ZASTOSOWANIE METODY SULLIVANA DO OCENY PRZECI TNEJ D UGO CI YCIA W DOBRYM ZDROWIU W 2004 ROKU

Transkrypt

1 A C T A U N I V E R I T A T I L O D Z I E N I FOLIA OECONOMICA 71, 01 Paulia Ucieklak-Je ZATOOWANIE METODY ULLIVANA DO OCENY PRZECITNEJ DUGOCI YCIA W DOBRYM ZDROWIU W 004 ROKU treszczeie. Jed z metod szacowaia rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu opracowa DF. ulliva. Metoda ullivaa polega a kostruowaiu tablic trwaia ycia w zdrowiu a podstawie daych demograficzych oraz daych uzyskaych z reprezetacyjych bada sodaowych. W artykule przedstawioo wyiki zastosowaia metody ullivaa do porówaia rediej dugoci ycia w zdrowiu mczyz i kobiet oraz mieszkaców wsi i miast w Polsce owa kluczowe: metoda ullivaa, redi dugo ycia w dobrym zdrowiu, mierik zdrowotoci. I. WTP Przecita dugo ycia jest jedym z mierików ocey stau zdrowia populacji, które to mieriki, oparte zarówo o badaia umieraloci jak i chorobowoci populacji, stay si czstym przedmiotem rozwaa poczwszy od 1960 roku. Badaia takie zostay zapocztkowae przez B. adersa (1964 rok), który opublikowa wyiki badaia poziomu stau zdrowia amerykaskiego spoeczestwa i oszacowa redi dugo ycia w dobrym zdrowiu (Healthy Life Epectacy- HLE) w tej populacji Molla et al.(001). Poczwszy od roku 1969 ocey HLE s publikowae w taach Zjedoczoych przez Departamet Zdrowia, Nauki i Dobrobytu; w Polsce w ostatim raporcie Gówego Urzdu tatystyczego (z roku 006) dotyczcym stau zdrowia populacji polskiej ludoci takie ocey ie zostay jedak przedstawioe. Jed z metod szacowaia rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu opracowa DF. ulliva. Metoda ullivaa polega a kostruowaiu tablic trwaia ycia w zdrowiu a podstawie daych demograficzych oraz daych uzyskaych z reprezetacyjych bada sodaowych. Metoda ta polega a obliczaiu oczekiwaej dugoci ycia dla populacji, który to okres skada si z czasu prze- ytego w róych staach zdrowia. Za pomoc metody ullivaa moa porówywa take sta zdrowia róych populacji. Dr, Zespó Badawczy Metod Ilociowych, Akademia Jaa Dugosza w Czstochowie. [01]

