Szkoła Podstawowa nr 20 im. Jerzego Kukuczki w Bielsku-Białej SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Bielsko-Biała, dnia 29 września 2010 r.
W programie profilaktycznym uwzględniono specyfikę okresu rozwojowego dziecka, jego doświadczenia, wpływy, którym ulega, normy społeczne obowiązujące w danej grupie, a także indywidualne różnice wśród odbiorców. W ten sposób powstał program profilaktyki dla uczniów klas I III oraz uczniów klas IV VI. Chodzi o to, aby nie wyprzedzać etapu rozwojowego dzieci i młodzieży, i nie przekazywać takich treści, które w ich przypadku miałyby znaczenie antyprofilaktyczne. Dziecko w okresie wczesnoszkolnym zaczyna doznawać intensywnego oddziaływania świata zewnętrznego, uczy się nawiązywania relacji z osobami spoza rodziny, bazuje na osobistym doświadczeniu, nabywa wiele sprawności. Na etapie klas IV VI nasilają się wpływy rówieśnicze, przemoc i agresja rozpowszechniane za pomocą mediów, bunt przeciw dorosłym, eksperymentowanie z alkoholem, tytoniem, a niekiedy z innymi środkami odurzającymi. Niebagatelny wpływ na zachowania dysfunkcyjne u dzieci ma powszechne przeświadczenie o ich bezkarności. Często niekorzystną sytuacją w procesie wychowania jest brak systematycznego nadzoru rodziców nad dziećmi, tolerowanie nieuzasadnionych późnych powrotów do domu, brak reakcji na popełniane przez dzieci drobne wykroczenia, stosowanie zbyt niskich wymagań wobec dzieci, brak konsekwencji w wychowaniu, jak również nieporozumienia, kłótnie i przemoc w rodzinie. Głównymi problemami wychowawczymi w naszej szkole są: 1. zachowania agresywne, 2. używanie wulgaryzmów, 3. niszczenie mienia, 4. brak szacunku do osób starszych. Obserwując wzrost agresji uczniów naszej szkoły, chcemy podjąć działania, które pomogą dziecku radzić sobie ze zjawiskiem strachu i presji rówieśniczej. Program ma uczyć również asertywności oraz umiejętności rozwiązywania konfliktów i problemów bez przemocy. Ewaluację programu przewidujemy po 3 latach jego trwania. Zostanie ona dokonana przez zespół powołany przez Radę Pedagogiczną. Zadania programu pracy profilaktycznej dla uczniów kl. I-III oparte na metodach aktywizujących dostosowanych do możliwości dzieci: 1. promocja zdrowia, prawidłowe nawyki żywieniowe, 2. umiejętność dostrzegania różnicy między pożywieniem, lekami, trucizną i środkami odurzającymi, 3. informacja jak unikać potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów, substancji i osób, 4. możliwości szukania pomocy w trudnych sytuacjach u osób dorosłych, 5. informowanie dorosłych o zagrożeniach dla zdrowia i bezpieczeństwa dzieci, 2
6. rozumienie i akceptowanie niepowtarzalności i wartości każdego człowieka, 7. tworzenie więzi z rówieśnikami, pomoc słabszym, 8. odkrywanie i rozwijanie uzdolnień uczniów oraz pogłębianie ich zainteresowań, 9. rozwijanie współpracy szkoły z domem i środowiskiem społecznym, 10. dostarczanie uczniom właściwych wzorców i norm postępowań, 11. stworzenie uczniom możliwości odnoszenia sukcesu, 12. kształtowanie postaw tolerancji, 13. budowanie więzi między klasami oraz między członkami zespołu klasowego. Zadania programu pracy profilaktycznej dla uczniów kl. IV-VI: 1. propagowanie zdrowia