1 Liczby zespolone. 1.1 Dlaczego nie wystarczaj liczby rzeczywiste
|
|
- Teodor Anatol Mazur
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 1 Licby espoloe 1.1 Dlacego ie wystarcaj licby recywiste W diejach systemów licbowych, iejedokrotie treba byªo rosera istiej ce wyikaªo to aturalych apotrebowa«. Licby aturale N = {1, 2, 3,... } diaªaiami dodawaia i mo»eia; s oe awse wykoale. Natomiast diaªaie odwrote do dodawaia, t. odejmowaie, jest ie awse wykoale w biore N, p. rówaie: x + 3 = 1 ie ma rowi a«w N. Mo»a jedak sprawi, by odejmowaie staªo si wykoale, roseraj c biór N o wsystkie rowi aia rówa«postaci x + a = 0, a N. W biore Z = {..., 2, 1, 0, 1, 2,... } jest ju» wykoale odejmowaie, atomiast ie awse jest wykoala operacja odwrota do mo»eia, t. dieleie; iymi sªowy, rówaie postaci: ax = 1, a 0, ie awse ma rowi aie w licbach caªkowitych. I ów mo»a apewi wykoalo± dieleia, doª caj c do Z rowi aia rówa«postaci ax = 1, a 0. Wyikiem jest biór licb wymierych Q jako bioru uªamków ieskracalych p, p, q Z. q p W biore Q (t. licb postaci, gdie p, q Z) s ju» wykoale dodawaie, q odejmowaie, mo»eie i dieleie. Mo»a jedak wprowadi jesce operacj pot gowaia (wywod c si mo»eia): a = a a a ( ray). I ów okauje si,»e operacja odwrota do pot gowaia, t. pierwiastkowaie (t. sukaie, dla daej licby a Q, takiej licby x,»e x = a), ie awse jest wykoale (p. 2 Q; cy Cytelik pami ta /moe rekostruowa dowód?) Zbiór licb wymierych mo»a rosera a ró»e sposoby; ajwa»iejsy ich to doª ceie do Q wsystkich graic ci gów bie»ych o wyraach wymierych; prowadi to do bioru licb recywistych. W biore licb recywistych wyci gaie pierwiastków jest ju» wykoale (je±li s to pierwiastki paryste, to mo»a je wyci ga jedyie licb ieujemych). Jedak w biore licb recywistych mamy jesce jede problem pierwiastkami: Pierwiastki (parystych stopi) licb ujemych. Ropatrmy podoseie do kwadratu i wyci gaie pierwiastka drugiego stopia. To pierwse jest awse wykoale i jego wyikiem jest licba ieujema. Powoduje to,»e wyci gaie pierwiastka jest wykoale tylko dla licby ieujemej. Tak wi c, poostaj c w obr bie licb recywistych, ie ma sesu wyra»eie 1, (1) gdy» ie istieje taka licba recywista, która podiesioa do kwadratu daªaby licb ujem (tu: 1). Tym iemiej, taki besesowy cy ieistiej cy obiekt jak 1 pojawiaª si kilkakrotie w diejach (±rediowiecej i reesasowej) matematyki i ie mo»a go byªo igorowa. Problem abrmiaª w XV I wieku, kiedy odkryto metod rowi ywaia rówa«treciego stopia: ax 3 + bx 2 + cx + d = 0, 1
2 gdie a, b, c, d s licbami recywistymi. Dla a 0, awse istieje pryajmiej jede pierwiastek tego rówaia, b d cy licb recywist. W XV I w. aleioo metod ajdowaia rowi a«(pierwiastków) takich rówa«dla dowolych parametrów a, b, c, d, wa metod Cardao (chocia» wce±iej metod rowi ywaia ale¹li te» Tartaglia i Scipio del Ferro). Cech charakterystyc tej metody byª jedak fakt,»e mimo i» rowi aie byªo recywiste aby je otryma, treba byªo u»y ieistiej cej licby 1. Iymi sªowy, treba byªo prej± pre akaay obsar, gdie pojawia si ieistiej cy (urojoy) obiekt 1. Ale skoro taki obiekt, jak 1, okauje swoj u»yteco±c, to mo»e ie bro«my si pred im i powólmy mu aistie? Ocywi±cie, ie jest wyj±ciem sytuacji pryj cie go a licb recywist. Ale gdyby spróbowa rosery poj cie licby recywistej, tak by to ogóliejse poj cie dopuscaªo te» takie byty jak 1. Cy mo»a tak rosery biór licb recywistych, aby to rosereie awieraªo te» takie byty jak 1? Odpowied¹ jest poytywa; aim jedak o tym powiemy, wylicmy ajpierw wªaso±ci dodawaia i mo»eia, co doprowadi do poj cia ciaªa; ora sprecyujmy co roumiemy pre rosereie. 1.2 Ciaªa W biorach takich, jak Q ora R, wykoale s diaªaia dodawaia i mo»eia ora ich odwroto±ci. Bardiej precyyjie mo»a powiedie,»e Q ora R s prykªadami ciaª. Deicja. Ciaªem aywamy biór K, w którym mo»a wykoywa diaªaia dodawaia: + i mo»eia, takie,»e K jest amki ty wgl dem tych diaªa«(t. ie wyprowadaj oe poa biór K). + i speªiaj waruki: ª co± : (a + b) + c = a + (b + c), (a b) c = a (b c). premieo± : a + b = b + a, a b = b a. istieie elemetu eutralego (dla + i ): a + 0 = a, 1 0. a 1 = a, pry cym istieie elemetu preciwego (odwrotego) do daego: a + ( a) = 0, a a 1 = 1 (dla a 0). rodielo± mo»eia wgl dem dodawaia: a (b + c) = a b + a c. Deicja. Rosereiem ciaªa K 0 pre ciaªo K aywamy takie ciaªo K,»e K 0 K ora diaªaia w K stosowae do elemetów K 0 pokrywaj si diaªaiami w K 0. Mówimy te» wtedy,»e ciaªo K 0 jest podciaªem ciaªa K. Dwa prykªady ciaª, które ju» amy, to licby wymiere Q i recywiste R. Tutaj R jest rosereiem Q. Ie prykªady: 1. Ciaªo Z 2, t. biór {0, 1} diaªaiami: = 0, = = 1, = 0, 0 0 = 0, 0 1 = 1 0 = 0, 1 1 = 1, jest ciaªem (pros sprawdi!). Elemetami eutralymi s : 0 dla dodawaia ora 1 dla mo»eia. Ciaªo Z 2 jest podbiorem R, atomiast ie jest podciaªem R. 2. Zbiór licb postaci: a+b 2, gdie a, b s licbami wymierymi, jest ciaªem licbowym. Oacamy je Q( 2); jest oo rosereiem ciaªa licb wymierych. (Pros sprawdi te stwierdeia!) 3. Zbiór licb postaci: a+b 3 2, gdie a, b s licbami wymierymi, ie jest ciaªem licbowym (dlacego?). 2