2 0 Paulia Ucieklak-Je W artykule przedstawioo wyiki zastosowaia metody ullivaa do porówaia rediej dugoci ycia w zdrowiu mczyz i kobiet oraz mieszkaców wsi i miast w Polsce. II. BADANIA TANU ZDROWIA POPULACJI Jedym z zada Komisji Europejskiej jest stworzeie porówywalych w róych krajach mierików dotyczcych zdrowia, zachowa prozdrowotych populacji, zachorowa i systemów zdrowotych. Prace ad stworzeiem takich mierików byy prowadzoe m.i. w ramach programów Uii Europejskiej Health Moitorig Programme od 1997 do 00 roku i Programme of Commuity Actio i the Field of Public Health od 003 do 008 roku. Projektowae mieriki powiy by wszechstroe, spóje i powiy uwzgldia wczeiejsze prace w tym zakresie prowadzoe przez WHO Europe, OECD i Eurostat. Pierwszy zestaw Europea Commuity Health Idicators zosta opracoway w ramach projektu ECHI-1, który by realizoway w latach W raporcie ECHI 1 mieriki zapisywae s w postaci zwizej defiicji. Kocowym produktem ECHI-1 bya lista 19 mierików, tzw. uija duga lista mierików Robie et al.(000). Druga lista mierików Europea Commuity Health Idicators opracowaa zostaa w ramach projektu ECHI-. W raporcie kocowym, który zosta opublikoway 0 czerwca 005 roku, podao 400 projektów mierików zdrowotoci populacji. Mieriki opracowae w ramach projektu ECHI-1 i ECHI- podzieloe s a cztery zbiory szczegóowych mierików sytuacji zdrowotej, jak i czyików j determiujcych w daej populacji; obliczae s oe w astpujcych dziedziach: demografia i sytuacja spoeczo-ekoomicza, sta zdrowia, czyiki zdrowote, system zdrowia. Mieriki z grupy,,sta zdrowia przedstawiaj róe aspekty aktualej sytuacji zdrowotej tj. umieralo, chorobowo, samooce stau zdrowia; do mierików samoocey zdrowia zalicza si m. i. redi dugo ycia w dobrym zdrowiu (Healthy Life Epectacy HLE). Mierik te ma charakter subiektywym i pozytywym, co ozacza, e warto jest obliczaa a podstawie ocey stau swojego zdrowia przez respodeta i e uwzgldia si tu mieriki szczegóowe, wiadczce o dobrym staie zdrowia 1 daej osoby. W kwestioariuszu samoocey zdrowia powio wic zajdowa si pytaie dotyczce ogólego stau zdrowia respodeta. Przykadowo 1 ta zdrowia daej osoby moa aturalie ocei take a podstawie bada o charakterze medyczym, jedak w metodzie ullivaa bierze si pod uwag gówie subiektyw oce respodeta.

3 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 03 w kwestioariuszu HARE Robie et al.(005) zastosowao pytaie: Jak okre- liaby Pai swoje zdrowie: 1. bardzo dobre,. dobre, 3. taki sobie, 4. ze, 5. bardzo ze. Odpowiedzi respodetów s klasyfikowae ze wzgldu a trzy przyjte poziomy staów zdrowia: ta,,dobre zdrowie respodet odpowiedzia, e jego zdrowie jest dobre lub bardzo dobre. ta,,ai dobre ai ze zdrowie respodet okreli swoje zdrowie, jako takie sobie. ta,,sabe zdrowie respodet ocei sta swojego zdrowia, jako zy lub bardzo zy. Podajc redi dugo ycia w dobrym zdrowiu dla róych populacji, okrela si udziay osób deklarujcych trzy wyej wymieioe stay. W Polsce badaie zdrowotoci a szerok skal zostao przeprowadzoe po raz pierwszy w 1996 roku przez Gówy Urzd tatystyczy. Objto tym badaiem 19, tys. gospodarstw domowych, w których zbadao osób, osób dorosych w wieku 15 lat i wicej oraz 14 8 dzieci do 14. roku ycia. Podstawowym celem badaia byo pozaie stau zdrowia i moliwoci jego ochroy w powizaiu z charakterystykami demograficzo spoeczymi, sytuacj rodzi, material, zawodow i miejscem zamieszkaia respodetów. Uwzgldioo trzy gówe bloki pyta, dotyczce szeroko pojtej samoocey stau zdrowia, korzystaia z usug medyczych i wyboru elemetów stylu ycia. W tym badaiu po raz pierwszy Gówy Urzd tatystyczy dokoa opisu kodycji zdrowotej Polaków a podstawie subiektywej ocey respodetów. W roku 004 przeprowadzoo koleje badaie. Objto im osób 3548 osób dorosych w wieku 15 lat i wicej oraz 7743 osób do 14. roku ycia. Wykorzystao w im trzy formularze: AZD-1 dotyczy gospodarstwa domowego, AZD- by skieroway do osób dorosych a trzeci, AZD-3 by przezaczoy dla dzieci. Formularz AZD- obejmowa trzy bloki tematycze i skada si z 115 pyta. Pierwszy blok tematyczy dotyczy subiektywej ocey stau zdrowia. Zajdoway si tam pytaia okrelajce samooce stau zdrowia, iepeosprawo praw i subiektyw (biologicz), czasowe i dugotrwae ograi- HARE The urvey of Health, Ageig ad Retiremet i Europe jest to badaie zdrowote przeprowadzoe w 11 krajach europejskich i z fiasowae przez Ui Europejsk i tay Zjedoczoe Ameryki w 004 r.

