SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 1. PODSTAWY PRAWNE Program Profilaktyki kieruje się celami i zadaniami zawartymi w Statucie Szkoły, programie wychowawczym szkoły oraz zasadami zawartymi w: Ustawa z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 256 poz. 2572). Ustawa z 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 875). Rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. poz. 1249). Rozporządzenie Ministra Edukacji i Sportu z dnia 7 marca 2005r.w sprawie ramowych statutów szkół publicznych Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej Art. 72. Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989r. ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich ( Dz. U. z 2002r. Nr 11, poz.109) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U. Nr 111, poz. 535) Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.) Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. roku o przeciwdziałaniu narkomanii Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych ( Dz. U. z 1996r. Nr10, poz. 55).
Przy tworzeniu programu uwzględniono: Protokoły Rad icznych, Informacje uzyskane od nauczycieli, wychowawców i pedagoga szkolnego, Spostrzeżenia rodziców i uczniów przekazywane podczas indywidualnych rozmów, Wywiady z pracownikami administracji i obsługi szkoły, Rozmowy z pielęgniarką szkolną. 2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Profilaktykę rozumie się, jako proces wspierający rozwój uczniów, ich zdrowie psychiczne i fizyczne jak również pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu doświadczeń życiowych. Profilaktyka to także zdobywanie wiedzy o zagrożeniach oraz nabywanie umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Realizowana jest podczas działalności edukacyjnej szkoły tj. podczas godzin wychowawczych, zajęć lekcyjnych oraz odrębnych zajęć profilaktyczno- edukacyjnych. W szkole podejmuje się działania w następujących obszarach: Profilaktyka zdrowia. Przeciwdziałanie agresji i przemocy. Profilaktyka uzależnień. Komunikacja i umiejętności interpersonalne. Zagospodarowanie czasu wolnego.
3. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Szkoła Podstawowa nr 2 im. Bolesława Chrobrego w Lubsku CEL NADRZĘDNY : Celem programu jest taki wpływ na dziecko, aby lepiej radziło sobie w życiu, z rozwiązywaniem problemów, aby rozumiało siebie, umiało współżyć z innymi i potrafiło również znajdować w samym sobie oparcie w trudnych sytuacjach. CEL OGÓLNY I: Wprowadzenie w świat wartości i norm, na których wychowanek może się oprzeć w swoich wyborach. Cele szczegółowe: Ukazanie, jak wiele uczniowie mogą dać i jak wiele otrzymać: zrozumienie, wzajemne wsparcie, pomoc, życzliwość; Otwarte dzielenie się swoimi myślami i odczuciami; Zachęcanie do lepszego rozumienia i uszanowania odmiennych poglądów, sposobu życia; Wpajanie zasad moralnych, etycznych; Zapoznanie z normami, regułami kulturalnego współżycia i zasadami obowiązującymi w szkole; Wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za własne zachowanie; Uświadomienie i pokazanie perspektyw zdrowego stylu życia, bez uzależnień; CEL OGÓLNY II: Uczenie ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych, które pozwolą na lepsze radzenie sobie w trudnych sytuacjach. Cele szczegółowe: Doskonalenie umiejętności rozpoznawania i wyrażania uczuć, emocji; Uczenie akceptowania własnych i cudzych uczuć; Kształtowanie poczucia własnej tożsamości, wartości oraz pozytywnej samooceny;
