JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE"

Transkrypt

1 Rafał Cieślik Uniwersye Warszawski JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE Wprowadzenie Noblisa Joseph E. Sigliz za jedną z pięciu głównych przyczyn obecnego kryzysu gospodarczego uważa problem związany z manipulowaniem danymi finansowymi. Szczególnie negaywną rolę w ym zakresie przypisuje sysemowi moywacyjnemu oparemu na menedżerskich opcjach akcyjnych oraz wynikającemu z ego konflikowi ineresów. Taki sysem moywacyjny worzy bowiem podany grun dla kreaywnej rachunkowości lub wręcz oszukańczej rachunkowości jako sposobu podniesienia raingu przedsiębiorswa i w konsekwencji zwiększenia warości posiadanych opcji. Właściciel kapiału, opierając się na ak opracowanych informacjach sprawozdawczych, nieumyślnie kieruje się w swych decyzjach wirualną, a nie realną efekywnością i w konsekwencji saje się (niechcący) spekulanem rynkowym. Taki san rzeczy w dłuższej perspekywie wywiera dewasacyjny wpływ na gospodarkę, czego empirycznym dowodem jes właśnie obecny kryzys gospodarczy. Zakres ekonomicznych konsekwencji rynkowych manipulowania danymi finansowymi dokumenuje wiele opracowań zarówno eoreycznych, jak i empirycznych. Część z ych opracowań koncenruje swoją uwagę na syuacjach, w kórych skłonność do manipulowania wynikiem finansowym wydaje się silna. Doyczy o głównie okresów poprzedzających isone ransakcje giełdowe, w kórych obserwuje się niekorzysne dla danego przypadku różnice pomiędzy rzeczywisymi wynikami prezenowanymi przez daną spółkę a oczekiwaniami rynku. Jednym z akich przypadków jes wejście spółki na giełdę. Z badań prowadzonych przez S. Teoha, I. Welcha i T. Wonga wynikało, że ok. 62% badanych firm wprowadzających swoje akcje na giełdę wykazywało wyższy poziom inencjonalnych różnic memoriałowych (ang. abnormal accruals), niż firmy

2 Jakość zysku spółek IPO 61 wchodzące w skład próby konrolnej 1. Z badań ych wynikało również, że w roku wejścia na giełdę poziom inencjonalnych różnic memoriałowych był ponadprzecięnie wysoki, sanowił 4-5% akywów ogółem, j. ok. 25% do 50% ogólnej renowności akywów. Podobne wyniki zaobserwowano akże w okresach poprzedzających nową emisję akcji 2 oraz w okresach poprzedzających przejęcie spółki 3. Wyniki przyoczonego u badania wskazują ponado, że firmy, w kórych zauważalny jes wysoki poziom inencjonalnych różnic memoriałowych powodujących zwiększenie zysku w roku emisji akcji, prezenują znaczący spadek cen akcji w laach nasępnych. Konoacja ych wyników dla rynku kapiałowego jes aka, iż w okresie bezpośrednio poprzedzającym publiczną sprzedaż akcji lub w roku debiuu giełdowego menedżerowie zawyżają prezenowany w raporach finansowych zysk. Wykorzysują przy ym alernaywność wyborów i obszary swobody w zakresie księgowej wyceny komponenów kszałujących poziom zysku. Działania e mają na celu wzros ceny emisyjnej akcji. Jednakże nauralną konsekwencją zawyżania zysku w bieżącym okresie jes jego spadek w kolejnych laach 4. Fak en jes negaywnie odbierany przez rynek, co ma swoje odzwierciedlenie w niższej cenie akcji. Generalnie wyniki ych badań wskazują, iż niska jakość zysku, będąca wynikiem jego kreowania, wpływa pozyywnie na cenę akcji w krókim okresie. W dłuższej perspekywie wpływ en jes negaywny. Sąd celem niniejszego arykułu jes próba oceny jakości zysku spółek IPO na przykładzie Giełdy Papierów Warościowych w Warszawie. Dodakowym celem arykułu jes sworzenie, poprzez formułowane wnioski i poglądy, podsawy do dyskusji na ema jakości zysku jako nowej kaegorii analiycznej oraz rozszerzenia zakresu przedmioowego radycyjnej analizy finansowej, obejmującej ocenę płynności, zadłużenia, renowności, efekywności wykorzysania mająku oraz pozycji przedsiębiorswa na rynku kapiałowym akże o ocenę jakościową zysku lub przynajmniej wprowadzenie odpowiedniego parameru w ramach doychczasowych obszarów S. Teoh, I. Welch, T.J. Wong, Earnings Managemen and he underperformance of seasoned equiy offering, Journal of Financial Economics 1998, No. 50, s S. Teoh, I. Welch, T.J. Wong, Earnings managemen and he long-run marke performance of Iniial Public Offerings, Journal of Finance 1998, No. 53, s M. Erickson, S. Wang, Earnings managemen by acquiring firms in sock-for-sock mergers, Journal of Accouning and Economics 1999, No. 27, s M.in. wcześniejsze uznanie przychodu powoduje wzros zysku w danym roku, jednakże obniży jego warość w roku nasępnym. Podobnie niższy odpis amoryzacyjny w pierwszych okresach wpływa dodanio na poziom zysku, jednakże w okresach dalszych nasępuje odwrócenie ego zjawiska.

3 62 Rafał Cieślik 1. Pojęcie jakość zysku Termin jakość zysku nie jes jeszcze powszechnie używanym, szczególnie w polskiej lieraurze, określeniem wskazującym na pewne ważne i pożądane cechy ej kaegorii. Jednakże nie jes pojęciem nowym. Zarówno w opracowaniach naukowych, jak i w lieraurze anglosaskiej koneks jakości zysku z reguły uożsamiany jes z pojęciem earnings qualiy, chociaż jak doąd nie zosała sformułowana jednoznaczna i ogólnie akcepowalna jego definicja 5. Problem związany z jednoznaczną egzegezą ego erminu wynika zarówno z celu oraz normaywnych aspeków funkcjonowania sysemu rachunkowości w różnych pańswach i różnych przedsiębiorswach, jak i szerokiego kręgu użykowników informacji finansowych, a co za ym idzie formułowania przez nich różnych oczekiwań w zakresie cech jakościowych, jakimi powinien charakeryzować się zysk. Kolejną przesłanką sanowiącą rudność inerpreacyjną w omawianym zakresie jes fak łączenia erminu jakość zysku z oceną jakości szeroko rozumianej informacji sprawozdawczej oraz fak uożsamiania ego erminu z pojęciem kreaywna rachunkowość. Analiza lieraurowa przedmiou pozwala wyróżnić pewien zesaw kryeriów oceny jakości zysku 6, kóry po przeprowadzeniu odpowiednich konsulacji oraz esów saysycznych mógłby sanowić insrumenarium ejże oceny. Z analizy ej jednoznacznie wynika, iż zesaw kryeriów wykorzysywanych do oceny jakości zysku pokrywa się z głównymi deerminanami użyeczności decyzyjnej danych księgowych określonymi w SFAC nr 2 7, j. wiarygodnością (ang. reliabiliy) oraz odpowiedniością (ang. relevance). W ramach opracowań idenyfikujących jakość zysku poprzez ocenę jego wiarygodności przedmioem oceny były różnice memoriałowe (ang. oal accruals), przy czym w ym przypadku jakość zysku uznawana była za synonim wysokiej wiarygodności ej części zysku księgowego, kóra nie ma pokrycia w zrealizowanych przepływach pieniężnych R. Cieślik, W. Szczęsny, Teoreyczne i prakyczne aspeky jakości zysku, w: Finansowe uwarunkowania rozwoju organizacji gospodarczych, red. W. Szczęsny, J. Turyna, Wydawnicwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2009, s Ibid. Saemens of Financial Accouning Conceps (SFACs) No. 2 Jakościowe charakerysyki informacji worzonej w rachunkowości. P. Dechow, I. Dichev, The qualiy of accruals and earnings: he role of accrual esimaion errors, The Accouning Review 2002, No. 77(S), s ; J. Francis, R. LaFond, P. Olsson, K. Schipper, The marke pricing of accruals qualiy, Journal of Accouning and Economics 2005, No. 39(1), s

