PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ OGÓLNOKSZTAŁCĄCYCH W ZABRZU
Podstawa prawna stworzenia Szkolnego Programu Profilaktyki to Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 roku i następujące ustawy: Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego, Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii, Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. I Założenia teoretyczne programu 1. Profilaktyka to nie tylko działanie, które ma na celu zapobieganie pojawianiu się i rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności, ale również promowanie alternatywnych zjawisk w stosunku do tych, które usiłuje się wyeliminować. 2. Harmonijny rozwój osobowości w profilaktyce uzależnień oznacza wspieranie zdrowego życia i rozwijanie zdrowia psychicznego. II Cele programu 1. Ochrona młodego człowieka przed podejmowaniem zachowań ryzykownych hamujących i niszczących rozwój. 1) Przeciwdziałanie wszelkim zagrożeniom i odpowiednie reagowanie w przypadku pojawiania się ich na terenie szkoły i w środowisku. 2) Promowanie alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu i zdrowego stylu życia. III Odbiorcy programu Program profilaktyki w naszej szkole obejmuje uczniów, nauczycieli i rodziców. 2
IV Bloki tematyczne Szkolny program profilaktyki uwzględnia następujące bloki tematyczne: 1. Integracja w szkole. W ramach integracji w szkole uczniowie poznają nowe środowisko szkolne i siebie nawzajem; ustalają zasady współpracy i budują własne tradycje klasowe, integrują się. Można to osiągnąć poprzez: zajęcia integracyjno-adaptacyjne lub wycieczki integracyjno turystyczne- prowadzący: pedagog szkolny, wychowawca klasy, psycholog z PPP. 2. Informacje o uzależnieniach i problemach dzieci osób uzależnionych oraz prognozy ich rozwiązywania. Rozpoznanie i analiza uzależnień medialnych, uzależnienie od telewizji, uzależnienie od gier komputerowych, uzależnienie od internetu, uzależnienie od gier zręcznościowych, uzależnienie od telefonów komórkowych. Diagnoza sytuacji w klasie (szkole) dotycząca młodzieży i rodziców poprzez przeprowadzenie ankiet dla uczniów na lekcjach wychowawczych, a dla rodziców w czasie spotkań z wychowawcą. Ponadto przeprowadzanie wywiadów, rozmów indywidualnych z uczniami i rodzicami. Opracowanie wyników ankiet, wdrażanie odpowiednich programów profilaktycznych w zależności od możliwości szkoły i w sytuacji, gdy zachodzi taka potrzeba. 3. Umiejętności związane z odmawianiem i dokonywaniem wyboru w sytuacjach skłaniających do picia, palenia papierosów, brania narkotyków, korzystania z mediów. W ramach lekcji wychowawczych nauczyciele przeprowadzą zajęcia pod kątem: uczenia się podejmowania racjonalnych decyzji związanych z alkoholem nikotyną i innymi, substancjami, uczenia się umiejętności obrony przed naciskiem otoczenia (do wykorzystania scenariusze zajęć i psychodramy), wykształcenie umiejętności wyszukiwania, selekcjonowania i porządkowania potrzebnych informacji (TV i Internet), prawidłowe zrozumienie faktów socjokulturowych (rzeczywistość realna rzeczywistość medialna), podkreślenie pozytywnych aspektów mediów: edukacyjnych, informacyjnych, rozrywkowych. 3
4. Ogólne umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych. W bloku tym należałoby uwzględnić następujące tematy: radzenie sobie z własną i cudzą agresją, tolerancja, problemy szkolne, umiejętność rozwiązywania konfliktów- negocjacje, przyjaźń sympatia miłość, młodzież dorośli- wzajemne kontakty. (Do wykorzystania scenariusze zajęć, psychozabawy). 