i zdrowego stylu życia, 2. kształtowanie właściwych cech osobowościowych dziecka, 3. uczenie odpowiedzialności za własne czyny, 4. ukazanie uczniom szkodliwego wpływu środków psychoaktywnych na rozwój i zdrowie człowieka, 5. ukazywanie problemów uzależnienia, przekazywanie wiedzy o instytucjach pomagających w rozwiązywaniu problemów uzależnień, 6. uczenie właściwej percepcji materiałów reklamowych, 7. wskazanie sposobów przeciwstawiania się presji rówieśniczej, 8. przeciwdziałanie różnym formom agresji, 9. rozwijanie zainteresowań, odkrywanie i rozwijanie uzdolnień uczniów, 10. rozwijanie współpracy szkoły z domem i środowiskiem lokalnym, 11. uczenie umiejętności samokontroli i samodyscypliny, 12. dostarczanie uczniom właściwych wzorców i norm postępowań, 13. wskazanie sposobów radzenia sobie z przeżywanymi lękami i trudnościami osobistymi, 14. pomoc w rozwoju pozytywnego, realistycznego obrazu siebie, swoich możliwości i zdolności, 15. modyfikowanie niepożądanych lub nieodpowiednich zachowań, 16. uczenie właściwego korzystania z mediów (telewizor, komputer, gry, muzyka); Program pracy profilaktycznej jest zgodny z opracowanym dla szkoły programem wychowawczym zawierającym naczelny cel wychowania: Wychowanie ucznia wszechstronnie rozwiniętego, szanującego wartości ogólnoludzkie, promującego zdrowy tryb życia. 3
METODY PRACY Najbardziej znaczącą w tworzeniu szkolnego programu profilaktyki jest osoba samego nauczyciela. W realizacji programu profilaktyki nie można pominąć rodziców dziecka, ponieważ dobra współpraca rodziców i nauczyciela przyczynia się do pożądanych efektów. Metody pracy przewidziane dla realizacji programu profilaktyki dla uczniów klas I -III: 1. zabawy integracyjne, 2. gry i zabawy ruchowe, 3. zajęcia sportowe, 4. zajęcia w kręgu, 5. wycieczki tematyczne, 6. wyjazdy na zieloną szkołę, 7. wyjścia do kina, teatru, 8. pogadanki, prelekcje, 9. prace plastyczne, artystyczne, literackie, 10. spotkania z ciekawymi ludźmi, 11. spotkania i zajęcia praktyczne ze specjalistami. Metody pracy przewidziane dla realizacji programu profilaktyki dla uczniów klas IV VI: 1. pogadanki, prelekcje, 2. gry i zabawy integracyjne, 3. warsztaty poznawczo doskonalące, 4. zajęcia w kołach zainteresowań, 5. zajęcia sportowe, 6. wyjazdy na zieloną szkołę, 7. wycieczki tematyczne, 8. wyjścia do kina, teatru, 9. spotkania z rodzicami, 10. spotkania z ciekawymi ludźmi, 11. spotkania i zajęcia praktyczne ze specjalistami, 4
PRZEWIDYWANE EFEKTY ZAJĘĆ Uczniowie są: 1. tolerancyjni wobec siebie i osób ze swojego otoczenia, 2. rozwijają swoje zainteresowania, 3. mają nawyki zdrowego stylu życia, 4. potrafią się właściwie zachować się w sytuacjach trudnych i niebezpiecznych, 5. dbają o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne, 6. lepiej poznają siebie i innych, swoje mocne i słabe strony oraz zasady funkcjonowania w grupie, 7. potrafią wziąć odpowiedzialność za swoje czyny, 8. potrafią właściwie komunikować się z innymi ludźmi. 5
PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ SZKOLNEJ PROFILAKTYKI KLASY I III Blok 1 Zdrowo się odżywiamy. pogadanka 2 Gdzie i jak należy jeść i pić. zajęcia pt. Kulturalne spożywanie posiłków Żyjmy zdrowo 3 Przestrzegamy zasad higieny osobistej. kącik czystości w każdej klasie 4 Dbamy o zdrowie choroby brudnych rąk. prelekcja,, pielęgniarka 5 Wypowiadamy wojnę próchnicy. pogadanka, realizacja programu fluoryzacja Nauczyciele I-III pielęgniarka, rodzice 1 Aktywność fizyczna. Ćwiczenia korekcyjne. zajęcia ruchowe, zajęcia korekcyjne, nauczyciel gimn. kor.-komp. Ruch i wypoczynek 2 Zabawy na świeżym powietrzu, marsze, biegi, piesze wędrówki, ścieżki zdrowia, gry i zabawy na wesoło, praktyczna nauka pływania, gry i zabawy na śniegu. tor przeszkód, gry i zabawy na powietrzu i w sali gimnastycznej, lekcje na basenie klas, nauczyciele, nauczyciele wf 3 Organizowanie wycieczek krajoznawczo turystycznych. wycieczki klas, rodzice 4 Organizacja konkursów o tematyce zdrowotnej. konkurs plastyczny Sport to zdrowie nauczyciele kl. I - III Żyjmy bezpiecznie 1 Bezpieczeństwo w drodze do szkoły i podczas zabaw. pogadanka, prezentacja, pedagog, policjant 2 Znaki drogowe, które znamy i których przestrzegamy. pogadanka, plansze edukacyjne 3 Układamy regulamin dotyczący bezpieczeństwa podczas przerw. zajęcia wychowawcze kl. I - III 6
Blok 4 Zapoznanie uczniów z drogą ewakuacyjną szkoły. ćwiczenia ewakuacyjne 5 Zapoznanie z najważniejszymi numerami telefonów: policja, straż, pogotowie. plansze i broszury edukacyjne nauczyciele kl. I-III 6 Realizacja programy pierwszej pomocy Ratujmy i uczmy ratować. zajęcia praktyczne realizatorzy programu 1 Realizacja programu Spójrz inaczej z elementami socjoterapii. warsztaty realizatorzy programu 2 Model zdrowego dnia, co lepiej wybrać gry komputerowe, oglądanie bajek i filmów czy czytanie książek? rozmowy z uczniami, spotkanie z rodzicami, Zdrowie psychiczne 3 Rozpoznawanie i nazywanie uczuć. pogadanka, metody działalności praktycznej pedagog szkolny 4 Dostrzeganie swoich mocnych stron i sfer, nad którymi trzeba pracować. burza mózgów pogadanki 5 Właściwe komunikowanie się. zajęcia wychowawcze, gry stolikowe, gry i zabawy sportowe, pedagog szkolny Ja w grupie i rodzinie 1 Integrowanie zespołu klasowego. zabawy integracyjne ustalenie klasowego regulaminu, 2 Uczymy się współpracy. gry i zabawy 3 Poznawanie praw dziecka i ucznia. zajęcia wychowawcze nauczyciele kl. I - III 4 Aktywne uczestniczenie w życiu klasy i szkoły. praktyczna działalność nauczyciele kl. I - III 7
Blok 5 Uczenie szacunku do rodziców, ludzi starszych. obchodzimy Dzień Matki, Ojca, Babci, Dziadka rodzice, Reagujemy na otaczające nas zło 1 Jesteśmy tolerancyjni wobec inności. pogadanki nauczyciele kl. I - III 2 Miłość, przyjaźń, koleżeństwo zamiast agresji i zła. konkurs plastyczny Ja przeciw używkom 1. Jakie są zasady przyjmowania leków i kto może mi je podać. spotkanie z pielęgniarką 2. Czy mogę zawsze przyjmować to, czym poczęstuje mnie ktoś obcy? pogadanka pielęgniarka, pedagog KLASY IV VI Blok Żyjmy zdrowo 1 Codzienna toaleta. pogadanka, zorganizowanie kącików czystości w klasach, pielęgniarka 2 Jak dbamy o zęby? Pr. Fluoryzacja kl. IV-VI, instruktaż, pogadanka, pielęgniarka, rodzice 8
