełek w obecnośc Prokuratora

Bardziej szczegółowo

WZÓR. z wykonania zadania publicznego.... (tytuł zadania publicznego) w okresie od... do... określonego w umowie nr... zawartej w dniu...

WZÓR. z wykonania zadania publicznego.... (tytuł zadania publicznego) w okresie od... do... określonego w umowie nr... zawartej w dniu... WZÓR SPRAWOZDANIE (CZĘŚCIOWE/KOŃCOWE 1) ) 2) z wykonana zadana publcznego... (tytuł zadana publcznego) w okrese od... do... określonego w umowe nr... zawartej w dnu... pomędzy... (nazwa Zlecenodawcy) a...

Bardziej szczegółowo

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA ROK 2013 PODLASKIEGO STOWARZYSZENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W MIĘDZYRZECU PODLASKIM UL

INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA ROK 2013 PODLASKIEGO STOWARZYSZENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W MIĘDZYRZECU PODLASKIM UL odlask 86- tell083)3/^^9 INFORMACJA DODATKOWA DO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA ROK 2013 PODLASKIEGO STOWARZYSZENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W MIĘDZYRZECU PODLASKIM UL.ZARÓW1E 86 KRS 0000043936 Sprawozdane

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 9 sierpnia 2016 r. Poz. 1201

Warszawa, dnia 9 sierpnia 2016 r. Poz. 1201 Warszawa, dna 9 serpna 2016 r. Poz. 1201 OBWIESZCZENIE mnstra ROZWOJU 1) z dna 26 lpca 2016 r. w sprawe ogłoszena jednoltego tekstu rozporządzena Mnstra Gospodark w sprawe funduszu nnowacyjnośc 1. Na podstawe

Bardziej szczegółowo

3.1. ODZIAŁYWANIE DŹWIĘKÓW NA CZŁOWIEKA I OTOCZENIE

3.1. ODZIAŁYWANIE DŹWIĘKÓW NA CZŁOWIEKA I OTOCZENIE 3. KRYTERIA OCENY HAŁASU I DRGAŃ Hałas to każdy dźwęk nepożądany, przeszkadzający, nezależne od jego natury, kontekstu znaczena. Podobne rzecz sę ma z drganam. Oba te zjawska oddzałują nekorzystne na człoweka

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ INTERWENCJONIZMU PAŃSTWOWEGO W GOSPODARKĘ ŻYWNOŚCIOWĄ UKRAINY. Wstęp

EFEKTYWNOŚĆ INTERWENCJONIZMU PAŃSTWOWEGO W GOSPODARKĘ ŻYWNOŚCIOWĄ UKRAINY. Wstęp Efektywność STOWARZYSZENIE nterwencjonzmu EKONOMISTÓW państwowego ROLNICTWA w gospodarkę I AGROBIZNESU żywnoścową Ukrany Rocznk Naukowe tom XVI zeszyt 2 33 Georgj Czerewko Lwowsk Narodowy Unwersytet Agrarny

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI I PROMOCJI POWIATU OSTROWIECKIEGO

PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI I PROMOCJI POWIATU OSTROWIECKIEGO ! PROGRAM ROZWOJU TURYSTYKI I PROMOCJI POWIATU OSTROWIECKIEGO Ostrowec Śwętokrzysk, lstopad 2005 r. Zlecenodawca: Powat Ostroweck ul. Iłżecka 37, 27-400 Ostrowec Śwętokrzysk Autor: Busness Moblty Internatonal

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Prawo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus. Prawo WSHG Karta przedmotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka Rekreacja Obsługa Ruchu Turystycznego, Hotelarstwo Gastronoma, Zarządzane Marketng, Gastronom, Turystyce Rekreacj Stacjonarny

Bardziej szczegółowo

ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH

ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH Potr Mchalsk Węzeł Centralny OŻK-SB 25.12.2013 rok ANALIZA KORELACJI WYDATKÓW NA KULTURĘ Z BUDŻETU GMIN ORAZ WYKSZTAŁCENIA RADNYCH Celem ponższej analzy jest odpowedź na pytane: czy wykształcene radnych

Bardziej szczegółowo

WYŁOŻENIA DO PUBLICZNEGO WGLĄDU

WYŁOŻENIA DO PUBLICZNEGO WGLĄDU Załącznk nr 3 Do uchwały nr XXIV/270/2016 Rady Gmny Ożarowce z dna 28 grudna 2016 r. ROZSTRZYGNIĘCIE RADY GMINY OŻAROWICE O SPOSOBIE ZOZPATRZENIA NIEUWZGLĘDNINYCHUWAG WNIESIONYCH DO PROJEKTU ZMIANY STUDIUM

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 837/15 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 10 listopada 2015 roku.