4 Jakość zysku spółek IPO 63 Z kolei w ramach opracowań, kóre koncenrowały się na odpowiedniości zysku dla procesu decyzyjnego (ang. relevance), jakość zysku była esymowana na podsawie oceny jego rwałości, czyli wysokiej zdolności do urzymania swojego poziomu w przyszłości 9. W lieraurze przedmiou można akże wskazać wiele opracowań empirycznych, kóre ocenę jakościową zysku realizowały przez idenyfikację obu ych deerminan jednocześnie, przy czym wiarygodność idenyfikowano poprzez jakość różnic memoriałowych, a odpowiedniość poprzez ocenę rwałości zysku 10 lub sopień jego wpływu na proces wyceny rynkowej spółki 11. Fak odmiennego podejścia do idenyfikowania jakości zysku w ramach wskazanych powyżej badań pozwala posawić wniosek, że indywidualna dla konkrenego badania meoda esymacji mogła być użya do bardzo wąskich celów wynikających z przedsawionych w badaniu założeń. Kiedy założenia badania i założenia meody esymacji pokrywały się ylko częściowo, żadne z przyoczonych u podejść nie dosarczało wszechsronnego pomiaru jakości zysku. Wynika z ego wpros, iż model esymacji jakości zysku musi być powiązany z celem badania, a o pozwala posawić wniosek, iż budowa jednego uniwersalnego wskaźnika ejże oceny jes w zasadzie niemożliwa. 2. Ocena jakości zysku spółek IPO analiza empiryczna Jak zosało wskazane powyżej, podsawową rudnością procesu budowy modelu oceniającego, szczególnie w konekście bardzo precyzyjnego określenia jego założeń, jes zdefiniowanie pojęcia jakość zysku. Dla porzeb niniejszego badania jakość zysku jes rakowana jako synonim wysokiej wiarygodności ej części zysku księgowego, kóra nie ma pokrycia w zrealizowanych przepływach pieniężnych. Definicja a opiera się na założeniu, że rachunkowość finansowa zgodnie z zasadą memoriałową ewidencjonuje wszyskie zdarzenia gospodarcze zarówno o charakerze niepieniężnym, jak i pieniężnym. Jednocześnie poziom niegoówkowy (memoriałowy) ych zdarzeń ma charaker uznaniowy, usalany jes na podsawie wyceny bilansowej. Wycena bilansowa prowadzona jes zgod- 9 S. Richardson, Earnings Qualiy and Shor Sellers, Accouning Horizons 2003, No. 17, s M. Lang, J.S. Raedy, M.H. Yeman, How represenaive are firms ha are cross-lised in he Unied Saes? An analysis of accouning qualiy, Journal of Accouning Research 2003, No. 41 (2), s S. Balsam, J. Krishnan, J.S. Yang, Audior Indusry Specializaion and Earnings Qualiy, Audiing 2003, No. 22 (2), s

5 64 Rafał Cieślik nie z wymogami prawnymi, kóre pozwalają wybierać alernaywne sposoby posępowania w ramach zw. praw wyboru oraz obszarów swobody. Taki sopień swobody pozwala menedżerom kreować obraz przedsiębiorswa, kierując się własnymi inencjami. Część finansisów wyraża wręcz pogląd, że im większa rozbieżność między zyskiem memoriałowym wygenerowanym w rakcie roku obroowego a nadwyżką środków pieniężnych z działalności operacyjnej (rozbieżność a określana jes w lieraurze przedmiou jako różnice memoriałowe, ang. oal accruals, TA), ym mniejsza wiarygodność obrazu firmy prezenowanego w sprawozdaniu finansowym 12. Dekompozycja a może być opisana za pomocą nasępujących równań: sąd Zn = CFO + TA, TA = Zn CFO, gdzie: Zn zysk neo w roku, CFO przepływy z działalności operacyjnej w roku, TA warość różnic memoriałowych w roku. Niesey, wielkość różnic memoriałowych prezenowanych przez jedną firmę nie może być wpros porównywana do warości ej kaegorii z la poprzednich bądź warości prezenowanych przez inne firmy. Wynika o z faku, że duże jednoski w sposób nauralny będą wykazywały wyższą warość TA w sosunku do firm małych. Sąd dla zachowania porównywalności danych w badaniu wykorzysano wskaźnik TATA prezenujący relację różnic memoriałowych do ogólnej warości akywów na począek badanego roku. Poziom akywów jes u więc wagą określającą skalę prowadzonej działalności, a warość z począku okresu wynika z założenia, że jeżeli jednoska manipuluje danymi, o może wpływać akże na poziom akywów bieżącego roku, nie może naomias manipulować warością akywów z roku poprzedniego. Opierając się na powyższej formule obliczeniowej oraz badaniach prowadzonych w ym zakresie na świecie, należy się spodziewać, iż średni poziom wskaźnika TATA oraz mediana wyliczone dla roku poprzedzającego wejście spółki na giełdę będą wyższe niż w pozosałych laach objęych badaniem. 12 R. Cieślik, Meody oceny wiarygodności sprawozdań finansowych w prakyce świaowej, w: Przedsiębiorczość. Aspeky finansowe i społeczne, red. W. Szczęsny, J. Turyna, S. Wymysłowski, Wydawnicwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2010, s. 130.

6 Jakość zysku spółek IPO 65 Dla powierdzenia posawionej ezy analizie poddano dane zaware w sprawozdaniach finansowych spółek debiuujących na Giełdzie Papierów Warościowych w Warszawie innych niż banki, zakłady ubezpieczeń, dosawcy usług finansowych oraz spółki zagraniczne w laach Do próby włączono wszyskie dane dosępne w bazach ekonomicznych, Nooria, ineria.pl, wp.pl, bankier.pl. Osaecznie próba objęła 55 spółek, co w ramach okresu badawczego dało łącznie 225 przypadków analiycznych. Wyniki przeprowadzonego badania prezenuje abela 1. Dane opisowe dla wskaźnika TATA wyliczone dla spółek debiuujących na GPW w Warszawie w laach Tabela 1 Rok IPO+2 Rok IPO+1 Rok IPO Rok IPO-1 Rok IPO-2 TATA dodanie TATA ujemne Udział % TATA dodanie 30,9% 38,2% 52,7% 41,8% 34,5% TATA dodanie wyższe lub równe 10% Udział % TATA dodanie wyższe lub równe 10% 10,9% 12,7% 23,6% 23,6% 12,7% Warość średnia TATA -0,036-0,032 0,031 0,019-0,013 Mediana -0,043-0,023 0,001-0,018-0,047 Dane e jednoznacznie wskazują na dwa okresy, w kórych osiągane wyniki różnią się od pozosałych la objęych badaniem. W roku poprzedzającym wejście spółki na giełdę i w roku debiuu, czyli okresach isonych dla zwiększenia zaineresowania emisją akcji oraz ich wyceną na debiucie, poziom różnic memoriałowych jes najwyższy. Świadczy o ym zarówno warość średnia, jak i mediana. Wyniki e mogą zaem sugerować, iż w okresach ych wysępuje wyraźnie silniejsza, w sosunku do pozosałych la, endencja do zawyżania wyniku finansowego przez wykorzysanie meod księgowych. Ważną obserwacją jes akże znaczący wzros liczby przypadków, w kórych dodani poziom różnic memoriałowych przekracza warość 10% ogólnej sumy akywów. W roku IPO i w roku poprzednim liczba ych spółek jes prawie dwukronie większa. Jes o zaem kolejny argumen sugerujący, iż w ych laach skala zawyżania wyniku finansowego jes silniejsza. Wnioskowanie na ema jakości zysku na podsawie wskaźnika TATA, pomimo że jes sosowane w opracowaniach naukowych, uważa się za podejście uproszczone i w pewnych przypadkach może być nieuzasadnione. W prakyce badawczej częściej spoyka się rozwiązania dokonujące podziału ogólnej sumy różnic memoriałowych na część nieuznaniową, zw. operacyjne różnice memoriałowe (ang. normal accruals, NA) i część wynikającą z inencjonalnego działania menedżera, zw. inencjonalne różnice memoriałowe (ang. abnormal accruals, AA).

