Dypi. inż. Tadeusz Marcinkiewicz FINKEŁ, BRATTER BACH LW Ó W, SŁO NECZNA 4 9, TEL T E O D O R T O R E N T Z W K ĘT A C H.

Transkrypt

1

2 A N T O N I L I P O W S K I W K ĘT A C H. wyrób kafli i cegieł s z a m o t o w y c h poleca: w najlepszych gatunkach piece kaflowe, pokojowe i kuchenne z gliny szamotowej w różnych kolorach i deseniach w wielkim wyborze po cenach bardzo przystępnych i konkurencyjnych Na życzenie z dostaw ą na m iejsce zapotrzebow ania. P rz e d się b io rstw o R o b ó t In ż y n ie rsk ic h Dypi. inż. Tadeusz Marcinkiewicz K A T O W I C E T e le fo n n i. A s tró w 2 FINKEŁ, BRATTER BACH LW Ó W, SŁO NECZNA 4 9, TEL W yłączne zastępstw o na okręg Lw ow ski firmy POLSKIE ZAKŁADY PRZEMYSŁU CYNKOWEGO Spółka Akcyjna w Będzinie dla wyrobu marki,,ckh Królewska Huta Będzin a to: blachę cynkową, blachę ocynkowaną - pomalowaną, wiadra ocynkowane 1 cynkowe, biel cynkową i t. p. R U R Y M O S I Ę Ż N E do oparć schodowych używane lecz w dobrym stanie okazyjnie do oddania K a t o w i c e, u l. C h o r z o w s k a L T el i N A U C Z S IĘ R A C H U N K O W O Ś C I. T E O D O R T O R E N T Z B U D O W N IC Z Y Przedsiębiorstwo R obót Budowlanych i Inżynierskich Zaprzysiężony Rzeczoznawca Sądowy na Obwód Sądu Okręgowego w Rybniku Z O R Y G.-Si. T E L E F O N N r. 3 5 Związek Księgowych w Polsce i Instytut Oświaty Pracowniczej uruchamiają kursy i wykłady systemem listownym: 1) dla samodzielnych księgowych na stanowiska rzeczoznawców księgowości, szefów księgowości, rachuby, naczelnych lub głównych księgowych i t. p., 2 ) dla pomocników księgowych lub personelu księgowości na stanowiska samodzielnych księgowych, 3) księgowości branż i rodzajów przedsiębiorstw oraz wykłady poszczególnych przedmiotów. Nie opuszczając miejsca zamieszkania i nie przerywając pracy zarobkowej, można wyszkolić się i uzyskać kwalifikacje, upoważniające do ubiegania się o stanowiska wyżej wymienione, jak również przejść kurs księgowości danej branży czy rodzaju przedsiębiorstwa i być przez dane branże i przedsiębiorstwa poszukiwanym, bo specjalnie dla nich wyszkolonym pracownikiem. Wszelkich bliższych informacyj o omawianych kursach i wykładach udziela Związek Księgodych w Polsce, Warszawa, ul. Złota 6.

3 R O C Z N IK V III Z E S Z Y T B U D O W N I C Z Y O R G A N ZWIĄZKU S T O W A R Z Y S Z E Ń S A M O D Z I E L N Y C H B U D O W N I C Z Y C H I K I E R O W N I K Ó W BUDOW Y R Z E C Z Y P O S P O L I T E ) P O L S K I E J Z. z. A d res R edakcji: K ato w ice, P o c z to w a 16. T el C ena eg zem p larza A b o n. p ó łro cznie ro czn ie 1 zł. 6 zł. 10 zł. A d res A dm inistracji: L w ó w, S y k s tu s k a 3 8. T e ł W A R S Z A W A S to w arzyszenie B u d o w n iczy ch, pl. N a p o le o n a N r 6. S O S N O W IE C Z w iązek K ie ro w n i k ó w B u d o w y Z ag łęb ia D ą b ro w sk ie g o ul. P iłsu dskiego 16, T el O D D Z IA Ł Y B U D O W N IC Z E G O K R A K Ó W Z w iązek B u d o w n iczy ch i K iero w n ik ó w B u d o w y, ul. S traszew skiego 28, tel P R Z E M Y S Ł S to w arzyszenie U p ra w n io n y ch K iero w n ik ó w B u d o w y, ul. S zo p ena 3. L W Ó W Z w iązek Z aw o d o w y A rc h i tek tó w i B u d o w n iczy ch, pl. M arjacki 5 S T A N IS Ł A W Ó W - S to w arzyszenie S am o istn y ch K iero w n ik ó w B u d o w y, ul. S zydłow skiego. S T A R O G A R D S to w arzyszenie S a m o d zieln y ch B u d o w n iczy ch i K iero w n ik ó w B u d o w y, ul. G im n azjaln a 14, tel B Y D G O S Z C Z S to w arzyszenie Sam o d zieln y ch P o lsk ich B u d o w n iczy ch i K iero w n ik ó w B u d o w y, ul. K o z ietu l skiego 8, tel K A T O W IC E S to w arzyszenie S am o d zieln y ch P o lsk ich B u d o w n iczy ch i K iero w n ik ó w B u d o w y u l. P o czto w a 16, tel K A T O W IC E Z w iązek S to w arzyszeń S am o d zieln y ch B u d o w n iczy ch i K ier. B u d o w y R zeczp. P olskiej Z. Z. ul. P o czto w a 16. K A T O W IC E Z w iązek P racodaw ców P rzem y ślu B u d o w la n eg o ul. D w o rco w a 11, tel P ro f. E M IL B R A T R O W pływ obrony przeciwlotniczej na rozbudow ę miast. Odczyt wygłoszony przez autora w Izbie Inżynierskiej dnia 15. b. m. we Lwowie. N o w o c z e sn y śro d e k k o m u n ik a c y jn y, s a m o lo t, p rz e sz e d ł w s to s u n k o w o k ró tk im o k re sie czasu w p ro s t o lb rz y m ią d ro g ę ro z w o jo w ą. Jeżeli p rz y p o m n im y so b ie p ierw sze, dość n ie u d o ln e p ró b y k o m u n ik a c ji lo tn ic zej, z a p o c z ą tk o w a n e w o sta tn ic h la ta c h p rz e d w ielk ą w o j n ą i p o ró w n a m y je ze s ta n e m d zisiejszy m, n a te n c z a s sp o strz e ż e m y, iż zale d w ie je d n o ćw ierćw iecze w y sta rc z a ło, b y z p ierw szeg o, n ie d o łę ż n e g o a p a ra tu lo tn ic zeg o, k tó ry zale d w ie p rz e z k ró tk i o k re s czasu b y ł z d o ln y u- trz y m a ć się w p o w ie trz u, w y ró sł n o w o c zesn y m o d el, p o k o n u ją c y o lb rzy m ie p rz e strz e n ie, p rz e w o ż ą c y często b a rd z o z n a c z n y to n a ż z olb rz y m ią ch y żością, p rz y z a p e w n ie n iu n a d to d o ść d u ż e g o b e z p ie c z e ń stw a p rz e lo tu. N ie ste ty sa m o lo t p o d zielił los całego szere g u in n y c h, d o n io sły ch w y n a la z k ó w cy w iliz a cy jn y ch. M ian o w icie z sy m b o lu p o s tę p u i ro z w o ju k u ltu ra ln e g o, p rz e d z ie rż g n ą ł się w k ró tc e w in s tru m e n t zn isz c z e n ia i ru jn o w a n ia lu d zk o ści i d ó b r p rz e z n ią w y tw a rz a n y c h, a lb o w iem p o tę g a te g o ep o k o w e g o w y n a la z k u z o sta ła w lo t z ro z u m ia n ą i z u ż y tą w o k resie w ielk iej w o jn y d la celó w w o jsk o w y c h. B ezstro n n o ś ć n a k a z u je ró w n ie ż stw ierd zić, iż w ła śn ie m o ż n o ść z a s to s o w a n ia s a m o lo tu ja k o b ro n i z a czepnej, p rz y c z y n iła się w w y so k im sto p n iu do teg o szalo n e g o p o stę p u, ja k i w tej d zied z in ie o b se rw u je m y. P o c z ą tk o w o sa m o lo t b y ł u ż y ty w w o jn ie dla celó w w y w ia d o w c z y c h. O d n o siło się to w p ie rw sz y m rz ęd zie do w y w ia d u p rz y fro n to w eg o, w m ia rę je d n a k u d o sk o n a le n ia a p a ra tu

4 Str. 2 BUDOWNICZY Nr zasię g w y w ia d u o b e jm o w a ł co raz d alsze p artje p o z a fro n to w e w g łą b k ra ju n ie p rz y ja c ie l sk ieg o. W o k re sie w ielk iej w o jn y sa m o lo t nie o d g ry w a ł w ięk sz ej roli ja k o b ro ń sa m o istn a do w y k o n y w a n ia a ta k u, a p rz e p ro w a d z a n a tu i ó w d z ie teg o ro d z a ju a k c ja m ia ła raczej c h a ra k te r w y ją tk o w y. Ó w c z e sn y sam o lo t b o w ie m ro z p o c z y n a ł d o p iero sw o ją k a rj erę i p o sia d a ł jeszcze b ra k i ta k co do w ielk o ści p ro m ie n ia sw eg o d z ia ła n ia, ja k ró w n ie ż n o ś n o ści. W m ia rę je d n a k p o s tę p u c z asu i u w id a c z n ia ją c y c h się z d n ia n a d zień u le p sz e ń, n ie d o m a g a n ia te zaczęły zan ik a ć, c z y n ią c z sa m o lo tu sa m o istn ą, o d d z ie ln ą b ro ń p ie rw sz o rz ę d n e j d o n io sło ści. D zisiaj k a ż d a a rm ja d y sp o n u je sam o lo ta m i b o m b o w y m i, k tó ry c h p ro m ie ń d z ia ła n ia leży p rz e c ię tn ie w g ran icach k m. i k tó re p rz y szy b k o ści p rz e lo tu d o k m /g. p o tra fią p rz e tra n s p o r to w a ć i zrzu cić m a te rja ł w o je n n y o w a d ze 1000 d o kg. J a k w id z im y z a te m z a d a n ie m sa m o lo tu w o je n n e g o w o b ecn ej d o b ie je st w y w ia d i w a lk a. T a o s ta tn ia o d n o sić się b ęd z ie n ie ty l k o do z w a lc z a n ia fro n tu n iep rz y ja c ie lsk ie g o i d o k ru s z e n ia je g o p o tę g i m ilita r., ale w ró w n ej a m o że n a w e t jeszcze w ięk szej m ierz e do z a a ta k o w a n ia w n ę trz a k ra ju, celem ja k n a j siln ie jsz eg o zn isz c z e n ia go, p rz y c z e m z n a tu ry rz e c z y n ajw ięcej n a ra ż o n e b ę d ą w szelk ie a rte rje k o m u n ik a c y jn e i ich p u n k ty w ę zło w e, k tó ry c h z ru jn o w a n ie u tru d n i w w y so k im s to p n iu łączność fro n tu z w n ę trz n e m k ra ju i m o że b y ć w re z u lta c ie d la całości o b ro n y z ja w isk ie m n ie z m ie rn ie g ro ź n y m. Istn ie je je d n a k ż e i d ru g i ró w n ie w a ż n y p o w ó d z a a ta k o w a n ia sam o lo ta m i w n ę trz a k ra ju, a ty m je st,, te n d e n c ja do o słab ien ia p sy ch icznej tę ż y z n y lu d n o ści, b e z w z g lę d n ie p o trz e b n e j w ta k p rz e ło m o w e j chw ili, ja k ą je st w o jn a. T e n m o m e n t b ęd z ie d e c y d u ją c y d la z a a ta k o w a n ia sam o lo ta m i m iast, ja k o w ielk ich sk u p isk lu d n o ści, alb o w ie m w re z u l tacie u d a le g o a ta k u o siąg a się tu ró w n o c z e śn ie d w a cele, m ian o w icie d e p re sję m o ra ln ą o ra z u sz k o d z e n ie u rz ą d z e ń k o m u n ik a c y jn y c h i w y tw ó rc z y c h, p o trz e b n y c h do celo w eg o i zw y cięsk ieg o p ro w a d z e n ia w o jn y. W id z im y z teg o, iż w p rz y sz łe j w o jn ie m ia sta b ę d ą w szczeg ó ln y, a d o ty c h c z a s n ie p ra k ty k o w a n y sp o só b n a ra ż o n e n a a ta k i lo tn ic ze i że o b ro n a p rz e d ty m i a ta k a m i s ta je się p a lą c y m p ro b le m em, k tó ry p o w in ie n b y ć n ie z m ie rn ie ro z p a trz o n y, b y w y n ik łe stą d sz k o d y sp ro w a d zić m o ż n a b y ło d o m o żliw eg o m in im u m. D o d ać p rz y te m n ależy, iż lu d n o ść m ie jsk a w P o lsce p rz e k ra c z a o b ecnie 8.8 m ilio n a m ie sz k a ń c ó w i ro z d z ie lo n ą je st w m iastach, z czego 1 1 liczy p o w y ż e j g łó w, 14 0 m a liczbę m ie sz k a ń c ó w p o m ię d z y a , 177 p o m ię d z y a , zaś p o n i żej J a k w id z im y zate m, w p o ru sz o n e m z a g a d n ie n iu ro z ch o d zi się o stw o rz e n ie m o ż liw y ch w a ru n k ó w e g z y ste n c ji n a w y p a d e k w o jn y dla p rz eszło 1/ 4 o g ó łu o b y w a te li p a ń stw a, p o m ija ją c ju ż n a w e t o k o liczn o ść, że w n a sz y c h w a ru n k a c h k o n c e n tru je się g łó w n ie w m ia sta c h p rz e m y sł i in s ty tu c je z n im z w ią zane. A ż e b y m ó c p rz e w id z ie ć śro d k i zarad cze, trz e b a w p ie rw sz y m rz ęd zie p o z n a ć p rz y c z y n ę zn iszczeń. B ro n ią sa m o lo tu są ja k w ia d o m o : k a ra b in y m a sz y n o w e, lek k ie d zia ła o raz b o m b y. P ie rw sz e d w a ty p y m a ją z n a c z e n ie w z w a l c z a n iu w p ie rw sz y m rz ęd zie lo tn ik a n ie p rz y jacielsk ieg o w z g lę d n ie n ie p rz y ja c ie la n a s a m y m fro n cie, trzeci je st g ro ź n ą b ro n ią n ie ty l k o n a fro n c ie lecz ró w n ie ż w e w n ę trz u k ra ju. D o ty c h c z a s u ż y w a n e b o m b y lo tn ic ze d zielą się n a b u rz ące, o g n io w e i g azo w e w z g lę d n ie b a k te rjo w e. B o m b y b u rz ą c e o w a d ze o d 12 d o k g. słu żą, ja k ju ż ich n a z w a w s k a z u je, d o zn isz c z e n ia i ro zbicia p o sz czeg ó ln y c h o b je k tó w w sp o só b m n iejw ięcej a n a lo g ic z n y ja k to czy n i p o cisk d ziało w y. B o m b y o g n io w e p o sia d a ją ciężar n iew ielk i, w a h a ją c y się m ię d z y 0.5 a 5 k g., m o g ą za te m b y ć tra n s p o rto w a n e p rz e z sam o lo t w s to s u n k o w o z n a c z n e j ilości. T a m o żliw o ść sta n o w i w ła śn ie je d n o z n a jw ię k sz y c h n ie b e z p ie c z e ń stw, alb o w ie m w y rz u t ty c h b o m b w cza