3 . Natomiast biór licb postaci: a + b c 3, gdie a, b, c s licbami wymierymi, jest ju» ciaªem licbowym. (pros sprawdi!) Nas problem rosereia ciaªa R mo»emy wi c doprecyowa tak: Zale¹ rosereie ciaªa R awieraj ce elemet, którego kwadrat jest rówy 1. Stwierdeie. Je±li K jest takim rosereiem, a± i jest elemetem takim,»e i 2 = 1, to podbiór C K Ĉ := {a + bi : a, b R} (2) jest amki ty e wgl du a dodawaie, mo»eie i braie elemetu odwrotego, wi c jest podciaªem K, w scególo±ci jest te» ciaªem. Dowód: Operacje dodawaia, mo»eia i braia elemetu odwrotego, stosowae do elemetów Ĉ, ie wyprowadaj poa te podbiór (wªaso± amki to±ci). Wyika to worów: (a + bi) + (c + di) = (a + c) + (b + d)i; (3) (a + bi) (c + di) = a c b d + (ad + bc)i; () (a + bi) = ( a) + ( b)i; (5) (a + bi) 1 = a a 2 + b + b 2 a 2 + b i (6) 2 Operacje te okre±laj w podbiore Ĉ struktur podciaªa. Poadto wida,»e wsystkie diaªaia a elemetach postaci a + bi ie ale» od rosereia; s oe dae worami (3(6), które ie odwoªuj si w»ade sposób do rosereia. 1.3 Kostrukcja ciaªa licb espoloych Wprowad¹my w biore R 2 = R R par licb recywistych diaªaie dodawaia i mo»eia w ast puj cy sposób: (a, b) + (c, d) = (a + b, c + d), (7) (a, b) (c, d) = (ac bd, ad + bc). (8) Mo»a sprawdi bepo±redimi rachukami,»e tak okre±loa struktura jest ciaªem. Zerem jest tu para (0, 0); jedyk : (1, 0); elemetem preciwym do (a, b) jest ( a, b), a b a± elemet odwroty do (a, b) to (, ). a 2 +b 2 a 2 +b 2 Tak defiiowae ciaªo aywamy ciaªem licb espoloych i oacamy jako C. Daje oo rowi aie asego problemu (t. rosereia ciaªa licb recywistych). Zawieraie si ciaªa licb recywistych w C jako podciaªa dae jest pre uto»samieie a R licb espolo (a, 0) C, atomiast elemetem takim,»e i 2 = 1, mo»a wi i := (0, 1). Maj c to uto»samieie, dostajemy prosts do rachuków posta licby espoloej: (W te sposób dokoali±my uto»samieia C (a, b) = (a, 0) + (b, 0)(0, 1) = a + bi. (9) Ĉ). Posta licby espoloej jako pary jest miej wygoda do rachuków, ale prowadi do wygodej iterpretacji licby espoloej jako puktu a pªascy»ie. Bowiem a ilocy karteja«ski R R mo»a patre jako a pªascy wªasie; w te sposób licba espoloa (a, b) b die wektorem o skªadowej x-owej rówej a ora skªadowej y rówej b. Taki sposób patreia a licby espoloe podaª Gauss a preªomie XVIII i XIX w. 3
4 1. Spr»eie espoloe Wa» operacj w ciele licb espoloych jest spr»eie espoloe, okre±lae jako: = a + bi := a bi. (10) Šatwo sprawdi (bepo±redim rachukiem) ast puj ce wªaso±ci operacji spr»eia espoloego: = 1 + 2, 1 2 = 1 2 ; = 1 ; =. 2 2 Niech = a + bi. Wprowad¹my oaceia: R := a, I := b; (11) aywamy je odpowiedio: c ±ci recywist i urojo licby. Mamy: 1.5 Posta trygoometryca R = + 2, I =. 2i Licb espolo a+bi mo»a predstawi jako pukt a pªascy¹ie R 2 o wspóªr dych karteja«skich (a, b) lub jako wektor o tych skªadowych. Dodawaie licb espoloych odpowiada dodawaiu wektorów. Pukty a pªascy¹ie mo»emy te» opisywa iymi wspóªr dymi- bieguowymi: (r, φ). Prej±cie od wspóªr dych karteja«skich do bieguowych dae jest pre wyra»eia: r = a 2 + b 2 ; cos φ = Deicja. Je±li 0, to φ R takie,»e cos φ = a a2 + b 2 ; si φ = b a2 + b 2 a a2 + b ; si φ = b 2 a2 + b 2 aywamy argumetem licby i oacamy pre arg. Zauwa»my,»e argumet licby espoloej wyacoy jest dokªado±ci do wielokroto±ci 2π. Argumet φ licby speªiaj cy ierówo± 0 φ < 2π aywamy argumetem gªówym i oacamy Arg. Prej±cie od wspóªr dych bieguowych do karteja«skich dae jest wyra»eiami: a = r cos φ; b = r si φ Licb espolo = a + bi mo»a wi c rówowa»ie predstawi w postaci = r(cos φ + i si φ), aywaej repreetacj trygoometryc licby espoloej. Prykªad. Niech 1 = 1 + i; mamy: 1 = 2( i) = 2(cos π + i si π ); promie«dla licby 1 jest rówy 2, a± argumet Arg 1 = π.
5 1.6 Moduª i jego wªaso±ci Deicja. Moduªem licby espoloej = a + bi aywamy = a 2 + b 2 (12) Bepo±redio deicji i postaci trygoometrycej licby espoloej = a + bi = r(cos φ + i si φ) wyikaj wªaso±ci R {0}, = r. Stwierdeie. Zachod wi ki: 1. 2 =, = 1 2, 3. =,. Re, Im ; tym bardiej: Re, Im = 1, 2 6. arg( 1 2 ) = arg 1 + arg 2, 7. arg = arg. Dowód: 1. Niech = a + ib, gdie a, b R. Z bepo±rediego rachuku mamy: = (a + ib)(a ib) = a 2 + b 2 = Udowodioa wªa±ie rówo± mówi»e = 2 ; astosujmy j do = 1 2 : 3. Ocywiste = = = Niech = a+bi. Mamy: Re = a a 2 + b 2 =. Drug ierówo± pokaujemy aalogicie. 5. Mamy 1 = 1. Bior c moduªy obu stro i korystaj c 2) mamy: 1 = 1. Zatem 1 = 1. St d i 2) wyika ). 5
6 6. Niech i = r i (cos φ i + i si φ i ), i = 1, 2. Mamy: 1 2 = r 1 (cos φ 1 + i si φ 1 ) r 2 (cos φ 2 + i si φ 2 ) = r 1 r 2 [(cos φ 1 cos φ 2 si φ 1 si φ 2 ) + i(cos φ 1 si φ 2 + cos φ 2 si φ 1 )] = r 1 r 2 [cos(φ 1 + φ 2 ) + i si(φ 1 + φ 2 )] sk d wyika 5). Powy»s rówo± mo»a te» wypowiedie sªowami: Pry mo»eiu licb espoloych promieie si mo» a argumety dodaj. 7. W repreetacji bieguowej: = r(cos φ i si φ) = r(cos( φ) + i si( φ)) Wiosek (wór de Moivre'a). Je»eli = r(cos φ + i si φ), to dla N = r [cos(φ) + i si(φ)]. Uwaga. Wygode jest astosowaie ast puj cego skrótowego apisu licby postaci (cos φ+ i si φ): cosφ + i si φ = e iφ. Mamy: e i(φ+ψ) = e iφ e iψ, e iφ = e iφ. W chwili obecej, symbol e iφ jest jedyie wygodym oaceiem i ie ma o»adego wi ku licb e i fukcj wykªadic. Zwi ek te pojawi si dopiero a aaliie, staj c si twierdeiem. Stwierdeie. Dla dowolych 1, 2 R achod ierówo±ci: , 1' Dowód: 1. We¹my kwadrat lewej stroy ierówo±ci: = ( ) ( ) = = = = Re( 1 2 ) Re( 1 2 ) ( 1 2 ) = = ( ) 2 (wykorystali±my tu p. ) poprediego stwierdeia). 1'. Dowód idukcyjy, którego pierwsy krok staowi powy»sa ierówo±. 2. Z udowodioej wªa±ie ierówo±ci 1. wyika sk d i tea. 1 = , 2 = , , , 6