7 66 Rafał Cieślik Tu należy wyraźnie podkreślić, iż operacyjne różnice memoriałowe kszałowane są przez rozmiar prowadzonej działalności, naomias inencjonalne różnice memoriałowe są skukiem subiekywnych księgowych wyborów dokonywanych przez menedżera 13. Dekompozycja a może być opisana za pomocą nasępujących równań: Zn = CFO + TA, TA = NA + AA, Zn = CFO + NA + AA, gdzie: Zn zysk neo w roku, CFO przepływy z działalności operacyjnej w roku, TA warość różnic memoriałowych w roku, NA warość operacyjnych różnic memoriałowych w roku, AA warość inencjonalnych różnic memoriałowych w roku. Dokonanie akiego podziału na podsawie czyania sprawozdań nie jes jednak możliwe. Należy w ym celu wykorzysać jedną z kilku meod ilościowych opisanych i przeesowanych w opracowaniach świaowych 14. W ramach niniejszego badania dla oceny jakości zysku wykorzysano model Lindy DeAngelo 15. W modelu ym operacyjne różnice memoriałowe dla danego roku są równe warości ych różnic, kóre firma wykazała w roku poprzednim. Zaem wzros poziomu różnic memoriałowych w sosunku do roku poprzedniego, zgodnie z założeniami modelu, jes podsawą do swierdzenia wykorzysywania przez przedsiębiorswo niedozwolonych prakyk księgowych, a sama formuła obliczeniowa przedsawia się nasępująco: NA 1 =, A 2 TA gdzie: NA operacyjne różnice memoriałowe w roku, TA -1 warość różnic memoriałowych ogółem w roku -1, A -2 ogólna suma akywów w roku R. Cieślik, Meody oceny wiarygodności, op. ci., s Ibid. 15 L. DeAngelo, Accouning numbers as marke valuaions subsiues: A sudy of managemen buyous of public sockholders, The Accouning Review 1986, No. 61, s

8 Jakość zysku spółek IPO 67 Wykorzysując założenia modelu L. DeAngelo oraz opierając się na wynikach innych badań prowadzonych w ym zakresie na świecie można posawić ezę, iż w przypadku spółek IPO debiuujących na GPW w Warszawie średni poziom inencjonalnych różnic memoriałowych oraz mediana wyliczone dla roku poprzedzającego wejście spółki na giełdę będą wyższe niż w pozosałych laach objęych badaniem. Wyniki esu na poziom inencjonalnych różnic memoriałowych prezenuje abela 2. Dane e jednoznacznie wskazują, że w okresie poprzedzającym wejście spółki na giełdę poziom inencjonalnych różnic memoriałowych jes wyraźnie wyższy niż w laach kolejnych. Doyczy o zarówno warości średniej (3,2%), jak i mediany (3,6%). Wyniki e są zaem zgodne z rezulaami innych badań i powierdzają ezę o zawyżaniu przez spółki IPO wyniku finansowego w okresie poprzedzającym debiu giełdowy. Dane opisowe dla inencjonalnych różnic memoriałowych AA wyliczone dla spółek debiuujących na GPW w Warszawie w laach Tabela 2 Rok IPO+2 Rok IPO+1 Rok IPO Rok IPO-1 AA dodanie AA ujemne Udział % AA dodanie 45,5% 41,8% 58,2% 58,2% AA dodanie wyższe lub równe 10% Udział % AA dodanie wyższe lub równe 10% 16,4% 16,4% 25,5% 29,1% Warość średnia AA -0,004-0,063 0,012 0,032 Mediana -0,009-0,018 0,014 0,036 W okresie IPO-1 obserwujemy akże znaczący, bo blisko 80-procenowy, wzros liczby przypadków, w kórych dodani poziom inencjonalnych różnic memoriałowych przekracza warość 10% ogólnej sumy akywów. W okresie ym widoczny jes zaem bardzo wyraźny wzros liczby spółek, kóre w sposób agresywny poprawiają warość prezenowanego wyniku finansowego. Zgodnie z wnioskami wynikającymi z wielu opracowań empirycznych, agresywne kreowanie obrazu przedsiębiorswa odbija się w sposób negaywny na wynikach przyszłych. Najczęściej aką barierą jes okres dwóch la. Można zaem posawić ezę, że różnice pomiędzy warościami średnimi w roku IPO-1 i roku IPO+2 powinny być największe. Powierdza o analiza zawara w abeli 3. W przypadku spółek debiuujących w 2008 (po wyłączeniu przypadków eksremalnych, poziom AA powyżej 50% warości akywów) i 2011 roku różnica a jes saysycznie isona i zgodnie z założeniami esu nie może być uznana za przypadkową.

9 68 Rafał Cieślik Dane analizy saysycznej isoności różnic średnich prób zależnych dla spółek debiuujących na GPW w Warszawie w laach Tabela 3 Średnia Odch. sd N Różnica Odch. sd df p Debiu 2008 IPO +2-0, , IPO-1 0, , , , , , Debiu 2009 IPO +2 0, , IPO-1 0, , , , , , Debiu 2010 IPO +2-0, , IPO-1-0, , , , , , Debiu 2011 IPO +2-0, , IPO-1 0, , , , , , Podsumowanie W niniejszym opracowaniu meodologia oceny jakości zysku zosała opara na założeniu, że jednoska gospodarcza, wykorzysując prawa wyboru i obszary swobody zaware zarówno w krajowych, jak i międzynarodowych regulacjach doyczących prawa bilansowego, jes w sanie kszałować poziom przychodów i koszów, nie jes naomias w sanie kreować przepływów pieniężnych. Wyniki badania opare na powyższym założeniu w sposób jednoznaczny pozwoliły wykazać, że średnia warość wskaźnika TATA oraz inencjonalnych różnic memoriałowych (AA) w okresie wejścia spółki na giełdę i w okresie poprzedzającym jes wyraźnie wyższa niż warość ych mierników obserwowana w pozosałych okresach objęych badaniem. Wyniki e są zgodne z eoreycznymi założeniami badania oraz z rezulaami innych badań prowadzonych w ym zakresie i sanowią empiryczny dowód na wykorzysywanie przez spółki debiuujące na GPW w Warszawie meod księgowych do inencjonalnego zawyżania wyników finansowych. Pomimo znalezienia empirycznych dowodów na kreowanie obrazu firmy zawarego w sprawozdaniu finansowym przez spółki IPO, waro wskazać na ograniczenia przyjęej meodologii badania. Oóż przyjęa meoda szacowania inencjonalnych różnic memoriałowych nie uwzględniania wpływu na ich poziom zmian rozmiarów prowadzonej działalności. Dodakowo w przypadku firm szybko się

10 Jakość zysku spółek IPO 69 rozwijających wysoki poziom dodanich różnic memoriałowych jes raczej nauralny, a przecież znaczną część spółek IPO możemy do ej kaegorii zaliczyć. Niemniej jednak obserwacje dokonane w ramach niniejszego badania sanowią pewien wkład w dyskusję na ema jakości informacji finansowej na polskim rynku kapiałowym i mogą sanowić przesłankę do dalszych badań w ym zakresie. Lieraura Balsam S., Krishnan J., Yang J.S., Audior Indusry Specializaion and Earnings Qualiy, Audiing 2003, No. 22 (2). Cieślik R., Meody oceny wiarygodności sprawozdań finansowych w prakyce świaowej, w: Przedsiębiorczość. Aspeky finansowe i społeczne, red. W. Szczęsny, J. Turyna, S. Wymysłowski, Wydawnicwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa Cieślik R., Szczęsny W., Teoreyczne i prakyczne aspeky jakości zysku, w: Finansowe uwarunkowania rozwoju organizacji gospodarczych, red. W. Szczęsny, J. Turyna, Wydawnicwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa Cieślik R., Szczęsny W., Zysk księgowy jako czynnik asymerii informacji na rynku kapiałowym, w: Finansowe uwarunkowania rozwoju organizacji gospodarczej: Teoria i prakyka budżeowania, red. W. Szczęsny, J. Turyna, Wydawnicwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa DeAngelo L., Accouning numbers as marke valuaions subsiues: A sudy of managemen buyous of public sockholders, The Accouning Review 1986, No. 61. Dechow P., Dichev I., The qualiy of accruals and earnings: he role of accrual esimaion errors, The Accouning Review 2002, No. 77(S). Erickson M., Wang S., Earnings managemen by acquiring firms in sock-for-sock mergers, Journal of Accouning and Economics 1998, No. 27. Francis J., LaFond R., Olsson P., Schipper K., The marke pricing of accruals qualiy, Journal of Accouning and Economics 2005, No. 39(1). Lang M., Raedy J.S., Yeman M.H., How represenaive are firms ha are cross-lised in he Unied Saes? An analysis of accouning qualiy, Journal of Accouning Research 2003, No. 41 (2). Richardson S., Earnings Qualiy and Shor Sellers, Accouning Horizons 2003, No. 17. Teoh S., Welch I., Wong T.J., Earnings managemen and he long-run marke performance of Iniial Public Offerings, Journal of Finance 1998, No. 53. Teoh S., Welch I., Wong T.J., Earnings managemen and he underperformance of seasoned equiy offering, Journal of Financial Economics 1998, No. 50.