5 Nr BUDOWNICZY Str. 3 sie lo tu sp o w o d u je w m ieście szereg p o ż a ró w w n a jro z m a its z y c h p u n k ta c h osiedla, k tó ry c h o p a n o w a n ie w ła śn ie z u w a g i n a ich ilość b ę d zie rz e c z ą d o ść tru d n ą. W re sz c ie b o m b y g a zo w e p o sia d a ją c e w 50 do 6 0 p ro c. sw ej w a gi m a te rja ły chem ic zn e, a ta k u ją c e oczy, n os, ja m ę u s tn ą, p łu c a i sk ó rę, p rz e d s ta w ia ją ty p o w o b ro ń s k ie ro w a n ą d o m a so w e g o n iszczen ia lu d zi. M im o ch o d em n a d m ie n ię, że m o ż n o ść u ży c ia b a k te rji je st p rz e z fa c h o w c ó w p o d a w a n a w w ą tp liw o ść, ze te g o n a jg łó w n ie j szeg o p o w o d u, iż b ro ń ta m o g ła b y się b a rd z o ła tw o zw ró cić ró w n ie ż p rz e c iw k o a ta k u ją cem u. R zecz z ro z u m ia ła, że a ta k i lo tn ic ze n ie b ę d ą ta k sch e m a ty c z n e, ja k b y to z p rz e d s ta w io n e g o o p isu w y n ik a ło, lecz k o m b in o w a n e z ro z m a ity m i ro d z a ja m i b o m b, p rz y c z e m n ie w ą tp liw ie u ż y te b ę d ą m a te rja ły z a k a ż a ją c e p o szczeg ó ln e m iejsca n a d łu ż sz y o k re s czasu, ja k z n a n y i ju ż u ż y w a n y ip e ry t lu b fo sg en, a to celem o p ó ź n ie n ia o ile m o żn o ści g asz en ia p o w sta ły c h p o ż a ró w lu b n a p ra w y s p o w o d o w a n y c h u sz k o d z e ń. O ile z jed n e j s tro n y zd a n ie so b ie s p ra w y z g ro ź n eg o n ie b e z p ie c z e ń stw a p o siad a o- g ro m n ą d o n io sło ść z u w a g i n a m o żn o ść p rz e w id z e n ia o d p o w ied n iej o b ro n y, o ty le z d ru giej, w sz e lk a p rz e sa d a o sk u tk a c h n a lo tu n ie p rz y ja cielsk ieg o i w y o lb rz y m ia n ie n ieb e z p ie c z e ń stw a je st o ty le n iecelo w e, iż z a ciem n ia is to tn y o b ra z p rz e b ie g u całej ak cji, h is te ry z u je d o p e w n e g o s to p n ia sp o łe c z e ń stw o, a co n a jw a ż n ie js z e u tru d n ia s to so w a n ie śro d k ó w i zabie g ó w z a rad c zy ch. O p u szczen ie b e z ra d n e rą k je st b o w ie m p ro s tą k o n s e k w e n c ją p rz e św iad c zen ia o p o tę d z e n a lo tu i n iem o żn o śc i o b ro n y. T y m c z a se m w isto cie ta k n ie jest. S k u tk i a ta k u lo tn ic zeg o są zaw sze o g ra n ic z o ne. W y n ik a to z n a jro z m a its z y c h p rz y c z y n. P o p ie rw sz e istn ie je n a tu ra ln a g ra n ic a g ę sto ści n a lo tu, w y n ik a ją c a z zaso b o w y c h m o żliw o ści u ż y c ia sa m o lo tó w p rz e z n iep rz y jaciela. N a je d n o o sied le n ie m o ż e b y ć w y p u s z c z o n a n ie o g ra n ic z o n a ilość sa m o lo tó w, g d y ż n ie p o zw o lą n a to w a ru n k i p ro w a d z o n y c h o p eracji w o je n n y c h. P o w tó re trz e b a się liczyć zaw sze z w a ru n k a m i a tm o sfe ry c z n e m i, k tó re b ard zo często w w y so k iej m ie rz e m o g ą osłab ić s k u t ki n a lo tu. T rz e c im m o m e n te m, k tó ry je st n ie z m ie rn ie w a ż n y m, to p ra w d o p o d o b ie ń stw o celności rz u tu n a d a n y cel. S p ra w a ta je st do p e w n e g o s to p n ia z łą c z o n a z n ie m o ż n o śc ią z a trz y m a n ia się s a m o lo tu w p o w ie trz u, co b e z sp rz e c z n ie w b a rd z o z n a c z n y m s to p n iu p o w ię k sz y ło b y celn o ść rz u tu. J a k w iad o m o, rz u c o n a z s a m o lo tu b o m b a n ie s p a d a p ro s to p ad le, lecz p o linii zb liżo n ej d o p a rab o li. O k o liczn o ść ta w w y so k ie j m ie rz e z m n ie jsz a celn o ść rz u tu. Jeśli p rz y jm ie m y w y so k o ść lo tu m. o ra z szy b k o ść p rz e lo tu k m /, n a te n c z a s w y rz u t b o m b y z z a strz e ż e n ie m, iż lo t o d b y w a się w linii z u p e łn ie p ro ste j n a z a m ie rz o n y cel, n a stą p ić m u si ju ż w o d leg ło ści m p rz e d celem. R z e c z ja sn a, iż celn o ść m a le je w m ia rę p o w ię k sz e n ia się w y so k o ści lo tu. N a p rz y k ła d p rz y w y so k o ści lo tu m i szy b k o ści k m / g w y rz u t b o m b y n a u p a trz o n y cel p o w in ie n n a s tą p ić ju ż w o d ległości m p rz e d celem, o ile p ra g n ie się u z y sk ać jeg o tra fie n ie. W id z im y z teg o, że w a ru n k i d la a ta k u ją c e g o są d o sy ć ciężkie i to tern w ięcej, iż o b ro n a c z y n n a ze s tro n y p rz e ciw n ik a sk ło n ić go m u si do w y so k ieg o p u ła p u. F a c h o w c y p o d a ją n a to m ia st, iż lo t d a ją c y d o sta te c z n e z a p e w n ie n ie celn o ści rz u tó w o d b y w a ć się p o w in ie n z re g u ły n a w y so k o ści p o n iżej 1000 m, co z n o w u p o w ię k sz a n ie b ez p ie c z e ń stw o d la a ta k u ją c e g o lo tn ik a. C z w a rty m c z y n n ik ie m, k tó ry o d n o sić się b ę d z ie ty lk o do b o m b g azow y ch, to s to s u n e k ilości m a te rja łó w z a k a ż a ją c y c h zd o ln y ch do p o m ie sz c z e n ia n a sam o lo cie, do o b sz a ru z a a ta k o w a n e g o. W p ły w b a m b y g azo w ej jest często p rz e c e n ia n y. D la celo w eg o z a tru c ia 1 m 2 te re n u p o trz e b a, ja k d o św iad c zen ie w y k a z u je 10 gr. ip e ry tu. C zy n i to p o trz e b n y m n a 1 k m kg. m a te rja łu zakażają ceg o. Jeżeli p rz y jm ie m y b o m b y o 50 p ro c. w y p e ł n ien iu, n a te n c z a s ciężar c a łk o w ity b o m b w y n iesie w ty m w y p a d k u k g., a z a ło ż y w sz y n o śn o ść je d n e g o sa m o lo tu a ta k u ją c e g o

