Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Perkach Karpiach PROGRAM PROFILAKTYCZNY NA LATA 2015-2018...wychowanie wymaga atmosfery moralnej, atmosfery wyzwalającej pozytywne reakcje wychowanka, który wie, czuje, w jakim kierunku ma działać dla osiągnięcia pewnego stopnia rozwoju psychicznego, dla wewnętrznej budowy samego siebie... Maria Grzegorzewska WSTĘP Profilaktyka jest działaniem, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się i rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności, jak też promowanie alternatywnych zjawisk w stosunku do tych, które próbuje się wyeliminować. Ośrodek Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczy w Perkach Karpiach przyjął sobie za cel optymalne wspomaganie terapeutyczne, dydaktyczne i wychowawcze rozwoju wszystkich wychowanków i cel ten pozostaje aktualny także w działalności profilaktycznej. Przyjmujemy model profilaktyki integralnej, realizowanej w każdym obszarze pracy terapeutycznej, którego głównym celem jest kształtowanie dojrzałej postawy wobec życia w miarę własnych możliwości psychofizycznych. Program ukierunkowany jest na rozwijanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych, umacnianie poczucia własnej wartości, uczenie się radzenia ze złością, agresją, kształtowaniu postawy wolnej od nałogów oraz wdrażanie do współpracy w grupie. Czynnikami wpływającymi na powstanie tego programu są pojawiające się problemy emocjonalne wychowanków. Dotyczą one przede wszystkim, nieumiejętnego radzenia sobie w sytuacjach trudnych, konfliktów w rodzinach, wynikających z zaburzonej komunikacji i negatywnych emocji. SPS 1
Niektórzy wychowankowie mają niskie poczucie własnej wartości oraz mają problemy z odpowiedzialnością za podejmowane decyzje, jak również z precyzowaniem celów życiowych. Zajęcia profilaktyczne mają na celu uświadomić uczniom wartość zachowań właściwych dla zdrowia i życia człowieka oraz ukształtować postawę odpowiedzialności za zdrowie swoje i innych w miarę własnych możliwości. postępowanie i I. ZALECENIA DO PROGRAMU 1. Objęcie programem profilaktyki wychowanków i rodziców. 2. Zrealizować zapotrzebowanie zespołu Terapeutycznego na wiedzę i umiejętności w zakresie zapobiegania zachowaniom niepożądanym, uzależnieniom oraz wdrażania wychowanków do stosowania zasad zdrowego stylu życia. 3. Włączyć do programu rodziców. 4. Zindywidualizować poziom działań profilaktycznych do potrzeb i poziomu danej grupy wychowawczej. Program profilaktyki odwołuje się do następujących strategii profilaktycznych: STRATEGIA EDUKACYJNA jej celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania konfliktów). STRATEGIA ALTERNATYW jej celem jest pomoc w zaspokajaniu ważnych potrzeb takich jak potrzeba sukcesu, przynależności oraz osiągania satysfakcji życiowej poprzez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność artystyczną, społeczną, sportową oraz promowanie zdrowego stylu życia. STRATEGIA INFOMACYJNA jej celem jest dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, a przez to umożliwianie dokonywania racjonalnych wyborów. SPS 2
STRATEGIA INTERWENCYJNA jej celem jest indywidualna pomoc wychowankom w konkretnej sytuacji kryzysowej. PODSTAWA PRAWNA: Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty (t. j. Dz. U. z 2004 r., Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (z późn. zm) Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.); Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 z późn. zm.); Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55 z późn. zm.); Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 z późn. zm.); Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr. 26, poz. 226). II. CELE PROGRAMU Cele główne: 1. Wdrażanie do przestrzegania zdrowego i higienicznego stylu życia. 2. Tworzenie bezpiecznego środowiska w Ośrodku i poza nim. 3. Uczenie właściwych zachowań w sytuacji zagrożenia, oraz wyrabianie zdolności radzenia sobie z sytuacjami trudnymi. 4. Wdrażanie do przestrzegania norm i zasad społecznych. SPS 3