Rozwijanie umiejętności nawiązywania kontaktów, budowanie udanych relacji z innymi ludźmi; Nabywanie umiejętności opierania się naciskom otoczenia; Nabywanie umiejętności rozstrzygania problemów i rozwiązywania konfliktów; Wdrażanie do wyrażania i uzasadniania swych sądów, do podejmowania samodzielnych decyzji; Kształcenie umiejętności radzenia sobie ze stresem; Rozwijanie świadomości własnego ciała i umiejętności dbania o swoje zdrowie; Dostarczenie informacji na temat psychofizycznych zmian okresu dojrzewania. CEL OGÓLNY III: Dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, by uczeń mógł podjąć racjonalny wybór i zmieniać niewłaściwe postawy i zachowania. Cele szczegółowe: Uświadomienie zagrożeń, jakie niesie agresja i przemoc (w tym zagrożenia związane z korzystaniem z Internetu) Pogłębianie wiedzy i świadomości na temat uzależnień (w tym zaburzenia łaknienia, uzależnienie od mediów) Pokazanie zagrożeń i konsekwencji stosowania różnego rodzaju używek i substancji szkodliwych (nikotyna, alkohol, dopalacze, leki itp.) Uświadomienie dzieciom zasad bezpieczeństwa w życiu codziennym CEL OGÓLNY IV: Pomoc w zaspakajaniu ważnych potrzeb psychicznych poprzez oferowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego. Cele szczegółowe: Stwarzanie możliwości i zachęcanie do rozwijania zainteresowań i uzdolnień; Pobudzanie potrzeby aktywnego, zdrowego stylu życia; Kształtowanie umiejętności kulturalnego spędzania czasu wolnego;
Udzielanie wsparcia i pomocy uczniom z różnego rodzaju problemami. Cele operacyjne Uczeń: Czuje się odpowiedzialny za własne zdrowie i dokonuje właściwych wyborów związanych ze zdrowym stylem życia. Aktywnie i konstruktywnie spędza czas wolny. Posiada wiedzę i umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej. Ma poczucie własnej wartości i umie przeciwstawić się presji i naciskom destrukcyjnej grupy. Posiada wiedzę na temat destrukcyjnych skutków uzależnień. Umiejętnie zachowuje się w sytuacjach trudnych. Nauczyciele, rodzice: Doskonalą umiejętności z zakresu komunikacji w relacjach nauczyciel-nauczyciel, nauczyciel - rodzic, nauczyciel - uczeń, rodzic - uczeń. Podnoszą kompetencje wychowawcze. Mają poczucie odpowiedzialności za spójność podejmowanych działań profilaktycznych. Współpracują z instytucjami działającymi na rzecz profilaktyki: SANEPID, PPP, Policja, Straż Pożarna, Parafie, Ośrodki Zdrowia, Świetlice środowiskowe, MOPS. Włączają się w organizację pomocy socjalnej uczniom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej. 4. METODY PRACY W realizacji programu wykorzystuje się różnorodne techniki i metody, przede wszystkim aktywizujące, by umożliwić uczniom aktywne doświadczanie i przeżywanie tego, co jest tematem zajęć. Poniżej wymieniono najważniejsze metody i techniki, spośród, których prowadzący może wybrać takie, które najlepiej odpowiadają danemu tematowi: Krąg uczuć (klasowe powitanie i pożegnanie); Psychodrama- odgrywanie scenek na wybrane tematy tak by dać możliwość przeżycia sytuacji mogących się wydarzyć w życiu; Dyskusja klasowa, rozmowa - wymiana poglądów, dzielenie się doświadczeniami, wspólna praca nad problemem; Burza mózgów -, której celem jest stworzenie listy pomysłów na rozwiązanie określonego problemu;