6 Str. 4 BUDOWNICZY Nr n a 1000 k g., o trz y m u je m y ilość p o trz e b n y c h d o te g o celu sa m o lo tó w w w y so k o ści 20 sz tu k. W s z y s tk o to n a tu ra ln ie o b liczo n e je st p o d z a ło ż e n ie m n a jk o rz y s tn ie js z y m d la a ta k u ją c e g o, iż p a n u ją w chw ili n a lo tu d o b re w a ru n k i a tm o sfe ry c z n e, że n ie m a ż a d n ej p rz e c iw o b ro n y c z y n n e j, k tó ra b y a ta k u ją c e m u c z y n iła ja k ie k o lw ie k p rz e sz k o d y w jeg o ak cji, o raz, że w sz y stk ie rz u c o n e b o m b y o- sią g n ę ly sw ó j cel. P rz y fo sg e n ie n p. p o trz e b a do sk u te c z n e g o p o k ry c ia 10 0 m 2 te re n u o k o ło 150 k g g azu, co czy n i n a 1 k m k g., zaś łącznie z c iężare m m a rtw y m b o m b o k o ło k g. D o p rz e tra n s p o rto w a n ia tej ilości p o trz e b a b y o k o ło sa m o lo tó w a o s ta te c z n y e fe k t, n a w e t p rz y z a ło ż e n iu z u p e łn e g o b ra k u o b ro n y c z y n n e j b y łb y s to s u n k o w o n iew ielk i. P rz y k ła d o w o z a zn aczę, iż w w ielk iej w o jn ie z u ż y to k w a su c ja n o - w o d o ro w e g o w ilości d o sta te c z n e j do w y tru c ia 20 m ilia rd ó w lu d zi, a o s ta te c z n y e fe k t o g ra n ic z y ł się do lu d zi z a b ity c h ty m śro d k iem. W re sz c ie trz e b a się liczyć z n a jw a ż n ie j sz y m w tej sp ra w ie, a d o ty c h c z a s n ie w s p o m n ia n y m c z y n n ik ie m, to je st o b ro n ą, k tó ra b ę d zie c z y n n ą i b ie rn ą. O b ro n ą c z y n n ą ta k z p o w ie trz a ja k o te ż z ziem i z a jm o w a ć się n ie b ę d ziem y, g d y ż je st to ju ż s p ra w a c z y sto w o j sk o w a. Z a z n a c z y m y ty lk o, że ż a d a n ie m d ział z e n ito w y c h, p rz e d sta w ia ją c y c h g łó w n y elem e n t o b ro n y c z y n n e j, b ęd z ie n ie d o p u sz c z e n ie do a ta k u, w z g lę d n ie jeg o zlik w id o w an ie. P o m im o je d n a k n a jlep sz ej i n a je n e r- g iczn iejszej o b ro n y c z y n n e j k o n ie c z n ą je st o- b ro n a b ie rn a, k tó ra u m o żliw i d o p ro w a d z e n ie e w e n tu a ln. s tra t i u s z k o d z e ń do m o żliw eg o m in im u m. Z a s a d n ic z ą c h a ra k te ry s ty k ą tej o- b ro n y je s t o k o liczn o ść, iż m u si b y ć o n a n a le ży cie p rz y g o to w a n ą n a b a rd z o d łu g i o k re s czasu p rz e d n a lo te m i je st ściśle z w ią z a n a z ca ły m szereg iem w s k a z a ń i w a ru n k ó w, k tó re b ę d z ie m y sta ra li się szczeg ó ło w o ro z p a trz e ć. K ied y o b ro n a c z y n n a w y s tę p u je d o p iero w o- k re sie w o jn y, to b ie rn a p o w in n a b y ć n a le ż y cie ro z w ią z a n ą ju ż w o k re sie p o k o ju, b y te- re n b y ł n ie ja k o p rz y g o to w a n y n a p rz y ję cie n a lo tu n iep rz y jacielsk ieg o. J e s t rz eczą z ro z u m ia łą, że ro z b u d o w a m iast, k tó re w p ie rw sz y m rz ęd zie b ę d ą n a ra ż o n e n a n a lo t n iep rz y jacielsk i, p o w in n a b y ć d zisiaj ro z p a try w a n ą ró w n ie ż p o k k ą te m w i d z e n ia m o żliw ej o b ro n n o śc i p rz e d in w a z ją p o w ie trz n ą. D alek i tu je ste m n a tu ra ln ie od szero k o, a często b a rd z o fa n ta s ty c z n ie z a k ro jo n y c h p ro je k tó w n o w e g o m iasta, w o ln e g o o d o b a w y n a lo tu n ie p rz y jacielsk ieg o, jeśli w s p o m n ę ty lk o o p ra c a c h w ty m k ie ru n k u V a u th ie r a, W o lf a, S ie rk s a, K o sz e w n ik o w a, K o rn a i in n y c h, z tej p ro ste j p rz y c z y n y, że n ie s te ty liczyć się m u sim y z n a sz e m i m o żliw o ściam i g o sp o d arcz., o ra z z o k o liczn o ścią, że istn ie je m ałe p ra w d o p o d o b ie ń stw o tw o rz e n ia n a n a sz e m te ry to r ju m z u p e łn ie n o w y c h m iast, k tó re m o g ły b y się w z u p e łn o śc i d o s to so w ać do w sk a z a ń p rz eciw lo tn iczy c h. M o g ę w isto cie zg o d zić się z p rz e sła n k ą, że n ajid e- a ln ie jsz y m ty p e m p o d ty m w z g lę d em b ęd zie p a sm o w e ro z p la n o w a n ie m ia sta, p ro p a g o w a n e d zisiaj p o w sz e c h n ie p rz e z k o ła fa c h o w ców, je d n a k ż e m u sz ą się liczyć z te m, b y s to su n k o w o m n ie jsz e m i k o sz ta m i p o p ra w ić to, co d zisiaj n a te re n ie m ia st istn ie je, d o sto so w a ć je p rz y n a jm n ie j ja k o ta k o do m o żliw o ści w o je n n y c h, je d n e m sło w em zn a le źć p e w ie n k o m p ro m is p o m ię d z y fa n ta z ją a rz e c z y w isto ścią. Z a d a n ie m n a sz y m b ędzie ro z p a trz e n ie z a te m szereg u m o m e n tó w, k tó re z m n ie jsz ą w p rz y szło ści sto p ie ń n ie b e z p ie c z e ń stw a in w a zji, p rz y m o ż liw y m z a c h o w a n iu teg o, co d zisiaj w tej d zied z in ie p o sia d a m y. W p ie rw sz y m rz ęd zie zw ró cić n a le ż y u- w a g ę, iż sk u tk i n a lo tu n iep rz y ja c ie lsk ie g o są ściśle z w ią z a n e z tz. w s p ó łc z y n n ik ie m z a b u d o w a n ia, jeśli p rz e z to ro z u m ie ć b ę d z ie m y s to s u n e k z a b u d o w a n e j p o w ie rz c h n i do całości o b sz a ru d a n e j m iejsco w o ści. Im s to s u n e k te n je s t m n ie jsz y, te m b a rd z ie j m a le je p ra w d o p o d o b ie ń stw o tra fie n ia o b je k tó w m iejsk ic h p rz e z b o m b ę. N a o g ó ł w z ią w sz y w sp ó łc z y n n ik te n w y ra ż a się w n a sz y c h m ia sta c h s to su n k ie m m n iejw ięcej o d 1 /6 do 1/10, p rzy -

7 Nr BUDOWNICZY Str. 5 czem n a tu ra ln ie w n ę trz n a m ia st są p o d ty m w z g lę d em w z n a c z n ie g o rszej s y tu a c ji niźli p e ry fe rje i w y m ie n io n y w s p ó łc z y n n ik w z ra s ta tu d o w a rto śc i 1/ 2 1 /3. Z u w z g lę d n ie n ia p o w y ż sz e g o p o s tu la tu w y n ik n ie z a sa d n ic z a w sk a z ó w k a, iż d alsza ro z b u d o w a n a sz y c h m iast, ro z p a try w a n a p o d k ą te m w id z e n ia b e z p ie c z e ń stw a i o b ro n y p rz e c iw lo tn iczej p o w in n a iść w k ie ru n k u z a b u d o w a n ia o ile m o żn o ści lu ź n e g o. W s k a z a n ie to g o d zi się z u p e łn ie z w y m o g a m i h y g je n y, k tó ra ró w n ie ż ż ą d a b y ilość w o ln y c h, n ie z a b u d o w a n y c h p rz e s trz e n i b y ła w m ia sta c h ja k n a jz n a c z n ie jsz ą. P o g o d zić się m u sim y czaso w o z tem, iż m ia sta n asz e, a szczeg ó ln ie ich w n ę trz a n ie są d o sto so w a n e p o d ty m w z g lę d e m do w a ru n k ó w chw ili, p a m ię ta ć m u sim y je d n a k ż e o ty m p o stu la c ie p rz y p ro je k to w a n iu n o w y c h d zieln ic n a sz y c h m ia s t o ra z p rz y o p ra c o w y w a n y c h p ro je k ta c h re g u la c y j n y ch. Z a p e w n e, że z a b y tk o w e części n a sz y c h m ia st p o p ra w ić się p o d ty m w z g lę d e m ju ż n ie d a d z ą ; całe szczęście je d n a k ż e je st w te m, iż w ty c h p a rtja c h m ia st n ie m a z re g u ły w ię k szy ch o b je k tó w p rz e m y sło w y c h lu b k o m u n i k ac y jn y c h, n a k tó ry c h zn isz c z e n iu m u si z a le żeć n ie p rz y ja c ie lo w i w p ie rw sz y m rzęd zie. Jeśli z ro z w a ż a ń n a sz y c h w y k lu c z y m y ch w i lo w o w a n d a liz m, n a te n c z a s p rz y p u sz c z a ć m o ż e m y, iż te d zieln ice n ie b ę d ą n a ra ż o n e n a szczeg ó ln e n ie b e z p ie c z e ń stw o z racji g ę sto ści sw eg o z a b u d o w a n ia. R o z p a tru ją c d alej s p ra w y celn o ści rz u tó w b o m b o w y c h z sa m o lo tu, d o c h o d z im y do w n io sk u, iż celn o ść ta je st ró w n ie ż u w a ru n k o w a n a m n ie jsz ą lu b w ię k sz ą re g u la rn o śc ią z a b u d o w a ń. N ie w c h o d ząc w szczeg ó ły z a z n a c z y ć n ależy, iż celn o ść m a le je w m ia rę w z ro s tu n ie re g u la rn o śc i z a b u d o w a n ia. W n o w o c z esn ej ro z b u d o w ie m ia st p o w in n iś m y z a te m d ążyć n ie ty lk o d o lu ź n o ści z a b u d o w a n ia lecz ró w n ie ż d o ich n ie re g u la rn o śc i. J a k o n a c z e ln a z a sa d a d la n o w y c h o siedli, w z g lę d n ie n o w y c h części m ia st p o w in ą p ro je k tu ją c e g o o b o w ią z y w a ć k o n ie c z n o ść d e c e n tra liz a c ji całości n a m n iejsze, s a m o w y s ta r c z aln e p a rtje, k tó re m o g ły b y p rz e z d łu ż sz y czas istn ie ć ży c ie m in d y w id u a ln y m n a w e t w w y p a d k u z u p e łn e g o zn isz c z e n ia g łó w n y c h o- ś ro d k ó w g o sp o d a rc z y c h i k o m u n ik a c y jn y c h m iasta. D o d a ć p rz y te m n ależy, że n ie m o że tu b y ć ró w n ie ż p o m in ię tą k o n s tru k c ja sa m y ch o b je k tó w, k tó ra m u si b y ć ta k co do s y s te m u ja k m a te rja łó w te g o ro d z a ju, b y w y trz y m y w a ła s k u tk i a ta k u, n a tu ra ln ie w g ra n icach istn ie ją c y c h m o żliw o ści. P rz y k ła d o w o z a zn aczę, że p o d ty m w z g lę d em w y d a ją m i się b a rd z o celo w e k o n s tru k c je szk ieleto w e, p rz y k tó ry c h o czek iw ać n ależy, że w p ie rw sz y m rz ęd zie u le g n ą e w e n tu a ln e m u zn isz c z e n iu w ra z ie tra fie n ia ich b o m b ą b u rz ą c ą, fra g m e n ty w y p e łn ia ją c e sz k iele t ja k o k o n s tru k c y jn ie słab sze, a n iżeli sa m a, is to tn a część n io sąca. Id e a łe m p ra w d o p o d o b n ie tru d n y m do u rz e c z y w istn ie n ia, b ę d ą tu z a b u d o w a n ia n isk ie, lu ź n o ro z s y p a n e i n ie p ra w id ło w o u s y tu o w a n e. W z w ią z k u z tą s p ra w ą je s t k o n ieczn o ść zab e z p ie c z e n ia n a s z y m m ia sto m o ile m o ż n o ści ja k n a jw ię k sz e j ilości tra w n ik ó w i z ie le ń có w, k tó re n ie ty lk o z m n ie jsz a ć b ę d ą w s p ó ł c z y n n ik z a b u d o w a n ia, ale ró w n ie ż w y tw o rz ą w z g lę d n ie m o żliw e w a ru n k i w w y p a d k u z a k a ż e n ia m iejsco w o ści b o m b a m i g azow em i. R ó w n ie ż w ra zie o b rz u c e n ia m iejsco w o ści b o m b a m i o g n io w em i, w ię k sz a ilość p rz e s trz e n i w o ln y c h z m n ie jsz y w w y so k im sto p n iu g ro z ę ro z s z e rz a n ia się p o w s ta ły c h ju ż p o ż a ró w. D o teg o sam eg o celu słu ż y ć p o w in n y ja k n ajg ęśc iej z a k ła d a n e zb io rn ik i w o d n e, k ry te i o tw a rte, sad z aw k i, fo n ta n n y i stu d n ie, k tó ry c h z a d a n ie m b ęd z ie m a g a z y n o w a n ie w o d y, p o trz e b n e j d la g a sz e n ia p o w sta ły c h p o ż a ró w. O ile n ie b ę d z ie m y w s ta n ie p rz e p ro w a d zić ro z b u d o w y lu ź n e j, n a te n c z a s w z g lą d n a m o żliw ie szy b k ie o d k a ż e n ia z a tru ty c h g a z a m i p a rty j n a k a z u je zw ró cić u w a g ę n a k o n ie czność z a k ła d a n ia b lo k ó w b u d o w la n y c h i u- lic o m o żliw ie d o sta te c z n e j p rz ew iew n o śc i. W ty c h w a ru n k a c h s k u tk i o b rz u tu b o m b am i g azo w em i b ę d ą n a jm n ie j d o tk liw e.