4 04 Paulia Ucieklak-Je czeie mobiloci i codzieych czyoci z powodów zdrowotych, iesprawo arzdów wzroku, suchu oraz ruchu, choroby przewleke i ie dolegliwoci zdrowote, a take wzrost i wag, oraz poziom samopoczucia emocjoalego. Drugi blok tematyczy dotyczy ocey usug medyczych oraz iloci zaywaych przez akietowaych leków. Trzeci blok pyta dotyczy profilaktyki zdrowotej, stylu ycia i samooce jakoci ycia. Akietowai byli pytai p. czy szczepili si a gryp lub czy badali poziom cholesterolu w ostatim czasie itp. Pytao o aktywo fizycz w czasie wolym, o stosowaie diety, o paleie papierosów, kosumpcj alkoholu, zaywaie rodków psychoaktywych, o dugo i jako su. Badaie stau zdrowia jest badaiem subiektywym, które dostarcza wiedzy o odczuciach respodetów a temat wasego zdrowia. Ocea wasego stau zdrowia respodetów w 004 roku zostaa okreloa a podstawie odpowiedzi a stadardowe pytaie: Jak ogólie oceia Pa/i sta swojego zdrowia? truktur odpowiedzi a to pytaie przedstawia rysuek 1. brak daych 0,5% ze 10,1% bardzo ze,1% b.dobre 17,9% takie sobie 6,4% dobre 43,1% b.dobre dobre takie sobie ze bardzo ze brak daych Rys. 1. Ocea wasego stau zdrowia przez respodetów 004 roku ródo: Opracowaie wase a podstawie ta Zdrowia Ludoci (006). Wedug daych zgromadzoych przez Gówy Urzd tatystyczy w 004 roku podczas badaia stau zdrowia ludoci 17,9% respodetów oceio (rysuek 1) sta swojego zdrowia jako bardzo dobry. Najczciej oceiao swoje zdrowie jako dobre (43,1%) lub redie (6,4%), zaczie rzadziej atomiast jako ze (10,1%) i bardzo ze (,1%).

5 Wiek (w latach) Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 05 Tabela 1. Ocea stau zdrowia ludoci Polski w 004 roku bardzo dobry dobry Ocea stau zdrowia taki sobie ai dobry ai zy zy procet respodetów bardzo zy brak daych , 47,5,5 0,7 0,0 0, ,1 53,7 8,3 1,7 0, 0, ,0 57, 8,0 1,6 0, 0, ,1 50,5 10,0 1,1 0,0 1, ,6 55,3 1,4 1,6 0, 0, ,5 59,4 19,6 3,7 0,3 0, ,1 46,8 35,8 8,6 1,3 0, ,3 31,0 44,6 17,9,7 0, ,7 18,7 49,8 3,5 5,7 0, , 11,4 43,8 33,7 9,6 0,4 ródo: ta Zdrowia Ludoci (006). Z aalizy daych przedstawioych w tabeli 1 ajwyszy udzia oce bardzo dobrych i dobrych wystpuje w przedziale wieku lat. Wraz ze wzrostem wieku udzia te zmiejsza si tylko 1,6% osób w wieku starszym (w przedziale wieku 70+) oceio sta swojego zdrowia jako co ajmiej dobry. kobiety 16,0 4, 8, 10,9 mczyi 0,3 44, 4,0 9,0 0% 0% 40% 60% 80% 100% b.dobre dobre takie sobie ze b.ze brak daych Rys.. Kobiety i mczyi wg swojej ocey stau zdrowia w 004 roku ródo: Opracowaie wase a podstawie ta Zdrowia Ludoci (006).