7 1.7 Pierwiastkowaie licb espoloych Deicja. Niech w R. Pierwiastkiem stopia licby w aywamy tak licb espolo,»e = w. Stwierdeie. Niech N. Ka»da ieerowa licba espoloa posiada w R dokªadie ró»ych pierwiastków -tego stopia. Je±li w = r(cos φ + i si φ), to s oe dae worami k = r ( cos φ + 2kπ + i si φ + 2kπ ) = re i φ+2kπ, k = 0, 1,..., 1 (13) gdie r pierwiastek arytmetycy. Dowód: Licba = (cos α + i si α) jest takim pierwiastkiem = r ora α = φ + 2kπ dla pewego k Z = r ora α = φ+2kπ dla pewego k Z. Dwie licby caªkowite k i k daj rówowa»e argumety α = φ+2kπ φ+2k π jest wielokroto±ci 2π φ+2kπ i α = φ+2k π k k jest wielokroto±ci. St d wyika,»e wsystkie ró»e pierwiastki otrymamy dla k = 0, 1,..., 1. Prykªad. We¹my w = i oblicmy. Mamy: w = ( 2) ( 1+0i) = ( 2) (cos π+ i si π). Istiej ctery pierwiastki: k = 0 : 0 = ( [ ( ) ( )] π + 0 2π π + 0 2π 2) cos + i si = 1 + i k = 1 : 0 = ( [ ( ) ( )] π + 1 2π π + 1 2π 2) cos + i si = 1 + i k = 2 : 0 = ( [ ( ) ( )] π + 2 2π π + 2 2π 2) cos + i si = 1 i k = 3 : 0 = ( [ ( ) ( )] π + 3 2π π + 3 2π 2) cos + i si = 1 i Prykªad. Oblicmy pierwiastki -tego stopia 1. Promie«licby 1 jest rówy 1, a argumet Arg=0. Mamy wi c pierwiastków, daych wyra»eiami: [ ( ) ( )] 2kπ 2kπ ɛ k = cos + i si, k = 0, 1,..., 1. Wsystkie te pierwiastki le» a okr gu jedostkowym o ±rodku w pukcie (0, 0) ukªadu wspóªr dych, w wierchoªkach -k ta foremego. Uwaga. Mamy: ɛ k = (ɛ 1 ) k. Uwaga. Je±li jest którymkolwiek pierwiastkiem licby espoloej w 0, to wsystkie pierwiastki tego stopia mo»a otryma mo» c j pre wsystkie ɛ k. Mamy wi c wsystkie te pierwiastki dae worem rówowa»ym (13), ɛ 1, ɛ 2,..., ɛ 1. 7
8 1.8 Zasadice twierdeie algebry Twierdeie. Ka»de rówaie -tego stopia q() = + c c 1 + c 0 = 0 (1) gdie N, c j C (j = 0,..., 1) ma rowi aie w C. Dygresja. Ide dowodu ilustrujemy ajpierw w prostsym prypadku wersji recywistej powy»sego twierdeia: Ka»de rówaie ieparystego stopia = 2k + 1 p(x) = x + a 1 x a 1 x + a 0 = 0 gdie k 0, a j R (j = 0,..., 1) ma rowi aie w R. Tu idea dowodu jest ast puj ca: Dla x +, rówie» p(x) +, tak wi c istieje x + takie,»e dla dowolego x > x +, p(x) > 0. Aalogicie, dla x achodi: p(x), tak wi c istieje x takie,»e dla dowolego x < x, p(x) < 0. Poiewa» fukcja p(x) jest ci gªa, to a odciku [x, x + ] fukcja p(x) pryjmuje wsystkie warto±ci po±redie, a w scególo±ci istieje takie x 0,»e f(x 0 ) = 0. W prypadku rówaia (1) arówo argumet jak i warto± fukcji s licbami espoloymi, wi c ie mo»a u»y powy»sego roumowaia bepo±redio; jedak uogólieie jest aturale i wtedy dowód idie. Idea dowodu. (Nie b die to dowód jako taki, gdy» argumetacja odwoªuje si do kilku faktów aaliy, prawdopodobie ie ay w tej chwili Cytelikowi. W tej chwili ajomo± tych faktów musi ast pi Jego/Jej ituicja.) 1) Ropatrmy ajsampierw odworowaie C C :. We¹my w prestrei argumetów okr g γ 1 = C0 R (okr g o ±rodku w pukcie 0 i promieiu R); jego obraem jest rówie» okr g C0 R. Obiegijmy aokoªo okr g γ 1. Zmiaa argumetu w preciwobraie wyosi 2π, a± w obraie wyosi 2π. 2) Poka»emy,»e podoba sytuacja ma miejsce, gdy ropatrujemy dowole odworowaie C C : q() dla dostatecie du»ego R. Ropatrmy ów obra okr gu γ 1 = C0 R : γ 2 = q(γ 1 ). Obra te jest pew amki t kryw ci gª. Obiegijmy ów aokoªo okr g γ 1. Ile b die wyosiª pryrost argumetu w obraie? Oblicmy argumet q(): arg (q()) = arg ( +c c 1 +c 0 ) = arg ( )+arg (1+ c c c 0 ) Pryrost argumetu (q()), gdy obiega okr g γ 1, wyosi: (q()) = 2π + arg(1 + c 1 Mamy osacowaie (pami tajmy»e = Re iφ ): + + c c 0 ) 1 + c c c c c c 0 = 1 + c 1 R + + c 1 R + c 0 1 R Bior c tera R dostatecie du»e, otrymujemy,»e dla dowolego = Re iφ licby: (1 + c c 1 + c 1 0 ) le» wew tr okr gu o ±rodku w pukcie 1 i promieiu 1. Tak 2 wi c miaa argumetu tej licby wyosi ero, gdy obiegamy okr g γ 1 w preciwobraie. Sytuacj mo»emy podsumowa mówi c,»e: Pryrost argumetu q(), gdy obiega okr g γ 1, wyosi 2π. 8
9 3) Z drugiej stroy, mamy: q(0) = c 0, akªadamy a±,»e c 0 0, gdy» w iym prypadku dowód jest sko«coy. ) We¹my tera rodi okr gów o promieiu malej cym od R do era i ropatrujmy obray tych okr gów. Zmiaa obrau okr gu o promieiu r jest ci gªa, gdy mieiamy promie«. Z 2) i 3) wioskujemy,»e gdie± po drode, gdy deformujemy okr gi, prechod c od promieia R do era, obra pewego okr gu ahacy o ero. Uwaga. Pokaali±my,»e dowole rówaie algebraice -tego stopia posiada pryajmiej jede pierwiastek. A co mo»liwo±ci jego obliceia? Iymi sªowy, cy dla dowolego rówaia algebraicego da si apisa wory a jego pierwiastki, aalogice do worów Cardaa dla = 3? Okauje si,»e odpowied¹ jest egatywa. Wory a pierwiastki daje si jesce apisa dla rówaia. stopia (alaª je L. Ferrari w XVI w.) Rowi a«dla rówa«wy»sych stopi beskutecie posukiwao pre ast pe dwa wieki, a» a poc tku XIX w. ieale»ie N. Abel ora E. Galois odkryli,»e dla rówa«stopia wy»sego i» cwarty, w ogólym prypadku pierwiastki ie wyra»aj si a pomoc sko«coej kombiacji diaªa«arytmetycych i operacji wyci gaia pierwiastka. 1 (Dowody mo»a ale¹ w wielu podr cikach algebry; pryst py wykªad teorii Galois staowi ksi»ecka M. Bry«skiego w serii "Biblioteka Delty".) Pó¹iej okaaªo si,»e mo»a apisa wyra»eia a pierwiastki rówaia dowolego stopia, je±li rosery si asortymet fukcji, które dopuscamy w wyra»eiach a pierwiastki. Pierwiastki dowolego rówaia mo»a wyrai pre tw. fukcje modulare (do ich deiowaia i badaia koieca jest do± aawasowaa aalia espoloa). Pokaao to pod koiec XIX wieku (Ch. Hermite, F. Klei, F.Lidema, C. Jorda). 1 Ich prace byªy popredoe ieale»ym i jak si pó¹iej okaaªo iekompletym dowodem Ruiego. 9
1. ALGEBRA Liczby zespolone
ALGEBRA Licby espoloe Opracowaie: Vladimir Marcheko WYKŁAD Postać algebraica i trygoometryca licby espoloe; dodawaie, możeie, potęgowaie i dieleie licb espoloych A+B+C (Wstęp: pochodeie licb espoloych)
Bardziej szczegółowoIII. LICZBY ZESPOLONE
Pojęcie ciała 0 III LICZBY ZESPOLONE Defiicja 3 Niech K będie dowolm biorem Diałaiem wewętrm (krótko będiem mówić - diałaiem) w biore K awam każdą fukcję o : K K K Wartość fukcji o dla elemetów K oacam
Bardziej szczegółowoDodawanie i mnożenie liczb zespolonych są działaniami wewnętrznymi tzn., że ich wynikiem jest liczba zespolona.
