Program Profilaktyki Szkolnej w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Choceniu str. 1
WSTĘP Przez termin "profilaktyka" rozumieć należy odpowiednie działanie, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się lub rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności. Profilaktyka jest jednym ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Działania profilaktyczne są procesem wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami, które zagrażają jego prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu. Celem tych działań jest ograniczanie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia człowieka. Oddziaływanie profilaktyczne ma szczególne znaczenie w odniesieniu do dorastającego pokolenia. Okres adolescencji to okres bardzo ważny pomiędzy dzieciństwem a dorosłością, to czas intensywnych zmian biologicznych i psychicznych, emocjonalnych młodych ludzi. Jest to również okres podejmowania wielu ryzykownych zachowań pierwszy kontakt z substancjami psychoaktywnymi, pierwsze doświadczenia seksualne. Odpowiedzialność za wychowanie swoich dzieci ponoszą rodzice. To oni pełnią podstawowe funkcje zapobiegawcze. Jednak szkoła jako instytucja musi wspierać działania rodziców i podejmować działania mające na celu promowanie zdrowego stylu życia, zapobieganie zagrożeniom, a także rozwijanie umiejętności radzenia sobie przez młodzież z wymogami współczesnego świata. str. 2
I Diagnoza środowiska szkolnego Program profilaktyki szkolnej obejmuje działania podejmowane w trakcie realizacji programów nauczania i Programu Wychowawczego Gimnazjum im. Jana Pawła II w Choceniu. Szkolny Program Profilaktyki opracowany został na podstawie dokonanej diagnozy sytuacji dydaktyczno-wychowawczej w szkole przy użyciu narzędzi: analizy wyników ankiety dotyczącej bezpieczeństwa w szkole; obserwacji uczniów na zajęciach dydaktycznych, wycieczkach, uroczystościach szkolnych, na korytarzach w czasie przerw, w drodze do i ze szkoły; analizy dokumentacji pedagoga szkolnego; analizy dokumentacji wychowawców klas, zapisów w dziennikach lekcyjnych; wywiadów z rodzicami, wychowawcami i nauczycielami. Na podstawie wyżej wymienionych dokumentów w Gimnazjum zdiagnozowano następujące problemy występujące w szkole: agresja uczniów w stosunku do rówieśników, nauczycieli; używanie przez uczniów wulgaryzmów, brak kultury osobistej, niszczenie mienia; palenie papierosów, spożywanie alkoholu; brak zainteresowania nauką niska frekwencja (wagary). str. 3
Do głównych przyczyn problemów występujących w naszej placówce zaliczyć możemy: - kryzysy rozwojowe młodych ludzi, które mogą mieć wpływ na ich zachowanie w środowisku szkolnym; - brak umiejętności rozwiązywania konfliktów przez uczniów, co w konsekwencji prowadzi do agresji; - niezaspokojenie podstawowych potrzeb psychicznych przez rodziców miłości, bezpieczeństwa, akceptacji co powoduje większą podatność dziecka na różne zagrożenia; - duże bezrobocie wśród rodziców; - brak zainteresowania rodziców czasem wolnym swoich dzieci; - słaba stymulacja środowiska rodzinnego dotycząca aspiracji życiowych dzieci; - negatywne wzorce postępowania szczególnie uzależnienie wielu rodziców od alkoholu oraz przemoc fizyczna i psychiczna; - brak motywacji do nauki; - stres wywołany przez obowiązki szkolne; - wzorce zachowania kreowane przez współczesne media; II Cele programu profilaktycznego Cele programu profilaktycznego zbieżne są z celami ogólnowychowawczymi. Istotą profilaktyki szkolnej jest ochrona uczniów przed zagrożeniami oraz reagowanie w sytuacjach pojawiania się zachowań ryzykownych poprzez podejmowanie szerokiej gamy działań nastawionych na przeciwdziałanie negatywnym skutkom tych zagrożeń. Zapobieganie i szybka reakcja na zachowania ryzykowne jest szczególnie ważna, ponieważ jak zauważyliśmy obserwując uczniów naszej szkoły, niepożądane zachowania str. 4