11 70 Rafał Cieślik EARNINGS QUALITY OF IPO FIRMS ON THE EXAMPLE OF THE WARSAW STOCK EXCHANGE Summary The purpose of his paper is o empirically invesigae he earnings qualiy (EQ) of IPO companies on he Polish capial marke. The sudy included daa from financial saemens of companies ha became public hrough he IPO process on he WSE beween 2008 and In order o esimae EQ I used an approach based on measuremen of abnormal accruals. This sudy has shown ha he average magniude of he incomeincreasing abnormal accruals in he pre-ipo period was significanly higher han in he pos-ipo periods. This resul is consisen wih prior findings and he heoreical assumpions and provides an empirical evidence ha Polish firms managers engage in earnings managemen a he ime of he IPO.

WPŁYW AUDYTU NA JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE. 1. Wprowadzenie

WPŁYW AUDYTU NA JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE. 1. Wprowadzenie Rafał Cieślik Uniwersytet Warszawski WPŁYW AUDYTU NA JAKOŚĆ ZYSKU SPÓŁEK IPO NA PRZYKŁADZIE GPW W WARSZAWIE 1. Wprowadzenie Obecne lata nazywane są przez niektórych teoretyków zarządzania epoką wiedzy

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODEE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Joanna Małgorzaa andmesser Szkoła Główna

Bardziej szczegółowo

Transakcje insiderów a ceny akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

Transakcje insiderów a ceny akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Agaa Srzelczyk Transakcje insiderów a ceny akcji spółek noowanych na Giełdzie Papierów Warościowych w Warszawie S.A. Wsęp Inwesorzy oczekują od każdej noowanej na Giełdzie Papierów Warościowych spółki

Bardziej szczegółowo

Analiza metod oceny efektywności inwestycji rzeczowych**

Analiza metod oceny efektywności inwestycji rzeczowych** Ekonomia Menedżerska 2009, nr 6, s. 119 128 Marek Łukasz Michalski* Analiza meod oceny efekywności inwesycji rzeczowych** 1. Wsęp Podsawowymi celami przedsiębiorswa w długim okresie jes rozwój i osiąganie

Bardziej szczegółowo

Prognozowanie średniego miesięcznego kursu kupna USD

Prognozowanie średniego miesięcznego kursu kupna USD Prognozowanie średniego miesięcznego kursu kupna USD Kaarzyna Halicka Poliechnika Białosocka, Wydział Zarządzania, Kaedra Informayki Gospodarczej i Logisyki, e-mail: k.halicka@pb.edu.pl Jusyna Godlewska

Bardziej szczegółowo

ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI

ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XIII/3, 202, sr. 253 26 ESTYMACJA KRZYWEJ DOCHODOWOŚCI STÓP PROCENTOWYCH DLA POLSKI Adam Waszkowski Kaedra Ekonomiki Rolnicwa i Międzynarodowych Sosunków

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 GRZEGORZ MICHALSKI POZIOM ZAANGAŻOWANIA KAPITAŁU W ZAPASACH W ORGANIZACJACH NON-PROFIT * Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Warunki tworzenia wartości dodanej w przedsiębiorstwie

Warunki tworzenia wartości dodanej w przedsiębiorstwie ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO nr 786 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 64/1 (2013) s. 287 294 Warunki worzenia warości dodanej w przedsiębiorswie Arkadiusz Wawiernia * Sreszczenie:

Bardziej szczegółowo

RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE

RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE RACHUNEK EFEKTYWNOŚCI INWESTYCJI METODY ZŁOŻONE DYNAMICZNE PYTANIA KONTROLNE Czym charakeryzują się wskaźniki saycznej meody oceny projeku inwesycyjnego Dla kórego wskaźnika wyliczamy średnią księgową

Bardziej szczegółowo

Ewa Dziawgo Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Analiza wrażliwości modelu wyceny opcji złożonych

Ewa Dziawgo Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Analiza wrażliwości modelu wyceny opcji złożonych DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 7 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bardziej szczegółowo

Parytet stóp procentowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUSD

Parytet stóp procentowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUSD Parye sóp procenowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUD Marcin Gajewski Uniwersye Łódzki 4.12.2008 Parye sóp procenowych a premia za ryzyko na przykładzie kursu EURUD Niezabazpieczony UIP)

Bardziej szczegółowo

Analiza rynku projekt

Analiza rynku projekt Analiza rynku projek A. Układ projeku 1. Srona yułowa Tema Auor 2. Spis reści 3. Treść projeku 1 B. Treść projeku 1. Wsęp Po co? Na co? Dlaczego? Dlaczego robię badania? Jakimi meodami? Dla Kogo o jes

Bardziej szczegółowo

Ocena płynności wybranymi metodami szacowania osadu 1

Ocena płynności wybranymi metodami szacowania osadu 1 Bogdan Ludwiczak Wprowadzenie Ocena płynności wybranymi meodami szacowania osadu W ubiegłym roku zaszły znaczące zmiany doyczące pomiaru i zarządzania ryzykiem bankowym. Są one konsekwencją nowowprowadzonych

Bardziej szczegółowo

Management Systems in Production Engineering No 4(20), 2015

Management Systems in Production Engineering No 4(20), 2015 EKONOMICZNE ASPEKTY PRZYGOTOWANIA PRODUKCJI NOWEGO WYROBU Janusz WÓJCIK Fabryka Druu Gliwice Sp. z o.o. Jolana BIJAŃSKA, Krzyszof WODARSKI Poliechnika Śląska Sreszczenie: Realizacja prac z zakresu przygoowania

Bardziej szczegółowo

OeconomiA copernicana. Małgorzata Madrak-Grochowska, Mirosława Żurek Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

OeconomiA copernicana. Małgorzata Madrak-Grochowska, Mirosława Żurek Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu OeconomiA copernicana 2011 Nr 4 Małgorzaa Madrak-Grochowska, Mirosława Żurek Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu TESTOWANIE PRZYCZYNOWOŚCI W WARIANCJI MIĘDZY WYBRANYMI INDEKSAMI RYNKÓW AKCJI NA ŚWIECIE

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU ODPOWIEDZIALNOŚCI

WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU ODPOWIEDZIALNOŚCI ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 668 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 41 2011 BARTŁOMIEJ NITA Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYKORZYSTANIE MIERNIKÓW KREOWANIA WARTOŚCI W RACHUNKU

Bardziej szczegółowo

Analiza i Zarządzanie Portfelem cz. 6 R = Ocena wyników zarządzania portfelem. Pomiar wyników zarządzania portfelem. Dr Katarzyna Kuziak

Analiza i Zarządzanie Portfelem cz. 6 R = Ocena wyników zarządzania portfelem. Pomiar wyników zarządzania portfelem. Dr Katarzyna Kuziak Ocena wyników zarządzania porelem Analiza i Zarządzanie Porelem cz. 6 Dr Kaarzyna Kuziak Eapy oceny wyników zarządzania porelem: - (porolio perormance measuremen) - Przypisanie wyników zarządzania porelem

Bardziej szczegółowo

Wykład 3 POLITYKA PIENIĘŻNA POLITYKA FISKALNA

Wykład 3 POLITYKA PIENIĘŻNA POLITYKA FISKALNA Makroekonomia II Wykład 3 POLITKA PIENIĘŻNA POLITKA FISKALNA PLAN POLITKA PIENIĘŻNA. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza.2 Insrumeny poliyki pieniężnej 2. Popy na pieniądz 3. Prowadzenie

Bardziej szczegółowo

Stała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego

Stała potencjalnego wzrostu w rachunku kapitału ludzkiego 252 Dr Wojciech Kozioł Kaedra Rachunkowości Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie Sała poencjalnego wzrosu w rachunku kapiału ludzkiego WSTĘP Prowadzone do ej pory badania naukowe wskazują, że poencjał kapiału

Bardziej szczegółowo

Ocena efektywności procedury Congruent Specyfication dla małych prób

Ocena efektywności procedury Congruent Specyfication dla małych prób 243 Zeszyy Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu Nr 20/2011 Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu Ocena efekywności procedury Congruen Specyficaion dla małych prób Sreszczenie. Procedura specyfikacji

Bardziej szczegółowo

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW

dr Bartłomiej Rokicki Katedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Kaedra Makroekonomii i Teorii Handlu Zagranicznego Wydział Nauk Ekonomicznych UW Sposoby usalania płac w gospodarce Jednym z głównych powodów, dla kórych na rynku pracy obserwujemy poziom bezrobocia wyższy

Bardziej szczegółowo

Efekty agregacji czasowej szeregów finansowych a modele klasy Sign RCA

Efekty agregacji czasowej szeregów finansowych a modele klasy Sign RCA Joanna Górka * Efeky agregacji czasowej szeregów finansowych a modele klasy Sign RCA Wsęp Wprowadzenie losowego parameru do modelu auoregresyjnego zwiększa możliwości aplikacyjne ego modelu, gdyż pozwala