Krótkie opowiadania - stosowanie tej metody jest szczególnie przydatne przy tematach trudnych, budzących zawstydzenie, polega ona na opowiadaniu o sytuacjach życiowych prawdziwych lub wymyślonych, aby na przykładzie przeżyć bohaterów omówić daną sytuację; Gry i zabawy, jako urozmaicanie prowadzonych zajęć; Praca w małych grupach (3-5 osobowych) - efektywna zwłaszcza wtedy, gdy temat dotyczy ważnych problemów emocjonalnych i wyjątkowych sytuacji, gdyż uczniom łatwiej wypowiedzieć się wobec mniejszej liczby rozmówców; Uzupełnianie zadań (rundki) - ułatwiają samodzielna wypowiedz, gdyż uczeń ma za zadanie dokończyć zadanie zaczęte przez nauczyciela uzewnętrzniając swoją reakcję, uczuć; Pogadanka; gazetka szkolna Gra decyzyjna 5. MONITOROWANIE I EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Monitorowanie Na poziomie klasy wychowawca monitoruje realizację działań profilaktycznych. Zadania wychowawcy: Diagnozowanie zachowań ryzykownych. Sporządzanie planu działań profilaktycznych w swojej klasie, opracowywanie sposobów realizacji tych działań. Prowadzenie na bieżąco rejestru działań profilaktycznych np. rozmów z rodzicami i ich efektów, rozmów z uczniami (ustalenie metody działań), konsultacji z pedagogiem i innymi specjalistami, informacji o zachowaniach problemowych, przeprowadzonych w klasie zajęć tematycznych, realizowanych programów profilaktycznych, zastosowanych form indywidualnej pomocy uczniom (dziennik klasowy, teczka wychowawcy). Zadania pedagoga szkolnego: Analiza dokumentacji dotyczącej planowania i przebiegu działań profilaktycznych realizowanych przez wychowawców klas. Gromadzenie dokumentacji działań profilaktycznych. Rejestracja potrzeb nauczycieli w zakresie SPE. Rejestracja sygnałów od wychowawców, nauczycieli, rodziców, osób ze środowiska o pojawieniu się nowych zachowań ryzykownych bądź nasileniu dotychczasowych.
Ewaluacja Ewaluacja SPP ma odpowiedzieć na pytanie Czy w efekcie podejmowanych w naszej szkole działań profilaktycznych uległy osłabieniu czynniki wpływające na występowanie zachowań ryzykownych oraz czy nastąpiło wzmocnienie czynników chroniących przed tymi zachowaniami? Natomiast wyniki ewaluacji służą do oceny rezultatów i efektywności prowadzonych działań. Pozwalają także systematycznie i na bieżąco modyfikować Szkolny Program Profilaktyki uwzględniając aktualne potrzeby uczniów i rodziców naszej szkoły. Formy ewaluacji: Analiza dokumentacji wychowawcy klasy; Ankiety i rozmowy z uczniami, nauczycielami, pedagogiem, rodzicami, dyrekcją i innymi pracownikami; Obserwacja uczniów podczas zajęć, imprez szkolnych oraz przerw Sprawozdania z realizacji podejmowanych działań w ramach pracy wychowawczej, kół zainteresowań, świetlicy itp. Sprawozdanie z pracy pedagoga i pielęgniarki szkolnej
Planowane działania Czynniki chroniące (wzmacnianie) Czynniki ryzyka (redukowanie) Realizacja Osoby odpowiedzialne Sposoby realizacji Czas UCZNIOWIE Organizowanie uczniom czasu wolnego w szkole (zajęcia pozalekcyjne) Czas spędzony na zajęciach pozalekcyjnych daje dziecku zadowolenie z siebie, chroni przed negatywnym wpływem grup rówieśniczych Nauczyciele prowadzący zajęcia pozalekcyjne Dyrektor szkoły Szeroka oferta kół zainteresowań Udział w kampaniach dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu Pokazywanie zagrożeń płynących z Internetu oraz sposobów ochrony i radzenia sobie z nimi Nauczyciele informatyki Pogadanki, warsztaty, tworzenie