Wykład - LICZBY ZESPOLONE Algebra licb espolonych, repreentacja algebraicna i geometrycna, geometria licb espolonych. Moduł, argument, postać trygonometrycna, wór de Moivre a.' Zbiór Licb Zespolonych Niech
Bardziej szczegółowox 1 2 3 t 1 (x) 2 3 1 o 1 : x 1 2 3 s 3 (x) 2 1 3. Tym samym S(3) = {id 3,o 1,o 2,s 1,s 2,s 3 }. W zbiorze S(n) definiujemy działanie wzorem
9.1. Izomorfizmy algebr.. Wykład Przykłady: 13) Działaia w grupach często wygodie jest zapisywać w tabelkach Cayleya. Na przykład tabelka działań w grupie Z 5, 5) wygląda astępująco: 5 1 3 1 1 3 1 3 3
Bardziej szczegółowoFunkcje tworz ce skrypt do zada«
Fukcje tworz ce skrypt do zada«mateusz Rapicki, Piotr Suwara 20 maja 2012 1 Kombiatoryka Deicja 1 (dwumia Newtoa) dla liczb caªkowitych ieujemych, k to liczba k sposobów wybraia k elemetów z -elemetowego
Bardziej szczegółowo1 Liczby zespolone. , p, q Z. W zbiorze Q (tzn. liczb postaci p q
1 Liczby zespoloe 1.1 Dlaczego ie wystarczaj liczby rzeczywiste W dziejach systemów liczbowych, iejedokrotie trzeba byªo rozszerza istiej ce wyikaªo to z aturalych zapotrzebowa«. Liczby aturale N = {1,
Bardziej szczegółowoLICZBY ZESPOLONE. = 0, wie c np. i v 3 = q
LICZBY ZESPOLONE W tym rodiale ajmiemy sie omówieiem defiicji i iektórych w lasości licb espoloych. Zaciemy od uwagi o charaktere historycym. W XVI w. aucoo sie rowia ywać rówaia treciego stopia. Każde
Bardziej szczegółowoc 2 + d2 c 2 + d i, 2
3. Wykład 3: Ciało liczb zespoloych. Twierdzeie 3.1. Niech C R. W zbiorze C określamy dodawaie: oraz możeie: a, b) + c, d) a + c, b + d) a, b) c, d) ac bd, ad + bc). Wówczas C, +, ) jest ciałem, w którym
Bardziej szczegółowo7 Liczby zespolone. 7.1 Działania na liczbach zespolonych. Liczby zespolone to liczby postaci. z = a + bi,
7 Liczby zespoloe Liczby zespoloe to liczby postaci z a + bi, gdzie a, b R. Liczbę i azywamy jedostką urojoą, spełia oa waruek i 2 1. Zbiór liczb zespoloych ozaczamy przez C: C {a + bi; a, b R}. Liczba
Bardziej szczegółowoMACIERZE I WYZNACZNIKI
MCIERZE I WYZNCZNIKI Defiicj Mcierą o współcyikch recywistych (espoloych) i wymire m x ywmy pryporądkowie kżdej pre licb turlych (i,k), i,,, m, k,,,, dokłdie jedej licby recywistej ik [ ik ] mx (espoloej)
Bardziej szczegółowoProgramowanie dynamiczne i modele rekurencyjne w ekonomii Wykład 3
Programowaie dyamice i modele rekurecyje w ekoomii Wykład 3 Michał Ramsa sierpia 0 Stresceie Wykład treci bauje główie a [, ro 7] i dotycy wykorystaia fukcji tworacych do rowiaywaia rekurecji Materiał
Bardziej szczegółowoLICZBY ZESPOLONE. j= -1, j = 1. Liczby zespolone będą oznaczane przez podkreślenie symbolu (litery), oznaczającej tę liczbę:
LICZBY ZESPOLONE 1. Historia licb espoloych Licby espoloe poawiły się w XVI w., w wiąku badaiami sposobów rowiąywaia rówań algebraicych treciego i cwartego stopia. Okaało się, że rowiąaia rówań treciego
Bardziej szczegółowoPrace domowe z matematyki Semestr zimowy 2010/2011. Zoa Zieli«ska-Kolasi«ska
Prace domowe z matematyki Semestr zimowy 2010/2011 Zoa Zieli«ska-Kolasi«ska 5 pa¹dzierika 2010 Rozdziaª 0 Uwagi Prace domowe ie s obowi zkowe aczkolwiek zach cam gor co do ich robieia i oddawaia mi a kartkach.
Bardziej szczegółowoWykªad 05 (granice c.d., przykªady) Rozpoczniemy od podania kilku przykªadów obliczania granic ci gów. n an = + dla a > 1. (5.1) lim.
Wykªad 05 graice cd, przykªady Rozpocziemy od podaia kilku przykªadów obliczaia graic ci gów Niech a > Ozaczmy a = c > 0 Mamy Poiewa» c = +, wi c tak»e a = + c + c c a = + dla a > 5 Poadto, zauwa»amy,»e
Bardziej szczegółowo> 1), wi c na mocy kryterium porównawczego szereg sin(n n)
.65. si() W szeregu tym wyst puj wyrazy dodatie i ujeme, ale ie a przemia. Zbadajmy wi c szereg: si() zªo»oy z warto±ci bezwzgl dych wyrazów szeregu daego w zadaiu. Poiewa» si(), wi c si() = Po prawej
Bardziej szczegółowoEkoenergetyka Matematyka 1. Wykład 1.
Ekoenergetyka Matematyka 1. Wykład 1. Literatura do wykładu M. Gewert, Z. Skocylas, Analia matematycna 1; T. Jurlewic, Z. Skocylas, Algebra liniowa 1; Stankiewic, Zadania matematyki wyżsej dla wyżsych
Bardziej szczegółowoRepetytorium z Matematyki Elementarnej Wersja Olimpijska
Repetytorium z Matematyi Elemetarej Wersja Olimpijsa Podae tutaj zadaia rozwiązywae były w jedej z grup ćwiczeiowych Są w więszości ieco trudiejsze od pozostałych zadań przygotowaych w ramach przedmiotu
Bardziej szczegółowoszereg jest szeregiem o wyrazach nieujemnych. Ponadto dla α (0; π ) zachodzi nierówno± sinα < α,
.. si Poiewa» si < 1; 1 >, wi c zbadajmy szereg zªo»oy z warto±ci bezwzgl dych wyrazów szeregu daego w zadaiu: () si = si, ale si < 0; 1 > Zatem si 1 () Po prawej stroie powy»szej ierówo±ci mamy szereg
Bardziej szczegółowoPierwiastki z liczby zespolonej. Autorzy: Agnieszka Kowalik
Pierwiastki z liczby zespoloej Autorzy: Agieszka Kowalik 09 Pierwiastki z liczby zespoloej Autor: Agieszka Kowalik DEFINICJA Defiicja : Pierwiastek z liczby zespoloej Niech będzie liczbą aturalą. Pierwiastkiem
Bardziej szczegółowo3. Funkcje elementarne
3. Fukcje elemetare Fukcjami elemetarymi będziemy azywać fukcję tożsamościową x x, fukcję wykładiczą, fukcje trygoometrycze oraz wszystkie fukcje, jakie moża otrzymać z wyżej wymieioych drogą astępujących
Bardziej szczegółowo1. Maksymalna doskonałość
ydiał Mechaicy Eergetyki i Lotictwa Politechiki arsawskiej - Zakład amolotów i Śmigłowców Projekt yprowadeie worów Niiejsy dokumet awiera wyprowadeia worów używaych pry wstępych sacukach ora do określeia
Bardziej szczegółowoI. Ciągi liczbowe. , gdzie a n oznacza n-ty wyraz ciągu (a n ) n N. spełniający warunek. a n+1 a n = r, spełniający warunek a n+1 a n
I. Ciągi liczbowe Defiicja 1. Fukcję określoą a zbiorze liczb aturalych o wartościach rzeczywistych azywamy ciągiem liczbowym. Ciągi będziemy ozaczać symbolem a ), gdzie a ozacza -ty wyraz ciągu a ). Defiicja.