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH. dr inż. Robert Stachniewicz

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH. dr inż. Robert Stachniewicz EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI MODERNIZACYJNYCH dr inż. Rober Sachniewicz METODY OCENY EFEKTYWNOŚCI PROJEKTÓW INWESTYCYJNYCH Jednymi z licznych celów i zadań przedsiębiorswa są: - wzros warości przedsiębiorswa

Bardziej szczegółowo

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 219 2015

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 219 2015 Sudia Ekonomiczne. Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Ekonomicznego w Kaowicach ISSN 2083-86 Nr 29 205 Alicja Ganczarek-Gamro Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Wydział Informayki i Komunikacji Kaedra Demografii

Bardziej szczegółowo

Dendrochronologia Tworzenie chronologii

Dendrochronologia Tworzenie chronologii Dendrochronologia Dendrochronologia jes nauką wykorzysującą słoje przyrosu rocznego drzew do określania wieku (daowania) obieków drewnianych (budynki, przedmioy). Analizy różnych paramerów słojów przyrosu

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE DRZEW KLASYFIKACYJNYCH DO BADANIA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO

ZASTOSOWANIE DRZEW KLASYFIKACYJNYCH DO BADANIA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW SEKTORA ROLNO-SPOŻYWCZEGO 120 Krzyszof STOWARZYSZENIE Gajowniczek, Tomasz Ząbkowski, EKONOMISTÓW Michał Goskowski ROLNICTWA I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe om XVI zeszy 6 Krzyszof Gajowniczek, Tomasz Ząbkowski, Michał Goskowski

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 690 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 51 2012 MAŁGORZATA WASILEWSKA PORÓWNANIE METODY NPV, DRZEW DECYZYJNYCH I METODY OPCJI REALNYCH W WYCENIE PROJEKTÓW

Bardziej szczegółowo

Struktura sektorowa finansowania wydatków na B+R w krajach strefy euro

Struktura sektorowa finansowania wydatków na B+R w krajach strefy euro Rozdział i. Srukura sekorowa finansowania wydaków na B+R w krajach srefy euro Rober W. Włodarczyk 1 Sreszczenie W arykule podjęo próbę oceny srukury sekorowej (sekor przedsiębiorsw, sekor rządowy, sekor

Bardziej szczegółowo

Alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego An alternative model of measuring human capital

Alternatywny model pomiaru kapitału ludzkiego An alternative model of measuring human capital Zeszyy Naukowe UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO w SIEDLCACH Seria: Adminisracja i Zarządzanie Nr 105 2015 dr Wojciech Kozioł 1 Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie, Kaedra Rachunkowości Alernaywny

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH SaSof Polska, el. 12 428 43 00, 601 41 41 51, info@sasof.pl, www.sasof.pl WYKORZYSTANIE STATISTICA DATA MINER DO PROGNOZOWANIA W KRAJOWYM DEPOZYCIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Joanna Maych, Krajowy Depozy Papierów

Bardziej szczegółowo

Komputerowa analiza przepływów turbulentnych i indeksu Dow Jones

Komputerowa analiza przepływów turbulentnych i indeksu Dow Jones Kompuerowa analiza przepływów urbulennych i indeksu Dow Jones Rafał Ogrodowczyk Pańswowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie Wiesław A. Kamiński Uniwersye Marii Curie-Skłodowskie w Lublinie W badaniach porównano

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN FUNDUSZU ROZLICZENIOWEGO

REGULAMIN FUNDUSZU ROZLICZENIOWEGO REGULAMIN FUNDUSZU ROZLICZENIOEGO przyjęy uchwałą nr 10/60/98 Rady Nadzorczej Krajowego Depozyu Papierów arościowych S.A. z dnia 28 września 1998 r., zawierdzony decyzją Komisji Papierów arościowych i

Bardziej szczegółowo

Strukturalne podejście w prognozowaniu produktu krajowego brutto w ujęciu regionalnym

Strukturalne podejście w prognozowaniu produktu krajowego brutto w ujęciu regionalnym Jacek Baóg Uniwersye Szczeciński Srukuralne podejście w prognozowaniu produku krajowego bruo w ujęciu regionalnym Znajomość poziomu i dynamiki produku krajowego bruo wyworzonego w poszczególnych regionach

Bardziej szczegółowo

Europejska opcja kupna akcji calloption

Europejska opcja kupna akcji calloption Europejska opcja kupna akcji callopion Nabywca holder: prawo kupna long posiion jednej akcji w okresie epiraiondae po cenie wykonania eercise price K w zamian za opłaę C Wysawca underwrier: obowiązek liabiliy

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 2007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersye Gdański Zasosowanie modelu

Bardziej szczegółowo

Kombinowanie prognoz. - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz. - podstawowe metody kombinowania prognoz

Kombinowanie prognoz. - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz. - podstawowe metody kombinowania prognoz Noaki do wykładu 005 Kombinowanie prognoz - dlaczego należy kombinować prognozy? - obejmowanie prognoz - podsawowe meody kombinowania prognoz - przykłady kombinowania prognoz gospodarki polskiej - zalecenia

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Piontek Weryfikacja modeli Blacka-Scholesa dla opcji na WIG20

Krzysztof Piontek Weryfikacja modeli Blacka-Scholesa dla opcji na WIG20 Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Wydział Zarządzania i Informayki Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Krzyszof Pionek Weryfikacja modeli Blacka-Scholesa oraz AR-GARCH

Bardziej szczegółowo

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 2013

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 2013 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 2013 MAŁGORZATA BOŁTUĆ Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY RYNKIEM SWAPÓW KREDYTOWYCH

Bardziej szczegółowo

PROPOZYCJA NOWEJ METODY OKREŚLANIA ZUŻYCIA TECHNICZNEGO BUDYNKÓW

PROPOZYCJA NOWEJ METODY OKREŚLANIA ZUŻYCIA TECHNICZNEGO BUDYNKÓW Udosępnione na prawach rękopisu, 8.04.014r. Publikacja: Knyziak P., "Propozycja nowej meody określania zuzycia echnicznego budynków" (Proposal Of New Mehod For Calculaing he echnical Deerioraion Of Buildings),

Bardziej szczegółowo

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE Wnioskowanie saysyczne w ekonomerycznej analizie procesu produkcyjnego / WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE W EKONOMETRYCZNEJ ANAIZIE PROCESU PRODUKCYJNEGO Maeriał pomocniczy: proszę przejrzeć srony www.cyf-kr.edu.pl/~eomazur/zadl4.hml

Bardziej szczegółowo

Czy prowadzona polityka pieniężna jest skuteczna? Jaki ma wpływ na procesy

Czy prowadzona polityka pieniężna jest skuteczna? Jaki ma wpływ na procesy Dobromił Serwa Reakcje rynków finansowych na szoki w poliyce pieniężnej.. Wsęp Czy prowadzona poliyka pieniężna jes skueczna? Jaki ma wpływ na procesy ekonomiczne zachodzące w kraju? Czy jes ona równie

Bardziej szczegółowo

POWIĄZANIA POMIĘDZY KRÓTKOOKRESOWYMI I DŁUGOOKRESOWYMI STOPAMI PROCENTOWYMI W POLSCE

POWIĄZANIA POMIĘDZY KRÓTKOOKRESOWYMI I DŁUGOOKRESOWYMI STOPAMI PROCENTOWYMI W POLSCE Anea Kłodzińska, Poliechnika Koszalińska, Zakład Ekonomerii POWIĄZANIA POMIĘDZY KRÓTKOOKRESOWYMI I DŁUGOOKRESOWYMI STOPAMI PROCENTOWYMI W POLSCE Sopy procenowe w analizach ekonomicznych Sopy procenowe

Bardziej szczegółowo

Wpływ rentowności skarbowych papierów dłużnych na finanse przedsiębiorstw i poziom bezrobocia

Wpływ rentowności skarbowych papierów dłużnych na finanse przedsiębiorstw i poziom bezrobocia Wpływ renowności skarbowych papierów dłużnych na inanse przedsiębiorsw i poziom bezrocia Leszek S. Zaremba Sreszczenie W pracy ej wykażemy prawidłowość, kóra mówi, że im wyższa jes renowność bezryzykownych

Bardziej szczegółowo

Kobiety w przedsiębiorstwach usługowych prognozy nieliniowe

Kobiety w przedsiębiorstwach usługowych prognozy nieliniowe Pior Srożek * Kobiey w przedsiębiorswach usługowych prognozy nieliniowe Wsęp W dzisiejszym świecie procesy społeczno-gospodarcze zachodzą bardzo dynamicznie. W związku z ym bardzo zmienił się sereoypowy

