SZKOŁA PODSTAWOWA NR 140 im. Stanisława Wyspiańskiego w ZESPOLE SZKOLNO PRZEDSZKOLNYM NR 9 W KRAKOWIE PROGRAM PROFILAKTYKI 1. Cele ogólne i podstawa prawna programu. Zaproponowany program profilaktyki stanowi spójną całość z programem wychowawczym i szkolnym zestawem programów nauczania, których treści są powiązane i wynikają z siebie. Program profilaktyki jest dostosowany do potrzeb rozwojowych, uczniów i środowiska wychowawczego, opisuje w sposób całościowy treści oraz działania całej społeczności szkolnej. Program ten odpowiada na realne problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole i jej środowisku. Zawiera konkretne działania profilaktyczne zgodnie z potrzebami uczniów i wspiera ich oraz środowisko rodzinne w rozwoju społecznym, emocjonalnym, zawodowym i estetyczno - moralnym. W oparciu o prezentowane działania program profilaktyki zawiera cele główne, które uczą uczniów: życia w harmonii ze sobą i innymi, współdziałania, poszanowania norm i wartości, kształtowania właściwych postaw wobec tematyki zdrowia, uzależnień, przejawów agresji. Podczas opracowywania Programu Profilaktyki wykorzystano następujące przepisy prawne : Konstytucja art.48, 53, 54,70, 72, Ustawa o Systemie Oświaty ( art.1,3, 5, 7, 33, 34, 40), Karta Nauczyciela ( art.6 ), Program profilaktyki prorodzinnej państwa, Nowa i stara podstawa programowa, Prawo do włączania zagadnień dotyczących profilaktyki w wychowanie dają szkołom następujące ustawy : 1
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 roku. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 2. Założenia programu. Szkoła, obok domu rodzinnego, jest środowiskiem wychowawczym, które w bezpośredni sposób wywiera wpływ na rozwój dziecka. Naczelnym celem profilaktyki jest z jednej strony poznanie poszczególnych uczniów, ich środowiska rodzinnego a z drugiej analiza uwarunkowań wychowawczych i działań eliminacyjnych zagrożenia bezpieczeństwa i niedostosowanie społeczne uczniów. 3. Oczekiwane efekty. Polepszenie funkcjonowania uczniów w zespole klasowym, Polepszenie komunikacji między uczniami w klasie, Zwiększenie motywacji do osiągania lepszych wyników i osiągnięć w nauce, Uzyskanie świadomości z zagrożeń wynikających z zażywania środków uzależniających, Wyrobienie nawyku dbałości o własne zdrowie, Wyrobienie umiejętności asertywnego odmawiania, Wzrost poczucia własnej wartości i znajomości swoich słabych i mocnych stron, Wykazywanie większej dojrzałości i samodzielności w podejmowaniu decyzji, Wzmocnienie poczucia bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania w zespole klasowym, Zwiększenie aktywności rodziców przy współdziałaniu ze szkołą. 4. Program profilaktyki zawiera cele które odpowiadają na: diagnozę potrzeb i problemów uczniów w środowisku szkolnym, poznanie środowiska rodzinnego uczniów i sposobów spędzania czasu wolnego bez nałogów i przemocy, aktywny udział uczniów w zajęciach profilaktycznych, dostosowanie treści i form zajęć profilaktycznych do potrzeb, stopnia zagrożenia i wieku uczniów, pomoc psychologiczno - pedagogiczną dla dzieci i młodzieży, 2