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 837/15 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 10 listopada 2015 roku. Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 837/15 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 10 listopada 2015 roku. 1. Numer i nazwa osi priorytetowej 4. Dziedzictwo naturalne i kulturowe 2. Cele szczegółowe osi priorytetowej

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 837/15 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 10 listopada 2015 roku.

Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 837/15 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 10 listopada 2015 roku. Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 837/15 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 10 listopada 2015 roku. 1. Numer i nazwa osi priorytetowej 4. Dziedzictwo naturalne i kulturowe 2. Cele szczegółowe osi priorytetowej

Bardziej szczegółowo

Za: Stanisław Latoś, Niwelacja trygonometryczna, [w:] Ćwiczenia z geodezji II [red.] J. Beluch

Za: Stanisław Latoś, Niwelacja trygonometryczna, [w:] Ćwiczenia z geodezji II [red.] J. Beluch Za: Stansław Latoś, Nwelacja trygonometryczna, [w:] Ćwczena z geodezj II [red.] J. eluch 6.1. Ogólne zasady nwelacj trygonometrycznej. Wprowadzene Nwelacja trygonometryczna, zwana równeż trygonometrycznym

Bardziej szczegółowo

5. OPTYMALIZACJA GRAFOWO-SIECIOWA

5. OPTYMALIZACJA GRAFOWO-SIECIOWA . OPTYMALIZACJA GRAFOWO-SIECIOWA Defncja grafu Pod pojęcem grafu G rozumemy następującą dwójkę uporządkowaną (defncja grafu Berge a): (.) G W,U gdze: W zbór werzchołków grafu, U zbór łuków grafu, U W W,

Bardziej szczegółowo

Edukacja kulturalna mieszkańców wsi Pniewo w dziedzinie muzyki poprzez wyposażenie. Powiat/gmina łomżyński Łomża. sekretariat@gminalomza.

Edukacja kulturalna mieszkańców wsi Pniewo w dziedzinie muzyki poprzez wyposażenie. Powiat/gmina łomżyński Łomża. sekretariat@gminalomza. RAPORT Z CZYNNOŚCI KONTROLNYCH NR 10 '413/0081/10 2 dna 18/10/2010 fn wo./nt dzałana/ nrr&pjrok) PROGRAM ROZWOJU OBS..TA 2007 2013 ZNAK SPRAWY UM10-6930-UM1040106/10 ROW-IV.0911-6-12/10 NR IDENTYFIKACYJNY

Bardziej szczegółowo

Piesi jako ofiary śmiertelnych wypadków analiza kryminalistyczna

Piesi jako ofiary śmiertelnych wypadków analiza kryminalistyczna Pes jako ofary śmertelnych wypadków analza krymnalstyczna Potr Kodryck, Monka Kodrycka Pozom bezpeczeństwa ruchu drogowego klasyfkuje Polskę na jednym z ostatnch mejsc wśród krajów europejskch. Wskaźnk

Bardziej szczegółowo

Minister Edukacji Narodowej Pani Katarzyna HALL Ministerstwo Edukacji Narodowej al. J. Ch. Szucha 25 00-918 Warszawa Dnia 03 czerwca 2009 r.

Minister Edukacji Narodowej Pani Katarzyna HALL Ministerstwo Edukacji Narodowej al. J. Ch. Szucha 25 00-918 Warszawa Dnia 03 czerwca 2009 r. Mnster Edukacj arodowej Pan Katarzyna HALL Mnsterstwo Edukacj arodowej al. J. Ch. Szucha 25 00-918 arszawa Dna 03 czerwca 2009 r. TEMAT: Propozycja zmany art. 30a ustawy Karta auczycela w forme lstu otwartego

Bardziej szczegółowo

województwa lubelskiego THE IMPLEMENTATION OF AGRI-ENVIRONMENTAL PROGRAMME IN LUBLIN REGION

województwa lubelskiego THE IMPLEMENTATION OF AGRI-ENVIRONMENTAL PROGRAMME IN LUBLIN REGION 62 Barbara Bujanowcz-Haraś, Stowarzyszene Małgorzata Ekonomstów Halnarz, Rolnctwa Jarosław Susk Agrobznesu Rocznk Naukowe tom XVI zeszyt 4 Barbara Bujanowcz-Haraś *, Małgorzata Halnarz *, Jarosław Susk