8 Śtr. 6 BUDOW NICZY Nr P o n ie w a ż w p rz y sz łe j w o jn ie, ja k ju ż z re s z tą p o w y ż e j w sp o m n ia łe m, u c ierp ią od a ta k ó w lo tn ic z y c h n ajw ięcej z a k ła d y p rz e m y sło w e, p rz e to w y s u w a się k o n ie c z n o ść o d d z iele n ia ich o d b u d y n k ó w m ie sz k a ln y c h i p rz e n ie sie n ia n a rz a d k o z a b u d o w a n e p ery - fe rje m iast. J e s t to p o s tu la t z re s z tą z u p e łn ie z g o d n y z d o ty c h c z a so w e m i w y m o g a m i, w y - n ik a ją c e m i p rz e w a ż n ie ze w s k a z a ń h y g ien y, o ty le je d n a k o d m ie n n y, że ż ą d a ró w n ie ż p e w n e j lu źn o ści p o m ię d z y p o szczeg ó ln em i z a b u d o w a n ia m i p rz e m y sło w e m i, celem m o żliw e g o zab e z p ie c z e n ia p rz e c iw k o celn o ści rz u tó w b o m b o w y c h. D a lsz y m o b je k te m n a ra ż o n y m n a szczeg ó ln e n ie b e z p ie c z e ń stw o w p rz y sz łe j w o jn ie są b e z sp rz e c z n ie d w o rc e k o lejo w e. O ile p rz y d w o rc a c h to w a ro w y c h i p rz e to k o w y c h n ie sto i n ic n a p rz e sz k o d z ie p rz e rz u c e n ia ich m o żliw ie d alek o p o z a o b rę b m ia sta, to z d w o rc a m i o so b o w em i s p ra w a je s t ju ż z n a c z n ie tr u d n ie jsz ą. T u ta j te ż trz e b a b ęd z ie b a rd z o p o w a ż n ie z a sta n o w ić się, czy n ie n a le ż a ło b y w p rz y szło ści z e rw a ć w w ielk ich m ia sta c h z z a s a d ą d w o rc ó w c e n tra ln y c h i p rz e jść raczej n a s y ste m d w o rc ó w lo k aln y ch, p rz e z n a c z o n y c h d o o b słu g i ty lk o p e w n y c h k ie ru n k ó w. U - sz k o d z e n ie d w o rc a c e n tra ln e g o p a ra liż u je odra z u ru c h w e w szy stk ich, w y c h o d z ą c y c h z n ie g o k ie ru n k a c h ; n a to m ia s t u szk o d z e n ie d w o rc ó w lo k a ln y c h je s t z n a c z n ie m n ie j d o tk liw e w całości s to s u n k ó w k o m u n ik a c y j n y ch. S zczeg ó ln ie w iele u w a g i p o św ięcić trz e b a b ęd z ie celo w em u ro z m ie sz c z e n iu teg o ro d z a ju o b je k tó w ja k p o czta, te le fo n, ra d jo, w o dociąg i, g az, e le k try c z n o ść, w ielk ie z a k ła d y sp o ży w c ze, m a g a z y n y o lejó w i m a te rja łó w p a ln y c h ja k b e n z y n a, d rz e w o i w ęgiel i t. p. N a o g ó ł o b o w ią z y w a ć tu m u si w p rzy szło ści z a sa d a ja k n a jd a le j p o su n ię te j d ecen tra liz a c ji p rz e s trz e n n e j ty c h o b je k tó w n ie s te ty często w b re w z d ro w o p o ję ty m w s k a z a n io m g o sp o d a rc z y m. R o z c h o d z ić się b o w ie m m u si o to, b y o ile m o ż n o śc i u tru d n ić ró w n o c z e s n e z n i szczen ie sz e re g u teg o ro d z a ju in s ty tu c y j, k tó re m o g ą często p ra c o w a ć zastę p czo. I tu taj n ie ro z s trz y g n ię ty m je st d o ty ch czas p y ta n ie, czy n ie b ędzie w s k a z a n y m p rz ejście z z a k ład ó w c e n tra ln y c h n a filjaln e z u w a g i, iż u szk o d z e n ie z a k ła d u c e n tra ln e g o s p o w o d o w a ć m o że z u p e łn e u n ie ru c h o m ie n ie d an e j g a łęzi p rz e m y słu lu b g o sp o d a rstw a n a ro d o w e go. Z tą s p ra w ą b ęd z ie z łą c z o n e ró w n ie ż z a g a d n ie n ie e w e n tu a ln y c h z a k ła d ó w re z e rw o w y c h, k tó re z n a tu ry rz e c z y tra k to w a n e b y ć m u si b a rd z o in d y w id u a ln ie. J a k o k o n s e k w e n c ja w s k a z a ń p o p rz e d n io p rz y ję ty c h m u si o b o w ią z y w a ć zasad a, iż w szelk ie b u d y n k i, w k tó ry c h g ro m a d z ą się w ię k sz e ilości lu d n o ści, z a te m m iejsca zeb ra ń, te a try, szk o ły, szp itale, b u d y n k i k u ltu re lig ijn eg o itp. p o w in n y stać z d a ła o d o b je k tó w p rz e m y sło w y c h, k o m u n ik a c y jn y c h o ra z w s p o m n ia n y c h z a k ła d ó w p rz e m y sło w y c h lu b u ż y te c z n o śc i p u b lic z n e j. S zczeg ó ln iej szp itale n a le ż y s y tu o w a ć n a p a rc e la c h o g ro d o w y c h n a p e ry fe rja c h m ia st, p rz e c h o d z ą c w z u p e ł ności n a ty p b u d o w n ic tw a p aw ilo n o w e g o. N ie m a m z a m ia ru b liższego z a jm o w a n ia się s p ra w ą sc h ro n ó w d la lu d n o ści cy w iln ej n a w y p a d e k a ta k u g azow eg o, g d y ż je st to m aterja dzisiaj ju ż d o k ła d n ie o m ó w io n a i u z n a n a. Z re s z tą sto i o n a n ieco z d a ła o d te m a tu ro z b u d o w y m ia st. M im o ch o d em z a z n a c z ę ty lk o, iż w y d a ją m i się z n a c z n ie celo w sze sc h ro n y in d y w id u a ln e, d la k a ż d e j re aln o ści o d d zieln ie, n iźli m aso w e, k tó ry c h k o sz t b ęd z ie o l b rz y m i a celo w o ść w ą tp liw a. B y je d n a k te go ro d z a ju s c h ro n y in d y w id u a ln e m o g ły z n a leźć z a sto so w a n ie, m u si b y ć n a ło ż o n y p e w ie n p rz y m u s u s ta w o w y w k ie ru n k u ich u rz ą d z e n ia w n o w o w y k o n y w a n y c h b u d y n k a c h, a l b o w ie m w ty m w y p a d k u u rz ą d z e n ie sc h ro n u o b ciąży sto s u n k o w o n ie z n a c z n ie w łaściciela realn o ści. R e c z ja sn a, że w ty m k ie ru n k u n a sze p ra w o b u d o w la n e p o w in n o b y ć o d p o w ie d n io z n o w e liz o w a n e. P o ty c h o g ó ln y c h u w a g a c h, o d n o sz ą cy ch się do ro z b u d o w y m ia st d o sto so w a n e j d o w s k a z a ń o b ro n y p rz e c iw lo tn ic z y c h p rz e jść n ależy, c h o ć b y k ró tk o d o szczeg ó ło w e g o o

9 Nr BUDOW NICZY Str. 7 m ó w ie n ia n ie k tó ry c h m o m e n tó w, z w ią z a n y c h z istn ie n ie m n a te re n ie m ia sta u rz ą d z e ń u ży teczn o ści p u b liczn e j. W p ie rw sz y m rz ęd zie zają ć się n a le ż y sp ra w ą w o d o c ią g ó w. J a k ju ż p o w y ż ej w sp o m n ia łe m z n a c z n a ilość p o ż a ró w, k tó re w y b u c h n ą w m ieście w re z u lta c ie n a lo tu n ie p rz y ja cielsk ieg o, w y m a g a ć b ęd z ie o d p o w ie d n ich z a p a só w w o d y do g asz en ia. W o d a ta d o sta rc z o n ą b y ć m u si z istn ie ją c y c h n a te re n ie m ia sta n a jro z m a itsz e g o ro d z a ju z b io rn i k ó w o ra z z p rz e w o d ó w w o d o c ią g o w y ch. P ro je k t sieci w o d o c ią g o w ej m u si b y ć z a te m szczeg ó ło w o ro z p a trz o n y i z a p ro je k to w a n y p o d kćitem w id z e n ia n ie b e z p ie c z e ń stw a a ta k u lo tn ic zeg o t. z., b y n a w e t w w y p a d k u zn isz c z e n ia g łó w n e g o ciąg u is tn ia ła zaw sze m o żliw o ść d o sta rc z e n ia w o d y m ia stu ciąg am i o b w o d o w e m i, b o cznem i. S p o w o d u je to n ie w ą tp liw ie w z ro st k o s z tó w w y k o n a n ia sieci, s ta n ie się je d n a k rz e c z ą n ie o d z o w n ą. Z b io rn ik i w o d n e, b ęd ą c e a k u m u la to ra m i z a p a só w w o d n y c h, p o trz e b n y c h d o o b słu gi m ia sta p o w in n y b y ć n ie z m ie rn ie s ta ra n n ie m a sk o w a n e d la u n ik n ię c ia o b rz u c e n ia ich b o m b a m i b u rz ą c e m i. O ile ch o d zi o zb io rn ik i w k o p a n e w ziem ię, o k aże się n ie o d z o w n y m u n ik a n ie re g u la rn y c h p rz y k ry w z ie m n y c h o k s z ta łta c h g e o m e try c z n y c h, a p rz ejście n a p rz y k ry w ę z u p e łn ie n ie re g u la rn ą, d o sto so w a n ą do o k o liczn e g o te re n u. Z a k ła d y p o m p p o w in n y m ieścić się w b u d y n k a c h n iew ielk ich i p o sia d a ć k ilk a re zerw, u m o ż liw ia ją c y c h n ie p rz e rw a n e d z ia ła n ie w razie u s z k o d z e n ia o b ie k tu g łó w n eg o. T u ta j w y s u w a się ró w n ie ż k o n c e p c ja łą czen ia z so b ą w o d o c ią g ó w sąsied n ich m ie j sco w o ści i stw o rz e n ia w te n sp o só b o rg a n iz a cyj p o siłk o w y ch, u m o ż liw ia ją c y c h z a o p a trz e n ie m iejsco w o ści w w o d ę n a w e t w w y p a d k u zn isz c z e n ia u jęć i z b io rn ik a z a a ta k o w a n e j m iejsco w o ści. S tw o rz e n ie n a te re n ie m ia sta d o sta te c z n e j ilości, lo k aln ie d o b rz e ro z ło ż o n y c h sa d z a w e k z w y k o rz y s ta n ie m d la n ich u- jęć z u p e łn ie n ie z a le ż n y c h o d w o d o c ią g ó w, b ęd z ie w ielk ą p o m o c ą w chw ili u sz k o d z e n ia c e n tra ln e g o z a k ła d u. Z a s ta n o w ić się p rz y te m n a le ż y czy n a w e t sieci k a n a liz a c y jn e j n ie n a leży d o sto so w a ć do o m a w ia n y c h p o trz e b p rz ez o d p o w ie d n ie u c h w y c e n ie i sp ię trz e n ie o k o liczn y c h p o to k ó w, k tó ry c h w o d y słu ż ą często w y łą c z n ie d o sp łu k iw a n ia c iąg ó w k a n a ło w y c h. N a p o to k a c h o tw a rty c h i k ry ty c h n a le ż y w ty m w y p a d k u p rz e w id z ie ć u rz ą d z e n ia, słu ż ą c e d o p o d n o szenia zw ie rc ia d ła w o dy, celem z a b ezp ieczen ia so b ie w p o w a ż n e j chw ili o d p o w ied n iej jej ilości. N ie p o trz e b a p rz y te m sp e c ja ln ie o m a w iać i u d o w a d n ia ć k o n ieczn o ści p o sia d a n ia o d p o w ie d n ic h części z a p a so w y c h d la u rz ą d z e ń w o d o c ią g o w y ch, z a p o m o c ą k tó ry c h d a ły b y się ja k n ajszy b c iej w y k o n a ć p o trz e b n e p o a ta k u n a p ra w y. K a n a liz a c ja m ie jsk a m u si ró w n ie ż o d p o w ia d a ć w sk a z a n io m, w y n ik a ją c y m z p o s tu la tó w o b ro n y p rz eciw lo tn iczej. P o m ija ją c d ro b iazg i w sk a z a ć n a le ż y n a k o n ie c z n o ść ta k ich u rz ą d z e ń, k tó re b y u m o ż liw iły b e z z b y t n ich tru d n o śc i o d p ro w a d z e n ie w ó d z u ż y ty c h ciąg am i b o c z n e m i n a w y p a d e k z b u rz e n ia g łó w n e g o k o le k to ra. R z e c z ja sn a, że o sp o so b ie ro z w ią z a n ia tej s p ra w y d e c y d o w ać m u sz ą w a ru n k i lo k aln e. R ó w n ie ż n iezm iern ie, w a ż n ą o k aże się s p ra w a d o sta te c z n ie d o b rz e d z ia ła jąceg o p rz e w ie trz a n ia i sz tu c z n e j w e n ty la cji w w y p a d k u z a g a z o w a n ia m ia sta, a lb o w iem g azow e s u b s ta n c je tru ją c e z re g u ły cięższe o d p o w ie trz a p rz e d o sta w a ć się b ęd ą do w n ę trz a k a n a łó w, z a tru w a ją c n ie ty lk o te ciągi, ale ró w n ie ż n a jb liższe są sied z tw o z n iem i. N iezm ie rn ie ciężk im p ro b le m e m je st s p ra w a ulic i p la c ó w m iejsk ic h ro z p a try w a n a p o d k ą te m w id z e n ia o b ro n y p rz eciw lo tn iczej. C iężk im z teg o p o w o d u, iż w sk a z a n ia w y n i k a ją c e z ro z w a ż a ń, o k tó ry c h m o w a b y ła p o p rz e d n io, s to ją w z n a c z n e j sp rz eczn o śc i z d o ty c h c z a s p rz y ję te m i a k s jo m a ta m i w ro z b u d o w ie ulic. Z w ró c ić tu n a le ż y u w a g ę, iż d ro g a w z g lę d n ie u lica p o sia d a ze w z g lę d u n a n a lo t n ie p rz y jacielsk i je d n ą, b a rd z o w y b itn ą w ad ę,