starszej młodzieży palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków oraz agresja psychiczna i fizyczna, są bardzo szybko przechwytywane przez coraz młodszą wiekowo grupę uczniów. Cel główny działań profilaktycznych podejmowanych w naszej placówce : Kształtowanie w uczniach ważnych psychologicznych i społecznych umiejętności, które w znacznym stopniu obniżą ryzyko występowania zachowań godzących w zdrowie fizyczne i psychiczne dorastającego ucznia. Uszczegółowieniem powyższego celu głównego programu profilaktycznego będą następujące cele szczegółowe: 1.Budowanie poczucia własnej wartości każdego ucznia; 2.Kształcenie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami; 3.Ćwiczenia umiejętności zachowań asertywnych; 4.Poznawanie sposobów rozwiązywania konfliktów; 5.Zrozumienie mechanizmu i przyczyn powstawania agresji; 6.Kształcenie umiejętności komunikowania się; 7.Dostarczenie wiedzy na temat uzależnień i substancji uzależniających, ich negatywnego wpływu na życie człowieka; 8.Wzmacnianie przekonań, że życie bez środków uzależniających jest wartościowe i ciekawsze; 9.Promocja zdrowego stylu życia; 10.Kształcenie umiejętności dokonywania wyborów 11. Wskazanie możliwości unikania zagrożeń i sposobów radzenia sobie z nimi; 12.Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb i możliwości psychofizycznych uczniów. str. 5
Powyższe cele realizowane będą poprzez: wplatanie treści profilaktycznych w codzienne działania dydaktycznowychowawcze wychowawców i nauczycieli; realizację tematów podczas wychowania do życia w rodzinie; organizację szkoleń i zajęć warsztatowych dla uczniów; aranżowanie spotkań ze specjalistami z dziedziny profilaktyki; konsultacje dla rodziców; organizowanie zajęć pozalekcyjnych wycieczki, przygotowanie przez uczniów spektaklu profilaktycznego; III Kierunki działań profilaktycznych Program profilaktyczny Gimnazjum im. Jana Pawła II w Choceniu kierowany jest do uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli. Działania profilaktyczne zostały zaplanowane na dwóch poziomach: I Działania w wymiarze szkoły: doskonalenie umiejętności nauczycieli w obszarze działań zaangażowanie do współpracy środowiska lokalnego związanego z problematyką profilaktyczną; zorganizowanie imprez profilaktycznych o charakterze ogólnoszkolnym; udział uczniów w pozaszkolnych imprezach kulturalnych i konkursach o tematyce profilaktycznej; wzbogacanie biblioteki szkolnej w literaturę fachową oraz filmy edukacyjne; str. 6
stała współpraca z rodzicami uczniów w celu zapoznania ich z działaniami szkoły; organizowanie zajęć edukacyjnych w ramach godzin do dyspozycji wychowawcy, zajęć z pedagogiem, zastępstw; podejmowanie działań w kierunku zapewnienia uczniom alternatywnych możliwości spędzania czasu wolnego zajęcia pozalekcyjne, zajęcia rekreacyjno-sportowe, wycieczki; organizowanie różnych form pomocy psychologicznej dla uczniów, nauczycieli i rodziców promocja zdrowego stylu życia. II Działania w wymiarze klasy: organizacja samopomocy klasowej; współpraca wychowawcy klasy z rodzicami uczniów - spotkania klasowe i indywidualne; możliwość korzystania przez rodziców z pomocy i wsparcia pedagoga, wychowawców, nauczycieli, dyrekcji; zajęcia profilaktyczne na lekcjach wychowawczych; zajęcia integracyjne szczególnie w klasach I zapoznanie uczniów z punktami Statutu Gimnazjum zakazującymi używania środków odurzających, stosowania agresji i przemocy, opuszczania szkoły podczas zajęć oraz procedurami postępowania w sytuacjach ryzykownych zachowań; informowanie o społecznych i zdrowotnych skutkach uzależnień; str. 7
