Porady i wskazówki pedagoga szkolnego dla rodziców

Transkrypt

1 Prady i wskazówki pedagga szklneg dla rdziców 10 Zasad Rdzicielskieg Wychwania 1. Obfita miłść. 2. Knstruktywna dyscyplina. 3. Wspólne spędzania czasu. 4. Zaspkjenie sbistych ptrzeb wszystkich człnków rdziny. 5. Rzwijanie wzajemneg szacunku w rdzinie. 6. Uczenie dróŝniania dbra d zła. 7. Prawdziwe słuchanie. 8. SłuŜenie radą. 9. Rzwijanie niezaleŝnści. 10. Pczucie realizmu Ŝyciweg. Lepsza jest wiedza d niewiedzy i niepewnści C zrbić, gdy pdejrzewamy dzieck pierwszy kntakt z narktykami? MŜe się zdarzyć, Ŝe mim Twich najlepszych starań, uwagi i znajmści prblemu, Twje dzieck sięgnie p narktyki. Nie mŝesz wtedy: wpadać w panikę i przeprwadzać zasadniczych rzmów z dzieckiem, kiedy jest n pd wpływem śrdka durzająceg; udawać, Ŝe t nie prawda, nie wierzyć w przedstawine fakty, bezgranicznie ufać dziecku; usprawiedliwiać dziecka, szukając winy w sbie lub np. złym twarzystwie; wierzyć zapewnienim dziecka, Ŝe ma kntrlę nad narktykami i, Ŝe sam sbie pradzi z tym prblemem; nadmiernie chraniać dziecka przed knsekwencjami uŝywania narktyków, np. pisać usprawiedliwień niebecnści w szkle spwdwanych złym sampczuciem p zaŝyciu śrdków durzających, spłacać długów dziecka; pddawać się!

2 Pwinieneś wysłuchać dzieck i spkjnie z nim przmawiać; zastanwić się, dlaczeg dzieck sięga p narktyki, czy pwdy nie są związane z sytuacją w waszej rdzinie - jeśli tak pmyśl, c mŝna zmienić; działać! - nie liczyć na t, Ŝe prblem sam się rzwiąŝe, szukać pmcy specjalistów; wspólnie ze specjalistą i z dzieckiem ustalić reguły pstępwania i knsekwentnie ich przestrzegać; stswać zasadę "graniczneg zaufania" - starać się zawsze wiedzieć, gdzie jest i c rbi Twje dzieck. T trudny prblem dla całej rdziny, dlateg szukaj pmcy takŝe dla siebie i bliskich. Skrzystajcie z pmcy terapeuty, a takŝe z dświadczeń innych rdzin, które miały pdbne prblemy. NARKOTYKI I PRAWO Łamanie prawa przez dzieck birące narktyki związane bywa zwykle ze zdbywaniem pieniędzy. Mgą więc zdarzać się kradzieŝe, wynszenie z dmu wartściwych rzeczy, handel narktykami, a takŝe bójki i prstytucja. MŜe zdarzyć się równieŝ, Ŝe Twje dzieck sam nie zaŝywa narktyków, a jedynie handluje nimi dla chęci zysku. Pwinn Cię zaniepkić, jeśli zauwaŝysz, Ŝe psiada pieniądze z niewiadmeg źródła, kupuje nwe, czasem drgie rzeczy, prwadzi niejasne interesy z klegami. Pwinieneś wiedzieć, Ŝe: psiadanie narktyków w Plsce jest nielegalne, zagrŝne grzywną i karą d 5 lat więzienia; prdukcja śrdków durzających jest zagrŝna grzywną i karą więzienia d 6 miesięcy d 10 lat; za handel narktykami grzi kara grzywny lub pzbawienia wlnści d rku d 10 lat; udzielanie śrdka durzająceg lub nakłanianie d zaŝycia jest karalne (d 5 lat więzienia). Agresja i przemc Zmiany ustrjwe, jakich dświadczamy w ciągu statnich kilkunastu lat stwarzają wielkie wyzwania i zagrŝenia dla jednstek jak i całeg spłeczeństwa. Olbrzymim kntrastm materialnym twarzyszy gólna dstępnść róŝnrdnych dóbr sprzyjająca narastaniu pstaw knsumpcyjnych. DuŜe rzmiary bezrbcia i trudnści w siągnięciu sukcesu wywłują frustrację jednstek, którym się nie pwidł, a takŝe pczucie zagrŝenia i agresję. Przemc i agresja jest stale becna w Ŝyciu cdziennym, a takŝe w śrdkach masweg przekazu. Obecnie, kiedy przemc staje się nagminna, kiedy lękamy się wyjść na ulicę, kiedy