edukację prozdrowotną, promocję zdrowia psychicznego i zdrowego stylu życia bez nałogów, edukację współżycia w zespole, podnoszenia kultury osobistej i dobrego zachowania w grupie, sposobów rozwiązywania konfliktów pomiędzy uczniami, współdziałanie z rodzicami w rozwiązywaniu problemów dzieci i młodzieży, edukację rodziców w okresie problemów wychowawczych, współdziałanie z poradniami i jednostkami specjalistycznymi działającymi na rzecz dziecka, 5. Główne założenia programu i pożądane efekty. A. Życie i zdrowie to moje największe wartości, promocja zdrowia, ochrona środowiska. ukazanie uczniom wartości życia i zdrowia, zapoznanie uczniów ze zdrowym stylem życia, uświadomienie uczniów, że warto "inwestować" w swoje zdrowie, umacnianie poczucia własnej wartości, realizacja i ewaluacja programów: Mleko w szkole, 5 porcji owoców i warzyw, współpraca z oddziałem SANEPID, włączanie się do akcji prozdrwotnych, organizowanie akcji Dzień bez papierosa, uświadomienie zagrożeń wynikających z używania papierosów, alkoholu, dopalaczy i narkotyków, przeprowadzanie akcji fluoryzacji w szkole, uświadomienie zagrożeń środowiska naturalnego, potrzeby propagowania problematyki związanej z ochroną środowiska, udział w akcji Sprzątanie świata i akcjach ekologicznych związanych z Dniem Ziemi ( zbiórka puszek, makulatury, elektrośmieci, ) propagowanie segregowania śmieci, zachęcanie uczniów do pielęgnacji terenów zielonych wokół szkoły, wdrażanie uczniów do dbałości o czystość i estetykę w klasach, uczeń wie, iż życie i zdrowie to największe wartości, uczeń wie, jak zdrowo żyć, jak unikać zagrożeń dla zdrowia i życia uczeń wie, że ma być przyjacielem dla siebie, samoakceptacja własnej osoby uczeń wie jakie zmiany zachodzą w jego ciele, uczeń wie jak zapobiegać chorobom cywilizacyjnym, uczeń rozumie konieczność dbania o higienę jamy ustnej, 3
uczeń wie jak dbać o higienę osobistą, jak dbać o czystość wokół siebie, zna znaczenie sprawności fizycznej dla zdrowia człowieka, uczniowie chętnie biorą udział w akcjach promocji zdrowia na terenie szkoły, uczniowie znają zagrożenia płynące z używania papierosów, alkoholu, dopalaczy i narkotyków, B. Szanuję każdego człowieka budowanie poczucia bezpieczeństwa w szkole. uświadomienie uczniom, iż każdy człowiek zasługuje na szacunek, kształtowanie postaw życzliwości i dobroci wobec każdego człowiek, poznanie umiejętności potrzebnych w kontaktach z innymi ludźmi, kształtowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stresowych, uświadomienie uczniom negatywnych skutków agresji ukazanie uczniom schematu narastania agresji uczenie radzenia sobie ze stresem oraz z przykrymi emocjami prowadzącymi do zachowań agresywnych, uczeń odnosi się z szacunkiem do każdego człowieka uczeń umie życzliwie traktować innych ludzi uczeń zna umiejętności potrzebne w kontaktach z innymi ludźmi uczniowie znają swoje prawa i obowiązki, w szkole powołano Rzecznika Praw Ucznia, uczeń umie reagować prawidłowo w sytuacji rodzącej agresję, umie unikać zagrożeń uczeń wie jakie są pozytywne i negatywne skutki stresu uczeń wie jak zachować się w sytuacjach stresowych uczeń zna negatywne skutki agresji uczeń rozumie, iż agresja ma charakter narastając uczeń potrafi radzić sobie z własnymi uczuciami i emocjami, C. Bezpieczna droga do szkoły. poznanie pięciu zasad bezpiecznego przechodzenia przez jezdni, wdrażanie do przestrzegania znaków drogowych, egzamin na kartę rowerową, spotkania z pracownikami Policji i Straży miejskiej wycieczka na skrzyżowanie ( klasy I III), 4