6 06 Paulia Ucieklak-Je Okazao si (rysuek ), e mczyi oceili swój sta zdrowia lepiej i kobiety. Poad 64% mczyz oceio sta swojego zdrowia jako,,dobry lub,,bardzo dobry. Kobiet oceiajcych sta swojego zdrowia jako,,dobry lub,,bardzo dobry byo o 6% miej. miasto 17,9 43,7 6,3 9,5 wie 18,0 4,1 6,4 11,1 0% 0% 40% 60% 80% 100% b.dobre dobre takie sobie ze b.ze brak daych Rys. 3. Mieszkacy miast i wsi wg swojej ocey stau zdrowia w 004 roku ródo: Opracowaie wase a podstawie ta Zdrowia Ludoci (006). W 004 roku okoo 40% mieszkaców wsi stwierdzio (rysuek 3), e ich zdrowie ie jest dobre, a w miecie ta wielko wyiosa okoo 38%. Ogólie jedak samoocea zdrowia mieszkaców miasta bya podoba do samoocey zdrowia mieszkaców wsi. II. ZATOOWANIE METODY ULLIVANA DO OCENY HLE W POLCE DF. ulliva przedstawi swoj metod ocey HLE w roku 1971 w publikacji pt.,,a sigle ide of mortality ad morbidity. W metodzie tej wykorzystuje si parametry tablic trwaia ycia redia dugo ycia w dobrym zdrowiu jest wic pew modyfikacj wartoci przecitego dalszego trwaia ycia oszacowaych a podstawie tradycyjych tablic trwaia ycia. W prezetowaym badaiu do okreleia rediej dugoci ycia wykorzystao dae z Roczika Demograficzego (005 r.). zacowaie wartoci przecitego dalszego trwaia ycia a podstawie tablic trwaia ycia przebiega w astpujcy sposób. Bierze si pod uwag liczebo populacji ( P ) w przedziale wieku [, 5 ) i liczb zgoów osób

7 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 07 ( Z ) w tym samym przedziale wieku. Wartoci te su do wyzaczeia wspóczyika zgoów ( M ) osób, które doyy do pocztku przedziau wieku, a zmarych w przedziale wieku [ 5) gdzie: Z M, (1) P Nastpie a podstawie (1) oblicza si warukowe prawdopodobiestwo zgoów w przedziale wieku [, 5 ): Q M, () 1 (1 a ) M gdzie a parametr, którego warto zostaa okreloa przez Chiaga w 1984 roku jako 0,5 Robie et al.(005). W oparciu o uzyskae warukowe prawdopodobiestwo zgoów w przedziale wieku [, 5 ) wyzaczoo liczb osób doywajcych wieku : l l 1 ( 1 Q ). (3) Nastpie okreloo liczb lat przeytych przez osoby w przedziale wieku [, 5 ): L ( 1 a ) l a l. (4) 1 gdzie M W ostatim przedziale wieku wielko t obliczoo jako l L (5) M wspóczyik zgoów dla ostatiego przedziau wieku. Zajc warto L okreloo cakowit ilo lat przeytych poczwszy od wieku czyli cakowit liczb osobolat przeytych po -tych urodziach przez l osób, które doyy do tych urodzi Molla et al.(001), Kdelski et al.(007). Jest to tzw. fudusz lat:

8 08 Paulia Ucieklak-Je T L (6) y y a dla populacji ludzi starszych, jako T 65 5 L65 5L70 5L75 5L80 L85 (7) Na podstawie wartoci T otrzymuje si ocey przecitego dalszego trwaia ycia e T e. (8) l W tradycyjej metodzie kostruowaia tablic ycia ie rozróia si jedak lat przeytych w zdrowiu i lat przeytych w sabym lub bardzo sabym zdrowiu, co umoliwia metoda ullivaa. Niej przedstawioe zosta wyiki zastosowaia tej metody dla ocey HLE dla Polski. chemat zastosowaej metody przedstawiao a rysuku 4. ródo daych dae obliczeia mierik Roczik demograficzy GU 005 Dae dotyczce liczeboci populacji Dae dotyczce umieraloci Zaley od wieku wspóczyik zgoów ta Zdrowia Ludoci w GU 004 Dae dotyczce zdrowia Wasa ocea zdrowia (za, bardzo za) Tablice trwaia ycia Oczekiwaa liczba lat ycia w zdrowiu Wasa ocea zdrowia (dobra, bardzo dobra) Rys. 4. chemat kostrukcji mierików zdrowotoci populacji przy wykorzystaiu metody ullivaa ródo: Opracowaie wase a podstawie Molla et al.(001).

9 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 09 Do obliczeia rediej dugoci ycia w zdrowiu potrzebe s wic dae dotyczce wasej ocey zdrowia, które zbierao podczas reprezetacyjego badaia ocey stau zdrowia populacji ludoci Polski wykorzystao tu dae z raportu badaia GU ta Zdrowia Ludoci (004 rok). Przy kostrukcji tablic trwaia ycia uwzgldioo udzia osób oceiajcych swoje zdrowie jako,,ze i,,bardzo ze w daej grupie wiekowej, atomiast liczb lat przeytych przez osob oceiajc sta swojego zdrowia jako,,dobry lub,,bardzo dobry w przedziale wieku zapisao wzorem: i ( 1 )* L. (9) Cakowit liczb lat ycia w zdrowiu ( D ) okreloo jako Na podstawie wartoci zdrowiu HLE : y D L. (10) y D otrzymao oczekiwa liczb lat ycia w dobrym HLE = D. (11) Ocey oczekiwaej liczby lat ycia w dobrym zdrowiu HLE kobiet i mczyz przedstawiaj tabele i 3. Ocey otrzymae a podstawie bada sodaowych obcioe s bdami losowymi, dlatego po oszacowaiu oczekiwaej liczby lat ycia w dobrym zdrowiu okreloo redi bd szacuku parametru (11). Wariacj liczby osób w daej grupie wiekowej () wyraoo wzorem: l ( ) ( ), N 1 (1) gdzie N liczebo populacji w wieku [, ), która wzia udzia w badaiu.

10 10 Paulia Ucieklak-Je Tabela. Ocey oczekiwaej liczby lat ycia w dobrym zdrowiu kobiet, P Z M Q l L T e i D HLE K , , , , , 79,9 0, , ,90 68, , , , , ,83 74,83 0, , ,8 63, , , , , ,81 69,87 0, , ,65 58, , , , , ,57 64,9 0, , ,90 53, , , , , ,97 60,01 0, , ,50 48, , , , , ,17 55,09 0, , ,17 44, , , , , ,6 50,17 0, , ,64 39, , , , , ,61 45,8 0, , ,99 34, , , , , ,08 40,45 0, , ,47 9, , , , , ,81 35,74 0, , ,0 5, , , , , ,69 31,19 0, , ,16 1, , , , , ,0 6,79 0, , ,9 17, , , , , ,5,50 0, , ,99 13, , , ,0 4105, ,04 18,44 0, , ,86 10, , , , , ,45 14,58 0, , , 7, , , , , ,68 11,13 0, , ,97 5, , , , , ,03 8,16 0, , ,10 4, , , , , ,89 5,78 0, , ,53 3,09 ródo: Opracowaie wase a podstawie adaa et al.(000), ta Zdrowia Ludoci (006), Roczik Demograficzy (006).