Bardziej szczegółowo

Urządzenia wejścia-wyjścia

Urządzenia wejścia-wyjścia Urządzena wejśca-wyjśca Klasyfkacja urządzeń wejśca-wyjśca. Struktura mechanzmu wejśca-wyjśca (sprzętu oprogramowana). Interakcja jednostk centralnej z urządzenam wejśca-wyjśca: odpytywane, sterowane przerwanam,

Bardziej szczegółowo

Model ISLM. Inwestycje - w modelu ISLM przyjmujemy, że inwestycje przyjmują postać funkcji liniowej:

Model ISLM. Inwestycje - w modelu ISLM przyjmujemy, że inwestycje przyjmują postać funkcji liniowej: dr Bartłomej Rokck Ćwczena z Makroekonom I Model ISLM Podstawowe założena modelu: penądz odgrywa ważną rolę przy determnowanu pozomu dochodu zatrudnena nwestycje ne mają charakteru autonomcznego, a ch

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia - studia pierwszego stopnia na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne : Symbol KEK

Efekty kształcenia - studia pierwszego stopnia na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne : Symbol KEK Efekty kształcena - studa perwszego stopna na kerunku bezpeczeństwo wewnętrzne : Symbol KEK K_W01 K_W02 K_W03 Ops efektów kształcena WIEDZA zna podejśca badawcze, nurty teoretyczne oraz termnologę używaną

Bardziej szczegółowo

Szkolimy z pasją. tel.(012)2623040; 0601457926; 0602581731 www.aiki-management.pl

Szkolimy z pasją. tel.(012)2623040; 0601457926; 0602581731 www.aiki-management.pl Szkolmy z pasją Warsztaty Samura Game Godność Przywództwo Integracja Komunkacja Budowane Zespołu Honor Samura Game www.samuragame.org jest unkalną rzucającą wyzwane symulacją z obszaru budowana zespołu

Bardziej szczegółowo

POROZUMIENIE. w sprawie realizacji. XXII Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego BUKOWIŃSKIE SPOTKANIA

POROZUMIENIE. w sprawie realizacji. XXII Międzynarodowego Festiwalu Folklorystycznego BUKOWIŃSKIE SPOTKANIA POROZUMIENIE w sprawe realzacj XXII Mędzynarodowego Festwalu Folklorystycznego BUKOWIŃSKIE SPOTKANIA w Polsce, w Rumun, na Węgrzech, na Słowacj na Ukrane zawarte 05. 02. 2011 roku pomędzy: Prezydentem

Bardziej szczegółowo

OGŁOSZENIE TARYFA DLA ZBIOROWEGO ZAOPATRZENIA W WODĘ I ZBIOROWEGO ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW. Taryfa obowiązuje od 01.01.2014 do 31.12.

OGŁOSZENIE TARYFA DLA ZBIOROWEGO ZAOPATRZENIA W WODĘ I ZBIOROWEGO ODPROWADZANIA ŚCIEKÓW. Taryfa obowiązuje od 01.01.2014 do 31.12. OGŁOSZENIE Zgodne z Uchwałą Nr XXXIII/421/2013 Rady Mejskej w Busku-Zdroju z dna 14 lstopada 2013 r. w sprawe zatwerdzena taryf za zborowe zaopatrzene w wodę zborowe odprowadzane śceków dla Mejskego Przedsęborstwa

Bardziej szczegółowo

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie i jego wpływ na analizę opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie i jego wpływ na analizę opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych dr nż Andrze Chylńsk Katedra Bankowośc Fnansów Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawe Zarządzane ryzykem w rzedsęborstwe ego wływ na analzę ołacalnośc rzedsęwzęć nwestycynych w w w e - f n a n s e c o m

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZENIE NR PM-2745/2016 PREZYDENTA MIASTA GLIWICE. z dnia 4 maja 2016 r.

ZARZĄDZENIE NR PM-2745/2016 PREZYDENTA MIASTA GLIWICE. z dnia 4 maja 2016 r. ZARZĄZENIE NR M-2745/2016 REZYENTA MIASTA GIWICE z dna 4 maja 2016 r. w sprawe zasad podzału trybu wykorzystywana środków fnansowych na dzałalność rad osedl (tekst ujednolcony ze zmanam wynkającym z zarządzena

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR X/188/15 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 maja 2015 r.

