PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁA PODSTAWOWA W WOŹNIKACH ROK SZKOLNY 2015/2016
Spis treści 1. Wychowanie i profilaktyka w szkole wprowadzenie 2. Priorytety dydaktyczno wychowawcze 3. Opis środowiska lokalnego diagnoza zagrożeń 4. Cele i zadania szkolnej profilaktyki 5. Plan realizacji działań szkolnej profilaktyki 6. Przewidywane efekty działań 7. Ewaluacja
I Wychowanie i profilaktyka w szkole wprowadzenie Nadrzędnym celem wychowania jest wspomaganie rozwoju uczniów. Wymaga to skierowania uwagi na wszystkie sfery ich osobowości i tworzenie w szkole środowiska dla wszechstronnego rozwoju osobowego uczniów w wymiarze intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym. Podstawa programowa kształcenia ogólnego zakłada również m.in., że nauczyciele w swojej pracy wychowawczej wspierając w tym zakresie obowiązek rodziców, powinni zmierzać do tego aby uczniowie: poszukiwali i dążyli do osiągnięcia celów życiowych i wartości wyższych, które pomogą im określić ich własne miejsce w świecie przygotowali się do rozpoznania wartości moralnych, dokonywali wyborów i hierarchizowali wartości oraz mieli możliwości doskonalenia się stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, godząc umiejętnie dążenie do dobra własnego w połączeniu z dobrze pojętym dobrem innych umieli pogodzić i rozgraniczyć odpowiedzialność za siebie z odpowiedzialnością za innych, a także wolność własną z wolnością innych Zadania te są ambitne i zarazem trudne do zrealizowania. Ich wykonanie należy rozłożyć na wiele różnorodnych działań w życiu szkoły, które regulowane jest przez następujące dokumenty: Statut Szkoły, Program Wychowawczy oraz Program Profilaktyki. Szkolny Program Profilaktyki zawiera elementy profilaktyki w programach nauczania i wychowawczym oraz działania specyficzne dla profilaktyki szkolnej dostosowanej do potrzeb uczniów, z uwzględnieniem uwarunkowań danego środowiska.
Profilaktyka to chronienie człowieka przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona ucznia przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed przejmowaniem i utrwalaniem zachowań hamujących i niszczących prawidłowy rozwój, a określanych jako zachowania ryzykowne. Należą do nich najczęściej: palenie tytoniu, używanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych, niski wyniki osiągane w szkole i brak celów życiowych. Do najważniejszych czynników chroniących przed podejmowaniem zachowań ryzykownych, J. B. Hawkins zalicza silną więź emocjonalną z rodzicami, zainteresowanie nauką szkolną regularne praktyki religijne, uzewnętrzniony szacunek do norm, wartości i autorytetów. Czynniki chroniące, wymieniane przez innych psychologów (Mastena. Besta, Garmezy ego) to: stała opieka sprawowana przez kompetentną osobę dorosłą, zdolności umożliwiające dobre wyniki w nauce, umiejętność rozwiązywania problemów, wrażliwość społeczną, poczucie własnej skuteczności. W związku z tym, że szkoła jest miejscem, w którym uczniowie spędzają wiele czasu, istnieje możliwość i potrzeba wzmocnienia czynników chroniących i osłabienie czynników ryzyka, na które szkoła może mieć mniejszy lub większy wpływ. W szkole realizowana jest profilaktyka pierwszorzędowa skierowana do grupy niskiego ryzyka.