3 spłeczeństw zstał zalane falą przemcy, knieczne wydaje się pgłębienie wiedzy na temat źródeł zagrŝenia raz zapbieganie wyŝej wymieninym negatywnym zjawiskm. Przemc i agresja mim licznych badań i bgatej literatury, zaangaŝwania prfesjnalistów stale narasta. Skłania t wciąŝ na nw d pdejmwania teg zagadnienia. Słw agresja pchdzi d łacińskieg słwa aggressi i znacza: zaczepiać, napadać. Zazwyczaj tym terminem kreśla się wszelkie działania charakteryzujące się atakwaniem czy wrgścią. Agresja według definicji Władysława Szewczyka t, Wszelkie działanie (fizyczne lub słwne), któreg celem jest wyrządzenie krzywdy fizycznej lub psychicznej rzeczywistej lub symblicznej jakiejś sbie lub czemuś, c ją zastępuje (Słwnik Psychlgiczny; red. W. Szewczuk, WP, Warszawa 1985). Agresja mŝe być: emcjnalna, instrumentalna, fizyczna, spłeczna, aspłeczna, bezpśrednia, przemieszczna, słwna. Nie ma zgdnści w rzumieniu pjęcia agresji, nie ma teŝ jednej terii wyjaśniającej jej genezę. Pchdzenie agresji wyjaśnia teria instynktów wywdząca się z kncepcji Freuda, teria frustracji Dllarda i terie spłeczneg uczenia się. Właściwe wydaje się przedstawienie tych terii. Ch. N. Cfer i M. H. Appley(1972), wyróŝnili cztery kncepcje agresji. 1. Agresja jak instynkt. Przedstawiciele tej kncepcji przyjmują, Ŝe agresja pwstała w drdze ewlucji i jest knieczna d utrzymania gatunku jak napęd d działania. KaŜdy człwiek rdzi się z gtwym instynktem walki niezbędnym d Ŝycia pdbnie jak z instynktem głdu. Instynkt walki wiąŝe się z uczuciem gniewu, który stanwi impuls d wystąpienia róŝnych zachwań agresywnych. W. McDugall uznaje t uczucie związane z instynktem walki za pzytywne z bilgiczneg punktu widzenia, gdyŝ pbudza d zachwań umŝliwiających zaspkjenie ptrzeb człwieka, skłania d brny przed atakiem. Kncepcja agresji jak instynktu nie zstała drzucna i nadal jest przedmitem badań, nie znalazła jednak d dziś ptwierdzenia na gruncie fizjlgii. 2. Agresja jak reakcja na frustracje. J. Dllard uwaŝa, Ŝe zachwanie się człwieka zmierza zawsze d siągnięcia jakiegś bliŝszeg lub dalszeg celu. Jednak, gdy w tku realizacji jakiegś celu człwiek natrafia na przeszkdę udaremniająca tę realizację pjawia się wówczas frustracja, według pdstawweg załŝenia, które przyjmuje ten autr, rezultatem frustracji będzie zawsze agresja. Zawsze, zatem mŝna być pewnym istnienia frustracji u człwieka, który ujawnia zachwania agresywne. Inaczej rzecz ujmując, skutkiem sytuacji frustracyjnej jest pwstanie napięcia emcjnalneg. I n właśnie staje się pbudką d agresji. Zachwanie agresywne słuŝy wyładwaniu teg napięcia. Zdaniem J. Dllarda zachwania agresywne mgą mieć róŝny kierunek najczęściej są ne skierwane na rzecz lub sbę będącą przyczyną frustracji. Rzwijając swą terię Dllard sknstruwał pewne prawa występwania agresji: - siła pbudzania d agresji zaleŝy d stpnia frustracji, - akty agresji mgą ulec zahamwaniu pd wpływem kary, - akty agresji mgą ulec przeniesieniu, - akty twartej agresji szybciej i skuteczniej niŝ agresji ukrytej zmniejszają napięcie frustracyjne. 3. Agresja jak nabyty ppęd. Ściera się tu kilka, nieznacznie róŝniących się d siebie kncepcji agresji jak nabyteg ppędu. Jedne pdkreślają rlę gniewu, inne rle knfliktwych czekiwań dtyczących wzmcnienia zachwania agresywneg. J. Dllard i