uczeń zna zasady przechodzenia przez jezdnię, uczeń zna znaczenie poznanych znaków drogowych, Uczeń umie bezpiecznie poruszać się po jezdni na rowerze, D. Bezpiecznie korzystam z wszelkich urządzeń. kształtowanie umiejętności bezpiecznego korzystania z niektórych urządzeń elektrycznych oraz innych urządzeń, kształtowanie umiejętności bezpiecznego korzystania z komputera oraz INTERNETU, uczeń zna i przestrzega zasad bezpieczeństwa podczas korzystania z urządzeń elektrycznych i innych urządzeń uczeń zna zagrożenia płynące ze spędzania wolnego czasu przed telewizorem lub ekranem komputera, rodzice mają świadomość co ich dziecko robi w czasie wolnym, E. Jestem ostrożny w kontaktach z nieznajomymi. kształtowanie umiejętności zachowania ostrożności w kontaktach z nieznajomymi rówieśnikami i dorosłymi, nauka mówienia "nie" w określonych sytuacjach, uwrażliwienie na niebezpieczeństwa tkwiące z w życiu społecznym, kształtowanie umiejętności zachowania się w niebezpiecznych sytuacjach, bezpiecznie kontakty dzieci z rówieśnikami i dorosłymi przez telefon komórkowy i portale społecznościowe zasady bezpiecznego poruszania się w świecie wirtualnym INTERNETU, uczeń zachowuje ostrożność w kontaktach z nieznajomymi, rówieśnikami i dorosłymi, uczeń potrafi powiedzieć "nie" w określonych sytuacjach, uczeń wie jak zachować się w różnych niebezpiecznych sytuacjach, uczeń potrafi być asertywnym w sytuacjach, kiedy ktoś namawia go do złego, uczeń nie nawiązuje relacji z osobami nieznajomymi, 5
F. Jak radzić sobie z oparzeniami, zranieniami, nagłym wypadkiem? wyrabianie umiejętności udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, wyrabianie nawyków higienicznych, doskonalenie umiejętności wzywania pogotowia ratunkowego, uczeń potrafi pomóc w nagłych wypadkach zagrożenia zdrowia -uczeń zachowuje nawyki higieniczne, uczeń umie wezwać Pogotowie Ratunkowe, Policję, Straż Pożarną, G. Rady na bezpieczne ferie i wakacje. kształtowanie postaw bezpiecznego wypoczynku podczas ferii zimowych i wakacji, uczeń wie, jak zachować się, by wakacje, ferie były bezpieczne i zdrowe uczeń zna przestrogi na wakacje, ferie i rozumie konieczność ich przestrzegania, H. Jak mam postąpić, gdy ktoś wyrządza mi krzywdę? zapoznanie z prawami dziecka i człowieka, kształtowanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach (bójki, kłótnie, kradzieże), udział w konkursie Odpowiedzialność prawna nieletnich, Zakładane efekty; uczeń rozumie swoje prawa i wie, gdzie może się zgłosić po pomoc uczeń wie, jak się zachować w sytuacjach trudnych (bójki, kłótnie, kradzieże), uczniowie uświadomieni są w zakresie łamania prawa dla nieletnich, I. Promocja ucznia zdolnego. organizacja zajęć pozalekcyjnych rozwijających różnorodne zdolności naszych uczniów, 6
organizacja i udział w konkursach międzyszkolnych, Zakładane efekty w szkole promowani są uczniowie przejawiający szczególne uzdolnienia, uczniowie osiągają wysokie wyniki w olimpiadach międzyprzedmiotowych i konkursach międzyszkolnych gablota pucharów i dyplomów, J. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym praca z uczniem mającym zaległości w nauce. Zakładane cele; organizacja pomocy psychologiczno - pedagogicznej w szkole zgodnie z Rozporządzeniem MEN, organizowanie zajęć dydaktyczno wyrównawczych, korekcyjno kompensacyjnych, rewalidacyjnych, zajęć logopedii, kół zainteresowań, propagowanie w szkole pomocy koleżeńskiej, zwiększanie motywacji do nauki poprzez upowszechnianie metod aktywizujących, objęcie szczególnym nadzorem i opieka uczniów realizujących program szkoły specjalnej, Zakładane efekty; uczniowie chętnie pomagają sobie wzajemnie w nauce, uczniowie są zmotywowani do nauki, wiedza ze każdy może osiągnąć sukces na miarę możliwości, uczniowie są chwaleni nawet za najdrobniejszy sukces, są zmotywowani do osiągania dalszych sukces, udziału w konkursach klasowych i międzyszkolnych, uczeń w szkole czuje się bezpiecznie, K. Pomoc osobom starszym i niepełnosprawnym. uczniowie spieszą z pomocą i szanują osoby starsze i niepełnosprawne, współpraca z hospicjami, włączanie się w różnorodne akcje charytatywne, kształtowanie właściwiej postawy wobec ludzi niepełnosprawnych i upośledzonych uwrażliwianie na poszanowanie prawa każdego człowieka do życia, radości i szczęścia, kultywowanie tradycji Dnia Babci i Dziadka. Zakładane efekty 7