11 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 11 Tabela 3. Ocey oczekiwaej liczby lat ycia w dobrym zdrowiu mczyz, P Z M Q l L T e i D HLE M , , , , ,5 70,7 0, , ,7 63, , , , , , 66,30 0, , ,09 58, , , , , ,55 61,36 0, , ,09 53, , , , , ,53 56,4 0, , ,3 49, , , , 49180, ,60 51,60 0, , ,80 44, , , , , ,37 46,87 0, , ,16 39, , , , , ,06 4,15 0, , ,7 35, ,0070 0, , , ,40 37,48 0, , ,1 30, , , , , ,86 3,96 0, , ,95 6, , , , , ,98 8,64 0, , ,33, , , , , ,47 4,6 0, , ,09 18, , , , , ,07 0,89 0, , ,86 14, , , , , ,63 17,36 0, , ,97 11, , , , , ,37 14,6 0, , ,4 9, , , , , ,79 11,45 0, , ,0 7, , , , , ,0 9,00 0, , ,37 5, , , , , ,58 6,79 0, , ,4 4, , , , , ,5 5,01 0, , ,91 3,14 ródo: Opracowaie wase a podstawie adaa et al.(000), ta Zdrowia Ludoci (006), Roczik Demograficzy (006).

12 1 Paulia Ucieklak-Je Wariacj oczekiwaej liczby lat ycia w dobrym zdrowiu moa atomiast okreli jako: W L 0 ( ) HLE l ( ) 1 ( ). (13) Uwzgldioo take wariacj wyikajc ze zróicowaia prawdopodobiestw zgoów ( ). p W efekcie wariacj wyikajc ze zróicowaia prawdopodobiestw zgoów moa okreli a podstawie wzoru: () ( HLE ) 1 l 0 1 a 1 l HLE ( p ) (14) Cakowita wariacja estymatora HLE to suma dwóch wariacji: T ( HLE ) ( HLE ) ( HLE ). (15) (1) Otrzymae a podstawie wzorów (1) (15) ocey cakowitej wariacji estymatora HLE dla kobiet (K) i mczyz (M) przedstawioo w tabeli 4. Wyiki oblicze wskazuj, e wariacja wyikajca ze zróicowaia prawdopodobiestw zgoów staowi iewielk czci cakowitej wariacji. W przedstawioych oceach wartoci wariacji cakowitej przykadowo w przedziale wieku [0 4) wariacja wyosi 0,041 a wariacja wyikajca ze zróicowaia prawdopodobiestw zgoów (1) () () wyosi 0,00043.Wariacja () staowi wic 1% wariacji (1). Nastpie porówao redi dugo ycia w dobrym zdrowiu populacji kobiet ( HLE K ) i mczyz ( HLE M ) w Polsce w 004 roku (tabela 5). Okazao si, e wartoci te wysze s zazwyczaj w populacji kobiet w przedziale wieku [0 4) róica ta wyiosa blisko 5 lat. Moa zauway, e w miar wzrostu wieku róice HLE midzy populacjami kobiet i mczyz malej, a w wieku powyej 85 lat wyszy poziom HLE moa zaobserwowa w populacji mczyz.

13 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 13 Tabela 4. Wartoci i KT MT, ( 1 ) ( ), KT ( 1 ) ( ) 0 4 0,041 0, , ,036 0, , ,04 0,0006 0, ,05 0, , ,041 0,0005 0, ,0 0, , ,041 0,0004 0, ,0 0, , ,041 0,0003 0, ,01 0, , ,041 0,000 0, ,01 0,0004 0, ,041 0,000 0, ,00 0, , ,040 0,0001 0, ,00 0, , ,039 0, , ,019 0, , ,038 0, , ,018 0,0009 0, ,038 0, , ,017 0,0006 0, ,036 0, , ,016 0,0004 0, ,035 0, , ,015 0,0001 0, ,03 0, , ,014 0, , ,09 0, , ,013 0,0001 0, ,0 0, , ,011 0, , ,017 0, , ,009 0, , ,018 0, , ,000 0, ,03 KT wariacja cakowita kobiety; MT wariacja cakowita mczyi. ródo: Opracowaie wase a podstawie adaa et al.(000), ta Zdrowia Ludoci (006), Roczik Demograficzy (006). MT Tabela 5. Porówaie rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu populacji kobiet ( HLE ), i mczyz ( HLE ) HLE K KT HLE M MT M HLEK HLEM KT MT ,11 0,0 63,5 0,19 4,86 0, ,59 0,1 58,8 0,19 4,77 0, ,71 0,0 53,99 0,19 4,7 0, ,84 0,0 49,15 0,19 4,69 0, ,95 0,0 44,35 0,19 4,60 0, ,1 0,0 39,68 0,19 4,4 0, ,5 0,0 35,01 0,19 4,4 0,39 K