Cele szczegółowe: 1. Promowanie zdrowego i higienicznego stylu życia. 2. Wyposażenie wychowanków w podstawową wiedzę w zakresie zagrożenia uzależnieniami. 3. Promowanie alternatywnych sposobów spędzania czasu wolnego. 4. Zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa w Ośrodku i poza nim. 5. Wdrażanie do prawidłowego reagowania wobec zagrożeń otaczającego środowiska. 6. Stosowania akceptowanych norm zachowania się w otaczającym środowisku. 7. Kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów w sposób ogólnie akceptowany, unikanie agresji i przemocy. 8. Kształcenie umiejętności oceny postaw i dokonywania właściwych wyborów. 9. Budowanie poczucia własnej wartości i wiary we własne siły. 10. Kształcenie właściwych relacji w grupie. 11. Kształcenie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami. III. ZAŁOŻENIA PROGRAMU 1. Działania profilaktyczne należy adresować do trzech grup odbiorców: wychowanków, pracowników i rodziców. 2. Należy podjąć wielopoziomowe działania w zakresie: edukacji, informacji, działań interwencyjnych, IV. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW 1. Spotkania dla rodziców informacyjno edukacyjne. 2. Spotkania Zespołów Terapeutycznych 3. Zajęcia alternatywne z uczniami. SPS 4
4. Zajęcia integracyjne z uczniami. 5. Zajęcia warsztatowe dla wychowanków z elementami socjoterapii 6. Spotkania z policją, strażą pożarną, pielęgniarką, Zajęcia warsztatowe przebiegać będą w grupach w oparciu o metody socjoterapeutyczne. Obejmą one następujące treści: 1. budowanie zaufania w grupie, 2. podwyższenie samooceny, 3. poczucie własnej tożsamości, 4. radzenie sobie ze złością i agresją, 5. pokonywanie barier komunikacyjnych, 6. trening asertywności, 7. techniki odmawiania, 8. umiejętność rozwiązywania sytuacji konfliktowych drogą negocjacji i kompromisu, 9. poznanie sposobów zamiany zachowań agresywnych na społecznie akceptowane, 10. umiejętność podejmowania decyzji. Zajęcia alternatywne prowadzone będą w ramach zajęć edukacyjnych z plastyki i muzyki, wychowania fizycznego. Obejmą działania z twórczego myślenia, relaksację, twórczość plastyczną, gry i zabawy. Mają one na celu pokazanie konstruktywnych możliwości rozładowania negatywnych napięć emocjonalnych. Zajęcia integracyjne w grupach dydaktycznych. Ich celem będzie zintegrowanie grupy, lepsze poznanie siebie, stworzenie klimatu w grupie, przełamanie lodów, budowania zaufania. Spotkania z rodzicami będą miały na celu uświadomienie skutków niewłaściwych zachowań oraz przyczyn agresji u dziecka. Działania te zmierzają do wypracowania SPS 5
wspólnie z rodzicami sposobów radzenia sobie z dzieckiem o zachowaniach trudnych i zmniejszenie lub eliminację tych zachowań. Omawiane będą również sposoby wdrażania uczniów do zachowania higieny osobistej oraz prowadzenia zdrowego stylu życia. Formy zajęć: 1. praca w zbiorowa, 2. praca w grupach, 3. praca indywidualna. Metody stosowane podczas zajęć to: metoda socjoterapeutyczna (praca w kręgu, rundki, informacje zwrotne) metody aktywne (drama, scenki, burza mózgów ) konkursy, zajęcia dydaktyczne, Inscenizacje, Pogadanki, gazetki ścienne, rozmowy indywidualne, zajęcia pozalekcyjne, uroczystości Ośrodkowe, prace plastyczne, spotkania z przedstawicielami służby zdrowia, policjantem itp., gry i zabawy. V. TREŚCI PROGRAMU SPS 6
Cele szczegółowe Działania profilaktyczne Kształtowanie nawyku higieny i zdrowego odżywiania się wychowanków. Wyrabianie umiejętności systematycznego dbania o swoją czystość: - mycie rąk z przestrzeganiem kolejnych etapów tej czynności, zwłaszcza po wyjściu z toalety, przed posiłkami, po powrocie do domu, - profilaktyka zdrowych zębów, - systematyczne mycie całego ciała, korzystanie z przyborów toaletowych oraz kosmetyków (dezodoranty, kremy), - pielęgnacja paznokci, - higiena podczas miesiączki, - dbanie o swój ubiór, Uświadamianie znaczenia prawidłowego odżywiania dla zdrowia i funkcjonowania organizmu człowieka, utrwalenie zasad higieny przyrządzania i spożywania posiłków, wyrabianie nawyków związanych z prawidłową postawą ciała, podczas nauki, zabawy oraz wypoczynku, dbanie o zdrowie poprzez, odpowiedni do pogody dobór odzieży i obuwia. Kształtowanie postaw wolnych od nałogów- profilaktyka uzależnień. Uświadomienie skutków uzależnienia, jego wpływu na funkcjonowanie, zdrowie i życie człowieka, SPS 7
przekazanie podstawowych wiadomości o środkach uzależniających i innych zmieniających świadomość oraz ich wpływie na organizm człowieka, trening umiejętności odmawiania (trening asertywności). Promowanie aktywnych sposobów spędzania czasu wolnego. Określenie wpływu aktywności fizycznej na zdrowie i samopoczucie człowieka, przygotowanie przedstawień i inscenizacji, organizowanie zajęć dodatkowych zgodnie z indywidualnymi predyspozycjami i zainteresowaniami uczniów (zajęcia kulinarne, ogrodnicze, teatralne), prowadzenie dodatkowych zajęć sportowych, organizacja oraz udział w różnych wydarzeniach kulturalnych, sportowych w celu rozbudzenia ciekawości i aktywności własnej. Budowanie poczucia bezpieczeństwa na terenie Ośrodka i poza nim. pokazanie pomieszczeń w Ośrodku pod względem bezpieczeństwa: sale lekcyjne, sale do zajęć terapeutycznych, korytarze, schody, toalety, jadalnia, zapewnienie opieki wychowankom podczas pobytu w Ośrodku, dbanie o bezpieczeństwo uczniów podczas wycieczek, wyjazdów, różnego rodzaju imprez. zapoznanie z zasadami bezpiecznego korzystanie z urządzeń elektrycznych (telewizor, komputer, SPS 8