10 Str. 8 BUDOW NICZY Nr a je s t n ią ła tw o jej d o strz e g a ln o ść. D ro g a w y ró ż n ia się b a rd z o siln ie o d o to c z e n ia b a rw ą i s tru k tu rą, do czeg o w w y so k iej m ie rz e p o m a g a p e w n a g e o m e try c z n o ść jej k sz ta łtó w. G ła d k a p o w ie rz c h n ia jezd n i, szczeg ó ln ie w o k re sie m o k ry m, d a je sp e c y fic z n y o d b lask o rje n tu ją c y d o sk o n a le a ta k u ją c e g o lo tn ik a. D o z w a la to n a w e t, w p e w n y c h w a ru n k a c h na o rje n ta c ję w p o rz e n o cn e j. D łu g ie k ie ru n k i p ro s te u ła tw ia ją, szczeg ó ln ie w w y p a d k u lo tu w z d łu ż osi ulicy, trafialn o ść rz u tu, w p ra w d z ie n ie w o d n iesien iu do p e w n e g o, sz c zeg ó ln eg o jej p u n k tu, lecz w linii d ro g i. Jeżeli d o d a m y n a d to, iż siatk a ciągów u lic z n y c h o rje n tu je d o sk o n a le a ta k u jąceg o, co do p o ło ż e n ia p o sz c z e g ó ln y c h obje k tó w b u d o w la n y c h o ra z, iż m a rk o w a n ia u- licy lu b d ro g i d o ty c h c z a s n ie w y n a le z io n o i p ra w d o p o d o b n ie n ie w y n a le z ie się w p rz y sz łości, d o jd z ie m y d o w n io sk u, że b ęd z ie o n a n a ra ż o n ą zaw sz e n ie szczeg ó ln e n ie b e z p ie c z eń stw o. Ja k ie ta k ie z a p e w n ie n ie b e z p ie c z e ń stw a w razie a ta k u lo tn ic z e g o w y m a g a ć b ęd z ie n ie ty lk o d u ż e j p o w ie rz c h n i ulic, a z a te m z n a c z n iejszej ich szero k o ści, ale ró w n ie ż o ile m o ż n o ści ja k n a jsz e rsz y c h jezd n i, szczeg ó ln ie w p a rtja c h o ż y w sz y m ru c h u. M u si b o w ie m z a leżeć n a m n a m o ż liw y m ro z rz e d z e n iu ru c h u n a jezd n i, celem o sła b ie n ia celn o ści n ie p rz y jaciela. D o sta te c z n ie d u ż a sz e ro k o ść jezd n i o k a ż e się p o trz e b n ą ró w n ie ż z u w a g i n a to, b y u s z k o d z e n ie u licy b o m b ą b u rz ą c ą n ie p o w o d o w a ło z u p e łn e g o z n isz c z e n ia jej p rz e k ro ju p o p rz e c z n e g o i c a łk o w ite g o w y e lim in o w a n ia jej d la ru c h u. S z e ro k a u lica b ęd zie n a d to e le m e n te m d o d a tn im, zap o b ie g a ją c y m k a ta s tro fa ln e m u ro z sz e rz a n iu się p o ż a ró w, w ra zie o b rz u tu b o m b a m i o g n io w em i. D zisiaj s to s u je m y w m ia sta c h p rz e w a ż n ie je z d n ie o m in im a ln e j szero k o ści. S k ła n ia ją n as do te g o w z g lę d y g o sp o d arcze. Z d a je się je d n a k, że ju ż w n a jb liż sz y m czasie b ęd z ie p o trz e b n ą p e w n a k o rre k c ja p o ję ć w tej sp ra w ie, w y n ik a ją c a z p o w y ż e j p o d a n y c h ro z w a ż a ń. R ó w n ie ż o k a ż ą się k o n ie c z n e o b ja z d y re z e rw o w e, k tó re m i p o siłk o w a ć się trz e b a b ęd z ie w w y p a d k u zn isz c z e n ia w a ż n y c h p arty j k o m u n ik a c y jn y c h o c h a ra k te rz e w y p a d o w y m. M iasto n ie m o ż e b y ć a b s o lu tn ie p o z b a w io n e w czasie w o jn y m o żliw o ści b e z w z g lę d n ie p e w n e g o p o łą c z e n ia z k ra je m w e w sz y stk ich k ie ru n k a c h. R ó w n ie ż p o w in n y b e z w a ru n k o w o u lec z a g ła d zie w m ia rę czasu i m o ż liw ości ta k liczn e w n ie k tó ry c h m ia sta c h n a szy ch zaułk i, k tó re z p o w o d u b ra k u p rzew iew n o śc i i z w y c z a jn ie n ie z n a c z n y c h sz e ro k o ści p rz e d s ta w ia ją w ra zie a ta k u lo tn ic z e go z n a c z n ą d o zę n ieb e z p ie c z e ń stw a. S z czeg ó ln e tru d n o śc i n a s trę c z ą się tu do ro z w ią z a n ia p rz y w szelk ie g o ro d z a ju m o sta c h u liczn y ch, k tó re n ie w ą tp liw ie b ę d ą obje k ta m i b a rd z o in te n z y w n ie p rz e z n ie p rz y ja ciela a ta k o w a n e m i. R z e c z z ro z u m ia ła, że n ie w sz y stk ie u lice w y m a g a ją p o d ty m w z g lę d e m ró w n ie p ie c z o ło w ite j o p iek i. O d n o sić się to b ęd z ie w p ie rw sz y m rz ęd zie d o p ie rw sz o rz ę d n y c h ciąg ó w k o m u n ik a c y jn y c h, a ró w n ie ż d o ulic, p rz y k tó ry c h s to ją w a ż n e z p u n k tu w id z e n ia b e z p ie c z e ń stw a p u b lic z n e g o o b iek ty. P o d ty m w z g lę d e m fo ry to w a n e m u s z ą b y ć ulice, w k tó ry c h m ieszczą się stra ż n ic e p o ż a rn e o- ra z in s ty tu c je, m a ją c e ja k ik o lw ie k z w ią z e k z o b ro n ą p rz e c iw lo tn ic z ą. P ra w d o p o d o b n ie p o trz e b a b ęd z ie ró w n ie ż p o m y śleć o ta k im ro z ło ż e n iu b ra m w ja z d o w y c h stra ż n ic p o ż a ro w y ch. b y z n iszczen ie lo k a ln e je z d n i o b o k je d n e j b ra m y n ie u n ie m o ż liw iło n a ty c h m ia s to w e g o w y ja z d u tre n u p o ż a rn ic z e g o n a m ie j sce w y p a d k u. P o d ty m w z g lę d e m o k aże się k o n ieczn o ść d u ż y c h z m ia n w s to s u n k a c h dzisiaj jeszcze istn ie ją cy ch. C o do z a k ła d ó w g azow y ch, to fo rm a ich nbecna, szczeg ó ln ie w o d n ie sie n iu do z b io r ników g azu, je s t n a d zisiejsze s to s u n k i z u p ełn ie n ieo d p o w ie d n ia. W p rz y szło ści trz e b a b ęd zie b e z w a ru n k o w o p o m ieścić z b io rn ik i te p o d ziem ią, alb o w ie m z u w a g i n a sw ó j k s z ta łt p rz e d s ta w ia ją o n e z n a k o m ity cel d la p o cisk ó w b o m b o w y c h. S c h o w a n ie w szelk ich zb io rn ik ó w, a z a te m ró w n ie ż n a ro p ę, n a ftę,

11 g azo lin ę itp. d o w n ę trz a ziem i je st p o s tu la tem n ie p o trz e b u ją c y m z b y t d łu g ieg o u d o w a d n ia n ia. W z w ią z k u z te m b ędzie o c h ro n a p rz e w o d ó w g azow y ch. Z a sa d n ic z o p o m ieszczo n e są o n e p o d ziem ią, są z a te m d o sta te c z n ie d o b rz e c h ro n io n e. Istn ie ją je d n a k, ja k w ie m y fra g m e n ty p rz e w o d ó w g azow y ch, szczeg ó l nie w p a rtja c h p rz e k ra c z a n ia rzek, p rz y m o co w an e w n a jro z m a its z y sp o só b d o m o stó w, n ie k ry te z u p e łn ie ż a d n ą o sło n ą i ła tw o d o strz e g a ln e d la n iep rz y jaciela. T e fra g m e n ty tra sy g azociąg o w e j b ę d ą m u sia ły b y ć b e z w a ru n k o w o z a m ie n io n e n a p o d z ie m n ą, alb o w iem u sz k o d z e n ie g azociąg u n ie ty lk o sp o w o d u je p rz e rw ę w d o sta w ie g azu, co dla n ie k tó ry c h m ia st m o że b y ć wyprost k a ta s tro fa l ne, ale n a d to s ta n o w ić b ęd zie n ie b e z p ie c z e ń stw o p o w s ta n ia p o ż a ru w7 są sied z tw ie p rz e rw y. N ie u le g a ż a d n e j w ątp liw o ści, iż teg o ro d z a ju a d a p ta c ja sp o w o d u je dość z n a c z n y k o szt, n ie m n iej je d n a k n ie d a się u n ik n ą ć d la d o b ra b e z p ie c z e ń stw a p u b liczn e g o. N ie w y c z e rp a łe m tu n a tu ra ln ie w s z y s t k ich m o żliw o ści, z ja k ie m i in ż y n ie r - u rb a n i s ta s p o tk a się, ro z p a tru ją c z a g a d n ie n ie ro z b u d o w y m ia st z p u n k tu w id z e n ia o b ro n y p rz eciw lo tn iczej. Z a d a n ie, k tó re so b ie p o s ta w iłem tk w iło raczej w z w ró c e n iu u w a g i fa ch o w có w, iż w o b ecn ej chw ili m u si b y ć u- w z g lę d n io n y p rz y p ro je k to w a n iu n o w y, d a w n iej n ie z n a n y c z y n n ik, k tó ry je d n a k ż e z u- w a g i n a sp ra w ę o b ro n n o śc i p a ń s tw a w y s u w a się n a p la n p ierw szy. Z ro z u m ie n ie w a żn o ści te g o c z y n n ik a d o zw o li n a u n ik n ię c ie b łęd ó w, k tó re m o g ły b y się n a n a s w p rz y szło ści o d bić b a rd z o d o tk liw ie. W k o ń c u k ilk a u w a g w o d n ie sie n iu ju ż n ie d o sam ej ro z b u d o w y, lecz d o gałęzi słu ż b y m iejsk ie j, p o z o sta ją c e j z re g u ły p o d k iero w n ic tw e m o rg a n ó w te c h n ic z n y c h. O b o k s tra ż y p o ż a rn e j p rz y p a d n ie o lb rzy m ie i o d p o w ie d z ia ln e z a d a n ie w razie a ta k u lo tn ic z e go z a k ła d o m c z y szczen ia m ia st, k tó re b ęd ą m u sia ły się z a ją ć o d czyszczan iem i o d k a ż e n iem z a tru ty c h p a rty j o ra z u s u w a n ie m p o z a o b rę b m ia sta g ru z u i ru in sp o w o d o w a n y c h a ta k ie m. W y n ik n ie z teg o k o n ie c z n o ść n a le ży teg o z o rg a n iz o w a n ia ty c h z a k ła d ó w do te go celu ju ż w o k re sie p o k o jo w y m, a p rz e d e w sz y stk ie m z a o p a trz e n ia ich w o d p o w ied n i do te g o celu sp rz ęt. P o n ie w a ż p rz y o d k a ż a n iu m ia sta o d g ry w a ć b ędzie o g ro m n ą ro lę so d a i w a p n o ch lo ro w e, p rz e to z a k ła d y te p o w in n y b y ć z a o p a trz o n e w n a le ż y te m a g a z y n y ty c h m a te rja łó w o ra z w a p a ra tu rę d o z w a la ją c ą n a p ro d u k c ję ich ro z tw o ró w. J a k w ia d o m o b o m b y o g n io w e n ie d a d z ą gasić się w o d ą lecz p iask iem. Z te g o p o w o d u n a le ż a ło b y w y m a g a ć w y d a n ia z a rz ą d z e n ia a co ró w n ie w a ż n e, je g o e g z e k w o w a n ia, b y k a ż d a re a ln o ść p o sia d a ła d o s ta te c z n y zapas p iask u, b ę d ą c y re z e rw ą w o je n n ą, k tó ry b y m ó g ł b y ć n a ty c h m ia s t u ż y ty w chw ili p o trz e b y. Jeśli n a d to zw ró c ę u w a g ę n a k o n ieczność o d p o w ie d n ie g o w y sz k o le n ia p e rso n e lu te c h n ic z n e g o d la celó w o b ro n y p rz e c iw lo tn ic zej, to sąd zę, iż z g ru b sz a w y c z e rp a łe m p o ru s z o n y te m a t. W re sz c ie jeszcze je d n a u w a g a. W iele z p o ru s z o n y c h o b ecnie m o m e n tó w n ie b ęd zie p ra w d o p o d o b n ie m o żliw e d o p rz e p ro w a d z e n ia b e z p e w n y c h re p re sy j u sta w o w y c h. W ty m k ie ru n k u c z y n n ik i m ia ro d a jn e p o w in n y się p o w a ż n ie z a sta n o w ić n a d k o n ieczn o ścią p e w n e j n o w e lizacji n a sz e g o p ra w a b u d o w la n e g o i d o s to so w a n ia go d o celó w o b ro n y p rz e ciw lo tn iczej. P o n ie w a ż liczyć się m u s im y z tem, że n ie k tó re z p o d a n y c h w s k a z a ń w y m a g ać b ę d ą celem sw ej realizacji lat, p rz e to im w cześn iej tę p ra c ę ro z p o c z n ie m y, te m z m n ie jsz ą tro s k ą p a trz e ć b ę d z ie m y w p rz y s z łość.

