WSTĘP DO ANALIZY I ALGEBRY
|
|
- Alina Zalewska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 WSTĘP DO ANALIZY I ALGEBRY
2 Marian Gewert Zbigniew Skoczlas WSTĘP DO ANALIZY I ALGEBRY Teoria, przkład, zadania Wdanie trzecie poprawione GiS Oficna Wdawnicza GiS Wrocław 0
3 Marian Gewert Insttut Matematki i Informatki Politechnika Wrocławska marian.gewert@ pwr.edu.pl gewert Zbigniew Skoczlas Insttut Matematki i Informatki Politechnika Wrocławska zbigniew.skoczlas@ pwr.edu.pl skoczlas Projekt okładki IMPRESJA Studio Grafiki Reklamowej Copright c 009, 0, 0 b Oficna Wdawnicza GiS Utwór w całości ani we fragmentach nie może bć powielan ani rozpowszechnian za pomocą urządzeń elektronicznch, mechanicznch, kopiującch, nagrwającch i innch. Ponadto utwór nie może bć umieszczan ani rozpowszechnian w postaci cfrowej zarówno w Internecie, jak i w sieciach lokalnch, bez pisemnej zgod posiadacza praw autorskich. Składwkonanowsstemie L A TEX. ISBN Wdanie III poprawione, Wrocław 0 Oficna Wdawnicza GiS, s.c., Druk i oprawa: Oficna Wdawnicza ATUT
4 Spis treści Wstęp 7 Pojęcia wstępne 9. Elementlogikimatematcznej Elementteoriizbiorów.... Działaniaalgebraiczne Wartośćbezwzględna....5 DwumianNewtona Indukcjamatematczna Ciągartmetcznigeometrczn... Zadania... 7 Funkcje. Funkcje pojęciawstępne.... Funkcjeokresowe,parzsteinieparzste.... Funkcjemonotoniczne.... Złożeniefunkcji Funkcjeróżnowartościowe Funkcjeodwrotne Przekształcaniewkresówfunkcji... 9 Zadania... 5 Wielomian 5. Funkcjaliniowa Funkcjakwadratowa Równaniaoraznierównościlinioweikwadratowe Funkcjewielomianowe Równaniainierównościwielomianowe Równaniainierównościwmierne Zadania
5 Funkcje trgonometrczne 90. Miarałukowakąta Funkcjetrgonometrczne Własnościfunkcjitrgonometrcznch Wzorredukcjne Wzortrgonometrczne Wkresfunkcjitrgonometrcznch Równaniatrgonometrczne Nierównościtrgonometrczne... Zadania... 5 Funkcje potęgowe, wkładnicze i logartmiczne 5 5. Funkcjepotęgowe Równaniainierównościzpierwiastkami Funkcjewkładnicze Równaniainierównościwkładnicze Logartmiichwłasności Funkcjelogartmiczne Równaniainierównościlogartmiczne... 8 Zadania... 6 Geometria analitczna na płaszczźnie 6 6. Wektor Ilocznskalarn Równaniaprostej Wzajemnepołożeniaprostch Odległościpunktówiprostch Zadania... 6 Odpowiedzi i wskazówki 65 Skorowidz 7 6
6 Wstęp Niniejsz podręcznik jest przeznaczon dla studentów politechnik, którz zdawali maturę z matematki tlko na poziomie podstawowm. Ma im pomóc w uzupełnieniu wiadomości niezbędnch do studiowania matematki. Sądzim, że książka będzie przdatna także osobom rozpocznającm studia zaoczne po kilku latach od ukończenia szkoł średniej. W książce omawiam element logiki i teorii zbiorów, indukcję matematczną, ciągi artmetczne i geometrczne, funkcje i ich podstawowe własności. Ponadto, przedstawiam metod rozwiązwania równań i nierówności wielomianowch, trgonometrcznch, wkładniczch oraz logartmicznch. Szczególn nacisk kładziem na te fragment materiału, które sprawiają najwięcej trudności studentom w pierwszm semestrze. Podręcznik oprócz teorii zawiera dużą liczbę przkładów rozwiązanch krok po kroku oraz zadania przeznaczone do samodzielnej prac. Do wszstkich zadań podane są odpowiedzi. Zaletą opracowania jest duża liczba rsunków ułatwiającch zrozumienie materiału. Do obecnego wdania dodano kilka nowch przkładów i zadań. Ponadto poprawiono zauważone błęd i usterki. Dziękujem koleżankom i kolegom z Insttutu Matematki i Informatki Politechniki Wrocławskiej oraz naszm studentom za uwagi oraz wskazanie błędów. Marian Gewert Zbigniew Skoczlas 7
7 8 Oznaczenia W podręczniku stosujem następujące oznaczenia zbiorów liczbowch: N={,,,...} zbiórliczbnaturalnch, Z={0,±,±,...} zbiórliczbcałkowitch, { } p Q= q :p Z,q N zbiór liczb wmiernch, R zbiór liczb rzeczwistch.
8 Funkcjetrgonometrczne. Miara łukowa kąta Rozważm dowoln kąt oraz okrąg o środku w wierzchołku kątars.. Miarą łukową kąta nazwam stosunek długości l łuku okręgu, na którm opart jest kąt, do promienia r okręgu. r α l r r rad 57. Jednostką miar łukowej kąta jest radianrad. Jest to kąt opart na łuku okręgu odługościrównejpromieniowirs..jedenradiantowprzbliżeniu57..międz miarą stopniową i łukową kąta zachodzą zależności: α[rad]= α 80, α = α[rad] 80. Przkład. Kąt wrażone w stopniach zapisać w radianach: a5 ; b0 ; c6 ; d90 ; e5 ; f80. Rozwiązanie. Mam: a 5 80 = [rad]; b0 = d = [rad]; e5 80 = 5 Przkład. Kąt wrażone w radianach zapisać w stopniach: a0.; b 0 ; c 6 ; d; e ; f. 90 [rad]; c6 80 = 5 [rad]; [rad]; f80 = [rad].
9 .. Funkcje trgonometrczne 9 Rozwiązanie. Mam: a ; b = ; c =0 ; d 80 =80 ; e 80 =5 ; f 80 =95. Mówim, że kąt jest w położeniu standardowm, jeżeli jego wierzchołek leż w początku układu współrzędnch, a ramię początkowe na dodatniej części osi Ors.. miara dodatnia ramię końcowe ramię początkowe ramie końcowe ramię początkowe miara ujemna Kąt mierzone od osi O w kierunku przeciwnm do ruchu wskazówek zegara nazwam dodatnimi, a w kieruku zgodnm ujemnmi. Przkład kątów dodatnich i ujemnch pokazano poniżej Funkcjetrgonometrczne Przpomnijm definicje funkcji trgonometrcznch kąta ostrego w trójkącie prostokątnm: α przeciwprostokątna przprostokątna przległa przprostokątna przeciwległa sinα= przprostokątnaprzeciwległa przeciwprostokątna cosα= przprostokątnaprzległa przeciwprostokątna tgα= przprostokątnaprzeciwległa przprostokątna przległa ctgα= przprostokątnaprzległa przprostokątna przeciwległa
10 9. Funkcje trgonometrczne Wartości funkcji trgonometrcznch niektórch kątów α 0 6 sinα 0 cosα 0 tgα 0 ctgα Definicje te rozszerzm na dowolne kąt skierowanerozwarte, ujemne. Niech α będzie dowolnm kątem skierowanm w położeniu standardowm w okręgu o promieniu r i niech, oznaczają współrzędne punktu przecięcia okręgu z ramieniem końcowm kątars.. 0, r α, r α α r, Funkcje trgonometrczne kąta α definiujem wzorami: sinα= r ; cosα= r ; tgα=, oile 0; ctgα=, oile 0. ZtwierdzeniaTalesa wnika,żewartościtchfunkcjiniezależąodpromieniar. Funkcje sin i cos są określone dla dowolnego kąta skierowanego α. Z definicji wnikają oczwiste nierówności: sinα, cosα. Natomiastfunkcjatgjestokreślonadla 0,tj,dlakątówα /+kk Z. Podobnie,funkcjactgjestokreślonadla 0,tj.dlakątówα kk Z. Przkład. Obliczć wartości funkcji trgonometrcznch: a sin ; bcos 5 6 ; ctg5 ; dctg 6 TaleszMiletu6p.n.e. 55p.n.e,matematk,fizk,filozofiastronomgrecki..
11 .. Własności funkcji trgonometrcznch 9 Rozwiązanie. Przjmujem r =. Wielkości, wznaczm korzstając z rsunku oraz wartości funkcji trgonometrcznch kąta ostrego. Mam kolejno: a b, 5 6, sin = r = =. cos5 6 = r = =. c d, 5 6, tg 5 = = =. ctg 6 = = =.. Własności funkcji trgonometrcznch Parzstość i nieparzstość Z określenia funkcji trgonometrcznch wnika, że funkcja cos jest parzsta, a pozostałe funkcje są nieparzsters.. Parzste Nieparzste cos α=cosα sin α = sinα tg α = tgα ctg α= ctgα r α α r, r,
12 9. Funkcje trgonometrczne Okresowość Oczwistm wnioskiem z definicji funkcji trgonometrczch jest ich okresowośćrs.. Przczmfunkcjesinicosmająokres,afunkcjetgictgokres., r α+ r, α α+ α r, Mam zatem: sinα+k=sinαk Z; cosα+k=cosαk Z; tgα+k=tgαk Z; ctgα+k=ctgαk Z. Ponadto, z okresowości funkcji trgonometrcznch i zależności przedstawionch na rsunkach poniżej wnikają użteczne relacje:, r β β α r, r α β, r, sinα=sinβ α=β+k lub α= β+kk Z. cosα=cosβ α=β+k lub α= β+kk Z. tgα=tgβ α=β+kk Z. ctgα=ctgβ α=β+kk Z. Relacje te wkorzstam prz rozwiązwaniu równań trgonometrcznch.