Bardziej szczegółowoKurs z matematyki - zadania
Kurs z matematyki - zadania Miara łukowa kąta Zadanie Miary kątów wyrażone w stopniach zapisać w radianach: a) 0, b) 80, c) 90, d), e) 0, f) 0, g) 0, h), i) 0, j) 70, k), l) 80, m) 080, n), o) 0 Zadanie
Bardziej szczegółowo, +, - przestrzeń afiniczna, gdzie w wprowadzono iloczyn
EUKLIDESOWA PRZESTRZEŃ AFINICZNA (WEKTOROWA) RZECZYWISTA Deiicja 1,, +, u = ( x x x ) v = ( y y y ),,..., 1 2,,..., 1 2 1 1 2 2 u/ v : = x y + x y +... + xy - aywamy ilocyem skalarym Możemy go rówież oacać
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 6. MODELE OBIEKTÓW 3-D3 część 2. 1. Powierzchnie opisane parametrycznie. Plan wykładu: Powierzchnie opisane parametrycznie
WYKŁAD 6. owierchnie opisane paraetrcnie MODELE OIEKÓW -D cęść (,v (,v (,v f (,v f (,v f (,v v in in v v a a lan wkład: owierchnie opisane paraetrcnie v a v Krwe paraetrcne w -D D (krwa Herite a v in (,v
Bardziej szczegółowoLiczby zespolone C := R 2.
C := R 2. R 2 (a, b) = (a, 0) + (0, b) = a (1, 0) + b (0, 1). R C, R x (x, 0) C. i := (0, 1), 1 = (1, 0) (a, b) = a(1, 0) + b(0, 1) = a + bi. R 2 (a, b) = z = a + bi C. a- część rzeczywista liczby zespolonej
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne Moduł - dział -temat Funkcje trygonometry czne - powtórzenie Tożsamości trygonometry czne
Fukcje trygoometrycze Fukcje trygoometry cze - powtórzeie Tożsamości trygoometry cze 3 podstawowe tożsamości trygoometrycze metoda uzasadiaia tożsamości trygoometryczych Fukcje trygoometry cze sumy i różicy
Bardziej szczegółowoAnaliza Matematyczna I.1
Aaliza Matematycza I Seria, P Nayar, 0/ Zadaie Niech a k >, (k =,, ) b d liczbami rzeczywistymi o tym samym zaku Udowodij,»e prawdziwa jest ierówo± ( + a )( + a ) ( + a ) + a + a + + a Czy zaªo»eie,»e
Bardziej szczegółowoa 2 + b, b ) ( ) Wówczas (a, b) =, =(1, 0). 2 a 2 + b 2 a 2 + b2 a 2 + b 2
Ciało liczb zespoloych Twierdzeie Niech C = R W zbiorze C określamy dodawaie: a, b)+c, d) =a + c, b + d) oraz możeie: a, b) c, d) =ac bd, ad + bc) Wówczas C, +, ) jest ciałem, w którym elemetem eutralym
Bardziej szczegółowowi c warunek konieczny zbie»no±ci szeregu jest speªniony. 12 = 9 12 = 3 4 k(k+1) k=1 ( k+1 k(k+1) n+1 = 1 1 n+1 = 1 0 = 1 36 = =
32 (+) Jest to szereg o wyrazach dodatich Poadto wyraz ogóly tego szeregu jest zbie»y do 0, wi c waruek koieczy zbie»o±ci szeregu jest speªioy s (+) 2 s 2 s + 2 (2+) 2 + 2 3 2 + 6 3 6 + 6 4 6 2 3 s 3 s
Bardziej szczegółowoParametryzacja rozwiązań układu równań
Parametryzacja rozwiązań układu rówań Przykład: ozwiąż układy rówań: / 2 2 6 2 5 2 6 2 5 //( / / 2 2 9 2 2 4 4 2 ) / 4 2 2 5 2 4 2 2 Korzystając z postaci schodkowej (środkowa macierz) i stosując podstawiaie
Bardziej szczegółowoEKONOMETRIA. Temat wykładu: Co to jest model ekonometryczny? Dobór zmiennych objaśniających w modelu ekonometrycznym CZYM ZAJMUJE SIĘ EKONOMETRIA?
EKONOMETRIA Temat wykładu: Co to jest model ekoometryczy? Dobór zmieych objaśiających w modelu ekoometryczym Prowadzący: dr iż. Zbigiew TARAPATA e-mail: Zbigiew.Tarapata Tarapata@isi.wat..wat.edu.pl http://
Bardziej szczegółowoAnaliza matematyczna 1 Notatki do wykªadu Mateusz Kwa±nicki. 7 Sumy i iloczyny uogólnione
Aaliza matematycza Notatki do wykªadu Mateusz Kwa±icki 7 Sumy i iloczyy uogólioe Dla dowolych liczb a k, a k+, a k+,..., a l okre±lamy sum uogólio i iloczy uogólioy: a k + a k+ + a k+ +... + a l, l a k
Bardziej szczegółowoWykres 1: Liczba szkół do których zgłosili się kandydaci niepełnosprawni w roku 2010/2011
Wyniki monitorowania rekrutacji młodieży niepełnosprawnej i prewlekle chorej do publicnych skół ponadgimnajalnych dla młodieży w wojewódtwie podlaskim. Badaniem objęto 18 skół ponadgimnajalnych wojewódtwa
Bardziej szczegółowoMetody dokładne w zastosowaniu do rozwiązywania łańcuchów Markowa
Metody dokładne w astosowaniu do rowiąywania łańcuchów Markowa Beata Bylina, Paweł Górny Zakład Informatyki, Instytut Matematyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Plac Marii Curie-Skłodowskiej 5, 2-31
Bardziej szczegółowoLICZBY ZESPOLONE. 1. Wiadomości ogólne. 2. Płaszczyzna zespolona. z nazywamy liczbę. z = a + bi (1) i = 1 lub i 2 = 1
LICZBY ZESPOLONE 1. Wiadomości ogólne DEFINICJA 1. Liczba zespolona z nazywamy liczbę taką, że a, b R oraz i jest jednostka urojona, definiowaną następująco: z = a + bi (1 i = 1 lub i = 1 Powyższą postać
Bardziej szczegółowoRozdział 6. Pakowanie plecaka. 6.1 Postawienie problemu
Rozdział 6 Pakowanie plecaka 6.1 Postawienie problemu Jak zauważyliśmy, szyfry oparte na rachunku macierzowym nie są przerażająco trudne do złamania. Zdecydowanie trudniejszy jest kryptosystem oparty na
Bardziej szczegółowoZADANIA Z FUNKCJI ANALITYCZNYCH LICZBY ZESPOLONE
. Oblicyć: ZADANIA Z FUNKCJI ANALITYCZNYCH a) ( 7i) ( 9i); b) (5 i)( + i); c) 4+3i ; LICZBY ZESPOLONE d) 3i 3i ; e) pierwiastki kwadratowe 8 + i.. Narysować biór tych licb espolonych, które spełniają warunek:
Bardziej szczegółowoPiotr Łukowski, Wykład dla studentów prawa WYKŁAD 4. nazwa c.d. funktor operator
Piotr Łukowski, Wykład dla studetów prawa WYKŁAD 4 awa c.d. fuktor operator 1 Piotr Łukowski, Wykład dla studetów prawa Stosuki międy akresami aw 0. Podstawowe pojęcia algebry biorów (dystrybutywych) (prypomieie)
Bardziej szczegółowoWykªad 2. Szeregi liczbowe.