4 N. R. Miller sugerują, Ŝe gniew jest wyucznym ppędem na pewne sytuacje. Utrzymują, Ŝe agresja wystąpi wtedy, kiedy jest najsilniej wyuczną reakcją na gniew. W ten spsób gniew wywłany przez frustrację pśredniczy w pewnych klicznściach między frustracją a agresją. R. R. Sears na pdstawie badań dzieci sugeruje, Ŝe agresja jak nabyty ppęd mŝe rzwijać się we wczesnym dzieciństwie na pdłŝu zachwań instrumentalnych znajdujących wzmcnienie w uzyskiwanym zaintereswaniu i pmcy drsłych. 4. Agresja jak nawyk. Zachwanie dbrze utrwalne, d teg stpnia, Ŝe jest zautmatyzwane i realizwane bez pełnej kntrli świadmści, nazywamy nawykiem (Pr. Słwnik psychlgiczny pd red. W. Szewczyka). Siła nawyku agresji zaleŝy d: - częstści i intensywnści dznawanej napaści, frustracji i przykrści, czyli warunków, które pprzedzają agresję. Takie stanwisk reprezentuje A.Buss istnieje większe prawdpdbieństw, Ŝe chrnicznie agresywna będzie ta jednstka, na którą działał wiele bdźców wywłujących gniew, niŝ jednstka, na którą działał ich niewiele. - stpnia wzmacniania agresywneg zachwania - wpływu człnków grupy pwdująceg wzrst zachwań kreślneg rdzaju, wzajemne pbudzanie się człnków grupy d czynów agresywnych, - temperamentu jednstki. Przedstawine kncepcje nie wyczerpują całści prblematyki, ale są isttne w pracy wychwawczej z dziećmi agresywnymi. Jeśli bwiem pdjęta działalnść praktyczna ma kazać się skuteczna, trzeba świadmie pdjąć decyzję w zakresie przyjęcia pewnej jasnej kncepcji agresji i knsekwentnie wyprwadzać z niej wniski dtyczące praktyki wychwawczej. W kaŝdym przypadku agresji mŝna wyróŝnić kilka czynników: - czynnik wrdzny waŝne by w wychwaniu g uwzględniać, dstswując działania d wrdznych mŝliwści dziecka, - czynnik aktywnściwy wychwując, mŝemy starać się stymulwać aktywnść dziecka lub teŝ hamwać nadmierną, - czynnik frustracyjny zaleŝy w duŝym stpniu d śrdwiska i pstaw rdzicielskich, - czynnik naśladwczy zaleŝy głównie d śrdwiska. MŜna g mdyfikwać przez wychwanie dstarczając dpwiednich wzrów d naśladwania lub wpływając na śrdwisk dziecka, - czynnik instrumentalny w duŝym stpniu zaleŝy d wyŝej przedstawinych czynników, jest w największym stpniu pdatny na wpływy wychwawcze. PRZYCZYNY POWSTAWANIA AGRESJI Czynniki bilgiczne: D nich zalicza się przede wszystkim zaburzenia neurlgiczne i zaburzenia równwagi chemicznej rganizmu. WaŜną rlę w pwstawaniu zachwań agresywnych mŝe dgrywać czynnik związany z temperamentem dziecka. Dzieci większym temperamencie (ruchliwe, szybk reagujące itp.) maja większe prawdpdbieństw wytwrzenia i utrwalenia wzrów reakcji niŝ te, które w swjej naturze są spkjniejsze. Wart jednak zaznaczyć, Ŝe czynniki związane z temperamentem dziecka mają raczej drugrzędne znaczenie dla występwania agresywnych wzrców zachwania.