UCHWAŁA NR X/188/15 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dnia 21 maja 2015 r. UCHWAŁA NR X/188/15 RADY MIEJSKIEJ WROCŁAWIA z dna 21 maja 2015 r. w sprawe uchwalena mejscowego planu zagospodarowana przestrzennego fragmentu Łącznka Pawłowckego przy ulcy Przedwośne we Wrocławu Na podstawe

Bardziej szczegółowo

Wycena nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne w aspekcie naliczania odszkodowań

Wycena nieruchomości przeznaczonych pod drogi publiczne w aspekcie naliczania odszkodowań Budownctwo Archtektura 3 (2008) 5-14 Wycena neruchomośc przeznaczonych pod drog publczne w aspekce nalczana odszkodowań Katedra Geodezj, Wydzał Inżyner Budowlanej Santarnej, Poltechnka Lubelska, ul. Nadbystrzycka

Bardziej szczegółowo

P02. Zestaw norm CEN wspierających wdrażanie Dyrektywy EPBD w Krajach Członkowskich UE. [Information on standardisation] 11-04-2006

P02. Zestaw norm CEN wspierających wdrażanie Dyrektywy EPBD w Krajach Członkowskich UE. [Information on standardisation] 11-04-2006 [Informaton on standardsaton] P02 11-04- Jaap Hogelng ISSO Char CEN-BT WG173 on EPBD Holanda wwwbuldngsplatformeu Dyrektywa wymaga od Krajów Członkowskch UE wprowadzenu regulacj w następujących kwestach:

Bardziej szczegółowo

WWW ZMW, wnoszę o: P mq'sśrtor PYRAC Okręgowego Inspektoratu Pracy. Of; WYSTĄPIENIE

WWW ZMW, wnoszę o: P mq'sśrtor PYRAC Okręgowego Inspektoratu Pracy. Of; WYSTĄPIENIE .. SPSYJUA PRACY P mq'sśrtor PYRAC Okręgowego Inspektoratu Pracy ' 80819Gdapsk ul. Okopowa 7.,.. Oddzał w Starogardze Gdańlk at Starogard Gdanskj' dma 30.05.2018 [. 03200sm MNW ragga;'ąg'g';a; grg';;g;

Bardziej szczegółowo

Ocena jakościowo-cenowych strategii konkurowania w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi. dr Iwona Szczepaniak

Ocena jakościowo-cenowych strategii konkurowania w polskim handlu produktami rolno-spożywczymi. dr Iwona Szczepaniak Ocena jakoścowo-cenowych strateg konkurowana w polskm handlu produktam rolno-spożywczym dr Iwona Szczepanak Ekonomczne, społeczne nstytucjonalne czynnk wzrostu w sektorze rolno-spożywczym w Europe Cechocnek,

Bardziej szczegółowo

Kryteria wyboru grantobiorców Partnerstwa "Lokalna Grupa Działania Bory Tucholskie"

Kryteria wyboru grantobiorców Partnerstwa Lokalna Grupa Działania Bory Tucholskie 4 9 ODÍ' 0 / 6 \J Załącznk nr 12 do wnosku o wybór LSR Krytera wyboru grantoborców Partnerstwa "Lokalna Grupa Dzałana Bory Tucholske" dotyczy przedsęwzęć: 1.1.1 Sztrek, antrejk bujawk, czyl nfrastruktura

Bardziej szczegółowo

STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU

STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU Ewa Szymank Katedra Teor Ekonom Akadema Ekonomczna w Krakowe ul. Rakowcka 27, 31-510 Kraków STARE A NOWE KRAJE UE KONKURENCYJNOŚĆ POLSKIEGO EKSPORTU Abstrakt Artykuł przedstawa wynk badań konkurencyjnośc

Bardziej szczegółowo

WPŁYW AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ NA ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO. Lidia Luty

WPŁYW AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ NA ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO. Lidia Luty 74 LIDIA LUTY ROCZNIKI NAUKOWE EKONOMII ROLNICTWA I ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH, T. 11, z. 1, 214 WPŁYW AKCESJI POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ NA ROZWÓJ ROLNICTWA EKOLOGICZNEGO Lda Lut Katedra Statstk Matematcznej

Bardziej szczegółowo

Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 110/2016/2017. z dnia 27 czerwca 2017 r.