Wykªad jest prowadzoy w oparciu o podr czik Aaliza matematycza 2. Deicje, twierdzeia, wzory M. Gewerta i Z. Skoczylasa. Wykªad 2. Szeregi liczbowe. Deicje i podstawowe twierdzeia Deicja Szeregiem liczbowym
Bardziej szczegółowodna szeregu. ; m., k N ; ó. ; u. x 2n 1 ; e. n n! jest, że
KILKA ZADAŃ O SZEREGACH Zbadać zbieżość i zbieżość bezwzgle da = a, jeśli a = a!! ; a + + ; c + ; ć! ; d +/ + 3 ; e! e 3 3+ ; f ; + g 000+ ; h ; + i! ; j k ; l 5 + l + 7 0 +3 6 0 + ; +3 ; ; m 3 + 3 ; +a
Bardziej szczegółowoWyk lad 2 W lasności cia la liczb zespolonych
Wyk lad W lasości cia la liczb zespoloych 1 Modu l, sprz eżeie, cz eść rzeczywista i cz eść urojoa Niech a, b bed a liczbami rzeczywistymi i iech z = a bi. (1) Przypomijmy, że liczba sprzeżo a do z jest
Bardziej szczegółowo1. Liczby zespolone. Jacek Jędrzejewski 2011/2012
1. Liczby zespolone Jacek Jędrzejewski 2011/2012 Spis treści 1 Liczby zespolone 2 1.1 Definicja liczby zespolonej.................... 2 1.2 Postać kanoniczna liczby zespolonej............... 1. Postać
Bardziej szczegółowoCzas pracy 170 minut
ORGANIZATOR WSPÓŁORGANIZATOR PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI MARZEC ROK 013 POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 170 minut Instrukcja dla piszącego 1. Sprawdź, czy arkusz zawiera 16 stron.. W zadaniach od
Bardziej szczegółowoRozkład materiału klasa 1BW
Rozkład materiału klasa BW wg podręcznika Matematyka kl. wyd. Nowa Era 2h x 38 tyg. = 76h lekcyjnych LICZBYRZECZYWISTE (7 godz.). Zapoznanie z programem nauczania, wymaganiami edukacyjnymi, zasadami BHP
Bardziej szczegółowoA = {dostęp do konta} = {{właściwe hasło,h 2, h 3 }} = 0, 0003. (10 4 )! 2!(10 4 3)! 3!(104 3)!
Wstęp do rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycnej MAP037 wykład dr hab. A. Jurlewic WPPT Fiyka, Fiyka Technicna, I rok, II semestr Prykłady - Lista nr : Prestreń probabilistycna. Prawdopodobieństwo
Bardziej szczegółowoKurs wyrównawczy dla kandydatów i studentów UTP
Kurs wyrównawczy dla kandydatów i studentów UTP Część III Funkcja wymierna, potęgowa, logarytmiczna i wykładnicza Magdalena Alama-Bućko Ewa Fabińska Alfred Witkowski Grażyna Zachwieja Uniwersytet Technologiczno
Bardziej szczegółowoWyk lad 8 Zasadnicze twierdzenie algebry. Poj. ecie pierścienia
Wy lad 8 Zasadicze twierdzeie algebry. Poj ecie pierścieia 1 Zasadicze twierdzeie algebry i jego dowód Defiicja 8.1. f: C C postaci Wielomiaem o wspó lczyiach zespoloych azywamy fucj e f(x) = a x + a 1
Bardziej szczegółowoKsztaªt orbity planety: I prawo Keplera
V 0 V 0 Ksztaªt orbity planety: I prawo Keplera oka»emy,»e orbit planety poruszaj cej si pod dziaªaniem siªy ci»ko±ci ze strony Sªo«ca jest krzywa sto»kowa, w szczególno±ci elipsa. Wektor pr dko±ci planety
Bardziej szczegółowoPRZYK ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z MATEMATYKI
ARKUSZ 9 MATURA 2010 PRZYK ADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z MATEMATYKI Istrukcja dla zdajàcego POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy: 170 miut 1. Sprawdê, czy arkusz zawiera 11 stro. 2. W zadaiach od 1. do 23. sà podae
Bardziej szczegółowoMaksymalna liczba punktów do zdobycia: 80. Zadanie 1: a) 6 punktów, b) 3 punkty, Zadanie 2: a) 6 punktów, b) 4 punkty,
VII Wojewódzki Konkurs Matematyczny "W ±wiecie Matematyki" im. Prof. Wªodzimierza Krysickiego Etap drugi - 17 lutego 2015 r. Maksymalna liczba punktów do zdobycia: 80. 1. Drugi etap Konkursu skªada si
Bardziej szczegółowo1. Rozwiązać układ równań { x 2 = 2y 1
Dzień Dziecka z Matematyką Tomasz Szymczyk Piotrków Trybunalski, 4 czerwca 013 r. Układy równań szkice rozwiązań 1. Rozwiązać układ równań { x = y 1 y = x 1. Wyznaczając z pierwszego równania zmienną y,
Bardziej szczegółowo"Liczby rządzą światem." Pitagoras
"Liczby rządzą światem." Pitagoras Def. Liczbą zespoloą azywamy liczbę postaci z= x +yi, gdzie x, y є oraz i = -1. Zbiór liczb zespoloych ozaczamy przez ={ x + yi: x, y є } Ozaczeia x= Re z częśd rzeczywista
Bardziej szczegółowoARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM MATEMATYKA
Miejsce na identyfikację szkoły ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY Z OPERONEM MATEMATYKA POZIOM PODSTAWOWY LISTOPAD 014 Czas pracy: 170 minut Instrukcja dla zdającego 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 1
Bardziej szczegółowoI kolokwium z Analizy Matematycznej
I kolokwium z Aalizy Matematyczej 4 XI 0 Grupa A. Korzystając z zasady idukcji matematyczej udowodić ierówość dla wszystkich N. Rozwiązaie:... 4 < + Nierówość zachodzi dla, bo 4
Bardziej szczegółowoJan Olek. Uniwersytet Stefana Kardynała Wyszyńskiego. Procesy z Opóźnieniem. J. Olek. Równanie logistyczne. Założenia
Procesy z Procesy z Jan Olek Uniwersytet Stefana ardynała Wyszyńskiego 2013 Wzór równania logistycznego: Ṅ(t)=rN(t)(1- N ), gdzie Ṅ(t) - przyrost populacji w czasie t r - rozrodczość netto, (r > 0) N -
Bardziej szczegółowo3 Arytmetyka. 3.1 Zbiory liczbowe.
3 Arytmetyka. 3.1 Zbiory liczbowe. Bóg stworzył liczby aturale, wszystko ie jest dziełem człowieka. Leopold Kroecker Ozaczeia: zbiór liczb aturalych: N = {1, 2,...} zbiór liczb całkowitych ieujemych: N
Bardziej szczegółowoStwierdzenie 1. Jeżeli ciąg ma granicę, to jest ona określona jednoznacznie (żaden ciąg nie może mieć dwóch różnych granic).