uczniowie chętnie biorą udział w licznych akcjach charytatywnych, uczniowie posiadają wiedzę na temat postaw wobec ludzi starszych, chorych i niepełnosprawnych i upośledzonych, L. Zapobieganie wagarom. Współpraca szkoły z rodziną. podnoszenie świadomości ucznia w zakresie zagrożeń, na jakie narażony jest uczeń wagarujący, zaciekawienie ucznia treściami przekazywanymi na lekcjach, dostarczanie uczniom satysfakcji z uzyskiwanych efektów ich pracy, angażowanie ucznia w organizacje i koła zainteresowań działa łające na terenie szkoły, współpraca z pracownikami opieki społecznej i Sądem Rodzinnym, Policją oraz Strażą Miejską, warsztaty profilaktyczne, zajęcia pozalekcyjne, zajęcia na świetlicy szkolnej, współpraca z rodziną, uczniowie mają ambicje, chętnie biorą udział w lekcjach, chętnie chodzą do szkoły szkoła współpracuje z policją opieką społeczna i poradnią, uczniowie mają świadomość jakie zagrożenie niesie wagarowanie, M. Kształtowanie nawyków kulturalnego zachowania. troska o właściwy strój szkolny, kształtowanie umiejętności słuchania drugiego człowieka, dbałość o kulturę słowa, stosowanie zwrotów grzecznościowych, uczniowie dbają o kulturę słowa, właściwie ubierają się do szkoły, uczniowie używają zwrotów grzecznościowych, uczniowie dbają o klasy o swoją szkołę oraz teren wokół szkoły. N. Znaczenie mienia społecznego i własności kolegów. 8
odpowiedzialności za wspólne dobro, uświadomienie konsekwencji i odpowiedzialności za zniszczone mienie, pogadanki na temat poszanowania cudzej własności i mienia publicznego, ponoszenie odpowiedzialności za zniszczone mienie. uczniowie przestrzegają regulaminu szkoły, pracowni szkolnych i sali gimnastycznej znikoma liczba wypadków w szkole w szkole nie zdarzają się kradzieże uczniowie mają świadomość co grozi za kradzież cudzej rzeczy i co należy zrobić gdy znajdzie się rzecz nie należącą do ucznia. 9
6. Formy realizacji programu profilaktycznego w szkole: ankiety, wywiady, rozmowy, zajęcia w formie edukacyjno profilaktycznej, zajęcia pozalekcyjne, udział w uroczystościach, konkursach, udział w organizacjach działających na terenie szkoły, np. Szkolne Koło PCK, zajęcia socjoterapeutyczne, zajęcia psycho - edukacyjne, stale konsultacje i porady dla dzieci, rodziców i nauczycieli, zajęcia specjalistyczne : korekcyjno - kompensacyjne, logopedyczne, wycieczki, zielone szkoły, wspieranie akcji charytatywnych, 7. Realizatorzy programu: wychowawcy, pedagog szkolny, logopeda, higienistka szkolna, nauczyciele uczący, rodzice, wychowawca świetlicy, inne organy szkoły, 8. Działania informacyjne i interwencyjne: Informacyjne: Punkt konsultacyjny : pedagog szkolny Tablica informacyjna : miejsca, telefony Przekazywanie zainteresowanym rodzicom informacji dotyczących placówek wspomagających, które działają na terenie miasta i rejonu. Interwencyjne: W szkole obowiązuje procedura postępowania w przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowej. 9. Sposoby ewaluacji programu profilaktyki: Obserwacja, Ankietowanie, analiza dokumentacji pedagoga szkolnego, wychowawców klas, pracownika będącego SIP, dokumentacji nauczycieli, 10