Uchwała Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego. Nr 110/2016/2017. z dnia 27 czerwca 2017 r. Uchwała Senatu Unwersytetu Kazmerza Welkego Nr 110/2016/2017 z dna 27 czerwca 2017 r. w sprawe określena zakładanych efektów kształcena dla kerunku studów nformacja naukowa bblotekoznawstwo studa perwszego

Bardziej szczegółowo

Analiza danych OGÓLNY SCHEMAT. http://zajecia.jakubw.pl/ Dane treningowe (znana decyzja) Klasyfikator. Dane testowe (znana decyzja)

Analiza danych OGÓLNY SCHEMAT. http://zajecia.jakubw.pl/ Dane treningowe (znana decyzja) Klasyfikator. Dane testowe (znana decyzja) Analza danych Dane trenngowe testowe. Algorytm k najblższych sąsadów. Jakub Wróblewsk jakubw@pjwstk.edu.pl http://zajeca.jakubw.pl/ OGÓLNY SCHEMAT Mamy dany zbór danych podzelony na klasy decyzyjne, oraz

Bardziej szczegółowo

SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODĄ PROPAGACJI ROZKŁADÓW

SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODĄ PROPAGACJI ROZKŁADÓW SZACOWANIE NIEPEWNOŚCI POMIARU METODĄ PROPAGACJI ROZKŁADÓW Stefan WÓJTOWICZ, Katarzyna BIERNAT ZAKŁAD METROLOGII I BADAŃ NIENISZCZĄCYCH INSTYTUT ELEKTROTECHNIKI ul. Pożaryskego 8, 04-703 Warszawa tel.

Bardziej szczegółowo

POJAZDY SZYNOWE 2/2014

POJAZDY SZYNOWE 2/2014 ANALIZA PRZYCZYN I SKUTKÓW USZKODZEŃ (FMEA) W ZASTOSOWANIU DO POJAZDÓW SZYNOWYCH dr nż. Macej Szkoda, mgr nż. Grzegorz Kaczor Poltechnka Krakowska, Instytut Pojazdów Szynowych al. Jana Pawła II 37, 31-864

Bardziej szczegółowo

Perspektywy drogowego PPP - czy będzie lepiej?

Perspektywy drogowego PPP - czy będzie lepiej? Wtorek, 7 styczna 2014 GRUPA PTWP: GOSPODARKA HR NIERUCHOMOŚCI RYNEK SPOŻYWCZY HANDEL ZDROWIE ROLNICTWO PLIKI COOKIES: Stosujemy plk cookes, aby ułatwć korzystane z serwsu. Dowedz sę węcej > [ x ] dołącz

Bardziej szczegółowo

Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata (RPO WiM )

Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata (RPO WiM ) Regionalny Program Operacyjny Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014-2020. (RPO WiM 2014-2020) Możliwości finansowania projektów w zakresie dziedzictwa kulturowego i naturalnego Toruń, 17 marca

Bardziej szczegółowo

Media społecznościowe i praca w chmurze oraz przygotowanie na ich potrzeby materiałów graficznych i zdjęciowych

Media społecznościowe i praca w chmurze oraz przygotowanie na ich potrzeby materiałów graficznych i zdjęciowych 2 S Ł O W O - G R A F I K A - F I L M Meda społecznoścowe praca w chmurze oraz przygotowane na ch potrzeby materałów grafcznych zdjęcowych Artur Kurkewcz Web 2.0 tak określa sę serwsy nternetowe, których

Bardziej szczegółowo

PODSTAWA WYMIARU ORAZ WYSOKOŚĆ EMERYTURY USTALANEJ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH

PODSTAWA WYMIARU ORAZ WYSOKOŚĆ EMERYTURY USTALANEJ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH PODSTAWA WYMIARU ORAZ WYSOKOŚĆ EMERYTURY USTALANEJ NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH Z a k ł a d U b e z p e c z e ń S p o ł e c z n y c h Wprowadzene Nnejsza ulotka adresowana jest zarówno do osób dopero ubegających

Bardziej szczegółowo

Fundusze UE na finansowanie Natury 2000 w Niemczech

Fundusze UE na finansowanie Natury 2000 w Niemczech Fundusze UE na finansowanie Natury 2000 w Niemczech Wstęp Programowanie Przykłady Peter Torkler, WWF Niemcy 27/28.03.2008 Wstęp Niemcy są na 5 miejscu wśród beneficjentów funduszy strukturalnych Otrzymują