13 .. Wzor redukcjne 95 Monotoniczność Uzasadnim, że funkcje trgonometrczne są monotoniczne w przedziałach postaci k/,k+/k Z.Najpierwpokażem,żenaprzedziale0,/funkcje sin,tgsąrosnące,afunkcjecos,ctg malejące.niechα,βbędąkątamitakimi,że 0<α<β</rs.. r β α β, β r α, α Zrsunkuwnikająoczwistenierówności: α > β, α < β.stądotrzmam: sinα= α r < β r =sinβ, tgα= α α < β β =tgβ, cosα= α r > β r =cosβ, ctgα= α α > β β =ctgβ. Zatemnaprzedziale0,/funkcjesin,tgsąrosnące,afunkcjecos,ctgmalejące.Podobnie można uzasadnić monotoniczność funkcji trgonometrcznch w przedziałach: /,,, /,/,. Wniki tch rozważań podajem w tabelce: I ćwiartka II ćwiartka III ćwiartka IV ćwiartka 0<α< <α< <α< <α< sin rosnąca malejąca malejąca rosnąca cos malejąca malejąca rosnąca tg rosnąca rosnąca rosnąca rosnąca rosnąca ctg malejąca malejąca malejąca malejąca Z okresowości funkcji trgonometrcznch wnika ich monotoniczność na pozostałch przedziałachpostacik/,k+/k Z.. Wzorredukcjne Niech α będzie kątem skierowanm w położeniu standardowm w okręgu o promieniu r i niech, oznaczają współrzędne punktu przecięcia okręgu z ramieniem
14 96. Funkcje trgonometrczne końcowm kąta. Na podstawie współrzędnch, można ustalić znaki funkcji trgonometrcznch w poszczególnch ćwiartkach. Wniki tch rozważań poniżej: I ćwiartka II ćwiartka III ćwiartka IV ćwiartka 0<α< <α< <α< <α< r,, r α α α α, r r, >0,>0 <0,>0 <0,<0 >0,<0 sinα= r >0 sinα= r >0 sinα= r <0 sinα= r <0 cosα= r >0 cosα= r <0 cosα= r <0 cosα= r >0 tgα= >0 tgα= <0 tgα= >0 tgα= <0 ctgα= >0 ctgα= <0 ctgα= >0 ctgα= <0 Znaki funkcji trgonometrcznch można przedstawić krótko w tabeli: sin + cos tg ctg sin cos tg + ctg + sin + cos + tg + ctg + sin cos + tg ctg W zapamiętaniu znaków funkcji trgonometrcznch pomaga wierszk: W pierwszej ćwiartce wszstkie są dodatnie, w drugiej tlko sinus, w trzeciej tangens i cotangens, a w czwartej cosinus. Podam teraz wzor redukcjne pozwalające zamienić funkcje trgonometrczne kąta n/±αnafunkcjekątaα.niechαbędziekątemostrmorazniechfoznaczafunk-
15 .. Wzor redukcjne 97 cję trgonometrczną. Przez co f oznaczam tzw. cofunkcję funkcji f, gdzie relacje funkcja cofunkcja są następujące: sin cos, tg ctg. Prawdziw jest następując ogóln wzór redukcjn { f n ε fα, gdnjestliczbąparzstą, ±α = ε cofα, gdnjestliczbąnieparzstą, przczmznakεprzjmujemz tabeliznaków funkcjif. Przkład. Korzstając ze wzorów redukcjnch podane wrażenia zapisać w postaci funkcji trgonometrcznch kąta ostrego α: a sin +α ; bcos α; ctg α ; dctg α. Rozwiązanie. akąt/+α= /+αnależdoiićwiartki,afunkcjasinprzjmujetamwartości dodatnie, więc ε jest +. Ponieważ n = jest liczbą nieparzstą, więc funkcję sin zamieniam nacofunkcję,tj.nacos.zatemzgodniezpodanmwzoremmamsin/+α=cosα. bkąt α= / αnależdoiićwiartki,afunkcjacosprzjmujetamwartości ujemne,więcεjest.ponieważn=jestliczbąparzstą,więcniezmieniamfunkcjicos. Zatemmamcos α= cosα. ckąt/ α= / αnależdoiiićwiartki,afunkcjatgprzjmujetamwartości dodatnie, więc ε jest +. Ponieważ n = jest liczbą nieparzstą, więc funkcję tg zamieniam nacofunkcję,tj.nactg.otrzmamwówczastg/ α=ctgα. dkąt α= / αnależdoivćwiartki,afunkcjactgprzjmujetamwartości ujemne,więcεjest.ponieważn=jestliczbąparzstą,więcniezmieniamfunkcjictg. Zatemmamctg α= ctgα. Przkład. Podane wrażenia zapisać w postaci funkcji trgonometrcznch kąta ostrego: asin ; bcos 7 5 ; ctg 65 ; dctg Rozwiązanie.Dlafunkcjisinicoskątnależprzedstawićwpostacin+β,gdzie0<β<, adlafunkcjitgictgwpostacin+β,gdzie0<β<.następnieskorzstaćzokresowości funkcji.wkolejnmkrokukątβtrzebaprzedstawićwpostacik /+α,gdzie0<α</, oraz wkorzstać wzor redukcjne. amam/= /+/.Zatemn=.Ponieważnjestliczbąnieparzstą,więc funkcję sin zamieniam na cofunkcję, tj. na cos. Ponieważ kąt / należ do II ćwiartki, gdzie funkcja sin przjmuje wartości dodatnieε jest +, więc sin/ = cos/. bmam7/5= +7/5.Zatemwobecparzstościiokresowościfunkcjicos mam cos 7 =cos =cos + 7 =cos
16 98. Funkcje trgonometrczne Teraz7/5= /+/5.Ponieważn=jestliczbąparzstą,więcfunkcjicosnie zamieniam.ponadtokąt /+/5należdoIIIćwiartki,wktórejcosprzjmuje wartości ujemne, więc cos + = cos 5 5. W konsekwencji cos 7 5 = cos 5. cmam 65/56= + /+5/56.Zatemwobecokresowościfunkcjitg mam tg =tg =tg Ponieważn=jestliczbąnieparzstą,więcfunkcjętgzamienimnacofunkcję,tj.nactg. Ponadtokąt/+5/56należdoIIćwiartki,wktórejfunkcjatgjestujemnaεjest, więc mam tg =tg = ctg dmam/7= +/7.Zatemwobecnieparzstościiokresowościfunkcjictg mam ctg = ctg 7 7 = ctg + = ctg Wzortrgonometrczne Niech α będzie dowolnm kątem skierowanm. Bezpośrednio z definicji wnika, że funkcje trgonometrczne spełniają tożsamości: tgα= sinα cosα, ctgα=cosα sinα, ctgα tgα=. Ponadto z twierdzenia Pitagorasa wnika tożsamość: sin α+cos α=. Wzór ten nazwam zwczajowo jednką trgonometrczną. Funkcje trgonometrczne sum i różnic kątów Przkład. Wprowadzić wzor: asinα+β=sinαcosβ+cosαsinβ; bsinα β=sinαcosβ cosαsinβ. Rozwiązanie. apomsłdowodupochodziodchristopherabrueningsena.nawstępiezakładam,że kątα,βsądodatnieorazspełniająnierównośćα+β</.wzórnasinussumkątów wprowadzim korzstając z rsunku. ZobaczR.B.Nelsen,ProofswithoutwordsII,MAA,Washington000.
17 .5. Wzor trgonometrczne 99 C α β Zewzorunapoletrójkątamam A D B P ABC = AC CB sinα+β, P ADC = AC CD sinα, P DBC= DC CB sinβ. Stąd,wobecoczwistejrównościP ABC =P ADC +P DBC,otrzmamkolejno AC CB sinα+β= AC CD sinα+ DC CB sinβ, sinα+β= CD CB sinα+ DC AC sinβ. Ponieważ CD CB =cosβ oraz DC AC =cosα, więc ostatni wzór możem przepisać w postaci sinα+β=cosβsinα+cosαsinβ. Korzstając ze wzorów redukcjnch można pokazać, że otrzman wzór jest prawdziw dla dowolnch kątów. b Korzstając ze wzoru wprowadzonego w punkciea oraz parzstości funkcji cos i nieparzstości funkcji sin otrzmam sinα β=sinα+ β =sinαcos β+cosαsin β=sinαcosβ cosαsinβ. Korzstajac ze związków międz funkcjami trgonometrcznmi, wzorów na sinus i cosinus sum oraz różnic kątów można łatwo wprowadzić wzor na tangens i cotangens sum oraz różnic kątów: tgα+β= tgα+tgβ tgαtgβ, ctgα+β= ctgαctgβ ctgα+ctgβ, tgα tgβ tgα β= +tgαtgβ, ctgα β=ctgαctgβ+ ctgα ctgβ. Szczególnmi przpadkami wzorów na funkcje trgonometrczne sum kątów są wzor na funkcje trgonometrczne podwojonego kąta: sinα=sinαcosα, cosα=cos α sin α= sin α=cos α, tgα= tgα tg α, ctgα=ctg α ctgα.
18 00. Funkcje trgonometrczne Korzstając ze wzorów na funkcje trgonometrczne podwojonego kąta można z kolei wprowadzićwzorwrażającesinα,cosαoraztgαprzeztgα/: sinα= tg α tg α +, cosα= tg α tg α +tg α, tgα= tg α. Trz ostatnie wzor wkorzstujem w analizie matematcznej prz całkowaniu funkcji trgonometrcznch. Suma i różnica funkcji trgonometrcznch Przkład. Wprowadzić wzor: asinα+sinβ=sin α+β cos α β ; bsinα sinβ=sin α β cos α+β. Rozwiązanie. aprzjmijmα=a+borazβ=a b.wteda=α+β/,b=α β/.korzstając ze wzoru na sinus sum kątów otrzmam sinα+sinβ=sina+b+sina b =sinacosb+cosasinb+sinacosb cosasinb =sinacosb=sin α+β cos α β. b Korzstając ze wzoru wprowadzonego w punkciea oraz nieparzstości funkcji sin mam sinα sinβ=sinα+sin β=sin α+ β cos α β =sin α β cos α+β. Korzstajaczezwiązkówmiędzfunkcjamitg,ctgafunkcjamisinicosorazze wzorów na sinus i cosinus sum i różnic kątów można łatwo wprowadzić formuł na sumę i różnicę funkcji tangens i cotangens: tgα+tgβ= sinα+β cosαcosβ, ctgα+ctgβ= sinα+β sinαsinβ, tgα tgβ=sinα β cosαcosβ, ctgα ctgβ=sinα β sinαsinβ. Tożsamości trgonometrczne Przkład. Uzasadnić tożsamości: acosαtgα+ctgα= sinα ; c e sinα + +sinα = cos α ; bsinα+β sinα β =tgα+tgβ tgα tgβ ; d tgα+tgβ ctgα+ctgβ =tgαtgβ; cos α sin α =tgα+ctgαtgα ctgα; f cosα sinα =tg α+.