V Działania profilaktyczne 1. Kształtowanie kultury osobistej uczniów i integracja środowiska szkolnego Zadania Sposób realizacji Osoby odpowiedzialne - kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów; - wpajanie uczniom takich wartości jak: życzliwość, szacunek dla drugiego człowieka (kolegi, nauczyciela, rodzica, osoby starszej), uczciwość, uprzejmość, czyli wartości które ułatwiają dobre współżycie z otoczeniem; -uczenie uczniów dbania o własną godność, szanowania siebie samego, a także szanowania pracy swojej i innych ludzi; - kształcenie umiejętności prowadzenia skutecznej komunikacji międzyludzkiej ukazanie uczniom różnych możliwości konstruktywnego rozwiązywania zaistniałych konfliktów; - rozwijanie w uczniach empatii i wrażliwości na potrzeby innych ludzi; - rozwijanie współodpowiedzialności uczniów - godziny wychowawcze; - spotkania z pedagogiem; - rozmowy indywidualne; - dawanie przykładu osobistego przez nauczycieli; -zajęcia dydaktycznowyrównawcze, organizowanie pomocy koleżeńskiej. Wychowawcy klas, wszyscy nauczyciele, pedagog szkolny str. 8
za porządek w klasach i na korytarzach udział uczniów w tworzeniu otoczenia szkolnego; - doskonalenie umiejętności współżycia w zespole i przestrzeganie obowiązujących w nim zasad - zapobieganie niepowodzeniom szkolnym str. 9
2.Przeciwdziałanie agresji i przemocy Zadania Sposób realizacji Osoby odpowiedzialne - zapoznanie uczniów z pojęciem zjawiska agresji i przemocy oraz skutkami tych zjawisk; - ukazywanie młodzieży konieczności stosowania samokontroli własnych zachowań; - przedstawianie młodym ludziom sposobów radzenia sobie z negatywnymi emocjami i stresem; - uwrażliwienie uczniów na konieczność przeciwstawiania się agresywnym zachowaniom kolegów oraz szukania najlepszych sposobów niesienia pomocy ofiarom przemocy; - kształcenie podstawowych wartości społecznych takich jak: przyjaźń, koleżeństwo, szacunek dla drugiego człowieka, szacunek do życia, zdrowia oraz odpowiedzialności za drugiego człowieka; - dostarczanie uczniom wiedzy na temat skutecznej i nieskutecznej komunikacji międzyludzkiej; - kształcenie postaw prospołecznych i nieagresywnych strategii rozwiązywania problemów życia codziennego; - godziny wychowawcze -pogadanki, dyskusje, - warsztaty ćwiczenia rozładowujące stres, negatywne emocje; - rozmowy indywidualne z uczniami ; - wzmożone dyżury nauczycieli podczas przerw; - zebrania z rodzicami; - spotkania uczniów z pracownikami Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej z Lubrańca; - współpraca z kuratorami sądowymi - Dyrekcja szkoły, -wychowawcy klas - pedagog szkolny, - wszyscy nauczyciele str. 10
- kształtowanie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów rówieśniczych, rodzinnych; - rozwijanie w uczniu poczucia własnej wartości; - zapoznanie uczniów z jego prawami wynikającymi z faktu bycia człowiekiem, uczniem; - przedstawienie młodzieży prawnych skutków stosowania agresji i przemocy wobec innych ludzi. str. 11