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH

PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 15 Barbara Baóg Iwona Foryś PROGNOZOWANIE ZUŻYCIA CIEPŁEJ I ZIMNEJ WODY W SPÓŁDZIELCZYCH ZASOBACH MIESZKANIOWYCH Wsęp Koszy dosarczenia wody

Bardziej szczegółowo

Różnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności)

Różnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Różnica bilansowa dla Operaorów Sysemów Dysrybucyjnych na laa 2016-2020 (kórzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Deparamen Rynków Energii Elekrycznej i Ciepła Warszawa 201 Spis

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika

Bardziej szczegółowo

EFEKT DNIA TYGODNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE WSTĘP

EFEKT DNIA TYGODNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE WSTĘP Joanna Landmesser Kaedra Ekonomerii i Informayki SGGW e-mail: jgwiazda@mors.sggw.waw.pl EFEKT DNIA TYGODNIA NA GIEŁDZIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH W WARSZAWIE Sreszczenie: W pracy zbadano wysępowanie efeku

Bardziej szczegółowo

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Podstawy Automatyki

Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Podstawy Automatyki Poliechnika Gdańska Wydział Elekroechniki i Auomayki Kaedra Inżynierii Sysemów Serowania Podsawy Auomayki Repeyorium z Podsaw auomayki Zadania do ćwiczeń ermin T15 Opracowanie: Kazimierz Duzinkiewicz,

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 2005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Kaarzyna Kuziak Akademia Ekonomiczna

Bardziej szczegółowo

System zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme)

System zielonych inwestycji (GIS Green Investment Scheme) PROGRAM PRIORYTETOWY Tyuł programu: Sysem zielonych inwesycji (GIS Green Invesmen Scheme) Część 6) SOWA Energooszczędne oświelenie uliczne. 1. Cel programu Ograniczenie lub uniknięcie emisji dwulenku węgla

Bardziej szczegółowo

Nie(efektywność) informacyjna giełdowego rynku kontraktów terminowych w Polsce

Nie(efektywność) informacyjna giełdowego rynku kontraktów terminowych w Polsce Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Szczecińskiego nr 862 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 75 (2015) DOI: 10.18276/frfu.2015.75-16 s. 193 204 Nie(efekywność) informacyjna giełdowego rynku konraków erminowych

Bardziej szczegółowo

KURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE. Strona 1

KURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE.   Strona 1 KURS EKONOMETRIA Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonomerycznego ZADANIE DOMOWE www.erapez.pl Srona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowiedź (ylko jedna jes prawdziwa). Pyanie 1 Kóre z poniższych

Bardziej szczegółowo

dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG

dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Instytut Technik Innowacyjnych EMAG dr inż. MARCIN MAŁACHOWSKI Insyu Technik Innowacyjnych EMAG Wykorzysanie opycznej meody pomiaru sężenia pyłu do wspomagania oceny paramerów wpływających na możliwość zaisnienia wybuchu osiadłego pyłu węglowego

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM

PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM PROGNOZOWANIE W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWEM prof. dr hab. Paweł Dimann 1 Znaczenie prognoz w zarządzaniu firmą Zarządzanie firmą jes nieusannym procesem podejmowania decyzji, kóry może być zdefiniowany

Bardziej szczegółowo

Wyzwania praktyczne w modelowaniu wielowymiarowych procesów GARCH

Wyzwania praktyczne w modelowaniu wielowymiarowych procesów GARCH Krzyszof Pionek Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Wyzwania prakyczne w modelowaniu wielowymiarowych procesów GARCH Wsęp Od zaproponowania przez Engla w 1982 roku jednowymiarowego modelu klasy ARCH, modele

Bardziej szczegółowo

Estymacja stopy NAIRU dla Polski *

Estymacja stopy NAIRU dla Polski * Michał Owerczuk * Pior Śpiewanowski Esymacja sopy NAIRU dla Polski * * Sudenci, Szkoła Główna Handlowa, Sudenckie Koło Naukowe Ekonomii Teoreycznej przy kaedrze Ekonomii I. Auorzy będą bardzo wdzięczni

Bardziej szczegółowo

INWESTYCJE. Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak

INWESTYCJE. Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak INWESTYCJE Makroekonomia II Dr Dagmara Mycielska Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Inwesycje Inwesycje w kapiał rwały: wydaki przedsiębiorsw na dobra używane podczas procesu produkcji innych dóbr Inwesycje

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO

ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO ZARZĄDZANIE KOSZTAMI UTRZYMANIA GOTÓWKI W ODDZIAŁACH BANKU KOMERCYJNEGO Sreszczenie Michał Barnicki Poliechnika Śląska, Wydział Oranizacji i Zarządzania Monika Odlanicka-Poczobu Poliechnika Śląska, Wydział

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE MIAR OCENY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ DO PLANOWANIA ORAZ OCENY DZIAŁAŃ DYWESTYCYJNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH *

ZASTOSOWANIE MIAR OCENY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ DO PLANOWANIA ORAZ OCENY DZIAŁAŃ DYWESTYCYJNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH * JAROSŁAW MIKOŁAJCZYK Uniwersye Rolniczy Kraków ZASTOSOWANIE MIAR OCENY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ DO PLANOWANIA ORAZ OCENY DZIAŁAŃ DYWESTYCYJNYCH W GOSPODARSTWACH ROLNICZYCH * Wsęp W klasycznym ujęciu meody

Bardziej szczegółowo

PREDYKCJA KURSU EURO/DOLAR Z WYKORZYSTANIEM PROGNOZ INDEKSU GIEŁDOWEGO: WYBRANE MODELE EKONOMETRYCZNE I PERCEPTRON WIELOWARSTWOWY

PREDYKCJA KURSU EURO/DOLAR Z WYKORZYSTANIEM PROGNOZ INDEKSU GIEŁDOWEGO: WYBRANE MODELE EKONOMETRYCZNE I PERCEPTRON WIELOWARSTWOWY B A D A N I A O P E R A C J N E I D E C Z J E Nr 2004 Aleksandra MAUSZEWSKA Doroa WIKOWSKA PREDKCJA KURSU EURO/DOLAR Z WKORZSANIEM PROGNOZ INDEKSU GIEŁDOWEGO: WBRANE MODELE EKONOMERCZNE I PERCEPRON WIELOWARSWOW

Bardziej szczegółowo

Inwestycje. Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak

Inwestycje. Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak Inwesycje Makroekonomia II Dr hab. Joanna Siwińska-Gorzelak CIASTECZOWY ZAWRÓT GŁOWY o akcja mająca miejsce w najbliższą środę (30 lisopada) na naszym Wydziale. Wydarzenie o związane jes z rwającym od

Bardziej szczegółowo

OPTYMALIZACJA PORTFELA INWESTYCYJNEGO ZE WZGLĘDU NA MINIMALNY POZIOM TOLERANCJI DLA USTALONEGO VaR

OPTYMALIZACJA PORTFELA INWESTYCYJNEGO ZE WZGLĘDU NA MINIMALNY POZIOM TOLERANCJI DLA USTALONEGO VaR Daniel Iskra Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach OPTYMALIZACJA PORTFELA IWESTYCYJEGO ZE WZGLĘDU A MIIMALY POZIOM TOLERACJI DLA USTALOEGO VaR Wprowadzenie W osanich laach bardzo popularną miarą ryzyka sała

Bardziej szczegółowo

ZASTOSOWANIE TESTU PERRONA DO BADANIA PUNKTÓW ZWROTNYCH INDEKSÓW GIEŁDOWYCH: WIG, WIG20, MIDWIG I TECHWIG

ZASTOSOWANIE TESTU PERRONA DO BADANIA PUNKTÓW ZWROTNYCH INDEKSÓW GIEŁDOWYCH: WIG, WIG20, MIDWIG I TECHWIG Doroa Wikowska, Anna Gasek Kaedra Ekonomerii i Informayki SGGW dwikowska@mors.sggw.waw.pl ZASTOSOWANIE TESTU PERRONA DO BADANIA PUNKTÓW ZWROTNYC INDEKSÓW GIEŁDOWYC: WIG, WIG2, MIDWIG I TECWIG Sreszczenie:

Bardziej szczegółowo

Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego

Analiza efektywności kosztowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego kosztu jednostkowego TRANSFORM ADVICE PROGRAMME Invesmen in Environmenal Infrasrucure in Poland Analiza efekywności koszowej w oparciu o wskaźnik dynamicznego koszu jednoskowego dr Jana Rączkę Warszawa, 13.06.2002 2 Spis reści