19 .6. Wkres funkcji trgonometrcznch 0 Rozwiązanie. W rozwiązaniach przez L oznaczam lewą stronę tożsamości, a przez P-prawą. Przjmujem, że kąt α należ do wspólnej dziedzin wszstkich funkcji wstępującch po obu stronach tożsamości. Nie podajem jednak zakresów kątów spełniającch te tożsamości. amam L=cosαtgα+ctgα =cosα sinα +cosα cosα α α+cos α cosα sinα =sinα+cos sinα =sin = sinα sinα =P. bkorzstajączezwiązkufunkcjitgisin,cosorazzewzorównasumęiróżnicęsinusów otrzmam P = tgα+tgβ tgα tgβ sinα cosα +sinβ sinαcosβ+cosαsinβ sinα+β cosβ cosαcosβ cosαcosβ = = = sinα cosα sinβ sinαcosβ cosαsinβ sinα β cosβ cosαcosβ cosαcosβ c Korzstając z jednki trgonometrcznej mam L= = sinα+β sinα β =L. sinα + +sinα =+sinα+ sinα = sinα+sinα sin α = cos α =P. dkorzstajączezwiązkówfunkcjitgictgzsinicosotrzmam P = tgα+tgβ ctgα+ctgβ = sinα cosα +sinβ cosβ = cosα sinα +cosβ sinβ sinαcosβ+cosαsinβ cosαcosβ sinαcosβ+cosαsinβ sinαsinβ = sinαsinβ cosαcosβ =tgαtgβ=l. ekorzstajączezwiązkówtgictgzfunkcjamisinicosoraz jednkitrgonometrcznej otrzmam P =tgα+ctgαtgα ctgα =tg α ctg α= sin α α α α cos α cos sin α = cos cos α sin sin α = cos α sin α =L. fkorzstajączewzorunatangenssumkątów,związkutgzfunkcjamisinicosoraz wzorów na sinus i cosinus podwojonego kąta otrzmam P =tg α+ tgα+tg = tgα tg = +tgα tgα = = + sinα cosα sinα cosα = cosα+sinα cosα sinα =cosα+sinαcosα sinα cosα sinαcosα sinα cos α sin α cos α sinαcosα+sin α = cosα sinα =L.
20 0. Funkcje trgonometrczne.6 Wkres funkcji trgonometrcznch Sinus Dziedziną funkcji sin jest R, a zbiorem wartości przedział[, ]. Sinus jest funkcją okresową o okresie podstawowm oraz nieparzstą. Wkres funkcji = sin nazwam sinusoidąrs.. =sin 5 Cosinus Dziedziną funkcji cos jest R, a zbiorem wartości przedział[, ]. Cosinus jest funkcjąokresowąookresiepodstawowmorazparzstą.wkresfunkcji=cos nazwam cosinusoidąrs.. Cosinusoida jest przesuniętą sinusoidą. =cos 5 Tangens Dziedzinąfunkcjitgjest R,zwłączeniemliczb/+kk Z.Zbioremwartości funkcji tg jest R. Tangens jest funkcją okresową o okresie podstawowm oraz nieparzstą. Wkres funkcji = tg nazwam tangensoidąrs.. =tg 5
21 .6. Wkres funkcji trgonometrcznch 0 Cotangens Dziedzinąfunkcjictgjest R,zwłączeniemliczbkk Z.Zbioremwartości funkcji ctg jest R. Cotangens jest funkcją okresową o okresie podstawowm oraz nieparzstą. Wkres funkcji = ctg nazwam cotangensoidąrs.. =ctg 5 Przkład.Korzstajączwkresufunkcji=sinnaszkicowaćwprzedziale[,] wkres funkcji: a=sin; b=sin ; c=sin + ; d=+sin; e=sin ; f= sin. Rozwiązanie. awkresfunkcji=sinpowstałzwkresu=sinprzezdwukrotne ściśnięcie go w poziomie. bwkresfunkcji=sin/powstałzwkresu=sinprzezdwukrotne rozciągnięcie go w poziomie. a=sin b=sin cwkresfunkcji=sin+/otrzmam,jeżeliwkresfunkcji=sinprzesuniemwlewoo/. dwkresfunkcji=+sinotrzmam,jeżeliwkresfunkcji=sinprzesuniem wgóręo. e Wkres funkcji = sin otrzmam dwukrotne ściskając w poziomie część wkresufunkcji=sindla 0,anastępnieodbijającgosmetrczniewzględemosiO. fwkresfunkcji= sin otrzmamdwukrotne ściskając wpoziomewkresfunkcji=sin,anastępnieodbijającsmetrczniewzględemosiotlkotejegofragment, które leżał pod osia O.
22 0. Funkcje trgonometrczne c=sin+ d=sin+ e=sin f= sin.7 Równaniatrgonometrczne Równaniem trgonometrcznm nazwam równanie, w którm niewiadoma wstępuje tlko w wrażeniach będącch argumentami funkcji trgonometrcznch. Poniżej przkład równań trgonometrcznch: sin= ; cos = ; ctg+ tg =; sin = ; sin=cos. Rozwiązwanie równania rozpocznam od wpisania warunków wznaczającch jego dziedzinę. Podstawową metodą rozwiązwania równań trgonometrcznch jest sprowadzenie ich do równań podstawowch, tj. równań postaci: sin=a, cos=a, tg=a, ctg=a, gdziea R.Równaniasin=a,cos=amająrozwiązaniawteditlkowted,gd a,arównaniatg=a,ctg=a dladowolnchwartościa.dalejomówim postacie rozwiązań wszstkich tpów równań podstawowch. Równaniesin=a Niecha,ia 0.Rozwiązanierównaniasin=a,którenależdoprzedziału /,/,oznaczmprzez 0.Wówczas sin=a = 0 +k lub = 0 +kk Z. =sin a
23 .7. Równania trgonometrczne 05 Równaniecos=a Niecha,ia 0.Rozwiązanierównaniacos=a,którenależdoprzedziału 0,,oznaczmprzez 0.Wówczas cos=a = 0 +k lub = 0 +kk Z. a =cos Równanietg=a Niecha R.Rozwiązanierównaniatg=a,którenależdoprzedziału /,/, oznaczmprzez 0.Wówczas tg=a = 0 +kk Z. a =tg Równaniectg=a Niecha R.Rozwiązanierównaniactg=a,którenależdoprzedziału0,, oznaczmprzez 0.Wówczas ctg=a = 0 +kk Z. a =ctg
24 06. Funkcje trgonometrczne Przkład. Rozwiązać równania: asin= ; bcos= ; ctg= ; dctg=. Rozwiązanie. a Dziedziną równania jest R. Jednm rozwiązaniemrównaniasin= /wprzedziale /,/jest 0=/rs..Zatemrozwiązania równania są postaci: = +k, = +k= +kk Z. =sin Oczwiście otrzmane rozwiązania należą do dziedzin. b Dziedziną równania jest R. Jednm rozwiązaniemrównaniacos= /wprzedziale 0,jest 0=5/6rs..Zatemrozwiązania równania mają postać: = 5 6 +k, = 5 6 +kk Z. Oczwiście rozwiązanie te należą do dziedzin. 0 =cos 5 6 cdziedzinęrównaniaokreślawarunek /+kk Z.Jednmrozwiązaniem równaniatg= wprzedziale /,/jest 0= /rs.. =tg Zatemrozwiązaniarównaniatg= mająpostać: Rozwiązania te spełniają warunki dziedzin. = +kk Z. d Dziedzinę równania określa warunek kk Z. Jednm rozwiązaniem równania wprzedziale0,jest 0=pi/rs..
25 .7. Równania trgonometrczne 07 =ctg Zatem rozwiązania równania ctg = mają postać: Rozwiązania te spełniają warunki dziedzin. Przkład. Rozwiązać równania: = +kk Z. asin=sin ; bcos=cos ; ctg + =tg; dctg =ctg. Rozwiązanie. a Dziedziną równania jest R. Korzstając ze wzoru na rozwiązania równania podstawowegosin=a,otrzmam sin=sin = +klub= +k 5 =klub 7 =+k = 5 klub= kk Z. Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin równania. b Dziedziną równania jest R. Korzstając ze wzoru na rozwiązania równania podstawowegocos=aotrzmam cos=cos = +klub= +k 5=+klub = +k = 5 + klub= kk Z. 5 Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin równania. cwarunkiokreślającedziedzinęto+/ /+koraz /+lk,l Z. Pierwsz z warunków możem przepisać w postaci k/. Korzstając ze wzoru na
26 08. Funkcje trgonometrczne rozwiązania równania podstawowego tg = a, otrzmam tg + =tg + =+k Zatem rozwiązania równania mają postać = +k = +k k Z. = +k k Z. Łatwo sprawdzić, że rozwiązania należą do dziedzin równania. dwarunkiokreślającedziedzinęto / koraz lk,l Z.Możnaje ująćłączniewpostaci n/n Z.Korzstajączewzorunarozwiązaniarównania podstawowego ctg = a, otrzmam ctg =ctg =+k = +k = kk Z. Łatwo zauważć, że żadna z otrzmanch powżej liczb nie należ do dziedzin równania. Zatem równanie nie ma rozwiązań. Przkład. Rozwiązać równania: asin=cos; bcos + =sin ; ctg ctg =0; dctg tg + =0. Rozwiązanie. a Dziedziną równania jest R. Korzstając ze wzorów redukcjnch mam cos = sin/ +. Postępując dalej jak w poprzednim przkładzie, otrzmam sin=cos sin=sin + =+ +klub= + +k = +klub5= +k = +klub= 0 + kk Z. 5 Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin równania. b Dziedziną równania jest R. Korzstając z okresowości funkcji sin oraz ze wzorów redukcjnch mam sin =sin=cos. Postępując dalej jak w poprzednim przkładzie, mam cos + =sin cos + =cos + = +k lub+ = +k
27 .7. Równania trgonometrczne 09 = +klub = +k = + klub= kk Z. Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin równania. cdziedzinęrównaniaokreślająwarunki /+koraz / lk,l Z. Warunkitemożnaująćłączniewpostaci /+n/n Z.Korzstajączewzoru redukcjnego mam ctg =tg =tg. Postępując dalej jak w poprzednim przkładzie, mam tg ctg =0 tg=tg = +k = +k = +k k Z. Sprawdzim teraz, które rozwiązania należą do dziedzin. Powinien bć spełnion warunek /+n/.stądmam/+k/ /+n/,czlik n.zatemkniemoże bć liczbą całkowitą podzielną przez. Rozwiązanie równania ma więc postać / + k/, przczmk=m+lubk=m+m Z. ddziedzinęrównaniaokreślająwarunki / koraz+/ /+lk,l Z. Zatemmam /+koraz /6+lk,l Z.Korzstajączewzoruredukcjnego mam tg + =ctg + =ctg 6. Postępując dalej jak w poprzednim przkładzie, otrzmam ctg tg + =0 ctg =ctg 6 = 6 +k = +k = +k k Z. Wszstkie otrzmane rozwiązania należą do dziedzin równania. Przkład. Rozwiązać równania: acos +cos=0; bcos +cos=sin ; c sin=cos ; dcos = cos ; etg +tg=0; ftg ctg= ; gsin6 sin=sin sin; hcos+cos6=+cos8.