3.Profilaktyka uzależnień Zadania Sposób realizacji Osoby odpowiedzialne - dostarczanie uczniom wiedzy na temat wpływu środków psychoaktywnych na organizm młodego człowieka; - uświadamianie uczniom skutków zażywania substancji psychoaktywnych; - kształcenie umiejętności świadomego dokonywania wyboru; - wzmacnianie przekonania, że życie bez środka uzależniającego jest ciekawsze, bardziej wartościowe; - ćwiczenie umiejętności skutecznego odmawiania ( postawa asertywności); - propagowanie zdrowego stylu życia; - nawiązanie współpracy z organizacjami zajmującymi się profilaktyką uzależnień (Poradnia Terapii Uzależnień we Włocławku) - ukazanie prawnych skutków zażywania substancji psychoaktywnych; - godziny wychowawcze; - spektakle profilaktyczne o tematyce uzależnień; - projekcja filmów profilaktycznych; - udostępnienie uczniom literatury zgromadzonej w bibliotece szkolnej, dotyczącej uzależnień; - organizowanie kół zainteresowań; - zajęcia z osobami zajmującymi się terapią uzależnień( zajęcia w Poradni Terapii Uzależnień); - spotkania prewencyjne z policjantami; - imprezy sportowe, konkursy; - obserwacja uczniów podczas zajęć i przerw międzylekcyjnych; - rozmowy indywidualne z uczniami - Dyrekcja, - wychowawcy klas, - wszyscy nauczyciele, - pedagog szkolny, - pracownicy szkoły str. 12
4. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym uczniów Zadania Sposób realizacji Osoby odpowiedzialne - realizacja zaleceń zawartych w opiniach i orzeczeniach Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej dotyczących uczniów z różnymi deficytami rozwojowymi; - wspieranie i motywowanie uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi do pracy i samokontroli; - aktywizowanie uczniów do nauki przez stosowanie aktywnych metod pracy; - uzupełnianie braków w wiedzy i umiejętnościach uczniów z poszczególnych przedmiotów -pedagogizacja rodziców - godziny wychowawcze; - zajęcia dydaktycznowyrównawcze, rewalidacyjne; - wyposażenie rodziców w wiedzę na temat niepowodzeń szkolnych dzieci, udzielanie wskazówek do pracy z dzieckiem w domu; - spotkania z rodzicami oraz rozmowy indywidualne -pedagog szkolny; -wszyscy nauczyciele - spotkania z absolwentami str. 13
5. Zapobieganie niskiej frekwencji Zadania Sposób realizacji Osoby odpowiedzialne - pedagogizacja rodziców - motywowanie uczniów do systematycznego uczęszczania na zajęcia lekcyjne poprzez przyznawanie dodatkowych punktów za 100% frekwencje w ciągu miesiąca oraz nagrody w formie wyjazdu do teatru/kina za 100% frekwencje uzyskaną na semestr oraz koniec roku szkolnego - kierowanie informacji dotyczącej absencji uczniów do właściwych organów - spotkania z rodzicami oraz rozmowy indywidualne - współpraca z policją, GOPS str. 14
VI Przewidywane osiągnięcia uczniów W wyniku realizacji powyższego programu uczniowie Gimnazjum im. Jana Pawła II w Choceniu zostaną wyposażeni w wiedzę i umiejętności, które pomogą im uporządkować własny świat wartości i przygotować się do pełnienia różnych ról społecznych w dorosłym życiu. W wyniku tych działań uczeń: - potrafi radzić sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia, - jest asertywny, - zna konsekwencje zażywania środków psychoaktywnych, narkotyków, palenia, picia i wpływu używek na własne zdrowie, - prowadzi zdrowy styl życia, - potrafi ocenić swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie - ma poczucie opieki i bezpieczeństwa ze strony szkoły. VII Sposoby realizacji Treści Szkolnego Programu Profilaktyki w większości realizuje się na godzinach wychowawczych, warsztatach udziałem zaproszonych gości, apelach szkolnych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas szkolnego zajęć pozalekcyjnych, wycieczkach. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu, przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burze mózgów. Formą realizacji będzie też propaganda wizualna, czyli gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. str. 15