Bardziej szczegółowo

STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 15

STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 15 STUDIA I PRACE WYDZIAŁU NAUK EKONOMICZNYCH I ZARZĄDZANIA NR 15 Sebasian Koko ANALIZA ZMIAN W STRUKTURZE UDZIAŁU DOCHODÓW ZWIĄZANYCH Z OPODATKOWANIEM NIERUCHOMOŚCI W BUDŻETACH GMIN WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Bardziej szczegółowo

EFEKT DŹWIGNI NA GPW W WARSZAWIE WPROWADZENIE

EFEKT DŹWIGNI NA GPW W WARSZAWIE WPROWADZENIE Paweł Kobus, Rober Pierzykowski Kaedra Ekonomerii i Informayki SGGW e-mail: pawel.kobus@saysyka.info EFEKT DŹWIGNI NA GPW W WARSZAWIE Sreszczenie: Do modelowania asymerycznego wpływu dobrych i złych informacji

Bardziej szczegółowo

WYCENA KONTRAKTÓW FUTURES, FORWARD I SWAP

WYCENA KONTRAKTÓW FUTURES, FORWARD I SWAP Krzyszof Jajuga Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu WYCENA KONRAKÓW FUURES, FORWARD I SWAP DWA RODZAJE SYMERYCZNYCH INSRUMENÓW POCHODNYCH Symeryczne insrumeny

Bardziej szczegółowo

STATYSTYCZNA WERYFIKACJA MODELU CAPM NA PRZYKŁADZIE POLSKIEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO WPROWADZENIE METODOLOGIA TESTOWANIA MODELU

STATYSTYCZNA WERYFIKACJA MODELU CAPM NA PRZYKŁADZIE POLSKIEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO WPROWADZENIE METODOLOGIA TESTOWANIA MODELU GraŜyna Trzpio, Dominik KręŜołek Kaedra Saysyki Akademii Ekonomicznej w Kaowicach e-mail rzpio@sulu.ae.kaowice.pl, dominik_arkano@wp.pl STATYSTYCZNA WERYFIKACJA MODELU CAPM NA PRZYKŁADZIE POLSKIEGO RYNKU

Bardziej szczegółowo

Rzetelność komunikowania wyników egzaminów zewnętrznych w oparciu o metodę tendencji rozwojowej próba oceny

Rzetelność komunikowania wyników egzaminów zewnętrznych w oparciu o metodę tendencji rozwojowej próba oceny dr Maria Sasin Poliechnika Koszalińska Teraźniejszość i przyszłość oceniania szkolnego Rzeelność komunikowania wyników egzaminów zewnęrznych w oparciu o meodę endencji rozwojowej próba oceny Wprowadzenie

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Uniwersye Mikołaja Kopernika Zależność

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE KURSÓW WALUTOWYCH NA PRZYKŁADZIE MODELI KURSÓW RÓWNOWAGI ORAZ ZMIENNOŚCI NA RYNKU FOREX

MODELOWANIE KURSÓW WALUTOWYCH NA PRZYKŁADZIE MODELI KURSÓW RÓWNOWAGI ORAZ ZMIENNOŚCI NA RYNKU FOREX Krzyszof Ćwikliński Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział Zarządzania, Informayki i Finansów Kaedra Ekonomerii krzyszof.cwiklinski@ue.wroc.pl Daniel Papla Uniwersye Ekonomiczny we Wrocławiu Wydział

Bardziej szczegółowo

STATYSTYCZNY POMIAR EFEKTYWNOŚCI FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH OTWARTYCH ZA POMOCĄ EAM (I)

STATYSTYCZNY POMIAR EFEKTYWNOŚCI FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH OTWARTYCH ZA POMOCĄ EAM (I) STATYSTYCZNY POMIAR EFEKTYWNOŚCI FUNDUSZY INWESTYCYJNYCH OTWARTYCH ZA POMOCĄ EAM (I) dr Jacek, M. Kowalski Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu jakowalski@op.pl Absrak Jes o pierwsza część, drugiego z cyklu

Bardziej szczegółowo

E k o n o m e t r i a S t r o n a 1. Nieliniowy model ekonometryczny

E k o n o m e t r i a S t r o n a 1. Nieliniowy model ekonometryczny E k o n o m e r i a S r o n a Nieliniowy model ekonomeryczny Jednorównaniowy model ekonomeryczny ma posać = f( X, X,, X k, ε ) gdzie: zmienna objaśniana, X, X,, X k zmienne objaśniające, ε - składnik losowy,

Bardziej szczegółowo

Obszary zainteresowań (ang. area of interest - AOI) jako metoda analizy wyników badania eye tracking

Obszary zainteresowań (ang. area of interest - AOI) jako metoda analizy wyników badania eye tracking Inerfejs użykownika - Kansei w prakyce 2009 107 Obszary zaineresowań (ang. area of ineres - AOI) jako meoda analizy wyników badania eye racking Pior Jardanowski, Agencja e-biznes Symeria Ul. Wyspiańskiego

Bardziej szczegółowo

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( )

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( ) Zadanie. Zmienna losowa: X = Y +... + Y N ma złożony rozkład Poissona. W abeli poniżej podano rozkład prawdopodobieńswa składnika sumy Y. W ejże abeli podano akże obliczone dla k = 0... 4 prawdopodobieńswa

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 2007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Anna Krauze Uniwersye Warmińsko-Mazurski

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Piontek MODELOWANIE ZMIENNOŚCI STÓP PROCENTOWYCH NA PRZYKŁADZIE STOPY WIBOR

Krzysztof Piontek MODELOWANIE ZMIENNOŚCI STÓP PROCENTOWYCH NA PRZYKŁADZIE STOPY WIBOR Inwesycje finansowe i ubezpieczenia endencje świaowe a rynek polski Krzyszof Pionek Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu MODELOWANIE ZMIENNOŚCI STÓP PROCENTOWYCH NA PRZYKŁADZIE STOPY WIBOR Wsęp Konieczność

Bardziej szczegółowo

4.2. Obliczanie przewodów grzejnych metodą dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego

4.2. Obliczanie przewodów grzejnych metodą dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego 4.. Obliczanie przewodów grzejnych meodą dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego Meodą częściej sosowaną w prakyce projekowej niż poprzednia, jes meoda dopuszczalnego obciążenia powierzchniowego. W

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE STRUKTURY TERMINOWEJ STÓP PROCENTOWYCH WYZWANIE DLA EKONOMETRII

MODELOWANIE STRUKTURY TERMINOWEJ STÓP PROCENTOWYCH WYZWANIE DLA EKONOMETRII KRZYSZTOF JAJUGA Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu MODELOWANIE STRUKTURY TERMINOWEJ STÓP PROCENTOWYCH WYZWANIE DLA EKONOMETRII. Modele makroekonomiczne a modele sóp procenowych wprowadzenie Nie do podważenia

Bardziej szczegółowo

ANALIZA PORÓWNAWCZA ŚREDNIEGO ODSETKA CZASU PRZEBYWANIA W PIERWSZEJ I DRUGIEJ POŁOWIE DNIA BADANIA EMPIRYCZNE

ANALIZA PORÓWNAWCZA ŚREDNIEGO ODSETKA CZASU PRZEBYWANIA W PIERWSZEJ I DRUGIEJ POŁOWIE DNIA BADANIA EMPIRYCZNE Tadeusz Czernik Daniel Iskra Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Kaedra Maemayki Sosowanej adeusz.czernik@ue.kaowice.pl daniel.iskra@ue.kaowice.pl ANALIZA PORÓWNAWCZA ŚREDNIEGO ODSETKA CZASU PRZEBYWANIA

Bardziej szczegółowo

ZJAWISKA SZOKOWE W ROZWOJU GOSPODARCZYM WYBRANYCH KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ

ZJAWISKA SZOKOWE W ROZWOJU GOSPODARCZYM WYBRANYCH KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ Anna Janiga-Ćmiel Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Wydział Zarządzania Kaedra Maemayki anna.janiga-cmiel@ue.kaowice.pl ZJAWISKA SZOKOWE W ROZWOJU GOSPODARCZYM WYBRANYCH KRAJÓW UNII EUROPEJSKIEJ Sreszczenie:

Bardziej szczegółowo

METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1

METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1 EKONOMETRIA ECONOMETRICS ISSN 1507-3866 Anna Król e-mail: anna.krol@ue.wroc.pl METODY DYSKONTOWE W OCENIE EFEKTYWNOŚCI NAKŁADÓW NA EDUKACJĘ WYŻSZĄ 1 Sreszczenie: Jedną z ważnych form inwesycji w zasoby

Bardziej szczegółowo

Statystyka od podstaw z systemem SAS Dr hab. E. Frątczak, ZAHZiAW, ISiD, KAE. Część VII. Analiza szeregu czasowego

Statystyka od podstaw z systemem SAS Dr hab. E. Frątczak, ZAHZiAW, ISiD, KAE. Część VII. Analiza szeregu czasowego Część VII. Analiza szeregu czasowego 1 DEFINICJA SZEREGU CZASOWEGO Szeregiem czasowym nazywamy zbiór warości cechy w uporządkowanych chronologicznie różnych momenach (okresach) czasu. Oznaczając przez

Bardziej szczegółowo

Matematyka finansowa 20.03.2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XXXVIII Egzamin dla Aktuariuszy z 20 marca 2006 r.