5. Informacje i umiejętności związane ze zdrowym stylem życia. Uświadomienie wartości zdrowego życia oraz potrzeby troszczenia się o siebie: dobre samopoczucie psychiczne, dobre samopoczucie fizyczne, dobre relacje z innymi, dbanie o swoje otoczenie i środowisko, umiejętność radzenia sobie ze stresem. Zobrazowanie zagrożeń płynących z mediów: a) psychiczne wyobcowanie, niedostosowanie społeczne, depresja, zaniedbywanie obowiązków, b) fizyczne choroby i wady oczu, wady postawy, nadwaga. Pokazanie młodzieży alternatywnych form spędzania wolnego czasu (kółka zainteresowań, zajęcia pozalekcyjne, treningi antystresowe dla maturzystów pod kierunkiem psychologa). 6. Współpraca z rodzicami: staranie się o pozyskiwanie rodziców do pracy na rzecz profilaktyki w szkole. W czasie spotkań z rodzicami (indywidualnych i grupowych) wychowawca powinien zwracać uwagę na wychowawczą i wspomagającą rolę rodziny w działaniach profilaktycznych dotyczących nałogów i uzależnień oraz zapobiegających niedostosowaniu społecznemu, współdziałanie rodziców ze szkołą w propagowaniu zdrowego stylu życia wśród młodzieży, edukacja mająca na celu umiejętność rozpoznawania dziecka uzależnionego od alkoholu, narkotyku, nikotyny oraz mediów, edukacja mająca na celu uświadomienie, jakie konsekwencje prawne ponosi nieletni w przypadku negatywnych zachowań, bądź czynów karalnych. (Dyżury pedagoga szkolnego w czasie spotkań z rodzicami). 4
7. Współpraca z lokalnym systemem pomocy psychologiczno-pedagogicznej, prawnej, z policją, pomocą społeczną, służbą zdrowi. Spotkanie z dyrektorem Ośrodka Profilaktyki i Leczenia Uzależnień mgr Małgorzatą Kowalcze. Informacja o pracy placówki i wykład Nowe spojrzenie na profilaktykę. Realizując program profilaktyki uzależnień kontynuować współpracę z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną (punkt konsultacyjny Pomarańczowej Linii funkcjonujący przy PPP), koordynatorem d/s nieletnich, Ośrodkiem Profilaktyki i Leczenia Uzależnień, grupą interwencyjną Lepiej razem niż osobno. 8. Systematyczne dokształcanie nauczycieli pod kątem pracy profilaktycznej z młodzieżą poprzez udział w szkoleniach, warsztatach, treningach. Programy do bezpośredniego wykorzystania na lekcjach: Jak żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne) Program profilaktyczny dla młodzieży, program integracyjno-profilaktyczny Razem lepiej - I kl. gimnazjum, Drugi elementarz czyli program siedmiu kroków - I kl. liceum, Program profilaktyczno-interwencyjny dla młodzieży z zagrożeniem alkoholowym - współautor mgr Janina Duda- I kl. liceum. Programy realizowane przez odpowiednich specjalistów: program Noe dotyczący alkoholizmu- I kl. liceum, III klasa gimnazjum, program Debata - I kl. gimnazjum, program Starszy brat, starsza siostra, który zajmuje się opieką nad dziećmi rodzin wielodzietnych nie radzącymi sobie z nauką, którym potrzebna jest pomoc starszych kolegów. Uczniowie liceum zawierają umowę na rok z młodszymi od nich uczniami gimnazjum i na ten czas stają się ich starszymi braćmi lub siostrami. Przynajmniej raz w tygodniu młodzież spotyka się i wspólnie odrabia zadania domowe, chodzą do kina, teatru, na różne imprezy, czytanie artykułów w prasie, oglądanie programów telewizyjnych lub filmów o tematyce walki z uzależnieniami, uczestnictwo w spektaklach teatralnych i filmowych związanych z problematyką uzależnień. 5
LITERATURA: 1. Profilaktyka uzależnień. Program edukacyjny autorzy: B. Jakubowska, E. Kaniowska- Pęczak, A. Kobiałka, J. Markiewicz. 2. Kompendium wiedzy o profilaktyce Biuro ds. narkomanii Warszawa 1996 r. 3. Ja żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne). Program profilaktyczny dla młodzieży. 4. Jak wychowywać? Mądrze i z miłością Programy wychowawcze wspierające nauczycieli i rodziców (praca zbiorowa) Skierniewice 2000 r. 5. Drogi dorastania Irena Obuchowska r. 6. Drugi elementarz czyli program siedmiu kroków program profilaktyki dla młodzieży, nauczycieli i rodziców Warszawa 1994 r. 7. NOE Część I i II Krzysztof Wojcieszek Program Profilaktyczny dla młodzieży Warszawa 1997 r. 8. W tę samą stronę Maria Braun Gałkowska. 6