Bardziej szczegółowo

TOWARZYSTWO GOSPODARCZE POLSKIE ELEKTROWNIW

TOWARZYSTWO GOSPODARCZE POLSKIE ELEKTROWNIW TOWARZYSTWO GOSPODARCZE POLSKIE ELEKTROWNIW Odpowedź na uwag Komsj Europejskej do wnosku o przydzał bezpłatnych uprawneń do emsj gazów ceplarnanych na lata 2013-2020 na modernzację wytwarzana energ elektrycznej

Bardziej szczegółowo

THE STATISTICAL MODEL OF ROAD TRAFFIC MONITORING

THE STATISTICAL MODEL OF ROAD TRAFFIC MONITORING ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 200909 Sera: TRANSPORT z. 65 Nr kol. 1807 Teresa PAMUŁA, Aleksander KRÓL STATYSTYCZNY MODEL MONITOROWANIA RUCHU DROGOWEGO Streszczene. W artykule przedstawono koncepcję

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ RADĘ POLITYKI PIENIĘŻNEJ

MODELOWANIE PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ RADĘ POLITYKI PIENIĘŻNEJ Ewa Dzwok Unwersytet Ekonomczny w Katowcach MODELOWANIE PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI PRZEZ RADĘ POLITYKI PIENIĘŻNEJ Wprowadzene Rozwój rynku fnansowego nese ze sobą koneczność jego sterowana nadzorowana

Bardziej szczegółowo

XERREX Scan Manager MEDYK

XERREX Scan Manager MEDYK XERREX Scan Manager MEDYK B U S I N E SS S O L UT I O N S - Pełna ntegracja z systemem medycznym Asseco Poland S.A. Asseco Medcal Management Solutons (AMMS) - Archwzacja dokumentacj wewnętrznej wymagającej

Bardziej szczegółowo

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus

WSHiG Karta przedmiotu/sylabus WSHG Karta przedmotu/sylabus KIERUNEK SPECJALNOŚĆ TRYB STUDIÓW SEMESTR Turystyka Rekreacja Zarządzane marketng Stacjonarny / nestacjonarny I / I stopna Nazwa przedmotu ELEMENTY PRAWA GOSPODARCZEGO ZM_MKPR_S_8

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIAZAYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE SYPNIEWO NA ROK 2009

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIAZAYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMINIE SYPNIEWO NA ROK 2009 Zalacznk Nr 1 do Uchwaly Nr XX/90/2008r Rady Gmny Sypnewo z dna 29 grudna 2008r GMNNY PROGRAM PROFLAKTYK ROZWAZAYWANA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH W GMNE SYPNEWO NA ROK 2009 Po klku latach funkcjonowana znowelzowanej

Bardziej szczegółowo

Propozycja modyfikacji klasycznego podejścia do analizy gospodarności

Propozycja modyfikacji klasycznego podejścia do analizy gospodarności Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk Propozycja modyfkacj klasycznego podejśca do analzy gospodarnośc Przedsęborstwa dysponujące dentycznym zasobam czynnków produkcj oraz dzałające w dentycznych warunkach

Bardziej szczegółowo

5 RADY MIEJSKIEJ W TARCZYNIE. z dnia 30 marca 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

5 RADY MIEJSKIEJ W TARCZYNIE. z dnia 30 marca 2015 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Elektronczne podpsany przez: S awomr Parys Data: 20150602 15:47:01 5 RADY MIEJSKIEJ W TARCZYNIE z dna 30 marca 2015 r. w sprawe uchwalena mejscowego planu zagospodarowana przestrzennego Na podstawe art.

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA TECHNICZNA S-04.00. ROBOTY MUROWE

SPECYFIKACJA TECHNICZNA S-04.00. ROBOTY MUROWE TOM III - Specyfkacje Technczne SPECYFIKACJA TECHNICZNA S-04.00. ROBOTY MUROWE Remont rozbudowa budynku szatnowego przy boskach sportowych w Morynu. 42 są TOM III - Specyfkacje Technczne 1. WST P 1.1.

Bardziej szczegółowo

Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A.