28 0. Funkcje trgonometrczne Rozwiązanie. a Dziedziną równania jest R. Mam cos +cos=0 coscos+=0 cos=0lubcos+=0 cos=0lub cos= = +klub= +klub= +k = +k lub= +klub= +kk Z. Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin równania. bdziedzinąrównaniajest R.Korzstajączewzorusin = cos,anastępnie podstawiająccos=t,gdzie t,otrzmam cos +cos=sin cos +cos= cos cos +cos =0 t +t =0. Równaniekwadratowet +t =0madwapierwiastkit=/,t=,którespełniają warunek t.zatem cos +cos =0 cos= lubcos= = +klub= +klub=+kk Z. Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin równania. cdziedzinąrównaniajest R.Korzstajączewzorucos = sin,anastępnie podstawiającsin=t,gdzie t,otrzmam sin=cos sin= sin sin sin+=0 t t+=0. Równaniekwadratowet t+=0majedenpierwiastkpodwójnt= /,któr spełniawarunek t.zatem sin sin+=0 sin= = +klub= +k = +klub= +kk Z. Zauważm, że otrzmane rozwiązania można zapisać w postaci: = +ll Z. Otrzmane rozwiązania należą do dziedzin równania.
29 .7. Równania trgonometrczne ddziedzinąrównaniajest R.Podstawiająccos =t,gdzie0 t,otrzmam cos = cos t = t t +t =0. Równaniekwadratowet +t =0madwapierwiastkit=,t=,przczmpierwsz znichodrzucam,gdżniespełniawarunku0 t.zatemmam cos = cos cos = cos= lub cos= = 6 +klub= 6 +klub = 5 6 +klub= 5 6 +kk Z. Zauważm, że otrzmane rozwiązania można zapisać w postaci: = 6 +k, = 6 +kk Z. Oczwiście otrzmane rozwiązania należą do dziedzin równania. edziedzinęrównaniaokreślawarunek /+k,czli /+k/k Z. Mam tg +tg=0 tgtg+=0 tg=0lub tg= =klub= +k =k lub= 8 +k k Z. Łatwo zauważć, że otrzmane rozwiązania należą do dziedzin. fdziedzinęrównaniawznaczająwarunki /+koraz lk,l Z.Korzstajączewzoructg=/tg,anastępniepodstawiająctg=t,otrzmam tg ctg= tg tg = t t = t t =0. Równaniekwadratowet / t =0madwapierwiastkit= /,t=.zatem mam tg tg = tg= lub tg= = 6 +klub= +kk Z. Zauważm, że otrzmane rozwiązania można zapisać w postaci = 6 +k k Z. Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin. g Dziedziną równania jest R. Korzstając ze wzoru sinα sinβ=sin α β cos α+β,
30 . Funkcje trgonometrczne mam sin6 sin=sin sin sincos5=sincos sincos5=sincos sincos5 cos=0 sin=0lub cos5=cos =klub5=+klub5= +k =klub=klub= k k Z. Otrzmane rozwiązania można zapisać krócej w postaci = k/k Z. Oczwiście należą one do dziedzin. h Dziedziną równania jest R. Korzstając ze wzoru cosα+cosβ=cos α+β cos α β oraz parzstości funkcji cos przekształcam lewą stronę równania do postaci cos+cos6=cos +6 cos 6 =coscos. Przekształcającterazprawąstronęrównaniazgodniezewzoremcosα=cos α,otrzmam +cos8=+cos =+cos =cos. Zatem cos+cos6=+cos8 coscos=cos Następnie korzstając ze wzoru oraz z nieparzstości funkcji sin mam cos cos= sin + Kontnuując dalej mam cosα cosβ= sin α+β coscos cos=0. sin sin α β coscos cos=0 cos sin sin=0 = sinsin =sinsin. cos=0lub sin=0lub sin=0 = +klub=klub=k = 8 +k lub=k lub=kk Z. Otrzmane powżej rozwiązania można zapisać krócej w postaci: = 8 +k, =k k Z. Oczwiście rozwiązania należą do dziedzin.
31 .8. Nierówności trgonometrczne.8 Nierównościtrgonometrczne Nierównościami trgonometrcznmi nazwam nierówności, w którch niewiadoma wstępuje tlko w wrażeniach będącch argumentami funkcji trgonometrcznch. Poniżej przkład nierówności trgonometrcznch: sin<; cos>sin; sin +cos 0; tg >0; ctg tg; tg +ctg. Rozwiązwanie nierówności rozpocznam od wznaczenia jej dziedzin. Nierówności trgonometrczne postaci: sin<a, sin>a, cos<a, cos>a, tg<a, tg>a, ctg<a, ctg>a, gdzie a R, nazwam podstawowmi. W nierównościach zamiast znaku ostrej nierówności<,>możewstępowaćznaksłabejnierówności,.poniżejomówim metod rozwiązwania podstawowch nierówności trgonometrcznch. Nierównościsin<a, sin>a Niecha,.Rozwiązanierównaniasin = a,którenależdoprzedziału /,/,oznaczmprzez 0 rs..wówczas sin<a 0 +k, 0 +k k Z. =sin a Podobnie jest dla nierówności skierowanej w stronę przeciwnąrs.: sin>a 0 +k, 0 +k k Z. =sin a Wzorteobejmujątakżegranicznewartościa,tj. oraz.jednakwtakimprzpadku wgodniej jest wkorzstać równoważności sin< sin oraz sin> sin.
32 . Funkcje trgonometrczne Nierównościcos<a, cos>a Niecha,.Rozwiązanierównaniacos=a,którenależdoprzedziału0,, oznaczmprzez 0 rs..wówczas cos<a 0 +k, 0 +k k Z. =cos a Podobnie jest dla nierówności skierowanej w stronę przeciwnąrs.: cos>a 0 +k, 0 +k k Z. =cos a Jak w poprzednim przpadku, wzor te obejmują także graniczne wartości a, tj. oraz. Jednak w takim przpadku wgodniej jest wkorzstać równoważności cos< cos oraz cos> cos. Nierównościtg<a, tg>a Niecha R.Rozwiązanierównaniatg=a,którenależdoprzedziału /,/, oznaczam 0 rs..wówczas tg<a +k, 0+k k Z. =tg a
33 .8. Nierówności trgonometrczne 5 Podobnie jest dla nierówności skierowanej w stronę przeciwnąrs.: tg>a 0 +k, +k k Z. =tg a Nierównościctg<a, ctg>a Niecha R.Rozwiązanierównaniactg=a,którenależdoprzedziału0,, oznaczam 0 rs..wówczas ctg<a 0 +k,+k k Z. =ctg a Podobnie jest dla nierówności skierowanej w stronę przeciwnąrs.: ctg>a k, 0 +k k Z. =ctg a
34 6. Funkcje trgonometrczne Jeżeliwnierównościachpodstawowchwstępująsmbole,,towrozwiązaniach, w przpadku funkcji sin i cos, przedział otwarte należ obustronnie domknąć, a w przpadku funkcji tg i ctg, domknąć z odpowiedniej stronpamiętając o dziedzinie. Przkład. Rozwiązać nierówności: asin> ; btg> ; ccos< ; dctg. Rozwiązanie. adziedzinąnierównościjest R.Wprzedziale /,/równaniesin=/ma rozwiązanie 0=/6.Zatem sin> 6 +k, 6 +k 6 +k,5 6 +k k Z =sin Rozwiązania są zawarte w dziedzinie. bdziedzinęnierównościokreślawarunek /+kk Z.Wprzedziale /,/ równanietg= marozwiązanie 0=/.Zatem tg> +k, +k k Z. =tg 7 5
35 .8. Nierówności trgonometrczne 7 Otrzmane rozwiązania są zawarte w dziedzinie. cdziedzinąnierównościjest R.Wprzedziale0,równaniecos= /marozwiązanie 0=/.Zatem cos< +k, +k +k,5 +k k Z. =cos Rozwiązania są zawarte w dziedzinie. ddziedzinęnierównościokreślawarunek kk Z.Wprzedziale0,równanie ctg=marozwiązanie 0=/. 0=/.Zatem [ ctg +k,+k k Z. =ctg Rozwiązania są zawarte w dziedzinie. Przkład. Rozwiązać nierówności we wskazanch przedziałach: asin >, [,]; btg 0,, ; ccos <, [0,]; dctg, 0,. Rozwiązanie. anierównośćsin >jestrównoważnaalternatwie: sin> lub sin<.
36 8. Funkcje trgonometrczne W przedziale[, ] rozwiązania tch nierówności wznaczam metodą graficznąrs.. = =sin =sin = Zatemdla [,]mam sin >,,,,. bnierównośćtg 0jestrównoważnakoniunkcji: tg i tg. W przedziale /, / rozwiązania tch nierówności wznaczam metodą graficznąrs.. =tg =tg 6 = = 6 Zatemdla /,/mam [ tg 0 6, ], 6 6,. 6 cnierównośćcos <jestrównoważnakoniunkcji: cos> i cos<. Rozwiązania tch nierówności w przedziale[0, ] wznaczam metodą graficznąrs =cos = = =cos 7
37 .8. Nierówności trgonometrczne 9 Zatemdla [0,]mam [ cos < 0, [ 0, ] 5, 5, ],7,7, 5,7. dnierównośćctg jestrównoważnaalternatwie: ctg lub ctg. W przedziale0, rozwiązania tch nierówności wznaczam metodą graficznąrs.. =ctg =ctg = 0 0 = Zatemdla 0,mam ctg 0, ] [, 0, ] [,. Przkład. Rozwiązać nierówności: asin< ; bcos + ; ctg ; d ctg 6 >. Rozwiązanie. a Dziedziną nierówności jest R. Podstawiam u =. Wted nierówność przjmie postać sinu< /.Ponieważrównaniesinu= /wprzedziale /,/marozwiązanie u 0= /,więc sinu< u u0+k,u0+k u +k, +k k Z. Wracając do zmiennej otrzmam u +k, +k +k, +k 8 +k, 8 +k k Z.