5 Wpływ śrdwiska rdzinneg: Rdzina jest kluczwym miejscem, gdzie przebiega prces scjalizacji dzieci, w znaczący spsób mdelujący róŝne frmy zachwania. Rdzina wywiera głębki wpływ na dzieck d chwili jej nardzin d adlescencji. Częst t dm bwinia się za złe zachwanie dzieci, ale jak zaznaczn wyŝej, istnieje wiele pdejrzeń, Ŝe część czynników znajduje się pza kntrla rdziny. Jaką rlę dgrywa rdzina? Wlff (1985 za: Pearce 1997) dszedł d wnisku, Ŝe następujące czynniki rdzinne są związane z agresywnymi dziećmi: Niebecnść jca, MałŜeńska niezgda, Depresyjna matka, Złszczący się rdzice, Niekrzystne warunki eknmiczne rdziny, Wieldzietna rdzina. Sprzyjające pwstaniu zachwań agresywnych dzieci w szczególnści znaczenie ma styl i relacji i nastawienie rdziców d dziecka. Wśród nich za najwaŝniejsze uznaje się: Negatywne emcjnalne nastawienie rdziców w pierwszych latach Ŝycia dziecka, charakteryzuje się brakiem ciepła i bliskich więzi. Przyzwalanie przez piekuna na agresywne zachwania dziecka. Tlerwanie i nie graniczanie agresywneg zachwania wbec rdzeństwa, klegów, drsłych prwadzi d wzrstu agresji. Stswanie przez rdziców metd wychwawczych partych na sile: kary cielesne, którym twarzyszą wybuch złści i agresja. Dysfunkcyjne rdziny mgą nie rzwijać w dzieciach zdlnści empatycznych. Rdzice mgą nie piekwać się dziećmi, nie akceptwać takimi jakie są, nie szanwać ich uczuć. Dzieck wychwane w takich warunkach mŝe mieć trudnści z dczuwaniem empatii i być niewraŝliwe na krzywdę dziejącą się innym ludzim.rdzina nie wspiera działań w kierunku współdziałania z innymi lub są t działania incydentalne. Pszczególni człnkwie rdziny krczą swją drgą, nie pmagają sbie wzajemnie. Brak tych umiejętnści jest jedną z cech charakterystycznych dla agresrów. W źle funkcjnujących rdzinach mŝe występwać tendencja d lekcewaŝenia dzieci przez rdziców, inne starsze sby, rdzeństw. W takich rdzinach uŝywa się np. : Dzieci i ryby głsu nie mają - mŝe t pwdwać niŝsze pczucie niŝszści, mniejszej wartści. Dzieck, aby rekmpenswać sbie te przykre emcje, dąŝy więc niekiedy d znalezienia szacunku dla siebie pprzez dminację nad innymi, najczęściej słabszymi i młdszymi. MŜe się kazać, Ŝe rdziny nie zachęcają d rzwijania pzytywnych spłecznych wartśći jak np. uczciwść, szczerść. Zamiast teg prezentują cyniczne stanwisk wbec relacji międzyludzkich. Lista wskazówek pmagająca rzpznać fiary przemcy: (wg Dana Olweusa 1998) są przezywane, wyśmiewane, zastraszane, zmuszane d psłuszeństwa, są zaczepiane, ppychane, szturchane, pdczas kłótni, zaczepek czy bójek reagują częst płaczem, uciekają, częst szukają swich rzeczy, które są chwane czy niszczne, mają sińce, zniszczne lub brudne ubranie, przerwy spędzają same nie dpuszczane d grupy, przerwy spędzają w pbliŝu nauczyciela, częst są wybierane jak statnie d pracy w grupach (np. d druŝyn w grach zespłwych), są w szkle nieszczęśliwe,