12 Str. 10 BUDOWNICZY Nr K o s z t a u r z ą d z e n i a u l i c w n o w e l i d o p r a w a b u d o w l a n e g o r. W u c h w a lo n e j n o w e lizacji do p ra w a b u b ) k o sz ty u ło ż e n ia p rz e w o d u w o d o d o w la n e g o re g u lu je a rt. 174 k o sz ta p ie rw g o w eg o w w y so k o ści, n ie p rz e k ra c z a ją c e j k o szego u rz ą d z e n ia ulic w sp o só b n a s tę p u ją c y : sz tó w z a ło ż e n ia p rz e w o d u o śre d n ic y 10 cm. A rt K o sz ty p ie rw sz e g o u rz ą d z e n ia i p rz e w o d u k a n a liz a c y jn e g o w w y so k o ści ulic i p la c ó w k o m u n ik a c y jn y c h d o szero k o ści n ie p rz e k ra c z a ją c e j k o s z tó w z a ło ż e n ia p rz e 20 m e tró w m o g ą b y ć n a p o d sta w ie u c h w a ły w o d u k a m io n k o w e g o o śre d n ic y 3 0 cm. o ra z o rg a n u s ta n o w ią c e g o g m in y, z a tw ie rd z o n e j k o s z ty u rz ą d z e n ia o św ie tle n ia u liczn e g o p rz e z rz ą d o w ą w ła d z ę n a d z o rc z ą, p rz e k ła d a n e p rz e z g m in ę w całości lu b części: w z d łu ż działk i. P ie rw sz e m u rz ą d z e n ie m w z ro z u m ie n iu a ) n a w łaścicieli d ziałek, p rz y le g ły c h do n in ie jsz e g o a rty k u łu je s t z a o p a trz e n ie u licy ty c h ulic lu b p lacó w, z u w z g lę d n ie n ie m o siąg lu b p la c u w je z d n ię i ch o d n ik i o trw a łe j lu b a n y c h p rz e z n ic h w s k u te k u rz ą d z e n ia ulic u trw a lo n e j n a w ie rz c h n i, o d p o w ia d a ją c e j w y lu b p lacu k o rzy ści, u w a ru n k o w a n y c h m ię m a g a n io m a rt. 172, i w u rz ą d z e n ia w o d o c ią d z y in n e m i sp o so b em i g ęsto ścią z a b u d o w a g o w e i k a n a liz a c y jn e o ra z k o sz ty u rz ą d z e n ia n ia o ra z c h a ra k te re m u licy lu b p la c u ; b ) n a w łaścicieli d ziałek, n ie p rz y le g a ją o św ie tle n ia u liczn e g o lu b w n ie k tó re z ty ch u rz ą d z e ń, g d y u lica lu b p lac w sz y stk ic h w y cy ch d o u rz ą d z o n y c h u lic lu b p lacó w, lu b m ie n io n y c h u rz ą d z e ń jeszcze n ie p o siad a. w łaścicieli p rz e d się b io rstw alb o u rz ą d z e ń z n a jd u ją c y c h się n a ty c h d z iałk a ch, g d y P rz e p isy m iejsco w e m o g ą d o p u szczać w s k u te k u rz ą d z e n ia ulicy, lu b ulic, p lacu, lub p lacó w, o sią g a ją szczeg ó ln e k o rzy ści. O p ró c z z w ro tu w a rto śc i g ru n tó w, s ta n o w ią c y c h w ła sn o ść g m in y lu b p rz e z n ią n a b y ty c h, m o g ą b y ć p rz e k ła d a n e n a p o d sta w ie u st. 2 n a in te re so w a n y c h w łaścicieli d z ia łe k : p rz e k ła d a n ie n a in te re so w a n y c h w łaścicieli d zia łe k k o s z tó w z a m ia n y trw a łe j lu b u trw a lo n ej n a w ie rz c h n i u licy lu b p la c u ja k : n a w ie rz c h n ia szo so w a z k a m ie n ia p o ln e g o itp. g d y u lica lu b p lac ta k ą n a w ie rz c h n ię ju ż p o siad a n a n a w ie rz c h n ię trw a łą z u le p szo n e g o a ) k o s z ty b u d o w y je z d n i i c h o d n ik ó w, m a te rja łu ja k : k o stk a, k lin k ie r, b e to n, a sfa lt u rz ą d z o n y c h w sp o só b, s to s o w a n y w d an e j m iejsco w o ści, w w y so k o ści je d n a k n iep rzek ra c z a ją c e j: w m ia sta c h p o w y ż e j itp. K o sz ty tak iej z a m ia n y m o g ą b y ć p rz e k ła d a n e ty lk o w te d y, g d y k o s z ty ju ż is tn ie ją cej n a w ie rz c h n i n ie b y ły p rz e k ła d a n e n a w ła m ie sz k a ń c ó w k o s z tó w w y b u d o w a n ia je z ścicieli ty c h d ziałek. W y so k o ść p rz e k ła d a d n i z b a z a lto w e j d ro b n e j k o stk i (p ó łb ru c z - n y c h k o s z tó w n ie m o że p rz e k ra c z a ć n o rm, k u ) z za la n ie m sp o in m a s ą b itu n ic z n ą i k o sztó w u ło ż e n ia c h o d n ik a z p ły t b e to n o w y c h n a u s ta lo n y c h w u st. 3. p k t. a ) i n ie m o że b y ć w y ż sz a o d ró ż n ic y p o m ię d z y k o sz te m u rz ą p ia sk u z za la n ie m sp o in c e m e n te m i u ło ż e d z e n ia n o w e j n a w ie rz c h n i a k o sz te m u rz ą n iem k ra w ę ż n ik a b e to n o w e g o, lecz b ez k o sz d z e n ia n a w ie rz c h n i istn ie ją cej. tó w u rz ą d z e n ia p o d ło ż a je z d n i; w u z d ro w isk K o sz ty u rz ą d z e n ia u licy lu b p lacu m o g ą ach, u z n a n y c h za p o sia d a ją c e c h a ra k te r u- b y ć p rz e k ła d a n e je d n o ra z o w o p o z a o p a trz e ż y teczn o ści p u b lic z n e j, i w m ia sta c h od n iu ich w e w sz y stk ie u rz ą d z e n ia w y m ie n io n e do m ie sz k a ń c ó w d w ó c h w u st. 3. lu b te ż sto p n io w o w m ia rę z a o p a t trzecich, w in n y c h o sied lach p o ło w y k o sz tó w o b liczo n y c h n a sp o só b o k re ślo n y w y ż e j; ry w a n ia u licy lu b p la c u w p o szczeg ó ln e ty c h u rz ą d z e ń.

13 Nr BUDOW NICZY Śtr. 1I P o z a tw ie rd z e n iu u c h w a ły o rg a n u s ta n o w iąceg o o p rz e ło ż e n iu k o s z tó w z a m ie rz o n e g o u rz ą d z e n ia u licy lu b p lacu, jeżeli u rz ą d zenie ta k ie je st p rz e w id z ia n e w p re lim in a rz u b u d ż e to w y m, z a rz ą d g m in y p rz e d p rz y s tą p ie n ie m do u rz ą d z e n ia u licy lu b p lacu m o że żądać o d w łaścicieli d ziałek, n a k tó ry c h k o s z ty te m a ją b y ć p rz e ło ż o n e, w n ie sie n ia do k a s y g m in n e j, o d p o w ied n io do u d z ia łu ty c h w łaścicieli w p o k ry c iu w s p o m n ia n y c h k o s z tó w zaliczk i w w y so k o ści, n ie p rz e k ra czającej w a rto śc i g ru n tu p o trz e b n e g o d la u- rz ą d z e n ia ulicy. O d stą p ie n ie n a rzecz g m in y w sta n ie w o ln y m o d o b ciążeń h ip o te c z n y c h i d łu g ó w g ru n tu o o b szarze, o d p o w ia d a ją c y m u d ziało w i w p o k ry c iu k o sz tó w u rz ą d z e n ia u- licy lu b p lacu, z w a ln ia w łaściciela d ziałk i od o b o w ią z k u p ła c e n ia zaliczki. W razie niep rz y s tą p ie n ia p rz e z g m in ę d o u rz ą d z e n ia u- licy lu b p lacu w ciąg u ro k u, alb o n ie u k o ń c z e n ia ich w ciąg u trz e c h lat o d p o b ra n ia zaliczki, in te re so w a n i m o g ą żądać z w ro tu w p ła c o n ej zaliczki. Z a ró w n o k o sz ty d o k o n a n e g o u rz ą d z e n ia ulic lu b p lacó w, p rz e ło ż o n e n a w łaścicieli d ziałe k, ja k i p rz y p a d a ją c e o d n ich zaliczki n a z a m ie rz o n e u rz ą d z e n ia m o g ą b y ć ściąg n ięte w d ro d z e a d m in istra c y jn e j. K o sz ty u rz ą d z e n ia ulic i p lacó w, p rz e k ła d a n e n a w łaścicieli d zia łe k n a p o d sta w ie n in ie jsz e g o a rty k u łu, n ie m o g ą b y ć n a k ła d a n e n a ty c h w łaścicieli d ziałek, k tó ry c h o b o w ią z u ją c e o g ra n ic z e n ia u s ta w o w e p o z b a w ia ją częścio w o k o rzy ści, w y p ły w a ją c y c h z u- rz ą d z e n ia ulic lu b p lacó w, k o sz ty p o w y ż sz e p o w in n y b y ć o d p o w ied n io o b n iż o n e lu b u isz c z en ie ich o d ro c zo n e. M in iste r S p ra w W e w n ę trz n y c h w d ro d ze ro z p o rz ą d z e n ia określi, jak ie u sta w o w e o g ra n ic zen ia, o p a rte n a n in ie jsz e m ro z p o rz ą d z e n iu lu b n a in n y c h p rz e p isa c h p ra w n y c h p o w o d u ją z w o ln ie n ie o d o b o w ią z k u p o n o szenia p o w y ż sz y c h k o sz tó w, lu b te ż p o w o d u ją i w ja k im sto p n iu z m n ie jsz e n ie lu b o d ro czen ie u isz c z e n ia o d n o śn y c h w p ła t. N a zasa d a c h n in ie jsz e g o a rty k u łu m o g ą b y ć p rz e ło ż o n e k o s z ty n a b y c ia p o 1 sierp n ia 1936 r. p rz e z g m in ę g ru n tó w p o d u licam i i p lacam i, ch o c ia żb y te u lice i p lace z o stały u rz ą d z o n e p rz e z g m in ę p rz e d d n ie m w ejścia w ży cie n in iejszeg o ro z p o rz ą d z e n ia. Z 3 o s ta tn ic h u s tę p ó w w id o c z n y m jest z a m ia r u sta w o d a w c y, p rz y z n a n ie w łaścicielo m d ziałek, k tó ry c h e k sp lo a ta c ja p o d le g a o- g ra n ic z e n io m u sta w o w y m, k o rz y s ta n ia z częścio w eg o lu b całk o w ite g o z w o ln ie n ia o d o- p ła t a d jacen ck ic h. R U C H B U D O W L A N Y N A Ś L Ą S K U. R uch b u dow lany na całym terenie w oj. śląskiego trw a n ad al nieprzerw anie, w ykazując w szędzie duże nasilenie. B uduje się przew ażnie dom y 1 lub 2 -piętrow e z w yjątkiem K atow ic, gdzie z n ajduje się w budow ie kilka gm achów w ielopiętrowych. W zw iązku z pow ażnym ruchem b u d o w lanym w szystkie cegielnie pracują przez w szystkie dni w tygodniu, a naw et p rzedłużają okres k am panii aż do okresu m rozów. D O M H A N D L O W Y S.DIESENDORF L W Ó W, U L. S Ł O N E C Z N A 5 tel i adr. telegr.: Farbochemja D o sta rc z a w a g o n o w o n a jp rz e d n ie jsz e j jak o ści Cement Firley-Górka" p o cena c h k o n k u re n c y jn y c h. - 4 I1 IB III S z la c h e tn a w y p r a w a d o fa sa d,,l I T O Z Y T w w szelk ich k o lo ra c h P o z a te m p o leca najkorzystniej w szelk ie lak iery, fa rb y, sm o łę, te r, k arb o lin eu m, p a p ę d a c h o w ą, iz o la c y jn ą itp. egp wam mm immji i! '