38 0. Funkcje trgonometrczne Rozwiązania są zawarte w dziedzinie. b Dziedziną nierówności jest R. Podstawiam u = + /. Wted nierówność przjmie postaćcosu /.Ponieważrównaniecosu=/wprzedziale0,marozwiązanie u 0=/,więc cosu [ u [ u0+k,u0+k] u ] +k, +k k Z. Wracając do zmiennej otrzmam u [ ] +k, +k Rozwiązania są zawarte w dziedzinie. + [ ] +k, +k [ ] +k, +k [ 7 +k, +k ] k Z. cdziedzinanierównościjestokreślonaprzezwarunki /6 /+k,czli /9+k/k Z.Podstawmu= /6.Wtednierównośćprzjmiepostaćtgu. Ponieważrównanietgu=wprzedziale /,/marozwiązanieu 0=/,więc tgu u ] +k,u0+k u ] +k, +k k Z. Wracając do zmiennej otrzmam u ] +k, +k ] 6 +k, +k ] + 6 +k, + 6 +k +k,5 +k ] 9 +k,5 6 +k Po uwzględnieniu dziedzin rozwiązania nierówności nie zmieniają się. ] k Z. ddziedzinanierównościjestokreślonaprzezwarunek/ k,czli /+k k Z. Zanim zaczniem rozwiązwać nierówność, dokonam jej uproszczenia. I tak, z nieparzstościfunkcjictgwnikarównośćctg/ = ctg /.Terazpodstawiamu= /.Wtednierównośćprzjmiepostaćctgu<.Ponieważrównanie ctgu= wprzedziale0,marozwiązanieu 0=5/6,więc ctgu< 5 u 6 +k,+k k Z. Wracając do zmiennej otrzmam 5 u 6 +k,+k 5 6 +k,+k k, ++k 7 6 +k, +k k Z.
39 .8. Nierówności trgonometrczne Po uwzględnieniu dziedzin rozwiązania nierówności nie zmieniają się. Przkład. Rozwiązać nierówności w dziedzinach lub wskazanch zbiorach: asin +sin<, [,]; ctg + < + tg,, bsin cos; ; dtg ctg. Rozwiązanie. Ogólna zasada rozwiązwania nierówności trgonometrcznch polega na takim ich przekształceniu, ab uzskać nierówności podstawowe. apodstawiamsin=t.wtedmam sin +sin< sin +sin <0 t +t <0. Równaniekwadratowet +t =0madwapierwiastkit=,t=/.Zatem t +t <0 t+ t <0 <t<. Wracając do zmiennej mam sin +sin <0 <sin<. Oczwiścienierówność <sinjestprawdziwadlakażdego R.Drugąnierówność sin < / rozwiążem graficznie w przedziale[, ]rs.. =sin = Zatemrozwiązaniemnierównościsin</wprzedziale[,]jestsuma[,/6 5/6, ], a w konsekwencji [ sin +sin<, 5 ] 6 6,. b Dziedziną jest R. Nierówność najprościej jest rozwiązć graficznie. Najpierw zrobim to w przedziale[0, ]rs.. =cos 5 =sin
40 . Funkcje trgonometrczne [ ] Stąd,5. Uwzględniając okresowość funkcji sin i cos otrzmam [ ] sin cos +k,5 +k k Z. Rozwiązania są zawarte w dziedzinie. cpodstawiamtg=u.otrzmamwówczas tg + < + tg tg + tg+ <0 u + u+ <0. Równaniekwadratoweu + u+ =0madwapierwiastkiu =,u =, zatem u + u+ <0 u u <0 <u<. Wracając do zmiennej mam <u< <tg<. Powższą nierówność podwójną rozwiążem graficznie w przedziale /, /rs.. =tg =tg = = Zatem tg tg>0, i,,. d Dziedzinę nierówności wznaczają warunki / /+k, / l k,l Z, co można ująć krótko n n Z. Tę nierówność najprościej jest rozwiązać graficznie. Ponieważ funkcje tg/ i ctg/ mają okres podstawow, więc w pierwszm kroku ograniczm siędoprzedziału[0,],copouwzględnieniudziedzindajezbiór0,, rs.. W zbiorze0,, nierówność tg/ ctg/jestprawdziwadla należącchdosum0,/,/. Następnie, uwzgledniając okresowość funkcji, otrzmam tg ctg k, ] +k =tg lub +k, ] +k k Z. =ctg
41 Zadania To rozwiązanie można zapisać w prostszej postaci k, ] +k k Z. Zadania str. 70. Kąt wrażone w stopniach zapisać w radianach: a0 ; b ; c5 ; d5 ; e50 ; f080.. Kąt wrażone w radianach zapisać w stopniach: a; b ; c7 ; d ; e5 6 ; f7.. Obliczć wartości funkcji trgonometrcznch: a sin 7 ; bcos ; ctg ; dctg. 6. Korzstając ze wzorów redukcjnch podane wrażenia zapisać w postaci funkcji trgonometrcznch kąta ostrego α: 5 a sin α ; bcos +α ; ctg α; dctg +α. 5. Podane wrażenia zapisać w postaci funkcji trgonometrcznch kąta ostrego: a sin ; bcos 9 ; ctg 95 ; dctg Wprowadzić wzor: acosα+β=cosαcosβ sinαsinβ; bcosα β=cosαcosβ+sinαsinβ. 7. Wprowadzić wzor: acosα+cosβ=cos α+β cos α β ; bcosα cosβ= sin α β 8. Uzasadnić tożsamości: a +tgα +ctgα =tgα; bsin α+cos α= sin α; ctgα+ctgα= sinα ; dctgα tgα=ctgα; e sinα+sin5α cosα+cos5α =tgα; ftgα = cosα sinα. sin α+β. 9. W przedziale[, ] naszkicować wkres funkcji: a=cos ; b=sin sin + ; c=+ctg ; d=tg+ tg ; e=sin+cos; f= tg ctg.
42 . Funkcje trgonometrczne 0. Rozwiązać równania: asin= ; bcos= ; ctg=; dctg=.. Rozwiązać równania: asin= sin; ctg =tg 6 ; dctg bcos =cos + ; + =ctg.. Rozwiązać równania: acos=sin =cos ; bsin 6 + ; cctg=tg; dtg + =ctg Rozwiązać równania: asin +cossin=0; bsin =cos; ccos= sin; dsin sin sin= ; etg tg+=0; ftg+tg=tg; gsin sin=sin; hcos5 cos=sin.. Rozwiązać nierówności: asin ; bcos ; ctg< ; dctg>. 5. Rozwiązać nierówności we wskazanch przedziałach: asin, [0,]; bcos, [,]; ctg >,, ; dctg <, 0,. 6. Rozwiązać nierówności: asin ; bcos 6 < ; ctg + > ; d ctg Rozwiązać nierówności w ich dziedzinach lub wskazanch zbiorach: acos sin [, ], ; bcos+sin ; cctg ctg <0; dtgtg,,.
Funkcje trygonometryczne
Funkcje trygonometryczne Wartości funkcji trygonometrycznych kątów 30 o, 45 o, 60 o Kąt α [ o ] 30 o 45 o 60 o sin α ½ 2 / 2 3 / 2 cos α 3 / 2 2 / 2 ½ tg α 3 / 3 1 3 ctg α 3 1 3 / 3 Związki między funkcjami
Bardziej szczegółowo2 Funkcjetrygonometryczne.
Katedra Matematki Funkcjetrgonometrczne.. Kąt i jego miara MATEMATYKA- zajęcia wrównawcze kierunek: Automatka i Robotka rok ak. 009/00 Definicja. Części płaszczzn ograniczone dwiema półprostmi p i wchodzącmi
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne
Funkcje trygonometryczne Sinus kąta ostrego α stosunek długości przyprostokątnej leżącej naprzeciw kąta α do długości przeciwprostokątnej: sin α = a : c = a/c Cosinus kąta ostrego α stosunek długości przyprostokątnej
Bardziej szczegółowoMatematyka kompendium 2
Matematyka kompendium 2 Spis treści Trygonometria Funkcje trygonometryczne Kąt skierowany Kąt skierowany umieszczony w układzie współrzędnych Wartości funkcji trygonometrycznych kątów 30 o, 45 o, 60 o
Bardziej szczegółowoTRYGONOMETRIA. 1. Definicje i własności funkcji trygonometrycznych
TRYGONOMETRIA. Definicje i własności funkcji trygonometrycznych Funkcje trygonometryczne kąta ostrego można zdefiniować przy użyciu trójkąta prostokątnego: c a α b DEFINICJA. Sinusem kąta ostrego α w trójkącie
Bardziej szczegółowo1. Wyznacz długości boków trójkąta prostokątnego ABC oraz wartości funkcji trygonometrycznych kąta CABmającdane sin (CAB) = 4 5i BC = 2.
Funkcje trygonometryczne. Wyznacz długości boków trójkąta prostokątnego ABC oraz wartości funkcji trygonometrycznych kąta CABmającdane sin (CAB) = 4 5i BC =..Rozwiążtrójkątprostokatnymającdaneprzyprostokątne
Bardziej szczegółowoMATEMATYKA 8. Funkcje trygonometryczne kąta ostrego (α < 90 ). Stosunki długości boków trójkąta prostokątnego nazywamy funkcjami trygonometrycznymi.
INSTYTUT MEDICUS Kurs przygotowawczy do matury i rekrutacji na studia medyczne Rok 017/018 www.medicus.edu.pl tel. 501 38 39 55 MATEMATYKA 8 FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE. Funkcje trygonometryczne kąta ostrego
Bardziej szczegółowoWstęp do analizy i algebry (2017/2018) Listazadań
Wstęp do analizy i algebry 07/08 Opracowanie: dr Marian Gewert, doc. Zbigniew Skoczylas Listazadań. Czy podane sformułowania są zdaniami w logice? Jeśli są, to podać ich wartość logiczną: a GnieznobyłostolicąPolski
Bardziej szczegółowoROZWIĄZANIA I ODPOWIEDZI
Zastosowania matematki w analitce medcznej zestaw do kol. semestr. - rozwiązania i odpowiedzi (część I). ROZWIĄZANIA I ODPOWIEDZI Zadanie A1. a) Rozważając dwa przpadki ze względu na moduł mam: skąd ostatecznie,3>.
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne
Funkcje trygonometryczne Piotr Rzonsowski Teoria Definicja. Sinusem kąta ostrego α nazywamy stosunek przyprostokątnej leżącej naprzeciw kąta α do przeciwprostokątnej sin α = b c. Cosinusem kąta ostrego
Bardziej szczegółowoWektory. P. F. Góra. rok akademicki
Wektor P. F. Góra rok akademicki 009-0 Wektor zwiazan. Wektorem zwiazanm nazwam parę punktów. Jeżeli parę tę stanowią punkt,, wektor przez nie utworzon oznaczm. Graficznie koniec wektora oznaczam strzałką.
Bardziej szczegółowo3.2. Podstawowe własności funkcji. Funkcje cyklometryczne, hiperboliczne. Definicję funkcji f o dziedzinie X i przeciwdziedzinie Y mamy w 3A5.