14 14 Paulia Ucieklak-Je Tabela 5 (cd.) ,53 0,0 30,49 0,19 4,04 0, ,86 0,0 6,08 0,19 3,78 0, ,5 0,0,17 0,18 3,35 0, ,9 0,19 18,47 0,18,8 0, ,07 0,19 14,74 0,18,33 0, ,49 0,19 11,84 0,18 1,65 0, ,6 0,18 9,44 0,18 1,16 0, ,8 0,17 7,18 0,19 0,6 0, ,95 0,15 5,64 0,17 0,31 0, ,36 0,13 4,6 0,15 0,10 0, ,09 0,13 3,14 0,15 0,05 0,8 KT odchyleie stadardowe HLE kobiety; MT odchyleie stadardowe HLE mczyi. ródo: Opracowaie wase. Mierik HLE moe by okrelay rówie dla mieszkaców miast i mieszkaców wsi. W tabeli 6 przedstawioo porówaie otrzymaych oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu mieszkaców miast ( HLE ) i mieszkaców wsi ( HLE w ). m, Tabela 6. Porówaie rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu dla mieszkaców miast ( HLE ) i wsi ( HLE ) HLE m mt HLE w m w wt HLEm HLEw mt wt ,30 0,18 63,99 0,3,31 0, ,86 0,18 59,47 0,3,39 0, ,01 0,17 54,60 0,3,41 0, ,17 0,17 49,71 0,3,46 0, ,33 0,17 44,90 0,3,43 0, ,55 0,17 40,17 0,3,38 0, ,78 0,17 35,44 0,3,34 0, ,13 0,17 30,88 0,3,5 0, ,56 0,17 6,39 0,3,17 0, ,43 0,17,8 0,,15 0, ,47 0,17 18,33 0,,14 0, ,48 0,17 15,13 0, 1,35 0,39

15 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia 15 Tabela 6 (cd.) ,0 0,17 1,00 0, 1,0 0, ,5 0,16 9,47 0,0 1,05 0, ,9 0,16 7,04 0,0 0,88 0, ,19 0,15 5,44 0,18 0,75 0, ,67 0,13 3,99 0,15 0,68 0, ,4 0,14,81 0,15 0,61 0,9 mt odchyleie stadardowe HLE miasto, wt odchyleie stadardowe HLE wie. ródo: Opracowaie wase. Okazao si, e wartoci te s wysze w miecie, jedak róice s miej zaczce, i przy uwzgldieiu podziau wedug pci p. w przedziale wieku [0 4) róica ta wyiosa ieco poad lata; a w miar wzrostu wieku róice HLE midzy miastem i wsi malej. III. PODUMOWANIE W wyiku przeprowadzoych oblicze moa stwierdzi, e istiej due róice pomidzy oceami rediej dugoci ycia ( e ) otrzymaymi a podstawie tradycyjych tablic trwaia ycia oraz rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu (HLE) otrzymaymi przy zastosowaiu metody ullivaa. Przykadowo w grupie wieku [0 4) róica midzy oce rediej dugoci ycia ( e ) i oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu kobiet ( HLE K ) wyosia w 004 roku okoo 7,5 lat, a w tej samej grupie wieku róica midzy oce rediej dugoci ycia ( e ) i oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu mczyz ( HLE M ) wyosia w 004 roku okoo 11 lat. Na rysuku 5 przedstawioo procetowy udzia oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu kobiet i mczyz w oceach ich rediej dugoci ycia, otrzymaych za pomoc tradycyjych tablic trwaia ycia w 5-letich przedzia- ach wieku. redia dugo ycia mczyz w roku 004 bya isza od rediej dugo- ci ycia kobiet. Okazao si (rysuek 5), e redia dugo ycia w dobrym zdrowiu mczyz staowi 89% ich rediej dugoci ycia, podczas gdy redia dugo ycia w dobrym zdrowiu kobiet staowi 86% ich rediej dugoci ycia. Otrzymae ocey rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu kobiet s wysze od oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu mczyz o 5 lat, atomiast samoocea zdrowia mczyz bya wysza od samoocey kobiet.