Materiały dydaktycze Aaliza Matematycza Wykład Ciągi liczbowe i ich graice. Graice ieskończoe. Waruek Cauchyego. Działaia arytmetycze a ciągach. Podstawowe techiki obliczaia graic ciągów. Istieie graic
Bardziej szczegółowoMaciej Grzesiak Instytut Matematyki Politechniki Poznańskiej. Liczby zespolone
Maciej Grzesiak Istytut Matematyki Politechiki Pozańskiej Liczby zespoloe 1. Określeie liczb zespoloych Rówaie kwadratowe ie ma pierwiastków rzeczywistych gdy < 0, bo wzory ogóle wymagają wtedy obliczeia
Bardziej szczegółowolim a n Cigi liczbowe i ich granice
Cigi liczbowe i ich graice Cigiem ieskoczoym azywamy dowol fukcj rzeczywist okrelo a zbiorze liczb aturalych. Dla wygody zapisu, zamiast a() bdziemy pisa a. Elemet a azywamy -tym wyrazem cigu. Cig (a )
Bardziej szczegółowoO liczbach naturalnych, których suma równa się iloczynowi
O liczbach aturalych, których suma rówa się iloczyowi Lew Kurladczyk i Adrzej Nowicki Toruń UMK, 10 listopada 1998 r. Liczby aturale 1, 2, 3 posiadają szczególą własość. Ich suma rówa się iloczyowi: Podobą
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR 2 POZIOM ROZSZERZONY. S x 3x y. 1.5 Podanie odpowiedzi: Poszukiwane liczby to : 2, 6, 5.
Nr zadania Nr czynno ci... ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR POZIOM ROZSZERZONY Etapy rozwi zania zadania Wprowadzenie oznacze : x, x, y poszukiwane liczby i zapisanie równania: x y lub: zapisanie
Bardziej szczegółowoAnaliza matematyczna. Robert Rałowski
Aaliza matematycza Robert Rałowski 6 paździerika 205 2 Spis treści 0. Liczby aturale.................................... 3 0.2 Liczby rzeczywiste.................................... 5 0.2. Nierówości...................................
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Analiza Matematyczna 1A, zima 2014/15. n = Rozwiązanie: Stosując wzór na wartość współczynnika dwumianowego otrzymujemy
12. Dowieść, że istieje ieskończeie wiele par liczb aturalych k < spełiających rówaie ( ) ( ) k. k k +1 Stosując wzór a wartość współczyika dwumiaowego otrzymujemy ( ) ( )!! oraz k k! ( k)! k +1 (k +1)!
Bardziej szczegółowoZnajdowanie pozostałych pierwiastków liczby zespolonej, gdy znany jest jeden pierwiastek
Zajdowaie pozostałych pierwiastków liczby zespoloej, gdy zay jest jede pierwiastek 1 Wprowadzeie Okazuje się, że gdy zamy jede z pierwiastków stopia z liczby zespoloej z, to pozostałe pierwiastki możemy
Bardziej szczegółowoA B - zawieranie słabe
NAZEWNICTWO: : rówoważość defcj : rówość defcj dla każdego steje! ZBIORY steje dokłade jede {,,,...} - całkowte * - całkowte be era - wmere - ujeme plus ero - recwste - espoloe A B - awerae słabe A :
Bardziej szczegółowoMetody numeryczne i statystyka dla in»ynierów
Kierunek: Automatyka i Robotyka, II rok Interpolacja PWSZ Gªogów, 2009 Interpolacja Okre±lenie zale»no±ci pomi dzy interesuj cymi nas wielko±ciami, Umo»liwia uproszczenie skomplikowanych funkcji (np. wykorzystywana
Bardziej szczegółowoFunkcje tworz ce - du»y skrypt
Fukcje tworz ce - du»y skrypt Mateusz Rapicki, Piotr Suwara 9 sierpia 202 Kombiatoryka ( ) Deicja (dwumia Newtoa). k dla liczb caªkowitych ieujemych, k to liczba sposobów wybraia k elemetów z -elemetowego
Bardziej szczegółowoTeoria obliczeń: ciągi, notacja 0. Wykład 7
Teoria obliczeń: ciągi, otacja 0 Wykład 7 Ο( log ) Σ Ciąg to fukcja określoa a zbiorze liczb aturalych N a, a,..., a 1, a, a 1,... N Ciąg opisuje się jako listę: 1 + w której dla każdej liczby aturalej
Bardziej szczegółowo4. Podzielnica uniwersalna 4.1. Budowa podzielnicy
4. Podelnca unwersalna 4.. Budowa podelncy Podelnca jest pryrądem podałowym, który stanow specjalne wyposażene frearek unwersalnych. Podstawowym astosowanem podelncy jest dokonywane podału kątowego. Jest
Bardziej szczegółowoAlgebra liniowa z geometrią analityczną
WYKŁAD. Elmtar fucj mij spoloj: wilomiay, pirwiasti jdości, fucja: pirwiast stopia, fucja wyładica, fucja logarytmica. Podstawow własości wilomiaów: podilość, twirdi Bout, podstawow twirdi algbry, suai
Bardziej szczegółowoAnaliza Matematyczna I.1
Aaliza Matematycza I Seria, P Nayar, 0/3 Zadaie Niech a k >, (k =,, b d liczbami rzeczywistymi o tym samym zaku Udowodij,»e prawdziwa jest ierówo± ( + a ( + a ( + a + a + a + + a Czy zaªo»eie,»e liczby
Bardziej szczegółowo1. Granica funkcji w punkcie
Graica ukcji w pukcie Deiicja Sąsiedztwem o promieiu r > 0 puktu a R azywamy zbiór S ( a ( a r ( a a Deiicja Sąsiedztwem lewostroym o promieiu r > 0 puktu a R azywamy zbiór S ( a ( a r Deiicja Sąsiedztwem
Bardziej szczegółowoBADANIE ODKSZTAŁCEŃ SPRĘŻYNY ŚRUBOWEJ
LABORATORIU WYTRZYAŁOŚCI ATERIAŁÓW Ćiceie 0 BADANIE ODKSZTAŁCEŃ SRĘŻYNY ŚRUBOWEJ 0.. Wproadeie Sprężyy, elemety sprężyste mają bardo różorode astosoaie ielu kostrukcjach mechaicych. Wykorystuje się je
Bardziej szczegółowoWytrzymałość materiałów
1 Wtrmałość materiałów EiP - Wkład Nr 9 Odkstałceia beek giach iia ugięcia beki, kąt obrotu beki, waruek stwości pr giaiu, rówaie różickowe iii ugięcia beki, waruki bregowe, waruki ciągłości odkstałceń,
Bardziej szczegółowoa n 7 a jest ciągiem arytmetycznym.
ZADANIA MATURALNE - CIĄGI LICZBOWE - POZIOM PODSTAWOWY Opracowała mgr Dauta Brzezińska Zad.1. ( pkt) Ciąg a określoy jest wzorem 5.Wyzacz liczbę ujemych wyrazów tego ciągu. Zad.. ( 6 pkt) a Day jest ciąg
Bardziej szczegółowoZadania z Matematyka 2 - SIMR 2008/ szeregi zadania z rozwiązaniami. n 1. n n. ( 1) n n. n n + 4
Zadaia z Matematyka - SIMR 00/009 - szeregi zadaia z rozwiązaiami. Zbadać zbieżość szeregu Rozwiązaie: 0 4 4 + 6 0 : Dla dostateczie dużych 0 wyrazy szeregu są ieujeme 0 a = 4 4 + 6 0 0 Stosujemy kryterium
Bardziej szczegółowoTw: (O promieniu zbieżności R szeregu potęgowego ) Jeżeli istnieje granica. to R = ) ciąg liczb zespolonych
Automatya i Rootya Aaliza Wyład dr Adam Ćmil cmil@agh.du.pl SZEREGI POTĘGOWE ( c ciąg licz zspoloych c ( z z - szrg potęgowy, gdzi ( c - ciąg współczyiów szrgu, z C - środ, ctrum (ustalo, z C - zmia. Dla
Bardziej szczegółowoW. Guzicki Zadanie 23 z Informatora Maturalnego poziom rozszerzony 1
W. Guzicki Zadanie 3 z Informatora Maturalnego poziom rozszerzony 1 Zadanie 3. Rozwiąż równanie: sin 5x cos x + sin x = 0. W rozwiązaniach podobnych zadań często korzystamy ze wzorów trygonometrycznych
Bardziej szczegółowoElementy rach. macierzowego Materiały pomocnicze do MES Strona 1 z 7. Elementy rachunku macierzowego
Elemety rach macierzowego Materiały pomocicze do MES Stroa z 7 Elemety rachuku macierzowego Przedstawioe poiżej iformacje staowią krótkie przypomieie elemetów rachuku macierzowego iezbęde dla zrozumieia
Bardziej szczegółowoNUMER IDENTYFIKATORA:
Społeczne Liceum Ogólnokształcące z Maturą Międzynarodową im. Ingmara Bergmana IB WORLD SCHOOL 53 ul. Raszyńska, 0-06 Warszawa, tel./fax 668 54 5 www.ib.bednarska.edu.pl / e-mail: liceum.ib@rasz.edu.pl
Bardziej szczegółowoChemia Teoretyczna I (6).