Operator Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Za1cznIk do Uchwaly Zarządu Spółk Operator Gazodągów Przesyłowych GAZ - SYSTEM S.A. 2 dna 2010 r. nr... L9T/2(2010 Operator Gazocągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. INSTRUKCJA UDZIELANIA ZAMÓWIEŃ WSPÓŁFINANSOWANYCH

Bardziej szczegółowo

na zabezpieczeniu z połączeniu

na zabezpieczeniu z połączeniu 2011 Montorng Zabezpeczane obektów Jesteśmy zespołem fachowców, którzy dostarczają wysokej jakośc usług. Nasza dzałalnośćć koncentruje sę przede wszystkm na doskonałym zabezpeczenu państwa dóbr. Dostarczamy

Bardziej szczegółowo

Regulamin. udostępniania i korzystania ze zbiorów archiwum Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez osoby z zewnątrz

Regulamin. udostępniania i korzystania ze zbiorów archiwum Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez osoby z zewnątrz Załącznk Nr 1do Zarządzena nr 9 /2014 z dna 19.03.2014 r. Lubuskego Wojewódzkego Konserwatora Zabytków w Zelonej Górze Regulamn udostępnana korzystana ze zborów archwum Lubuskego Wojewódzkego Konserwatora

Bardziej szczegółowo

Rola miast w polityce spójności

Rola miast w polityce spójności Rola miast w polityce spójności Plan prezentacji 1. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne podstawy prawne i cele wdrażania instrumentu 2. Zintegrowane Inwestycje Terytorialne Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego

Bardziej szczegółowo

Uchwała nr L/1044/05 Rady Miasta Katowice. z dnia 21 listopada 2005r.

Uchwała nr L/1044/05 Rady Miasta Katowice. z dnia 21 listopada 2005r. Uchwała nr L/1044/05 Rady Masta Katowce z dna 21 lstopada 2005r. w sprawe określena wysokośc stawek podatku od środków transportowych na rok 2006 obowązujących na terene masta Katowce Na podstawe art.18

Bardziej szczegółowo

EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH USTALANA NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH

EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH USTALANA NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH EMERYTURA Z FUNDUSZU UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH USTALANA NA DOTYCHCZASOWYCH ZASADACH Z a k ł a d U b e z p e c z e ń S p o ł e c z n y c h Emerytura z FUS ustalana na dotychczasowych zasadach to śwadczene

Bardziej szczegółowo

3. ŁUK ELEKTRYCZNY PRĄDU STAŁEGO I PRZEMIENNEGO

3. ŁUK ELEKTRYCZNY PRĄDU STAŁEGO I PRZEMIENNEGO 3. ŁUK ELEKTRYCZNY PRĄDU STŁEGO I PRZEMIENNEGO 3.1. Cel zakres ćwczena Celem ćwczena jest zapoznane sę z podstawowym właścwoścam łuku elektrycznego palącego sę swobodne, w powetrzu o cśnentmosferycznym.

Bardziej szczegółowo

Program studiów podyplomowych

Program studiów podyplomowych Załącznk nr 1 do wnosku o powołane studów podyplomowych Program studów podyplomowych Ogólna charakterystyka studów podyplomowych Wydzał prowadzący studa podyplomowe: Wydzał Nauk Ekonomcznych Zarządzana

Bardziej szczegółowo

Dostosowanie systemu wyliczania skrypt - banki

Dostosowanie systemu wyliczania skrypt - banki Dostosowane systemu wylczana skrypt - bank 1. Zmany oznaczeń w polach StatusKlenta StatusWerzytelnosc Pole StatusKlenta Pole StatusWerzytelnosc stary ZPK nowy ZPK stary ZPK nowy ZPK NDa ND1 G1-1 G1 NDb

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCJA OPTYMALNYCH PORTFELI Z ZASTOSOWANIEM METOD ANALIZY FUNDAMENTALNEJ UJĘCIE DYNAMICZNE

KONSTRUKCJA OPTYMALNYCH PORTFELI Z ZASTOSOWANIEM METOD ANALIZY FUNDAMENTALNEJ UJĘCIE DYNAMICZNE Adranna Mastalerz-Kodzs Unwersytet Ekonomczny w Katowcach KONSTRUKCJA OPTYMALNYCH PORTFELI Z ZASTOSOWANIEM METOD ANALIZY FUNDAMENTALNEJ UJĘCIE DYNAMICZNE Wprowadzene W dzałalnośc nstytucj fnansowych, takch

Bardziej szczegółowo

Model systemu informatycznego monitorowania jakości produktu poligraficznego na poziomie operacyjnym

Model systemu informatycznego monitorowania jakości produktu poligraficznego na poziomie operacyjnym Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne Wydzał Informatyk ROZPRAWA DOKTORSKA Agneszka Olejnk-Krugły Model systemu nformatycznego montorowana jakośc produktu polgrafcznego na pozome operacyjnym