II Priorytety dydaktyczno wychowawcze Profilaktyki i wychowania nie da się rozdzielić. Cele i działania profilaktyczne są ważną częścią szkolnego Programu Wychowania. Obejmują priorytety ustalane przez MEN, Kuratorium Oświaty w Krakowie i Radę Pedagogiczną szkoły na dany rok szkolny. Rok szkolny 2015/2015, został przez MEN ogłoszony: Rokiem Szkoły Otwartej. 1. Skuteczność realizacji podstaw programowych w zakresie zagadnień związanych z nauczaniem i wychowaniem w kontekście praw człowieka. 2. Promowanie zdrowego stylu życia walka z nałogami. 3. Zapewnienie opieki świetlicowej w szkole w związku z wprowadzonym obniżeniem wieku obowiązku szkolnego, a także dla uczniów dojeżdżających, wymagających dodatkowej opieki i pomocy dydaktyczno - wychowawczej. 4. Kształtowanie postaw prozdrowotnych udział w realizacji programów UE: Owoce w szkole i Szklanka Mleka. 5. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez wczesne wykrywanie trudności w nauce i problemów wychowawczych. 6. Organizacja zajęć z art. 42 KN przeznaczonych na zajęcia pozalekcyjne z uczniami zgodne z ich potrzebami i zainteresowaniami. 7. Ochrona praw dziecka w sytuacjach niewydolności rodziny. 8. Organizacja konkursów dla uczniów i przygotowanie ich do udziału w konkursach (od szkolnych do międzynarodowych). 9.Rozwijanie kompetencji czytelniczych oraz upowszechnianie czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. 10. Integrowania środowiska rodzinnego ze szkołą. 11. Promowanie kultury w codziennych kontaktach międzyludzkich i troska o przestrzeganie regulaminu uczniowskiego (szczególna dbałość o wygląd i strój ucznia)
12. Realizacja profesjonalnych programów profilaktycznych. 13. Kształtowanie osobowości ucznia poprzez realizację programu wychowawczego: Nauczmy Dzieci Wartości. 14. Wspieranie rozwoju dziecka młodszego w pierwszym i w kolejnych etapach edukacyjnych.
III Opis środowiska lokalnego diagnoza zagrożeń Do Szkoły Podstawowej zapisanych jest 182 uczniów: z Woźnik i dojeżdżających, z Zygodowic. Do oddziałów przedszkolnych zapisanych jest 57 przedszkolaków. Uczniowie pochodzą głównie z rodzin robotniczo-chłopskich. Rodzice zatrudniani są najczęściej w okolicznych zakładach pracy, zajmują się też pracą na roli i drobnym rzemiosłem. Wielu z nich pozostaje na bezrobociu, które niesie za sobą szereg negatywnych konsekwencji odnośnie realizacji podstawowych funkcji rodziny. W środowisku występują sporadyczne problemy społeczne takie jak: niewydolność wychowawcza części rodziców, brak wzorców wychowawczych w domach, patologie alkoholizm. Znaczna część rodzin boryka się z trudnościami socjalno-bytowymi. Następstwem tych problemów są trudności szkolne uczniów, niedostosowanie się do norm i zasad właściwego zachowania się w szkole. W oparciu o obserwacje wychowawców, pedagoga szkolnego i przeprowadzone ankiety można stwierdzić, że wyniki tych badań nie są alarmujące. Wśród uczniów nie ma problemu alkoholizmu, narkomanii, czy nikotynizmu. Nie oznacza to jednak, że nie występują negatywne zjawiska w szkole, które mogą być początkiem patologii i negatywnych zjawisk. W zachowaniach uczniów daje się zaobserwować - agresję głównie słowną, zaburzenia w komunikacji, w relacji uczeń uczeń, uczeń - osoba dorosła. Wobec wynikających problemów, nieodzowne jest prowadzenie dalszych działań w zakresie profilaktyki i kontynuowanie rozpoczętych. Zapewnia się organizację czasu wolnego uczniom, rozbudzanie ich zainteresowań, kształtowanie u nich postaw zdrowego stylu życia, umiejętności radzenia sobie w sytuacjach stresowych i zapobieganie patologiom, w ramach konkretnych działań. Należą do nich następujące formy pomocy: - zajęcia wyrównawcze, - zajęcia korekcyjno-kompensacyjne,
- zajęcia rewalidacyjne, - zajęcia z pedagogiem szkolnym - koła zainteresowań - dożywianie (drugie śniadanie, akcja Mleko, Warzywa i owoce, obiady), - pomoc materialna dla najuboższych ( dofinansowanie zakupu książek, pomocy szkolnych, wycieczek, odzieży, organizacja paczek świątecznych, itp.), - pogadanki specjalistów, - kierowanie na badania do poradni, - porady i wsparcie w rozwiązywaniu różnych problemów.