kodeksów klasowych, współpraca z policją, Fundacją Dzieci Niczyje Możliwość uczestniczenia dzieci z klas 1-3 w zajęciach wyrównawczych, logopedycznych, korekcyjno- kompensacyjnych Wyrównywanie różnic w poziomie wiedzy oraz deficytów między dziećmi, przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym N-le klas 1-3 Nauczyciele specjaliści Rodzice Organizacja zajęć zgodnych ze specjalnymi potrzebami uczniów Możliwość uzyskania pomocy lub wysłuchania przez osobę kompetentną Dziecko nie pozostaje samo ze swoimi problemami, ma świadomość,że są osoby, na które można liczyć Wszyscy nauczyciele,, Dyrekcja Pracownicy administracji i obsługi Każdy pracownik szkoły zwraca uwagę na uczniów, reaguje w sytuacji gdy dziecko płacze, jest osamotnione, próbuje nawiązać rozmowę itp. Zachęcanie rodziców do badania w PPP lub w innych poradniach specjalistycznych Zapobieganie trudnościom dydaktycznym, zdrowotnym i wychowawczym Wszyscy nauczyciele Rodzice Uświadamianie rodzicom dzieci potrzeby takich konsultacji, pomoc w umówieniu się do specjalistów, Uwzględnianie opinii specjalistów w pracy z dziećmi
Uczestnictwo dzieci z rodzin patologicznych oraz z trudnościami wychowawczymi w zajęciach specjalistycznych organizowanych przez PPP lub inne instytucje zewnętrzne Ograniczanie zachowań negatywnych, modelowanie zachowań pozytywnych Wychowawcy Wicedyrektor Rodzice Współpraca z PPP oraz innymi instytucjami, udział uczniów w zajęciach, Zachęcanie rodziców do korzystania z oferty zewnętrznej Włączanie dzieci w organizację imprez szkolnych, ważnych wydarzeń (obchody rocznicowe, Dni Szkoły, święta okolicznościowe) oraz imprez o charakterze profilaktycznym Korygowanie niewłaściwych postaw, norm społecznych, Integracja dzieci ze szkołą Nauczyciele Przydzielanie dzieciom ważnych funkcji w organizacji wielu uroczystości, udział dzieci w konkursach (m. innymi konkurs na przedsięwzięcie profilaktyczne) według harmonogramu imprez Zajęcia edukacyjne z komunikacji interpersonalnej prowadzone w ramach spotkań z uczniami (uczenie dzieci okazywania uczuć, radzenia sobie w sytuacjach trudnych) Przeciwdziałanie negatywnym skutkom stresu, frustracji Nauczyciele WDŻ Pracownicy PPP Elementy treningu komunikacji podczas lekcji wychowawczych oraz zajęć Wychowania do Życia w Rodzinie; warsztaty prowadzone przez pracowników PPP Zgodnie z planem wychowawców i nauczyciela WDŻ Przekazywanie wiedzy o uzależnieniach i substancjach szkodliwych (alkohol, narkotyki, dopalacze, napoje energetyczne itp.) Zapobieganie zachowaniom ryzykownym Nauczyciele WDŻ Pracownicy PPP Zajęcia przeprowadzone podczas lekcji wychowawczych, WDŻ, Udział w kampaniach i programach ogólnopolskich np. Mamo, tato nie pal proszę Zgodnie z planem wychowawców i nauczyciela WDŻ
Przekazywanie wiedzy o zdrowiu i bezpieczeństwie- promocja zdrowego stylu życia Zapobieganie zachowaniom ryzykownym, walka z otyłością Dbałość o zdrowie i odpowiednią dietę Wicedyrektor Pielęgniarka szkolna Zaproszeni specjaliści Nauczyciele w-f Zajęcia przeprowadzone podczas lekcji wychowawczych; udział w kampaniach i programach ogólnopolskich np. Śniadanie daje moc, owoce w szkole, Woda to życie itp. NAUCZYCIELE Wewnątrzszkolne doskonalenie nauczycieli w dziedzinie profilaktyki uzależnień, zwiększanie wiedzy nauczycieli o uzależnieniach, ich przyczynach Nauczyciele szybciej i skuteczniej rozpoznają