WYKŁAD 7 3 Podstawowe własności unkcji Funkcje cklometrczne, hiperboliczne Deinicję unkcji o dziedzinie X i przeciwdziedzinie Y mam w 3A5 3A37 (Uwaga: dziedzina naturalna) Często się zdarza, że unkcja
Bardziej szczegółowoVIII. ZBIÓR PRZYKŁADOWYCH ZADAŃ MATURALNYCH
VIII. ZBIÓR PRZYKŁADOWYCH ZADAŃ MATURALNYCH ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie. ( pkt) 0 90 Liczba 9 jest równa 0 B. 00 C. 0 9 D. 700 7 Zadanie. 8 ( pkt) Liczba 9 jest równa B. 9 C. D. 5 Zadanie. ( pkt) Liczba
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne. XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #5 1 / 14
XX LO (wrzesień 2016) Matematyka elementarna Temat #5 1 / 14 Miara kąta Miara kąta kąt mierzymy od ramienia początkowego do końcowego w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (α > 0) kąt zgodny
Bardziej szczegółowoELEMENTY ANALIZY WEKTOROWEJ
ELEMENTY ANALIZY WEKTOROWEJ Marian Gewert Zbigniew Skoczlas ELEMENTY ANALIZY WEKTOROWEJ Teoria, przkład, zadania Wdanie szóste zmienione GiS Oficna Wdawnicza GiS Wrocław Projekt okładki: IMPRESJA Studio
Bardziej szczegółowoLiczby, działania i procenty. Potęgi I pierwiastki
Zakres materiału obowiązując do egzaminu poprawkowego z matematki klasa technikum str Dział programow Liczb, działania i procent Potęgi I pierwiastki Zbior i przedział liczbowe Wrażenia algebraiczne Równania
Bardziej szczegółowoRepetytorium z matematyki ćwiczenia
Spis treści 1 Liczby rzeczywiste 1 2 Geometria analityczna. Prosta w układzie kartezjańskim Oxy 4 3 Krzywe drugiego stopnia na płaszczyźnie kartezjańskiej 6 4 Dziedzina i wartości funkcji 8 5 Funkcja liniowa
Bardziej szczegółowoLiczby zespolone. Niech C = R 2. Zdefiniujmy dwa działania w C. Dodawanie + : C 2 C zdefiniowane jest przez
Liczb zespolone Ciało liczb zespolonch Niech C = R. Zdefiniujm dwa działania w C. Dodawanie + : C C zdefiniowane jest przez (, ) + (, ) = ( +, + ). Ćwiczenie. Obliczm (, ) + (, 0) =.................................................
Bardziej szczegółowoRachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej
Rachunek różniczkow funkcji jednej zmiennej wkład z MATEMATYKI Budownictwo, studia niestacjonarne sem. I, rok ak. 2008/2009 Katedra Matematki Wdział Informatki Politechnika Białostocka 1 Iloraz różnicow
Bardziej szczegółowo[L] Rysunek Łuk wolnopodparty, paraboliczny wymiary, obciążenie, oznaczenia.
rzkład 10.3. Łuk paraboliczn. Rsunek przedstawia łuk wolnopodpart, którego oś ma kształt paraboli drugiego stopnia (łuk paraboliczn ). Łuk obciążon jest ciśnieniem wewnętrznm (wektor elementarnej wpadkowej
Bardziej szczegółowoZajęcia nr 1 (1h) Dwumian Newtona. Indukcja. Zajęcia nr 2 i 3 (4h) Trygonometria
Technologia Chemiczna 008/09 Zajęcia wyrównawcze. Pokazać, że: ( )( ) n k k l = ( n l )( n l k l Zajęcia nr (h) Dwumian Newtona. Indukcja. ). Rozwiązać ( ) ( równanie: ) n n a) = 0 b) 3 ( ) n 3. Znaleźć
Bardziej szczegółowoMATEMATYKA POZIOM ROZSZERZONY PRZYKŁADOWY ZESTAW ZADAŃ NR 1. Czas pracy 150 minut
Miejsce na naklejkę z kodem szkoł OKE ŁÓDŹ CKE MATEMATYKA POZIOM ROZSZERZONY MARZEC ROK 008 PRZYKŁADOWY ZESTAW ZADAŃ NR Czas prac 0 minut Instrukcja dla zdającego. Sprawdź, cz arkusz egzaminacjn zawiera
Bardziej szczegółowoRÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 5
RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 5 Równania różniczkowe rzędu drugiego Równania rzędu drugiego sprowadzalne do równań rzędu pierwszego Równanie różniczkowe rzędu drugiego postaci F ( x, ', ") 0 ( nie wstępuje
Bardziej szczegółowo8. TRYGONOMETRIA FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE KĄTA OSTREGO.
WYKŁAD 6 1 8. TRYGONOMETRIA. 8.1. FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE KĄTA OSTREGO. SINUSEM kąta nazywamy stosunek przyprostokątnej leżącej naprzeciw kąta do przeciwprostokątnej w trójkącie prostokątnym : =. COSINUSEM
Bardziej szczegółowo25. RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE PIERWSZEGO RZĘDU. y +y tgx=sinx
5. RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE PIERWSZEGO RZĘDU 5.1. Pojęcia wstępne. Klasfikacja równań i rozwiązań Rozróżniam dwa zasadnicze tp równań różniczkowch: równania różniczkowe zwczajne i równania różniczkowe cząstkowe.
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ZESTAW NR 17751 WYGENEROWANY AUTOMATYCZNIE W SERWISIE ZADANIA.INFO POZIOM PODSTAWOWY CZAS PRACY: 170 MINUT 1 Zadania zamknięte ZADANIE 1 (1 PKT) Rozważm treść następujacego
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiał ddaktczne na zajęcia wrównawcze z matematki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżnieria Środowiska w ramach projektu Era inżniera pewna lokata na przszłość Projekt Era inżniera
Bardziej szczegółowo(a 1 2 + b 1 2); : ( b a + b ab 2 + c ). : a2 2ab+b 2. Politechnika Białostocka KATEDRA MATEMATYKI. Zajęcia fakultatywne z matematyki 2008
Zajęcia fakultatywne z matematyki 008 WYRAŻENIA ARYTMETYCZNE I ALGEBRAICZNE. Wylicz b z równania a) ba + a = + b; b) a = b ; b+a c) a b = b ; d) a +ab =. a b. Oblicz a) [ 4 (0, 5) ] + ; b) 5 5 5 5+ 5 5
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiał ddaktczne na zajęcia wrównawcze z matematki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżnieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżniera pewna lokata na przszłość Projekt Era
Bardziej szczegółowoPierwiastki kwadratowe z liczby zespolonej
Pierwiastki kwadratowe z liczb zespolonej Pierwiastkiem kwadratowm z liczb w C nazwam każdą liczbę zespoloną z C, dla której z = w. Zbiór wszstkich pierwiastków oznaczam smbolem w. Innmi słow w = {z C
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR 2 POZIOM PODSTAWOWY. Etapy rozwiązania zadania
Przykładowy zestaw zadań nr z matematyki ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR POZIOM PODSTAWOWY Nr zadania Nr czynności Etapy rozwiązania zadania Liczba punktów Uwagi. Podanie dziedziny funkcji f:
Bardziej szczegółowoRÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 3
RÓWNANIA RÓŻNICZKOWE WYKŁAD 3 Równania różniczkowe liniowe Metoda przewidwań Metoda przewidwań całkowania równania niejednorodnego ' p( x) opiera się na następującm twierdzeniu. Twierdzenie f ( x) Suma
Bardziej szczegółowoWSTĘP DO ANALIZY I ALGEBRY, MAT1460
WSTĘP DO ANALIZY I ALGEBRY, MAT460 Listy zadań Literatura polecana. M.Gewert, Z.Skoczylas Wstęp do analizy i algebry. Teoria,przykłady,zadania.,Oficyna Wydawnicza GiS, Wrocław 04.. D.Zakrzewska, M.Zakrzewski,
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 2014/2015
l EGZAMIN MATURALNY W ROKU SZKOLNYM 0/05 FORMUŁA DO 0 ( STARA MATURA ) MATEMATYKA POZIOM ROZSZERZONY ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ MMA-R MAJ 05 Uwaga: Akceptowane są wszstkie odpowiedzi mertorcznie
Bardziej szczegółowoPochodna funkcji wykład 5
Pochodna funkcji wkład 5 dr Mariusz Grządziel 8 listopada 2010 Funkcja logistczna 40 Rozważm funkcję logistczną = f 0 (t) = 1+5e 0,5t Funkcja f może bć wkorzstana np. do modelowania wzrostu mas ziaren
Bardziej szczegółowoTRYGONOMETRIA FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE KĄTA SKIEROWANEGO
TRYGONOMETRIA Trygonometria to dział matematyki, którego przedmiotem badań są związki między bokami i kątami trójkątów oraz tzw. funkcje trygonometryczne. Trygonometria powstała i rozwinęła się głównie
Bardziej szczegółowoMATURA PRÓBNA 2 KLASA I LO
IMIE I NAZWISKO MATURA PRÓBNA KLASA I LO CZAS PRACY: 90 MIN. SUMA PUNKTÓW: 60 ZADANIE (5 PKT) Znajdź wszstkie funkcje liniowe określone na zbiorze ;, którch zbiorem wartości jest przedział ; 0. ZADANIE
Bardziej szczegółowoZADANIA ZAMKNIETE W zadaniach 1-25 wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawna
Arkusz A01 2 Egzamin maturalny z matematyki Poziom podstawowy ZADANIA ZAMKNIETE W zadaniach 1-25 wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawna odpowiedź Zadanie 1. (0-1) Liczba log 1 3 3 27 jest równa:
Bardziej szczegółowoSkrypt 19. Trygonometria: Opracowanie L3
Projekt Innowacyjny program nauczania matematyki dla liceów ogólnokształcących współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Skrypt 19 Trygonometria: 9. Proste
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z matematyki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Biotechnologia w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Projekt Era inżyniera
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne
Funkcje trygonometryczne Piotr Rzonsowski Teoria Definicja. Sinusem kąta ostrego nazywamy stosunek przyprostokątnej leżącej naprzeciw kąta do przeciwprostokątnej sin = b c. Cosinusem kąta ostrego nazywamy
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI KLASA III ZAKRES ROZSZERZONY (90 godz.) , x
WYMAGANIA EDUACYJNE Z MATEMATYI LASA III ZARES ROZSZERZONY (90 godz.) Oznaczenia: wymagania konieczne (dopuszczający); P wymagania podstawowe (dostateczny); R wymagania rozszerzające (dobry); D wymagania
Bardziej szczegółowoFunkcje. Krzysztof Piszczek. Teoria
Funkcje Krzsztof Piszczek Teoria Definicja. Niech dane będą zbior X oraz Y. Funkcją f ze zbioru X do (w) zbiór Y nazwam przporządkowanie każdemu elementowi zbioru X jednego i tlko jednego elementu zbioru
Bardziej szczegółowo12. FUNKCJE WIELU ZMIENNYCH. z = x + y jest R 2, natomiast jej
1. FUNKCJE WIELU ZMIENNYCH 1.1. FUNKCJE DWÓCH ZMIENNYCH Funkcją dwóch zmiennch określoną w zbiorze D R nazwam przporządkowanie każdej parze liczb () D dokładnie jednej liczb rzeczwistej z. Piszem prz tm
Bardziej szczegółowoDefinicje funkcji trygonometrycznych kąta ostrego
1 Definicje funkcji trygonometrycznych kąta ostrego Sinusem kąta ostrego w trójkącie prostokątnym nazywamy stosunek długości przyprostokątnej leżącej naprzeciw tego kąta do długości przeciwprostokątnej.