14 Projektow ane ograniczenia ulg budowlanych S p ra w a o g ra n ic z e n ia u lg b u d o w la n y c h a ro z sz e rz e n ia u lg in w e sty c y jn y c h w p rz e m y śle je s t w tej chw ili p rz e d m io te m n a ra d i ro z w a ż a ń w sfe ra c h rz ą d o w y c h. T e n d e n c ją rz ą d u je st z w ię k sz e n ie z a tru d n ie n ia w p rz em y śle. Z e z w o le n ie n a zw ię k szenie z a tru d n ie n ia w z a k ła d a c h p rz e m y sło w y c h b ez p o w ię k sz e n ia o p ła t św ia d e c tw b y ło p ie rw sz y m k ro k ie m k u realizacji te g o d ą ż e n ia. D ru g im p o w a ż n y m e le m e n te m w tej p o lity c e je st u ja w n io n a w rz ą d o w e j a k c ji in w e sty c y jn e j te n d e n c ja, a b y p rz y o p ra c o w y w a n iu p la n ó w n o w y c h in w e sty c ji g ro sz p u b liczn y z o sta ł ta k z u ż y tk o w a n y, a b y zach ęciło to w sk u tk a c h in ic ja ty w ę p ry w a tn ą do p o d jęcia ró w n o le g ły c h in w esty cji. Z te g o w ła śn ie p u n k tu w id z e n ia w y ło n iła się o s ta tn ia k w e stja, czy d la o siąg n ięcia p o z y ty w n y c h re z u lta tó w w d zied z in ie in w e sty cji p rz e m y sło w y c h n ie p o w s ta je d la in ic ja ty w y p ry w a tn e j k o lizja p rz e z fa k t istn ie n ia d u ż y c h u lg d la b u d o w n ic tw a p ry w a tn e g o. S p ra w a z o s ta ła p o s ta w io n a n a szero k iej p ła szczy ź n ie : czy n a s tą p ić m a p rz y z n a n ie u lg d la in w e sty c ji p ry w a tn y c h p rz e m y sło w y c h p rz y ró w n o c z e sn e m z a trz y m a n iu istn ie ją cy ch u lg b u d o w la n y c h, czy te ż w p ro w a d z a ją c p rz e w id z ia n e u lg i d la in w e sty c ji p rz e m y sło w y c h p o d d a ć re w izji z a k re s u lg sto so w a n y c h w b u d o w n ic tw ie? S p ra w a ta je st p rz e d m io te m o ży w io n e j w y m ia n y z d a ń w rząd zie. Jak k o lw ie k z a g a d n ie n ie e w e n tu a ln e j rew iz j; u lg p o d a tk o w y c h d la b u d o w n ic tw a n ie z o sta ło jeszcze p rz e są d z o n e m, to w iad o m o ju ż, że jeśli n a w e t z a p a d n ie d e c y z ja co fn ięcia n ie k tó ry c h u lg, to w k a ż d y m ra z ie n ie b ęd zie to d o ty c z y ło in w e sty c y j b u d o w la n y c h ju ż d o k o n a n y c h, lecz o b ję ło b y ru c h b u d o w la n y n a p rz y szło ść. Istn ie je te n d e n c ja, a ż e b y e w e n tu a ln e co fn ięcie u lg m iało z a sto so w a n ie ty lk o do n ie k tó ry c h części k ra ju. W d a lszy m ciąg u k o rz y sta ć m ia ło b y z u lg p o d a tk o w y c h b u d o w n ictw o w ty ch częściach k ra ju, g d zie ru c h b u d o w la n y je st jeszcze n ie d o sta te c z n y. O d n o si się to w p ie rw sz y m rz ęd zie d o ziem w sch ó d n ich i p o łu d n io w y c h ze L w o w e m w łącz ni P o n a d to z u lg k o rz y s ta ć m ia ło b y w d alszy m ciąg u b u d o w n ic tw o m a ły c h m ieszk a ń, w ty m m ie sz k a ń ro b o tn ic z y c h i w iejsk ich. Z a g a d n ie n ie zaś u lg p o d a tk o w y c h dla in w e sty c ji p rz e m y sło w y c h, z k tó re m w iąże się ściśle e w e n tu a ln e co fn ięcie n a p rz y szło ść n ie k tó ry c h u lg d la b u d o w n ic tw a, je st o b ecnie p rz e d m io te m b a d a ń i w y m ia n y z d a ń p o m ię d z y m in is te rs tw e m sk a rb u, a m in iste rstw e m p rz e m y słu i h a n d lu. S p ra w a sp ro w a d z a się w ięc do d w ó c h k a rd y n a ln y c h p o d s ta w : W y so k o śc i i z a k re su u lg p o d a tk o w y c h, z jak ic h k o rz y sta ć m a ją n o w e in w e sty c je p rz e m y sło w e, o ra z ścisłego u- s ta le n ia ro d z a ju p rz e d się b io rstw, k tó re b ęd ą o b ję te p o w y ż sz y m i u lg am i. O ile s p ra w a w y so k o ści ty c h ulg je st z a g a d n ie n ie m z a le ż n e m w d u ż e j m ierz e o d d ecyzji m in is te rs tw a s k a r b u, to o ty le z n ó w d e c y z ja co d o celow ości tw o rz e n ia n o w y c h w a rs z ta tó w p rz e m y sło w y c h o ra z ilości ty c h w a rs z ta tó w, k o rz y s ta ją cych z u lg p o d a tk o w y c h, zależeć b ęd z ie od u z n a n ia m in is te rs tw a p rz e m y s łu i h a n d lu. S a m fa k t d y sk u sji o z a m ie rz e n ia c h re d u k c y jn y c h b u d z i w sfe ra c h z a in te re s o w a n y c h b a rd z o w ielk ie zan iepokojen ie,, czego d o w o d e m je st g o rą ce o m a w ia n ie ty c h sp ra w w p ra sie. L T. P ra c o w n ia S to la rsk a L E O N M I 8 C H E L Lwów, SZPITALNA 70 w y k o n u je n o w o c z e sn ą sto la rk ę b u d o w - la n ą i u rz ą d z e n ia sk le p o w e Ceny konkurencyjne.

15 Nr BUDOWNICZY Str. 13 P o m o e z i m o w a d l s t b e z r o b o t n y c h. A P E L D O B U D O W N IC Z Y C H! Z w ią z e k S to w a rz y sz e ń S a m o d zieln y ch B u d o w n ic z y c h i K ie ro w n ik ó w B u d o w y R z. P. Z. z. w K a to w ic ach u ch w alił w y sto so w a ć do c z ło n k ó w z rz e sz o n y c h w S to w a rz y sz e n iach B u d o w n iczy c h, Z w ią z k a c h B u d o w n i czych i K ie ro w n ik ó w B u d o w y itd. n a s tę p u ją c y ap e l:,,w ak cji p o m o c y dla b e z ro b o tn y c h ro z p o czętej p o d p ro te k to ra te m n a jw y ż sz y c h w P a ń s tw ie c z y n n ik ó w, n ie m o że z a b ra k n ą ć p ra c y Z w ią z k ó w S to w a rz y sz e ń S a m o d zieln y c h B u d o w n. i K ie ro w n ik ó w B u d o w y Z. Z., k tó re o d g ry w a ją d ziś w sp o łe c z e ń stw ie ta k w a ż n ą rolę, d zięk i sw o jej sile i ro z p ię to ści d ziała n ia. T o te ż Z a rz ą d Z w ią z k u S to w. S am o d z. B u d o w n ic z y c h i K ie ro w n ik ó w B u d o w y w z y w a w sz y stk ie o rg a n iz a c je i w sz y stk ic h c z ło n k ó w do ja k n a jw y d a tn ie js z e g o p o p a rc ia ro z p o czętej a k c ji d o p o m o ż e n ia b e z ro b o tn y m w w a lc e z zim ą i g ło d em n ie ty lk o p rz e z sk ła d a n ie d a tk ó w p ie n ię ż n y c h, o fia r w n a tu rz e, lecz ta k ż e do ja k n a jg o rliw sz e g o w sp ó łd z ia ła n ia w szelk im i m o żliw y m i śro d k a m i w ty m zb io ro w y m ak cie m iło sierd zia, k tó ry w in ie n się stać rz e c z y w istą p o trz e b ą n a sz y c h serc. M u sim y p rz y jść z p o m o c ą b e z ro b o t n y m, k tó ry c h ta k w ielu ró w n ie ż z n a jd u je się w szereg a ch n a sz y c h o rg a n iz acji, m u sim y p o d ać im b ra te rs k ą d ło ń, a b y m o g li o n i z ro z p o częciem w io sn y sta n ą ć z n o w y m z a p a se m sił i z a p a łu do p ra cy, k tó ra p o m n o ż y d o b ro s p o łeczne i p rz y c z y n i się d o w z ro stu sp o isto ści 1 m o c y n aszej o jczy z n y. Z a rz ą d Z w ią z k u S to w. S am o d z. B ud. i K ier. B u d. w z y w a w sz y stk ie S to w a rz y sz ę n ia i Z w ią z k i B u d o w n iczy c h, K iero w n ik ó w B u d o w y itd. do w ejścia w k o n ta k t z lo k a ln y m i k o m ite ta m i p o m o cy, w sp ra w ie p o m o cy zim o w ej b e z ro b o tn y m d la ja k n a jc z y n n ie jsz e j w s p ó łp ra c y. W i a d o m o ś c i r ó ż n e. B R A K M IE S Z K A Ń M A Ł Y C H. W m em orjale, złożonym p. prem jerow i, P o l skie T ow arzystw o R eform y M ieszkaniow ej zazn a cza, że o ile na skutek akcji p opierania budow nictw a m ieszkaniow ego, sytuacja m ieszkaniow a w arstw lepiej uposażonych uległa znacznej popraw ie, w y rażającej się w zm niejszeniu przeciętnej g ęsto ści zam ieszkania na izbę w m ieszkaniach trzy i w ięcej izbow ych, o tyle przeciętn a gęstość zam ieszkania w lokalach jedno i dw u izbow ych, zajm o w anych przez rodziny robotnicze oraz gorzej u p o sażone rodziny urzędnicze, zw iększa się stale od 1919 r. W W arszaw ie p rzeciętna ilość m ieszk ań ców na izbę w m ieszkaniach jednoizbow ych w ynosiła w 1919 r. 3.6 osób, w 1929 r. 3,7 osób, w 1931 r. 4,0 osób a p o dług b a d a ń ankieto w ych w 1933 r., w m ieszkaniach ro botniczych na przedm ieściach przeciętna ta w ynosiła 5,4 osób. O bliczenia, o parte na porów naniu danych spisów ludności w 1921 i 1931 r. w ykazują, że d la usunięcia przeludnienia tylko w m ieszkaniach jed n o i dw uizbow ych, należałoby w ybudow ać w m iastach naszych około 1, izb. Prócz tego dla zaspokojenia p o trzeb m ieszkaniow ych, w ynikających z przyrostu now ych rodzin, n ależałoby budow ać znow u w dziedzinie tylko m ieszkań najm niejszych, przynajm niej izb rocznie, a dla zam iany niszczejących m ieszkań (usuw anie ru d e r), jeszcze około izb rocznie. Usunięcie przeludnienia w dotychczasow ych m ieszkaniach jed n o i dw uizbow ych, obliczone na 10 lat, w ym aga rocznie dalszych izb k o sztem około 180 m ilionów zł.