16 16 Paulia Ucieklak-Je kobiety mczyi przedzia wieku % 0% 40% 60% 80% 100% %HLE z e Rys. 5. Udzia (%) oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu mczyz i kobiet ródo: Opracowaie wase. Na rysuku 6 przedstawioo procetowy udzia oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu w miecie i a wsi w oceach ich rediej dugoci ycia otrzymaych za pomoc tradycyjych tablic trwaia ycia w 5-letich przedzia- ach wieku. redia dugo ycia mieszkaców wsi w roku 004 bya iewiele isza od rediej dugoci ycia mieszkaców miast. Okazao si (rysuek 6), e redia dugo ycia w dobrym zdrowiu mieszkaców wsi staowi 86% ich rediej dugoci ycia a redia dugo ycia w dobrym zdrowiu mieszkaców miast staowi 88% ich rediej dugoci ycia. amoocea zdrowia mieszkaców wsi bya podoba do samoocey mieszkaców miast. Zastosowaa metoda ullivaa stwarza moliwo zarówo ocey, jak i porówaia stau zdrowia w róych populacjach, co moe okaza si wae w praktyce dziaa profilaktyczych i leczeiu osób alecych do róych populacji.

17 Zastosowaie metody ullivaa do ocey przecitej dugoci ycia miasto wie przedzia wieku % 0% 40% 60% 80% 100% %HLE z e Rys. 6. Udzia (%) oce rediej dugoci ycia w dobrym zdrowiu w miecie i a wsi ródo: Opracowaie wase. BIBLIOGRAFIA Molla M-T., Wageer D-K., (001), ummary Measures of Populatio Health: Methods for Calculatig Healthy Life Epectacy, Healthy People tatistical Notes, o.1 Hyattsville, Marylad. Kdelski M., Paradysz J.,(006), Demografia,WAE, Poza. Robie J-M., Jagger C., Egidi V.,(000), electio of Coheret et of Health Idicators, Euro- REVE, Motpellier, Frace. Robie J-M, Romieu I., Clavel A., (005), Are we livig loger, healthier lives i the EU, Motpellier Frace. adaa R., Mathers C., (000), Comparative Aalyses of More Tha 50 Household urveys o Health tatus, Discussio Papers r 15,WHO,Geeva. ta Zdrowia Ludoci w 004 r., (006), GU, Warszawa. Roczik Demograficzy 005 r., (005), GU, Warszawa.

18 18 Paulia Ucieklak-Je Paulia Ucieklak-Je THE APPLICATION OF ULLIVAN METHOD TO HEALTHY LIFE EXPECTANCY IN POLAND IN 004 Abstract Healthy Life Epectacy is oe of fudametal idicators of the populatio health state estimatio. The developmet of health measures that iclude both mortality ad morbidity coditios of the populatio has bee a focus of study sice 1960's. After aders published the results of his research o measurig commuity health levels, HLE estimates were published by the U.. Departmet Health, Educatio, ad Welfare for the first time i ulliva later published the methods for calculatig these estimates. The ulliva health epectacy reflect the curret health of a real populatio adjusted for mortality levels ad idepedet of age structure. Health epectacy calculated by ulliva's method is the umber of remaiig years, at a particular age, which a idividual ca epect to live i healthy state. I the paper are preseted the results of estimatio of Healthy Life Epectacy for me ad wome as well as for urba ad rural areas i Polad i 004.