zachowania ryzykowne, czynniki ryzyka, potrafią odpowiednio reagować i udzielić wsparcia Wszyscy nauczyciele Dyrektor szkoły Rady pedagogiczne szkoleniowe dotyczące w/w problemów, analiza sytuacji prowadzących do uzależnień, ewaluacja i aktualizacja programu profilaktyki Według planu doskonalenia; Samodoskonale nie przez cały rok Pogłębianie wiedzy dotyczącej rozwoju dzieci, potrzeb dzieci i ich problemów Głęboka wiedza poparta życzliwością nauczyciela i gotowością pomocy zapobiegać ma poczuciu opuszczenia u uczniów Wszyscy nauczyciele Samokształcenie, zapoznawanie się z literaturą pedagogiczną, obserwacja uczniów, rozmowy z nimi Uczestnictwo w warsztatach komunikacji interpersonalnej oraz dotyczących empatii Poprawa komunikacji między nauczycielami, uczniami i ich rodzicami Wszyscy nauczyciele Dyrektor Elementy warsztatów komunikacji podczas spotkań wychowawców klas z rodzicami, na podstawie wcześniej opracowanych przez wychowawców scenariuszy Terminy wybrane przez wychowawców Prowadzenie BANKU DANYCH zbieranie informacji o możliwościach uzyskania pomocy specjalistycznej Zapobieganie bezradności rodziców, nauczycieli, uczniów; kształtowanie mechanizmów szybkiego interweniowania w sytuacjach kryzysowych Wszyscy nauczyciele Zbieranie takich informacji od osób, które wcześniej z takiej pomocy korzystały. Spis telefonów alarmowych, infolinii, telefonów zaufania itp. Dostępny u pedagoga Wyciąganie odpowiednich konsekwencji wobec nieprawidłowych zachowań Szybkie reagowanie na nieprawidłowości, brak poczucia bezkarności uczniów, ponoszenie,, Dyrekcja Szybkie reagowanie na złe zachowania uczniów, w razie potrzeby informowanie rodziców- konsekwencja
uczniów (odpowiedni obieg informacji nauczyciel- rodzic) odpowiedzialności za własne zachowania Odnoszenie się do ucznia z szacunkiem Zapobiega to niskiej samoocenie uczniów Wszyscy pracownicy szkoły Kontakty nauczyciel uczeń powinny być życzliwe, obie strony winny okazywać sobie szacunek RODZICE Podnoszenie wiedzy i umiejętności pedagogicznych rodziców Dopalacze Zapobieganie niepowodzeniom w wychowaniu Uwrażliwienie na zjawisko zażywania substancji psychoaktywnych przez dzieci. Spotkania z rodzicami, warsztaty dla rodziców, zachęcanie do lektury pozycji dotyczących wychowania dzieci, przekazywanie ulotek dotyczących ważnych problemów wychowawczych, przekazanie informacji na temat obrazu polskiej narkomanii oraz rozwiązań praktycznych, które ograniczą lub powstrzymają narkobiznes.. Według ustalonych terminów Informowanie na bieżąco o zachowaniu dziecka w szkole Dzieci nie czują się bezkarne, ponoszą odpowiedzialność za swoje zachowanie Dyrekcja Uczniowie ponoszą konsekwencje swoich wyborów i zachowania Pomoc rodzicom w rozwiązywaniu problemów ich dzieci Zapobieganie pogłębianiu się trudności, podtrzymywanie więzi dziecka z rodziną Wszyscy nauczyciele, Dyrekcja Konsultacje z nauczycielami, pedagogiem, kierowanie do poradni specjalistycznych Organizowanie spotkań dla rodziców z osobami pracującymi na co dzień z dziećmi, młodzieżą (policjant d.s nieletnich, terapeuta uzależnień, psycholog.) Pogłębianie wiedzy na temat problemów dzieci i młodzieży, możliwość uzyskania porad Dyrekcja szkoły i pedagog we współpracy z PPP, Policją, UM i innymi instytucjami W miarę możliwości zapraszanie do szkoły takich osób, pogadanki dla rodziców lub dyżury specjalistów Według ustalonych terminów