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ZESTAW PRZYGOTOWANY PRZEZ SERWIS WWW.ZADANIA.INFO POZIOM PODSTAWOWY 9 MARCA 019 CZAS PRACY: 170 MINUT 1 Zadania zamknięte ZADANIE 1 (1 PKT) Cena nart po obniżce o
Bardziej szczegółowo2. CHARAKTERYSTYKI GEOMETRYCZNE FIGUR PŁASKICH
dam Bodnar: Wtrzmałość Materiałów. Charakterstki geometrczne figur płaskich.. CHRKTERSTKI GEOMETRCZNE FIGUR PŁSKICH.. Definicje podstawowch charakterstk geometrcznch Podczas zajęć z wtrzmałości materiałów
Bardziej szczegółowoEGZAMIN PRÓBNY CZAS PRACY: 180 MIN. SUMA PUNKTÓW: 50 ZADANIE 1 (1 PKT) ZADANIE 2 (1 PKT) ZADANIE 3 (1 PKT) ZADANIE 4 (1 PKT) ZADANIE 5 (1 PKT)
IMIE I NAZWISKO EGZAMIN PRÓBNY CZAS PRACY: MIN. SUMA PUNKTÓW: 5 ZADANIE ( PKT) Dziedzina funkcji f (x) = x jest zbiór x 2 +x 6 A) R \ {, 2} B) (, 2) C) (, ) (2, + ) D) (, 2) (, + ) ZADANIE 2 ( PKT) W pewnej
Bardziej szczegółowoZADANIE 1 Poniżej znajduje się fragment wykresu funkcji y = f (x). ZADANIE 2 Na podstawie podanego wykresu funkcji f
IMIE I NAZWISKO ZADANIE Poniżej znajduje się fragment wkresu funkcji = f (). -7 -- - - 6 7 Dorsuj brakujac a część wkresu wiedzac, że dziedzina funkcji f jest przedział,, a wkres jest smetrczn względem
Bardziej szczegółowoANALIZA MATEMATYCZNA 2
ANALIZA MATEMATYCZNA Marian Gewert Zbigniew Skoczylas ANALIZA MATEMATYCZNA Przykłady i zadania Wydanie dziewiętnaste powiększone GiS Oficyna Wydawnicza GiS Wrocław 6 Marian Gewert Wydział Matematyki Politechnika
Bardziej szczegółowoCałkowanie przez podstawianie i dwa zadania
Całkowanie przez podstawianie i dwa zadania Antoni Kościelski Funkcje dwóch zmiennch i podstawianie Dla funkcji dwóch zmiennch zachodzi następując wzór na całkowanie przez podstawianie: f(x(a, b), (a,
Bardziej szczegółowoEGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI
Miejsce na naklejkę z kodem szkoły dysleksja MMA-R1_1P-07 EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 180 minut Instrukcja dla zdającego 1 Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15
Bardziej szczegółowoJolanta Pająk Wymagania edukacyjne matematyka w zakresie rozszerzonym w klasie 2f 2018/2019r.
Jolanta Pająk Wymagania edukacyjne matematyka w zakresie rozszerzonym w klasie 2f 2018/2019r. Ocena dopuszczająca: Temat lekcji Stopień i współczynniki wielomianu Dodawanie i odejmowanie wielomianów Mnożenie
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych klasa druga zakres rozszerzony
Przedmiotowy system oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych klasa druga zakres rozszerzony Wymagania konieczne (K) dotyczą zagadnień elementarnych, stanowiących swego rodzaju podstawę, zatem
Bardziej szczegółowoPRÓBNA MATURA ZADANIA PRZYKŁADOWE
ZESPÓŁ SZKÓŁ HOTELARSKO TURYSTYCZNO GASTRONOMICZNYCH NR UL. KRASNOŁĘCKA 3, WARSZAWA Z A D AN I A Z A M K N I Ę T E ) Liczba, której 5% jest równe 6, to : A. 0,3 C. 30. D. 0 5% 6 II sposób: x nieznana liczba
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z matematyki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Projekt
Bardziej szczegółowo2 5 C). Bok rombu ma długość: 8 6
Zadanie 1 W trójkącie prostokątnym o przeciwprostokątnej 6 i przyprostokątnej sinus większego z kątów ostrych ma wartość: C) Zadanie Krótsza przekątna rombu o długości tworzy z bokiem rombu kąt 60 0. Bok
Bardziej szczegółowoFunkcje - monotoniczność, różnowartościowość, funkcje parzyste, nieparzyste, okresowe. Funkcja liniowa.
Funkcje - monotoniczność, różnowartościowość, funkcje parzyste, nieparzyste, okresowe. Funkcja liniowa. Monotoniczność i różnowartościowość. Definicja 1 Niech f : X R, X R. Funkcję f nazywamy rosnącą w
Bardziej szczegółowoIndukcja matematyczna
Indukcja matematyczna Zadanie. Zapisać, używając symboli i, następujące wyrażenia (a) n!; (b) sin() + sin() sin() +... + sin() sin()... sin(n); (c) ( + )( + /)( + / + /)... ( + / + / +... + /R). Zadanie.
Bardziej szczegółowo7. Funkcje elementarne i ich własności.
Misztal Aleksandra, Herman Monika 7. Funkcje elementarne i ich własności. Definicja funkcji elementarnej Podstawowymi funkcjami elementarnymi nazywamy funkcje: stałe potęgowe, np. wykładnicze logarytmiczne
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ZESTAW PRZYGOTOWANY PRZEZ SERWIS WWW.ZADANIA.INFO POZIOM PODSTAWOWY 6 KWIETNIA 0 CZAS PRACY: 70 MINUT Zadania zamknięte ZADANIE ( PKT.) Liczbę 5 7 zaokr aglam do liczb,6.
Bardziej szczegółowoDział I FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE
MATEMATYKA ZAKRES PODSTAWOWY Rok szkolny 01/013 Klasa: III Nauczyciel: Mirosław Kołomyjski Dział I FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE Lp. Zagadnienie Osiągnięcia ucznia. 1. Miara kąta. Sprawnie operuje pojęciami:
Bardziej szczegółowoKlucz odpowiedzi do zadań zamkniętych i przykładowe rozwiązania zadań otwartych
Centralna Komisja Egzaminacyjna Materiał współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Próbny egzamin maturalny z matematyki listopad 009 Klucz odpowiedzi do
Bardziej szczegółowoTeresa Jurlewicz Zbigniew Skoczylas ALGEBRA LINIOWA. Definicje, twierdzenia, wzory. Wydanie ósme poprawione. GiS
ALGEBRA LINIOWA Teresa Jurlewicz Zbigniew Skoczlas ALGEBRA LINIOWA Definicje, twierdzenia, wzor Wdanie ósme poprawione GiS Oficna Wdawnicza GiS Wrocław 2015 Projekt okładki IMPRESJA Studio Grafiki Reklamowej
Bardziej szczegółowoWymagania na egzamin poprawkowy z matematyki z zakresu klasy drugiej TECHNIKUM
Zespól Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych w Ciechanowcu 23 czerwca 2017r. Wymagania na egzamin poprawkowy z matematyki z zakresu klasy drugiej TECHNIKUM Strona 1 z 9 1. Geometria płaska trójkąty zna
Bardziej szczegółowoDr inż. Janusz Dębiński Mechanika ogólna Wykład 2 Podstawowe wiadomości z matematyki Kalisz
Dr inż. Janusz Dębiński Mechanika ogólna Wykład 2 Podstawowe wiadomości z matematyki Kalisz Dr inż. Janusz Dębiński 1 2.1. Przestrzeń i płaszczyzna Podstawowe definicje Punkt - najmniejszy bezwymiarowy
Bardziej szczegółowoDefinicja wartości bezwzględnej. x < x y. x =
1.9. WARTOŚĆ BEZWZGLĘDNA Definicja wartości bezwzględnej... gd... 0 =... gd... < 0 Własności wartości bezwzględnej 0 = = = n a n = a, gd n jest liczbą parzstą Przkład 1.9.1. Oblicz: a) b) c) 1 d) 0 e)
Bardziej szczegółowoZADANIA PRZED EGZAMINEM KLASA I LICEUM
ZADANIA PRZED EGZAMINEM KLASA I LICEUM + 7. Równanie = 0 : + A. ma tylko jedno rozwiązanie równe 7 B. ma tylko jedno rozwiązania równe 7 C. ma tylko jedno rozwiązanie równe D. nie ma rozwiązań.. Do przedziału,
Bardziej szczegółowoFINAŁ 10 marca 2007 r. KLASA PIERWSZA - POZIOM PODSTAWOWY Czas pisania 90 minut. x +
FINAŁ 0 marca 007 r. KLASA PIERWSZA - POZIOM PODSTAWOWY Czas pisania 90 minut ZADANIE Największ wspóln dzielnik dwóch liczb naturalnch wnosi 6, a ich najmniejsza wspólna wielokrotność tch liczb równa jest
Bardziej szczegółowoFunkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym
Funkcje trygonometryczne w trójkącie prostokątnym Oznaczenia boków i kątów trójkąta prostokątnego użyte w definicjach Sinus Sinusem kąta ostrego w trójkącie prostokątnym nazywamy stosunek przyprostokątnej
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA PROGRAMOWE I WYMAGANIA EDUKACYJNE DO TESTU PRZYROSTU KOMPETENCJI Z MATEMATYKI DLA UCZNIA KLASY II
ZAGADNIENIA PROGRAMOWE I WYMAGANIA EDUKACYJNE DO TESTU PRZYROSTU KOMPETENCJI Z MATEMATYKI DLA UCZNIA KLASY II POZIOM ROZSZERZONY Równania i nierówności z wartością bezwzględną. rozwiązuje równania i nierówności
Bardziej szczegółowoProgramowanie nieliniowe optymalizacja funkcji wielu zmiennych
Ekonomia matematczna II Ekonomia matematczna II Prowadząc ćwiczenia Programowanie nieliniowe optmalizacja unkcji wielu zmiennch Modele programowania liniowego często okazują się niewstarczające w modelowaniu
Bardziej szczegółowoRozwiązywanie układu równań metodą przeciwnych współczynników
Rozwiązwanie układu równań metodą przeciwnch współcznników Sposob postępowania krok po kroku: I. przgotowanie równań. pozbwam się ułamków mnoŝąc kaŝd jednomian równania równań przez najmniejszą wspólną