Matematyka finansowa 20.03.2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. XXXVIII Egzamin dla Aktuariuszy z 20 marca 2006 r. Komisja Egzaminacyjna dla Akuariuszy XXXVIII Egzamin dla Akuariuszy z 20 marca 2006 r. Część I Maemayka finansowa WERSJA TESTU A Imię i nazwisko osoby egzaminowanej:... Czas egzaminu: 100 minu 1 1. Ile

Bardziej szczegółowo

Użyteczność bezpośredniej likwidacji szkód (BLS) dla klientów zakładów ubezpieczeń

Użyteczność bezpośredniej likwidacji szkód (BLS) dla klientów zakładów ubezpieczeń Sanisław Garska 1 Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny Użyeczność bezpośredniej likwidacji szkód (LS) dla klienów zakładów ubezpieczeń Sreszczenie Wprowadzeniu bezpośredniej likwidacji szkód jako produku

Bardziej szczegółowo

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1

EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1 GRZEGORZ MICHALSKI EFEKTYWNOŚĆ INWESTYCJI W ZAPASY W OPODATKOWANYCH I NIE OPODATKOWANYCH ORGANIZACJACH 1 1. Wsęp Organizacje, mogą działać jako opodakowane przedsiębiorswa działające na zasadach komercyjnych

Bardziej szczegółowo

Identyfikacja wahań koniunkturalnych gospodarki polskiej

Identyfikacja wahań koniunkturalnych gospodarki polskiej Rozdział i Idenyfikacja wahań koniunkuralnych gospodarki polskiej dr Rafał Kasperowicz Uniwersye Ekonomiczny w Poznaniu Kaedra Mikroekonomii Sreszczenie Celem niniejszego opracowania jes idenyfikacja wahao

Bardziej szczegółowo

Zerowe stopy procentowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR

Zerowe stopy procentowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR Zerowe sopy procenowe nie muszą być dobrą odpowiedzią na kryzys Andrzej Rzońca NBP, SGH, FOR 111 seminarium BRE-CASE Warszaw awa, 25 lisopada 21 Plan Wprowadzenie Hipoezy I, II, III i IV Próba (zgrubnej)

Bardziej szczegółowo

NAUKI O FINANSACH FINANCIAL SCIENCES 3(28) 2016 ISSN e-issn

NAUKI O FINANSACH FINANCIAL SCIENCES 3(28) 2016 ISSN e-issn NAUKI O FINANSACH FINANCIAL SCIENCES 3(28) 2016 ISSN 2080-5993 e-issn 2449-9811 Michał Comporek Uniwersye Łódzki e-mail: michal.comporek@o2.pl RELACJE STRUKTURY FINANSOWANIA Z EKONOMICZNĄ EFEKTYWNOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

PROGNOZOWANIE. Ćwiczenia 2. mgr Dawid Doliński

PROGNOZOWANIE. Ćwiczenia 2. mgr Dawid Doliński Ćwiczenia 2 mgr Dawid Doliński Modele szeregów czasowych sały poziom rend sezonowość Y Y Y Czas Czas Czas Modele naiwny Modele średniej arymeycznej Model Browna Modele ARMA Model Hola Modele analiyczne

Bardziej szczegółowo

WPŁYW RUCHU DROGOWEGO NA POZIOM ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ORAZ RYZYKO CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO. CZ. I OPIS

WPŁYW RUCHU DROGOWEGO NA POZIOM ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ORAZ RYZYKO CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO. CZ. I OPIS MODELOWANIE INśYNIERSKIE ISSN 1896-771X 37, s. 11-18, Gliwice 2009 WPŁYW RUCHU DROGOWEGO NA POZIOM ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ORAZ RYZYKO CHORÓB UKŁADU ODDECHOWEGO. CZ. I OPIS ZALEśNOŚCI POZIOMÓW ZANIECZYSZCZEŃ

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE EFEKTU DŹWIGNI W FINANSOWYCH SZEREGACH CZASOWYCH

MODELOWANIE EFEKTU DŹWIGNI W FINANSOWYCH SZEREGACH CZASOWYCH Krzyszof Pionek Kaedra Inwesycji Finansowych i Ubezpieczeń Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Wsęp MODELOWANIE EFEKTU DŹWIGNI W FINANSOWYCH SZEREGACH CZASOWYCH Nowoczesne echniki zarządzania ryzykiem rynkowym

Bardziej szczegółowo

Bankructwo państwa: teoria czy praktyka

Bankructwo państwa: teoria czy praktyka Bankrucwo pańswa: eoria czy prakyka Czy da się zapanować nad długiem publicznym? Maciej Biner Lenie Seminarium Ekonomiczne Czeszów 11 września 2011 Plan 1. Wprowadzenie do problemayki długu od srony księgowej.

Bardziej szczegółowo

BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW. W tym krótkim i matematycznie bardzo prostym artykule pragnę osiągnąc 3 cele:

BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW. W tym krótkim i matematycznie bardzo prostym artykule pragnę osiągnąc 3 cele: 1 BEZRYZYKOWNE BONY I LOKATY BANKOWE ALTERNATYWĄ DLA PRZYSZŁYCH EMERYTÓW Leszek S. Zaremba (Polish Open Universiy) W ym krókim i maemaycznie bardzo prosym arykule pragnę osiągnąc cele: (a) pokazac że kupowanie

Bardziej szczegółowo

ANNA GÓRSKA MONIKA KRAWIEC Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

ANNA GÓRSKA MONIKA KRAWIEC Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 768 FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 63 013 ANNA GÓRSKA MONIKA KRAWIEC Szkoła Główna Gospodarswa Wiejskiego w Warszawie BADANIE EFEKTYWNOŚCI INFORMACYJNEJ

Bardziej szczegółowo

1. Szereg niesezonowy 1.1. Opis szeregu

1. Szereg niesezonowy 1.1. Opis szeregu kwaralnych z la 2000-217 z la 2010-2017.. Szereg sezonowy ma charaker danych model z klasy ARIMA/SARIMA i model eksrapolacyjny oraz d prognoz z ych modeli. 1. Szereg niesezonowy 1.1. Opis szeregu Analizowany

Bardziej szczegółowo

Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Katedra Inwestycji Finansowych i Ubezpieczeń

Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Katedra Inwestycji Finansowych i Ubezpieczeń Krzyszof Pionek Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocławiu Kaedra Inwesycji Finansowych i Ubezpieczeń Przegląd i porównanie meod oceny modeli VaR Wsęp - Miara VaR Warość zagrożona (warość narażona

Bardziej szczegółowo

O EFEKTACH ZASTOSOWANIA PEWNEJ METODY WYZNACZANIA PROGNOZ JAKOŚCIOWYCH ZMIAN CEN AKCJI W WARUNKACH KRYZYSU FINANSOWEGO 2008 ROKU

O EFEKTACH ZASTOSOWANIA PEWNEJ METODY WYZNACZANIA PROGNOZ JAKOŚCIOWYCH ZMIAN CEN AKCJI W WARUNKACH KRYZYSU FINANSOWEGO 2008 ROKU Arykuł opublikowany w: Rynki kapiałowe a koniunkura gospodarcza, red. A. Szablewski, R. Wójcikowski, Wydawnicwo Poliechniki Łódzkiej, Łódź 009, s. 95-07 Doroa Wiśniewska Uniwersye Ekonomiczny w Poznaniu

Bardziej szczegółowo

1.1. Bezpośrednie transformowanie napięć przemiennych

1.1. Bezpośrednie transformowanie napięć przemiennych Rozdział Wprowadzenie.. Bezpośrednie ransformowanie napięć przemiennych Bezpośrednie ransformowanie napięć przemiennych jes formą zmiany paramerów wielkości fizycznych charakeryzujących energię elekryczną

Bardziej szczegółowo