6 mają trudnści w wypwiadaniu się na frum całej klasy (prblemy z głśnymi wystąpieniami) zaczynają mieć kłpty z nauką, spóźniają się d szkły. W dmu: przychdzą d dmu w pdartych lub pbrudznych ubraniach, mają zniszczne pdręczniki, maja siniaki, zadrapania i teg faktu nie ptrafią wyjaśnić w wiarygdny spsób, nie są dwiedzani przez klegów ani nie chdzą d innych dmów, częst nie mają Ŝadneg przyjaciela, z którym mgłyby spędzać wlny czas, nie lubią szkły lub bją się d niej chdzić, z prami wychdzą z dmu, d szkły i ze szkły częst chdzą dłuŝszą drgą, maja kłpty ze snem, kszmary senne, płaczą w ncy, maleje ich zaintereswanie szkłą, przynszą craz grsze stpnie, prszą rdziców pieniądze lub je kradną (by przypdbać się ich prześladwcm) Ogólna charakterystyka ptencjalnych fiar przemcy szklnej: Zwykle dzieci, które są fiarami przemcy szklnej charakteryzują się jedna z lub kilkma z pdanych pniŝej cech gólnych.: ptencjalne fiary mgą być fizycznie słabsze d swich rówieśników (dtyczy t zwłaszcza chłpców); bja się urazów fizycznych, dlateg unikają niebezpiecznych zabaw, niektórych sprtów, bójek, są strŝne, wraŝliwe, ciche, wycfane z Ŝycia, mał aktywne, nieśmiałe, częst płaczą, są niepewne, zalęknine, nieszczęśliwe, charakteryzują się niską samceną, kazują swją bezradnść są łatwym celem ataku, łatwiej nawiązują kntakt z drsłymi niŝ z rówieśnikami, maja trudnści z występwaniem na frum. Jak rzpznać sprawców przemcy: sprawcy są częst silniejsi i sprawniejsi fizycznie niŝ ich fiary lub są d nich starsi, - widczna jest u nich ptrzeba dminwania i pdprządkwywania sbie innych, - są impulsywni, prywczy, częst sfrustrwani; mają prblemy z dstswaniem się d ustalnych reguł, nrm, - są zbuntwani i niepsłuszni, - cechuje ich niski pzim empatii, chcą mieć pinię twardych, - częst mają pzytywny braz sameg siebie, są pewni siebie, - wcześnie łamią róŝne nrmy spłeczne i prawne, częst wpadają w złe twarzystw, - zwykle taczają się grupką rówieśników, w której zyskują ppularnść, im są starsi tym grupka jest mniejsza, - w szkle pdstawwej ich ceny mgą być róŝne, dbre lub złe, w klasach starszych maja ceny pniŝej średniej i negatywny stsunek d szkły. ZADANIA PEDAGOGA, SZKOŁY:

7 Nasza szkła stawia sbie cel nie tylk dbreg kształcenia uczniów, ale teŝ właściweg, parteg na mralnych zasadach wychwania. Pprzez swój prgram wychwawczy i prfilaktyczny realizwany przez wszystkich pracwników Zespłu Szkół w Medyni Głgwskiej, stwarzamy dbry klimat, t znaczy taką atmsferę, w której wszyscy dbrze się czują i chętnie w niej przebywają. Udział w gólnszklnym prgramie Bezpieczna i przyjazna szkła raz rganizwanie akcji Szkła bez Przemcy, sprzyjają atmsferze zaufania, trski dbr ucznia i jeg rzwój. Szkła jest jedną z instytucji (pza rdziną i kściłem), która zajmuje się wychwaniem młdeg pklenia w isttnym zakresie. W swej działalnści dydaktyczn-wychwawczej, kształtując intelekt dziecka przez wprwadzenie g w arkana wielu nauk szczegółwych, nie pmijamy inspirwania teg, c najisttniejsze: rzwju sameg człwieczeństwa. Nie kaŝdy musi być matematykiem, bilgiem, inŝynierem czy lekarzem, ale kaŝdy- dla dbra swjeg i innych musi być Człwiekiem. Pedagg szklny rganizuje w szkle pmc psychlgiczną i pedaggiczną dla młdzieŝy, w celu wspmagania jej rzwju psychiczneg i efektywnści uczenia się pprzez pmc wychwawcm klas i współdziałanie z nauczycielami, rdzicami (piekunami prawnymi), pielęgniarką szklną, rganami szkły raz instytucjami pzaszklnymi z uwzględnieniem pstanwień Knwencji Prawach Dziecka. Opracwała mgr Zdzisława Liebchen Zatwierdził dyrektr mgr inŝ. Halina Dudek