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiały dydaktyczne na zajęcia wyrównawcze z matematyki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżynieria Środowiska w ramach projektu Era inżyniera pewna lokata na przyszłość Projekt Era
Bardziej szczegółowoZadania do samodzielnego rozwiązania zestaw 11
Zadania do samodzielnego rozwiązania zestaw 11 1 Podać definicję pochodnej funkcji w punkcie, a następnie korzystając z tej definicji obliczyć ( ) π (a) f, jeśli f(x) = cos x, (e) f (0), jeśli f(x) = 4
Bardziej szczegółowoPRZYKŁADOWE ZADANIA Z MATEMATYKI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM
PRZYKŁADOWE ZADANIA Z MATEMATYKI NA POZIOMIE PODSTAWOWYM Zad.1. (0-1) Liczba 3 8 3 3 9 2 A. 3 3 Zad.2. (0-1) jest równa: Liczba log24 jest równa: B. 3 32 9 C. 3 4 D. 3 5 A. 2log2 + log20 B. log6 + 2log2
Bardziej szczegółowoFunkcje wielu zmiennych
Funkcje wielu zmiennch Wkres i warstwice funkcji wielu zmiennch. Przeglad powierzchni stopnia drugiego. Granice i ciagłość funkcji wielu zmiennch. Małgorzata Wrwas Katedra Matematki Wdział Informatki Politechnika
Bardziej szczegółowo( ) Arkusz I Zadanie 1. Wartość bezwzględna Rozwiąż równanie. Naszkicujmy wykresy funkcji f ( x) = x + 3 oraz g ( x) 2x
Arkusz I Zadanie. Wartość bezwzględna Rozwiąż równanie x + 3 x 4 x 7. Naszkicujmy wykresy funkcji f ( x) x + 3 oraz g ( x) x 4 uwzględniając tylko ich miejsca zerowe i monotoniczność w ten sposób znajdziemy
Bardziej szczegółowoWykład Analiza jakościowa równań różniczkowych
Na podstawie książki J. Rusinka, Równania różniczkowe i różnicowe w zarządzaniu, Oficna Wdawnicza WSM, Warszawa 2005. 21 maja 2012 Definicja Stabilność Niech = F (x, ) będzie równaniem różniczkowm. Rozwiązanie
Bardziej szczegółowoBAZA ZADAŃ KLASA 2 TECHNIKUM FUNKCJA KWADRATOWA
BAZA ZADAŃ KLASA 2 TECHNIKUM FUNKCJA KWADRATOWA 1. Podaj zbiór wartości i monotoniczność funkcji: b) c) j) k) l) wskazówka: - oblicz wierzchołek (bez miejsc zerowych!) i naszkicuj wykres (zwróć uwagę na
Bardziej szczegółowoODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Etapy rozwiązania zadania , 3 5, 7
Próbn egzmin mturln z mtemtki Numer zdni ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA POZIOM ROZSZERZONY Etp rozwiązni zdni Liczb punktów Podnie wrtości b: b = Sporządzenie wkresu funkcji g Uwgi dl egzmintorów 4 Krzw
Bardziej szczegółowoRównania różniczkowe cząstkowe
Równania różniczkowe cząstkowe Definicja: Równaniem różniczkowm cząstkowm nazwam takie równanie różniczkowe w którm wstępuje co najmniej jedna pochodna cząstkowa niewiadomej funkcji dwóch lub więcej zmiennch
Bardziej szczegółowoPRÓBNY EGZAMIN MATURALNY
PRÓBNY EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI ZESTAW PRZYGOTOWANY PRZEZ SERWIS WWW.ZADANIA.INFO POZIOM PODSTAWOWY MARCA 0 CZAS PRACY: 70 MINUT Zadania zamknięte ZADANIE ( PKT.) Stężenie roztworu poczatkowo wzrosło
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU DO II KLASY LICEUM (ZAKRES ROZSZERZONY) A WYMAGANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ.
ROZKŁAD MATERIAŁU DO II KLASY LICEUM (ZAKRES ROZSZERZONY) A WYMAGANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ. LICZBA TEMAT GODZIN LEKCYJNYCH Potęgi, pierwiastki i logarytmy (8 h) Potęgi 3 Pierwiastki 3 Potęgi o wykładnikach
Bardziej szczegółowo1 Wyrażenia potęgowe i logarytmiczne.
Wyrażenia potęgowe i logarytmiczne. I. Wyrażenia potęgowe (wykładnik całkowity). Dla a R, n N mamy a = a, a n = a n a. Zatem a n = } a a {{... a}. n razy Przyjmujemy ponadto, że a =, a. Dla a R \{}, n
Bardziej szczegółowoIII. Funkcje rzeczywiste
. Pojęcia podstawowe Załóżmy, że dane są dwa niepuste zbiory X i Y. Definicja. Jeżeli każdemu elementowi x X przyporządkujemy dokładnie jeden element y Y, to mówimy, że na zbiorze X została określona funkcja
Bardziej szczegółowoZADANIA ZAMKNIETE W zadaniach 1-25 wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawna
Arkusz A04 2 Poziom podstawowy ZADANIA ZAMKNIETE W zadaniach 1-25 wybierz i zaznacz na karcie odpowiedzi poprawna odpowiedź Zadanie 1. (0-1) Liczba π spełnia nierówność: A. + 1 > 5 B. 1 < 2 C. + 2 3 4
Bardziej szczegółowoBlok III: Funkcje elementarne. e) y = 1 3 x. f) y = x. g) y = 2x. h) y = 3x. c) y = 3x + 2. d) y = x 3. c) y = x. d) y = x.
Blok III: Funkcje elementarne III. Narysuj wykres funkcji: a) y = x y = x y = x y = x III. Narysuj wykres funkcji: a) y = x + y = 4 x III. Znajdź miejsca zerowe funkcji: a) y = 6 x y = x e) y = x f) y
Bardziej szczegółowoMacierze normalne. D : Dowolną macierz kwadratową można zapisać w postaci A = B + ic gdzie ( ) B = A + A B = A + A = ( A + A)
Macierze normalne Twierdzenie: Macierz można zdiagonalizować za pomocą unitarnej transformacji podobieństwa wted i tlko wted gd jest normalna (AA A A). ( ) D : Dowolną macierz kwadratową można zapisać
Bardziej szczegółowoSKRYPT Z MATEMATYKI. Wstęp do matematyki. Rafał Filipów Piotr Szuca
Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego SKRYPT Z MATEMATYKI Wstęp do matematki Rafał Filipów Piotr Szuca Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską
Bardziej szczegółowoKLASA II LO Poziom rozszerzony (wrzesień styczeń)
KLASA II LO Poziom rozszerzony (wrzesień styczeń) Treści nauczania wymagania szczegółowe: ZAKRES PODSTAWOWY: 1) na podstawie wykresu funkcji y = f(x) szkicuje wykresy funkcji y = f(x), y = c f(x), y =
Bardziej szczegółowolim = 0, gdzie d n oznacza najdłuższą przekątną prostokątów
9. CAŁKA POWÓJNA 9.. Całka podwójna w prostokącie Niech P będzie prostokątem opisanm na płaszczźnie OXY nierównościami: a < < b, c < < d, a f(,) funkcją określoną i ograniczoną w tm prostokącie. Prostokąt
Bardziej szczegółowoPRÓBNA MATURA ZADANIA PRZYKŁADOWE
ZESPÓŁ SZKÓŁ HOTELARSKO TURYSTYCZNO GASTRONOMICZNYCH NR UL. KRASNOŁĘCKA, WARSZAWA Z A D AN I A Z A M K N I Ę T E ) Liczba, której 5% jest równe 6, to : A. 0, C. 0. D. 0 5% 6 II sposób: x nieznana liczba
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiał ddaktczne na zajęcia wrównawcze z matematki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżnieria Środowiska w ramach projektu Era inżniera pewna lokata na przszłość Projekt Era inżniera
Bardziej szczegółowoKLASA I LO Poziom podstawowy (styczeń) Treści nauczania wymagania szczegółowe:
KLASA I LO Poziom podstawowy (styczeń) Treści nauczania wymagania szczegółowe: ZAKRES PODSTAWOWY 7. Planimetria. Uczeń: 1) rozpoznaje trójkąty podobne i wykorzystuje (także w kontekstach praktycznych)
Bardziej szczegółowoMateriał ćwiczeniowy z matematyki Poziom podstawowy Styczeń Klucz odpowiedzi do zadań zamkniętych oraz schemat oceniania
Materiał ćwiczeniowy z matematyki Poziom podstawowy Styczeń 0 Klucz odpowiedzi do zadań zamkniętych oraz schemat oceniania KLUCZ ODPOWIEDZI DO ZADAŃ ZAMKNIĘTYCH Nr zadania 4 5 6 7 8 9 0 4 5 6 7 8 9 0 Odpowiedź
Bardziej szczegółowoFunkcje wymierne. Funkcja homograficzna. Równania i nierówności wymierne.
Funkcje wymierne. Funkcja homograficzna. Równania i nierówności wymierne. Funkcja homograficzna. Definicja. Funkcja homograficzna jest to funkcja określona wzorem f() = a + b c + d, () gdzie współczynniki
Bardziej szczegółowoProjekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Materiał ddaktczne na zajęcia wrównawcze z matematki dla studentów pierwszego roku kierunku zamawianego Inżnieria i Gospodarka Wodna w ramach projektu Era inżniera pewna lokata na przszłość Projekt Era
Bardziej szczegółowoEkstrema funkcji dwóch zmiennych
Wkład z matematki inżnierskiej Ekstrema funkcji dwóch zmiennch JJ, IMiF UTP 18 JJ (JJ, IMiF UTP) EKSTREMA 18 1 / 47 Ekstrema lokalne DEFINICJA. Załóżm, że funkcja f (, ) jest określona w pewnm otoczeniu
Bardziej szczegółowomatematyka Matura próbna
Gazeta Edukacja Sprawdź, cz zdasz! Egzamin maturaln matematka MTEMTYK zas prac: minut Matura próbna Maturzsto! Po raz pierwsz napiszesz obowiązkową maturę z matematki na poziomie podstawowm Rozwiąż zadania
Bardziej szczegółowo