Chemia Teoretycza I (6). NajwaŜiejsze rówaia róŝiczkowe drugiego rzędu o stałych współczyikach w chemii i fizyce cząstka w jedowymiarowej studi potecjału Cząstka w jedowymiarowej studi potecjału Przez
Bardziej szczegółowoCzas trwania obligacji (duration)
Czas rwaia obligacji (duraio) Do aalizy ryzyka wyikającego ze zmia sóp proceowych (szczególie ryzyka zmiay cey) wykorzysuje się pojęcie zw. średiego ermiu wykupu obligacji, zwaego rówież czasem rwaia obligacji
Bardziej szczegółowoKURS GEOMETRIA ANALITYCZNA
KURS GEOMETRIA ANALITYCZNA Lekcja 1 Działania na wektorach bez układu współrzędnych. ZADANIE DOMOWE www.etrapez.pl Strona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowiedź (tylko jedna jest prawdziwa). Pytanie
Bardziej szczegółowo2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Bardziej szczegółowoTw. 1. Je»eli ci g {a n } ma granic a i ci g {b n } ma granic b, to ci g {a n b n } ma granic a b. Tw. 2. b n. Tw. 3. Tw. 4.
Tw.. Je»eli ci g {a } ma graic a i ci g {b } ma graic b, to ci g {a + b } ma graic a+b. Tw.. Je»eli ci g {a } ma graic a i ci g {b } ma graic b, to ci g {a b } ma graic a-b. Tw.. Je»eli ci g {a } ma graic
Bardziej szczegółowoMATERIA LY DO ĆWICZEŃ Z ANALIZY ZESPOLONEJ Literatura: [Ch] J. Cha
MATERIA LY DO ĆWICZEŃ Z ANALIZY ZESPOLONEJ Literatura: [Ch] J Cha dyński Wste p do analiy espolonej wyd VII Wyd U L Lódź 993 [Kr]J Kryż Zbiór adań funkcji analitycnych PWN Warsawa 975 [Ku] K Kuratowski
Bardziej szczegółowoBadanie silnika asynchronicznego jednofazowego
Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie budowy i zasady funkcjonowania silnika jednofazowego. W ramach ćwiczenia badane są zmiany wartości prądu rozruchowego
Bardziej szczegółowoMINIMALIZACJA PUSTYCH PRZEBIEGÓW PRZEZ ŚRODKI TRANSPORTU
Przedmiot: Iformatyka w logistyce Forma: Laboratorium Temat: Zadaie 2. Automatyzacja obsługi usług logistyczych z wykorzystaiem zaawasowaych fukcji oprogramowaia Excel. Miimalizacja pustych przebiegów
Bardziej szczegółowoJarosław Wróblewski Analiza Matematyczna 1A, zima 2012/13. Ciągi.
Jarosław Wróblewski Aaliza Matematycza 1A, zima 2012/13 Ciągi. Ćwiczeia 5.11.2012: zad. 140-173 Kolokwium r 5, 6.11.2012: materiał z zad. 1-173 Ćwiczeia 12.11.2012: zad. 174-190 13.11.2012: zajęcia czwartkowe
Bardziej szczegółowo201. a 1 a 2 a 3...a n a 2 1 +a 2 2 +a a 2 n n a 4 1 +a 4 2 +a a 4 n n. a1 + a 2 + a a n 204.
Liczby rzeczywiste dodatie a 1, a 2, a 3,...a spełiają waruek a 1 +a 2 +a 3 +...+a =. Wpisać w kratkę zak lub i udowodić podaą ierówość bez korzystaia z gotowych twierdzeń (moża korzystać z wcześiejszych
Bardziej szczegółowoZadania domowe z Analizy Matematycznej III - czȩść 2 (funkcje wielu zmiennych)
Zadaia domowe z AM III dla grup E7 (semestr zimow 07/08) Czȩść Zadaia domowe z Aaliz Matematczej III - czȩść (fukcje wielu zmiech) Zadaie. Obliczć graice lub wkazać że ie istiej a: (a) () (00) (b) + ()
Bardziej szczegółowoFAQ ANALIZA R c ZADANIA
FAQ ANALIZA R c ZADANIA Caªki wersja wst pa uwaga a bª dy!!! Fukcje pierwote Zadaie. Rozgrzewka. Obliczy caªki ieozaczoe, tz zale¹ fukcje pierwote. W awiasach wymieioe s arz dzia jakie mog by potrzebe
Bardziej szczegółowoEgzaminy. na wyższe uczelnie 2003. zadania
zadaia Egzamiy wstępe a wyższe uczelie 003 I. Akademia Ekoomicza we Wrocławiu. Rozwiąż układ rówań Æ_ -9 y - 5 _ y = 5 _ -9 _. Dla jakiej wartości parametru a suma kwadratów rozwiązań rzeczywistych rówaia
Bardziej szczegółowoKlasa II technikum Egzamin poprawkowy z matematyki sierpień 2013
/7 I. FUNKCJA KWADRATOWA. Fukcja kwadratowa w postaci kaoiczej i ogólej. Napisz wzór fukcji kwadratowej wiedząc, że wierzchołkiem paraboli będącej jej wykresem jest początek układu współrzędych oraz, że
Bardziej szczegółowoSpecyficzne filtry cyfrowe
Specyicne iltry cyrowe Materiał w nacnej cęści acerpnięty książki Sanjit K. Mitra Digital Signal Processing. A Computer-Based Approach Charakterystyki cęstotliwościowe iltrów IIR p t / sin cos j e j N
Bardziej szczegółowoLiczby zespolone. Magdalena Nowak. 23 marca Uniwersytet Śląski
Uniwersytet Śląski 23 marca 2012 Ciało liczb zespolonych Rozważmy zbiór C = R R, czyli C = {(x, y) : x, y R}. W zbiorze C definiujemy następujące działania: dodawanie: mnożenie: (a, b) + (c, d) = (a +
Bardziej szczegółowoMaciej Grzesiak Instytut Matematyki Politechniki Poznańskiej. Liczby zespolone
Maciej Grzesiak Istytut Matematyki Politechiki Pozańskiej Liczby zespoloe 1. Określeie liczb zespoloych W starożytości okazało się, że zbiór liczb wymierych jest iewystarczający, bo ie ma takiej liczby
Bardziej szczegółowoZastosowanie funkcji inżynierskich w arkuszach kalkulacyjnych zadania z rozwiązaniami
Tadeus Wojnakowski Zastosowanie funkcji inżynierskich w arkusach kalkulacyjnych adania rowiąaniami Funkcje inżynierskie występują we wsystkich arkusach kalkulacyjnych jak Excel w MS Office Windows cy Gnumeric
Bardziej szczegółowo