IV Cele i zadania szkolnej profilaktyki Podstawowym zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie uczniów przed różnego rodzaju zagrożeniami przez działania wychowawczo profilaktyczne, a w sytuacji rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych korzystanie z pomocy specjalistycznej na zewnątrz szkoły. Tradycyjnie już od kilku lat w działaniach wychowawczo profilaktycznych opieramy się nie tylko na modelu informacyjnym, który ogranicza się tylko do przekazywania wiedzy o substancjach uzależniających i skutkach i oddziaływania, ale przede wszystkim staramy się łączyć różne podejścia, dając pierwszeństwo podejściu edukacyjnemu i alternatyw. Ważne jest kształtowanie prawidłowych postaw życiowych i umiejętności społecznych, wartościowego spędzania czasu wolnego, wzmacnianie poczucia własnej wartości oraz przekazywania odpowiedniego systemu norm. Program obejmuje 5 tematów nurtów profilaktyki : I. Bezpieczeństwo II. Zdrowie i higiena III. Agresja IV. Edukacja społeczna V. Środowisko rodzinne
Cele programu: 1. Stwarzanie przyjaznego klimatu (dobra komunikacja, osobowe relacje między nauczycielami i uczniami, udzielanie emocjonalnego wsparcia dzieciom, szczególnie w trudnych dla nich sytuacjach). 2. Tworzenie bezpiecznej i życzliwej atmosfery, budowanie więzi ze szkołą. 3. Przeciwdziałanie zachowaniom agresywnym i przemocy w szkole. 4. Wczesne rozpoznawanie uczniów z grup ryzyka i kierowanie ich do pedagoga celem przeprowadzenia wstępnej diagnozy a w dalszej kolejności udzielanie specjalistycznej pomocy. 5. Rozwijanie psychospołecznych umiejętności życiowych uczniów umożliwiających radzenie sobie z problemami życia codziennego i samorealizacją. 6. Kształtowanie w uczniach poczucia własnej wartości oraz motywowanie do podejmowania w środowisku szkolnym różnych form aktywności zaspokajających potrzeby psychiczne, emocjonalne, społeczne i duchowe. 7. Propagowanie zdrowego stylu życia i wartościowego spędzania wolnego czasu. 8. Przekazywanie wiedzy na temat uzależnień, skutków ich działania i sposobów przeciwdziałania tym niepożądanym zjawiskom.
9. Budowanie dobrych relacji z rodzicami i pozyskiwanie ich jako sojuszników w realizacji działań wychowawczych i profilaktycznych prowadzonych przez nauczycieli. Sposób realizacji zadań: Programy informacyjno edukacyjne Specjalistyczne programy profilaktyczne Zajęcia alternatywne Happeningi Współpraca między różnymi instytucjami (szkoła, poradnie, policja, GOPS, samorząd lokalny) Realizacja innych zadań wynikających ze Statutu Szkoły i specyfiki szkoły
V Plan realizacji działań szkolnej profilaktyki
Nurt Profilaktyki I Bezpieczeństwo Cel główny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych 1. Uświadamianie skutków zdrowotnych: niebezpiecznych i brawurowych zachowań na przerwach, w szatni i wycieczkach oraz w czasie zabaw 2. Zapobieganie panice i zachowaniom histerycznym. Pogadanki apele porządkowe Zapoznanie z regulaminami obowiązującymi na terenie szkoły (klasopracowni, sali gimnastycznej, boiska szkolnego, świetlicy, biblioteki) Zapoznanie z planem ewakuacji szkoły i z zachowaniem na wypadek pożaru wszyscy nauczyciele, dyrektor nauczyciele, wychowawcy wychowawcy wrzesień wrzesień Próbna ewakuacja uczniów Straż pożarna październik