radiomagnetofon, video, czajnik i inne), zapoznanie z zasadami bezpiecznego posługiwanie się prostymi narzędziami (nożyczki, młotek, narzędzia ogrodnicze i inne), Kształtowanie właściwych zachowań w sytuacjach zagrażających życiu i zdrowiu. Zdobywanie przez wychowanków umiejętności bezpiecznego zachowania się na drodze, uświadomienie, że w czasie zabaw może grozić dzieciom niebezpieczeństwo, poznanie sytuacji oraz miejsc zabaw, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu dzieci, uczenie dzieci zachowania bezpiecznego dystansu do osób przypadkowo poznanych na ulicy, uświadomienie niebezpieczeństwa związanego z kontaktami z nieznajomymi zwierzętami, zapoznanie z numerami alarmowymi: straż, pogotowie, policja, nauka telefonicznego zgłaszania informacji o wypadku, pożarze itp. Rozwijanie osobowości wychowanka i doskonalenie jego umiejętności interpersonalnych. Uświadomienie wychowankowi jego mocnych stron i możliwości, doskonalenie komunikacji, rozwijanie indywidualnych zainteresowań zdolności, twórczości, rozwijanie umiejętności rozpoznawania i ujawniania swoich uczuć i emocji, SPS 9
określanie różnic pomiędzy dobrym i złym samopoczuciem, rozpoznawanie i nazywanie uczuć przeżywanych w różnych sytuacjach, akceptowanie uczuć przeżywanych przez inne osoby, nauka radzenia sobie z trudnymi uczuciami, takimi jak smutek, złość, gniew, wstyd, zazdrość; kształtowanie umiejętności współpracy w grupie klasowej oraz umiejętności, porozumiewania się z innymi. Zapobieganie zachowaniom agresywnym. Stosowanie i doskonalenie wypracowanych metod pracy z dzieckiem przejawiającym agresję i autoagresję (systemy motywacyjne itp.), opracowywane procedur radzenia sobie z zachowaniami niepożądanymi, poznanie sposobów rozwiązywania sytuacji konfliktowych bez używania agresji i przemocy. Kształtowanie pożądanych społecznie postaw. Nauka przestrzegania norm, reguł i zasad we wzajemnych kontaktach, zapoznawanie uczniów z zachowaniami akceptowanymi w szkole na lekcji, przerwie, uroczystościach szkolnych, w domu, w miejscach publicznych, w miejscach kultury, organizowanie wycieczek do miejsc użyteczności publicznej, organizowanie imprez okolicznościowych i uroczystości. SPS 10
Zapewnienie opieki wychowankom w trudnej sytuacji materialnej i bytowej. monitorowanie zdolności wychowawczych i sytuacji życiowej rodzin wychowanków poprzez wywiady środowiskowe, superwizje, rozmowy indywidualne z uczniami i rodzicami; organizowanie wsparcia psychologicznego oraz materialnego. Podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie zachowań natury seksualnej Zajęcia mające na celu kształtowanie zachowań powszechnie przyjętych za właściwe dla danej płci; dostarczenie wiedzy dotyczącej płciowości człowieka; uświadamianie zmian psychicznych i fizycznych zachodzących w okresie dojrzewania; kształtowanie umiejętności obrony własnej intymności i nietykalności seksualnej. UWAGI O REALIZACJI Realizacja programu wymaga od nauczycieli w szczególności: gruntownej znajomości dziecka i jego problemów; świadczenia profesjonalnej pomocy dziecku i jego rodzinie; zintegrowanego, świadomego oddziaływania i współpracy ze specjalistami; wyczulenia na werbalne i niewerbalne komunikaty dziecka mogące świadczyć o grożącym mu niebezpieczeństwie. Realizatorami i osobami odpowiedzialnymi za dostosowanie treści zawartych w programie do potrzeb i możliwości uczniów oraz wdrażanie działań programu są: wychowawcy grup wychowawczych, nauczyciele - terapeuci, pracownicy medyczni i inni pracownicy Ośrodka. Do realizacji działań włączani będą specjaliści z instytucji wspomagających. SPS 11
EWALUACJA PROGRAMU Po rocznej realizacji Programu profilaktycznego analizie będzie podlegała jego użyteczność oraz skuteczność. Diagnozowane będą problemy w Ośrodku w celu dostosowania działań. Przewiduje się ewaluację Programu po zakończeniu jego realizacji. Do tego celu posłużą: ankiety i wyniki analiz sytuacji wychowawczej, dokumenty placówki. Program Profilaktyczny został przedstawiony rodzicom wychowanków OREW oraz zatwierdzony przez Radę Programową OREW. SPS 12