Blok 3 Higiena okresu dojrzewania. realizacja programy WDŻ, pogadanki, nauczyciel WDŻ, 4 Ubieramy się odpowiednio do pogody. pogadanka, 5 Zasady prawidłowego odżywiania się. 6 Skutki niewłaściwego odżywiania się. realizacja ścieżek międzyprzedmiotowych pogadanka (nadwaga, anoreksja, bulimia) wszyscy uczący, pielęgniarka 1 Jak ruch wpływa na budowę ciała? pogadanka, zajęcia wf nauczyciele wf 2 Wady postawy podstawowe ćwiczenia korekcyjne. zapoznanie z ćwiczeniami korekcyjnymi na lekcjach wf nauczyciele wf Ruch i wypoczynek 3 Jak mądrze korzystać z mediów. pogadanka pedagog szkolny, nauczyciel informatyki 4 Ruch sposobem na dobre samopoczucie. mecze, rozgrywki w ramach zajęć rekreacyjno sportowych nauczyciele wf 5 Organizowanie wycieczek krajoznawczo turystycznych. wycieczki, rodzice Żyjmy bezpiecznie 1 Poznajemy znaki drogowe. praktyczna nauka rozpoznawania znaków, rozpoznawanie znaków w okolicy, nauczyciel wychowania komunikacyjnego 9
Blok 2 Zasady bezpiecznego poruszania się pieszego i rowerzysty. 3 Organizowanie bezpiecznych zabaw i gier w różnych porach roku. pogadanka, egzamin na kartę rowerową, gry symulacyjne, spotkanie z policjantem wybór właściwych zabaw, organizowanie gier na zajęciach rekreacyjno - sportowych nauczyciel wychowania komunikacyjnego, nauczyciele wf 4 Realizacja programy pierwszej pomocy: Ratujmy i uczmy ratować. pogadanki, zajęcia praktyczne realizatorzy programu 5 Zapoznanie z numerami alarmowymi: pogotowie, straż, policja. konkurs na najlepszą ulotkę informacyjną 6. Jestem bezpieczny w szkole. pogadanki 1 Co to jest stres i jak sobie z nim radzić? zajęcia wychowawcze pedagog szkolny 2 Moje zalety i wady. zajęcia wychowawcze Zdrowie psychiczne 3 Sposoby rozwiązywania konfliktów. zajęcia wychowawcze, pedagog szkolny 4 W jaki sposób mogę rozwiązywać swoje problemy? pogadanki, zajęcia wychowawcze, pedagog szkolny 10
Blok 1 Czy okazuję szacunek rodzicom i osobom starszym? pogadanki, zajęcia wychowawcze 2 Tradycje rodzinne w moim domu. drzewo genealogiczne Moja rodzina, nauczyciel historii Ja w grupie i rodzinie 3 Czy jestem dobrym kolegą? lekcje wychowawcze 4 Wspólne zabawy w gronie rówieśników. organizowanie imprez klasowych i spotkań szkolnych, rodzice 5 Kultura na co dzień. 6 Pomagamy potrzebującym rozmowy, wycieczki do kina, teatru działalność samorządu uczniowskiego pomoc koleżeństwa, działania charytatywne wszyscy uczący wszyscy uczący opiekunowie samorządu uczniowskiego Reagujemy na otaczające nas zło 1 Konflikty w środowisku szkolnym jak im zapobiegać. lekcje wychowawcze 2 Czy przemoc i agresja oznaczają to samo? lekcje wychowawcze nauczyciele, pedagog szkolny 11
Blok 3 Dbamy o piękną mowę ojczystą nie używamy wulgaryzmów. zajęcia wychowawcze aktywne uczestnictwo w uroczystościach szkolnych wszyscy uczący 4 Nie niszczymy mienia szkolnego przeciwstawiamy się złu. dbanie o estetykę korytarzy i klas wszyscy nauczyciele 5 Uczymy się mówić Nie - asertywne zachowanie. zajęcia wychowawcze pedagog szkolny 1 Czy od lekarstw można się uzależnić? lekcje wychowawcze Ja przeciw używkom 2 Świat byłby dużo lepszy bez substancji uzależniających. zajęcia wychowawcze wszyscy uczący 3 Dopalacze problem na dziś! zajęcia wychowawcze prelekcja dla rodziców pedagog Rada Pedagogiczna zatwierdziła w dn. 30 września 2010 r. Rada Rodziców zatwierdziła w dn. 29 września 2010 r. 12