3. Powiadomienie o wypadkach osób kompetentnych Pogadanki, scenki sytuacyjne. Spotkania z przedstawicielami policji, straży pożarnej. Eksponowanie w widocznym miejscu telefonów alarmowych nauczyciele, policjant pedagog Konkurs o tematyce pożarnictwa Straż pożarna październik Ćwiczenia w rozpoznawaniu sygnałów alarmowych wychowawcy w miarę potrzeb Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych 4. Nabywanie umiejętności zachowania się w przypadku kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi: korzystanie z urządzeń elektrycznych, zażywanie leków, porażenie prądem, petardy, niewybuchy, substancje toksyczne i inne Omawianie prawdziwych sytuacji kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi (skutki postępowania) wychowawcy w miarę potrzeb Film edukacyjny wychowawcy w miarę potrzeb Pogadanki w okresie największego zainteresowania młodzieży z artykułami pirotechnicznymi (Święta Bożego Narodzenia, Nowy Rok) wychowawcy grudzień Pogadanki na zajęciach lekcyjnych nauczyciele
5. Bezpieczna droga do szkoły. Unikanie sytuacji niebezpiecznych zachowanie dystansu z osobami nieznajomymi Przyprowadzanie i odbieranie ze szkoły uczniów klas 0 I Bezpieczeństwo ruchu drogowego spotkanie z policjantem Przypominanie o zasadach bezpieczeństwa podczas poruszania się po drogach i ulicach wychowawcy klas 0 I rodzice policja cała szkoła wrzesień Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych 6. Bezpieczne wakacje zwrócenie uwagi na niebezpieczeństwa podczas zabaw wakacyjnych i pomocy w pracach polowych Pogadanki, projekcja filmu wychowawcy czerwiec
Nurt Profilaktyki II Zdrowie i higiena Cel główny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Uczenie i przypominanie o prawidłowej postawie w czasie nauki i zabawy wszyscy nauczyciele Promowanie zdrowego stylu życia i aktywnego wypoczynku 1. Wdrażanie zasad dbałości o higienę i ubiór Prowadzenie zajęć gimnastyki korekcyjnej, okresowe badania uczniów w tym kręgosłupa Spotkania z higienistką szkolną pogadanki, prelekcje, pokazy higienistka szkolna w miarę potrzeb Kwiecień Miesiącem Kultury Zdrowotnej apel, giełda pomysłów, konkurs plastyczny, zawody sportowe, koła zainteresowań, gry i zabawy wszyscy nauczyciele kwiecień
ogólnorozwojowe Udział w akcji Sprzątanie świata wszyscy nauczyciele wrzesień Promowanie zdrowego stylu życia i aktywnego wypoczynku 2. Kształtowanie postaw związanych z ochroną środowiska Dzień Ziemi kółko ekologiczne kwiecień Trzecia Gminna Ekologiczna Olimpiada Kreatywności Pedagogizacja rodziców prelekcja z zaproszonym gościem np. z policji lub PPP wszyscy nauczyciele wychowawcy, pedagog kwiecień na zebraniu rodziców Promowanie niepalenia jako nowego trendu europejskiego. Przekazywanie danych o szkodliwości palenia. Światowy Dzień bez Tytoniu 31 maja happening, pogadanki, przekazywanie informacji na gazetkach ściennych, zajęcia wychowawcze z wykorzystaniem dramy Realizacja programów unijnych dotyczących zdrowego odżywiania się oraz promowanie zdrowej żywności w sklepiku wychowawcy, pedagog, opiekunowie koła wszyscy nauczyciele maj listopad
szkolnym Alkoholizm przekazywanie informacji o szkodliwym działaniu alkoholu. Informacje o instytucjach niosących pomoc osobom uzależnionym i ich rodzinom Zorganizowanie wystawki dotyczącej profilaktyki uzależnień, pogadanki na zajęciach lekcyjnych, debaty, pedagogizacja rodziców Konkurs plastyczny na temat uzależnień pedagog, nauczyciele pedagog, nauczyciel polskiego listopad, na zebraniach rodziców styczeń Promowanie zdrowego stylu życia i aktywnego wypoczynku Narkotyki, dopalacze nauka asertywności, stanowczego mówienia nie w grupie. Uświadomienie uczniom skutków zażywania środków zmieniających świadomość Odgrywanie rólek, pokazy, ćwiczenia sztuki odmawiania, pogadanki. rozpowszechnianie wiedzy na temat szkodliwości wszelkich używek, w tym dopalaczy na gazetce szkolnej. Dyskusje, programy profilaktyczne pedagog, wychowawcy klas szkoleniowiec marzec listopad Bulimia i anoreksja przekazywanie uczniom podstawowej wiedzy na temat łaknienia typu bulimia Pogadanka, film edukacyjny wychowawcy, pedagog marzec