Bardziej szczegółowo

Model IS-LM-BP. Model IS-LM-BP jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak

Model IS-LM-BP. Model IS-LM-BP jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak Ćwczena z Makroekonom II Model IS-LM- Model IS-LM- jest wersją modelu ISLM w gospodarce otwartej. Pokazuje on zatem jak gospodarka taka zachowuje sę w krótkm okrese, w efekce dzałań podejmowanych w ramach

Bardziej szczegółowo

Kierunkowe Efekty Kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki międzynarodowe. Poziom studiów: studia pierwszego stopnia. Profil: ogólnoakademicki

Kierunkowe Efekty Kształcenia dla kierunku studiów: Stosunki międzynarodowe. Poziom studiów: studia pierwszego stopnia. Profil: ogólnoakademicki Intytut Studów Mędzynarodowych Wydzał Nauk Społecz Unwersytet Wrocławsk Kerunkowe Efekty Kształcena dla kerunku studów: Stosunk mędzynarodowe Pozom studów: studa perwszego stopna Profl: ogólnoakademck

Bardziej szczegółowo

Załącznik do uchwały nr 32/1276/16 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 sierpnia 2016 r.

Załącznik do uchwały nr 32/1276/16 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego z dnia 23 sierpnia 2016 r. Załącznk do uchwały nr 32/1276/16 Zarządu Województwa Kujawsko-Pomorskego z dna 23 serpna 2016 r. INSTRUKCJA WYKONAWCZA INSTYTUCJI POŚREDNICZĄCEJ W RAMACH INSTRUMENTU ZINTEGROWANE INWESTYCJE TERYTORIALNE

Bardziej szczegółowo

DZIAŁANIE 9.3 PRZYGOTOWANIE INWESTYCJI STRATEGICZNYCH

DZIAŁANIE 9.3 PRZYGOTOWANIE INWESTYCJI STRATEGICZNYCH DZIAŁANIE 9.3 PRZYGOTOWANIE INWESTYCJI STRATEGICZNYCH 1. Nazwa programu operacyjnego 2. Numer i nazwa priorytetu 3. Nazwa Funduszu finansującego priorytet 4. Instytucja Zarządzająca 5. Instytucja Pośrednicząca

Bardziej szczegółowo

KONFERENCJA STOWARZYSZENIA KOBIET LASU

KONFERENCJA STOWARZYSZENIA KOBIET LASU Rogów 19.10.2012 KONFERENCJA STOWARZYSZENIA KOBIET LASU Temat:,,Okem headhuntera:czy płeć ma znaczene". Prowadzące: Ilona Pawełczyk Paulna Pańka. Cel wystąpena: Analza tematu, czy płeć ma znaczene w pracy

Bardziej szczegółowo

WYBRANE METODY TWORZENIA STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU MIEJSKIEGO SELECTED METHODS FOR DEVELOPING SUSTAINABLE URBAN TRANS- PORT STRATEGIES

WYBRANE METODY TWORZENIA STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU MIEJSKIEGO SELECTED METHODS FOR DEVELOPING SUSTAINABLE URBAN TRANS- PORT STRATEGIES Zbgnew SKROBACKI WYBRANE METODY TWORZENIA STRATEGII ZRÓWNOWAŻONEGO TRANSPORTU MIEJSKIEGO SELECTED METHODS FOR DEVELOPING SUSTAINABLE URBAN TRANS- PORT STRATEGIES W artykule przedstawone systemowe podejśce

Bardziej szczegółowo

D Archiwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla studentów

D Archiwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla studentów Kraków 01.10.2015 D Archwum Prac Dyplomowych - Instrukcja dla studentów Procedura Archwzacj Prac Dyplomowych jest realzowana zgodne z zarządzenem nr 71/2015 Rektora Unwersytetu Rolnczego m. H. Kołłątaja

Bardziej szczegółowo

Jakość cieplna obudowy budynków - doświadczenia z ekspertyz

Jakość cieplna obudowy budynków - doświadczenia z ekspertyz dr nż. Robert Geryło Jakość ceplna obudowy budynków - dośwadczena z ekspertyz Wdocznym efektem występowana znaczących mostków ceplnych w obudowe budynku, występującym na ogół przy nedostosowanu ntensywnośc

Bardziej szczegółowo