i anoreksja. Kształtowanie silnej osobowości i prawidłowej samooceny. Stres i depresja wieku młodzieńczego Omówienie i nauka zachowania się w sytuacjach trudnych, ćwiczenia w rozwiązywaniu problemów wychowawcy, pedagog marzec 4. Uświadamianie skutków uzależnień od gier komputerowych, telewizji, Internetu. Przygotowanie do świadomego korzystania ze środków multimedialnych Pogadanki na zajęciach lekcyjnych Ćwiczenia asertywnych zachowań, scenki wychowawcy, pedagog, informatyk pedagog, wychowawcy klas kwiecień luty 5. Sposoby organizacji czasu wolnego i uświadomienie znaczenia czynnego wypoczynku Pogadanki na zajęciach lekcyjnych, wędrówki piesze, rajdy rowerowe, wycieczki, wyjazdy na basen, gry i zabawy ruchowe, zajęcia terenowe nauczyciel w f, wychowawcy klas Promowanie zdrowego stylu życia i aktywnego wypoczynku 6. Ukazywanie wpływu reklam i środowiska masowego przekazu na zachowania młodych ludzi Debaty na godzinach wychowawczych Scenki dramy, plakaty, wystawka reklam, plakat na antyreklamę wychowawcy klas wychowawcy klas listopad październik
Nurt Profilaktyki III Agresja Cel ogólny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Przeciwdziałanie zachowania agresywnego 1. Zwiększenie świadomości uczniów na temat przejawów agresji: fizycznej, psychicznej, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nowe zjawisko cyborg przemocy 2. Zapobieganie przyzwalaniu na zachowania nieakceptowane społecznie, agresywne i dewastujące otoczenie 3. Wskazywanie możliwości unikania agresji, uczenie konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, negocjowania, przepraszania, przebaczania 4. Uczenie rozładowywania napięć zdrowotnych, przynoszących ulgę Pogadanki, dyskusje pedagogizacja rodziców, omawianie problemu na lekcjach wychowawczych Trening poprawnej komunikacji, scenki sytuacyjne, pokazy. Promowanie zasad uczciwego, sprawiedliwego i honorowego postępowania. Organizowanie zabaw z zachowaniami grzecznościowymi wychowawcy klas, pedagog dyżurujący nauczyciele, wychowawcy wszyscy nauczyciele wg potrzeb Dyskusje, pogadanki wychowawcy wg potrzeb Zabawy socjoterapeutyczne w kl. I III wychowawcy Analiza lektur ukazujących pozytywne relacje człowiek człowiek, zabawy integrujące, dyskoteki, spotkania wszyscy nauczyciele
5. Edukacja rodziców z zakresu zjawiska przemocy i odpowiedzialności nieletnich w świetle prawa klasowe, uroczystości klasowe i szkolne Omawianie przypadków agresywnych, dyskusja na ich temat i natychmiastowe reagowanie wychowawcy, pedagog, dyrektor wg potrzeb Rozmowy z rodzicami wychowawcy, pedagog wg potrzeb Uczenie poprzez przykłady właściwego rozumowania solidarności grupowej, pomoc psychologiczno pedagogiczna wychowawcy, pedagog wg potrzeb
Nurt Profilaktyki IV Edukacja społeczna Cel główny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Kształtowanie postaw tolerancji i akceptacji wobec osób niepełnosprawnych Podnoszenie kultury uczniowskiej oraz kształtowanie wartości życiowych 1. Uczenie współdziałania w grupie rówieśniczej z nastawieniem na szacunek dla różnic między ludźmi. Wyrabianie umiejętności akceptacji, uczenie odpowiedzialności za siebie i innych 2. Dostrzeganie osób niepełnosprawnych, podeszłych wiekiem, samotnych i potrzebujących. Nawiązanie współpracy z KDN w Wadowicach utworzenie stałego wolontariatu 3. Dostrzeganie pozytywnych wzorców, wyrabianie własnego poczucia wartości 4. Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, w tym koleżeństwa i przyjaźni Prace w zespołach zadaniowych wszyscy nauczyciele Zabawy i spotkania integrujące zespoły uczniów nauczyciele Wspólne wycieczki klasowe nauczyciele Pogadanki na lekcjach wychowawczych w kl. IV VI Zajęcia edukacyjne w klasie I III Wspólne zajęcia z uczniami niepełnosprawnymi, okazjonalne uroczystości szkolne np. Dzień Seniora Stwarzanie sytuacji do prezentowania swojego wizerunku (hobby, zainteresowania) wystawka Prezentowanie własnych zainteresowań Organizowanie pomocy i wsparcia koleżeńskiego wychowawcy, pedagog pedagog specjalny, pedagog wychowawcy wszyscy nauczyciele wszyscy nauczyciele styczeń wg potrzeb
5. Stwarzanie okazji do przeżycia sukcesu Konkursy szkolne, zawody sportowe opiekunowie kół, wychowawcy 6. Realizacja programu wychowawczego: Nauczmy Dzieci Wartości Miesięczne bloki tematyczne wychowawcy klas
Nurt Profilaktyki V Środowisko rodzinne Cel główny Zadania Formy realizacji Odpowiedzialni Termin Integracja środowiska rodzinnego ze szkołą 1. Współpraca i integracja wychowawczych działań szkoły i rodziny 2. Pomoc rodzinie w sytuacjach losowych, problemach materialnych i społecznych Zebrania rodziców dyrektor, nauczyciele Angażowanie rodziców do sprawowania opieki w czasie uroczystości szkolnych, wycieczek i rajdów Prezentacja uczniów w czasie wywiadówki Konsultacje indywidualne dla uczniów Współpraca z instytucjami wspierającymi rodzinę: PPP, GOPS i inne dyrektor, nauczyciele wychowawcy klas wszyscy nauczyciele, pedagog pedagog wg potrzeb wg potrzeb wg potrzeb Organizowanie pomocy rzeczowej, nauczyciele wg potrzeb 3. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez wczesne wykrywanie trudności w nauce i problemów wychowawczych Badanie środowiska rodzinnego wywiad środowiskowy Poradnictwo dla rodziców w sprawie metod postępowania z uczniem mającym trudności w nauce i zachowaniu Prowadzenie indywidualnych zajęć z uczniem mającym trudności w nauce: zajęcia dydaktyczno wyrównawcze, zajęcia korekcyjno pedagog nauczyciele, pedagog nauczyciele, pedagog wg potrzeb wg potrzeb
kompensacyjne.
VI Przewidywane efekty działań 1. Podniesienie świadomości występujących zagrożeń i sposobów zapobiegania im. 2. Wypracowanie umiejętności organizowania czasu wolnego. 3. Wyciszenie agresji. 4. Podniesienie poziomu bezpieczeństwa w szkole. 5. Wzrost poczucia własnej wartości, umiejętność dokonania samooceny. 6. Wolność od nałogów. 7. Poprawa kultury zachowań i kultury języka. 8. Nabycie umiejętności samodzielnego rozwiązywania konfliktów przez uczniów. 9. Wypracowanie zachowań asertywnych. 10. Wyrobienie prawidłowych reakcji w sytuacjach zagrożenia. 11. Poprawa w relacjach uczeń uczeń, uczeń osoba dorosła. 12. Poprawa sytuacji wychowawczej w szkole. 13. Pozyskanie rodziców do aktywnej współpracy.
VII Ewaluacja Cele ewaluacji: 1. Ewaluacja kształtująca: Uzyskanie informacji o przebiegu realizacji programu profilaktycznego. Poznanie ewentualnych trudności i braków, które występują w trakcie realizacji. Określenie nastawienia uczestników (uczniów, nauczycieli, rodziców) do realizacji programu. 2. Ewaluacja końcowa: Dokonanie oceny w zakresie wiedzy i umiejętności, postaw nabytych przez uczestników programu profilaktycznego. Uzyskanie opinii (od uczestników, od przedstawicieli środowiska lokalnego, itp.) o wartości zrealizowanego Programu Profilaktyki 3. Metody zbierania informacji: Obserwacja Analiza odpowiednich dokumentów szkolnych Analiza osiągnięć uczniów Wywiady Metoda dialogowa Ankiety Wypracowania uczniów