16 Str. 14 BUDOW NICZY Nr SPRAW A BEZPIECZEŃSTWA PRACY W BUDOWNICTWIE NA FORUM MIĘDZYNARODOWEM. M iędzynarodow a K onferencja Pracy, ro z patry w ała na ostatnim posiedzeniu zagadnienie bezpieczeństw a p racy w przem yśle budow lanym. W aga tego zagadnienia w ystępuje jasno ze statystyk, zestaw ionych przez M iędzynarodow e Biuro Pracy. O kazuje się z nich, że we wszystkich krajach, z których Biuro posiada dane, w ypadki w budow nictw ie są częstsze i cięższe niż w innych gałęziach przem ysłu. Liczba w ypadków w tym przem yśle jest stosunkow o dw ukrotnie w iększa niż średnia ze w szystkich pozostałych działów pracy. U d erzająca jest ogrom na liczba w ypadków w skutek u p adku osób. Stanow ią one około 1/3 o- gółu w ypadków w budow nictw ie i przeszło p o ło wę w szystkich w ypad k ó w śm iertelnych w tym przem yśle. U p ad ek osób był pow odem 38 proc. inwaiidztw przejściow ych, 39 proc. inw alidztw stałych robotników budow lanych. W Szw ajcarji w latach upadki osób z w zniesień stanow iły w budow nictw ie p o łow ę liczby w szystkich w ypadków tego ro d zaju w kraju, a w ypadków, które zaszły w b u d o w nictwie obciążyły zak ład ubezpieczeń od w y p ad ków w stosunku 16,3 proc. ogółu rent. W Polsce m am y rocznie około w y p ad k ó w w budow nictw ie w czem około 70 śm iertelnych. N iem a dnia, żeby gazety nie donosiły o ciężkim w ypadku na rusztow aniach budow lanych. P rzedm iotem o b rad K onferencji było o p racow anie p ro jek tu konw encji m iędzynarodow ej, dotyczącej zapobiegania w ypadków w budow nictwie. P ozatem K onferencja m a w ysunąć zalecenia odnośne działalności inspekcji pracy, w spółpracy przedsiębiorców, ro b o tników i innych osób zainteresow anych w zapobieganiu w ypadkom, nauczania bezpieczeństw a i t. d. I. s. s. W YSTAW A BETONIARSKA w WARSZAW IE. W dniach 5 9 grudnia b. r. o tw arta zostanie w W arszaw ie Wystawa Betoniarska, z o r ganizow ana z okazji pierw szego w Polsce Z jazdu B etoniarskiego. O rganizacją W ystaw y zajm uje się K om itet O rg anizacyjny, m ieszczący się przy ul. C zackiego 1, tel W ystaw a mieścić się będzie w hangarach po W ystaw ie M etalow ej, w ejście od ul. Topolowej. WSPÓŁPRACA ORGANIZACJI TECHNICZNYCH. D nia 1 października 1936 roku o d b y ła się w Stow arzyszeniu Z aw odow em Przem ysłow ców B udow lanych w W arszaw ie k onferencja p rzed stawicieli S tow arzyszenia A rch itek tó w R. P. w osobie p. inż. arch. R o m an a Piotrow skiego, Z w iązku Inżynierów B udow lanych R. P. w osobach p p.: inż. B arszczew skiego, inż. D yżew skiego i inż. Lufta, Stow. Z aw odow ego Przem ysłow ców Budow lanych R. P. w osobach prezesa Pronaszki, w iceprezesa O p p m an a i dyr. S tefana M artensa i Z w iązku S tow arzyszeń Sam odzielnych B udow niczych i K ierow ników B udow y R. P. w osobach prezesa inż. J. W iducha, arch. W ilińskiego, bud. O sterm ana i dyr. K untzego w spraw ie podjęcia p ró b y stałej w ym iany myśli czynników istotnie zainteresow anych w spraw ach budow nictw a p o l skiego, w spólnego opracow yw ania zagadnień z tym i spraw am i zw iązanych, ja k rów nież zasad tej w spółpracy, uzgodnienia m e to d y p racy i ustalenia najpilniejszych spraw, dom agających się w spólnego om ów ienia. W dyskusji, w k tó rej zabierali głos w szyscy obecni ustalono, że zasadniczo takie p o ro z u m ienie się w ym ienionych organizacji je st konieczne, że chodzi niejako o k o n fro n tację w zajem nych m yśli i dążenie do solidarności w ystąpienia. T o porozum ienie się w zajem ne nie m a m ieć na razie form y jakiegoś Stow arzyszenia czy też Zw iązku, m a to być czynnik, skład ający się z d e legatów poszczególnych Stow arzyszeń w ilości najw yżej po pięciu z każdego Stow arzyszenia, a zad an iem jego jest uzgodnienie pew nego p ro g ra m u w spólnego działania i następnie po w zajem nej w ym ianie myśli, w ystąpienie na zew nątrz czy to w obec w ładz, czy też innych czynników sa m o rządow ych i gospodarczych. Jak o jed n ą z najw ażniejszych spraw, które m iałyby być om ów ione i uzgodnion e na tym porozu m ieniu uznano now elizację ustaw y przem ysłow ej. Z resztą ułożenie program u prac celem p o d d an ia go dyskusji tem u porozum ieniu m a się zająć Stow arzyszenie Z aw odow e Przem ysłow ców B udow lanych w raz ze Z w iązkiem Inżynierów Budow lanych, któ rzy w najbliższym czasie z a p ro szą w ym ienione organizacje na ko n feren cję. W końcu postanow iono zaprosić do w spółpracy rów nież i Z w iązek T echników R. P.

17 Nr BUDOWNICZY Str. 15 C E N N I K M A TERJA ŁÓ W BUDOWLANYCH Z DNIA 15-go PAŹDZIERNIKA 1936 r. Średnie ceny targowe (orjentacyjne). OBJAŚNIENIA: (o ile są podane osobno przy odnośnym artykule). Ceny podane są loco skład. Ceny liczone wraz z dostawą na budowę = n. b. Ceny liczone loco stacja załadowcza = I. st. z. Wagon liszony kg. Poz. i C E Ń A Wyszczególnienie Katowice na składzie Lwów lub wag do 1 C e g ł a szt. 3 zwyczajna palona» ostro palona... ii sort oblicówka..» twardo palona.. łł wytrz. ciśn kg/cm pustakowa... n pustakowa porow.. łł Sufit. 25x15x10 (Klein) x33x15 (Akerman)» x21x13 (Record) x21x17 n Cegła szamot, kraj. 32/33 S K szt Piasek rzeczny.. n. b. łł ,, kopalny m Żwir rzeczny tona m tłuczony m Żużel wysokopiec. łam. 19 a) podkład... 1 tona b) szuter... łł c) g r y s i k... łł d) piasek żużlowy Wapno palone zależnie od ja k o ś c i kg Wapno palone.. n. b. wagon gaszone.. n. b. 1 m Gips murarski we work. 100kg ,, sztukator a) harceński ,, b) alabaster kraj Cement w work.. n. b. łł kg Maty trzcinowe... 1 m Gwoździe sufit. 25x25 1 kg Drut do trzcin, żarzony żelazny 5 i 6 mm.,, w kręgach nieżarz. lookg Płytki kamionk m terrazowe okładzinowe głaz Dreny (sączki) 2 cal.. iooó szt łł łł Rury kamionk. 100 mm. 1 m. b łł Zaprawa fasad szlachetna... lookg F e ls y ty n Asfaltowa papa izolac. 1 m Rury bet. (/) 15 cm. n. b. 1 m. b )) jj żel. lane asfaltów. 1 kg ołowiane Jednostka miary N O Ph Wyszczególnienie Jednostka miary C E Katowice na składzie lub wag Ń A Lwów 57 Kantówka sosn m Deski podł. na pióro i wpust 5/ m m Deski sos mm. łł bud łł stolarskie I i II kl... łł Deski smerek. obrzyn. I i II kl... 5? Deszczułki dębowe I kl parkiet. II III łł 4.20 Żelazo i okucie 65 Żelazo do bet. okrągłe. lookg. wkręg... łł + dopł profil, cena zas do Nr. 24 skład... 1 tona Ponad Nr. 24 skład... łł Walcówka w wiązkach cena zas... łł 71 Bednarka Gwoździe... lookg Do robót zduńskich 73 Kafle kolor kraj. jasne 1 szt ,, kuch ,, I kl. białe polerow szmelcowe K w a d ratele Narożniki / Cegła szamot, kraj Drzwiczki hermet. paleń. żelazne.. garnitur niklowane ruszt, la n y Płyty kuchenne... 1 kg Pieczarnik zwykły ,, lepszy... 1 szt Kociołek z blachy z frontem miedzianym Futerał Opaski kuchenne kute. łł Lufcik kuchenny... łł Rura dymowa z kolan Wentylator żaluzjowy. 15/ jf 15/ Garnitur paleniskowy wycior komin pojed podw łł Do robót szklarskich 101 Szyby do 2 mm. 4/4 III. 1 m > >t 3 łł i.... łł 11. Do robót ciesielskich 104 Ornamentowe.... >ł Prążkowane 6 mm.. Belki sosn. ciosane.. 1 m3 107 (wraz oszkleniem 54 do 6 m. dl świetlni dachowych. W 55»» 7 3 t, )t żelazie itp. osobna dopłata)... 56»»> * 9 12,,,, 1 m3 51. Ceny Katowickie podawane na podstawie cennika zatwierdzonego przez Izbę Handl. Przem. w Katowicach.

18 Str. 16 BUDOWNICZY Nr o Oh Wyszczególnienie Jednestka miary C e n a Katowice na składzie Lwów lub wag tś o Oh Wyszczególnienie Jednostka miary C e n a Katowice na składzie Lwów lub wag Materjały dekarskie 108 Blacha pocynkowana i lakierowana 1 kg cynkowa Papa Nr m m Dachówka karpiówka I kl szt kliny... 1 szt ,, felców Gąsior dachówk. masz Gwoździe papowe.. 1 kg Dachówka cement. 22 szt. na 1 m szt. 121 Gąsior cementowy.. 1 szt. Materjały różne 122 Smoła gaz. preparow.. lookg Asfalt kraj. (sztuczny) Gudron krajowy... 1! Lepnik krajowy Karbolineum Kit do p a p y kg ,, rur i muf Kreda szlamowa Klej stolarski W o d o ch ro n... lookg D S zczeln it PS Solomit 5 cm. loco fabr. 1 m Materjały brukarskie 137 Kostka duża I. kl... 1 tona II. kl szarogłazowa 12x.12x ,, mała łupana Kamień łamany brukowy Szuter szarogłazowy Grysik P o d k ła d Płyty ehodn. 30/30x5 1 m Krawężnik 25/25 Kat. 1 m. b Rixdorf Król. Hut S zy b k ie k o p jo w a n ie p la n ó w. Z A K Ł A D W B O D Y R d Ł ^ W ^ L ^ M A J A L ^ 1 s t r o n i c a... % 200. zł % Os C E N Y O G Ł O S Z E Ń W ab o n am en cie o d p o w ie d n i ra b at. Z a m iejsca zam aw iane d o p ła t 25%. N ie p rz y jm u jem y o d p o w ied zialn o ści za zniszczenie klisz. O m y łk i, k tó re nic zm ieniają treści o g ło szen ia, nic z o b o w iąz u ją A d m in i strację do po w tó rzan ia. N A K Ł A D E M Z W IĄ Z K U S T O W A R Z Y S Z E Ń S A M O D Z IE L N Y C H B U D O W N IC Z Y C H I K IE R O W N IK Ó W B U D O W Y R Z P L T. P O L S K IE J Z. Z. W K A T O W IC A C H R E D A K C JA B U D O W N IC Z E G O In ż. arch it. JÓ Z E F T H O R N L w ów, ul. S y k stu sk a T elefo n O d b ito w N o w ej D ru k a rn i L w ow skiej, Lw ów, A k adem ick a 16 T el

19 K A R O L L O R E N Z Fabryka Wyrobów Cementowych i Kamienia Sztucznego Hydrauliczna prasa dla płyt chodnikowych, betonowych, granitoidowych i mozaikowych rury kanalizacyjne, Skrzynie osadowe (guliki) syst. Geigera stopnie, słupy, flizy, nagrobki, roboty sztuczno-kamieniarskie. Terazzo Ksylolit Stukatury CHORZÓ W, ul. Krzywa 1 6 Telefon KATO W ICE III., ul. W ojciechow skiego 1 8 Telefon K A F L E NOW OCZESNE SZAM O TO W E oraz i i BERLIŃSKIE" (SZM ELCOW E) u L ] J tylko i jedynie 1 W Z A K Ł A D A C H C E R A M IC Z N Y C H i R A D O S Z Ó W " ii 11 W K O C H Ł O W I C A C H - T E L <i Z A K Ł A D R Z E Ź B IA R S K O - K A M IE N IA R S K I i Ż E L B E T O N O W Y J A N M I T E L A S o s n o w i e c, R u d n a 1 7, te le fo n Wykonuje: Pomniki, grobowce, figury i postu- T menty z żelaznymi krzyżami, płyty chodnikowe i krawężniki, roboty budowlane z piaskowca, marmuru, granitu oraz sztucznych kamieni, roboty betonowe i mozajkowe, schody, dreny studzienne, dreny kanalizacyjne, posadzki mozajkowe, marmurowe i betonowe, dachówkę, słupy ogrodzeniowe, płyty marmurowe, parapety do lad i okien i t. d. Wykonuje z własnych i powierzonych materjałów. Dogodne warunki płatności W E N A 11 S p. z o. o. R U D A, G. S l., u l. B ą k a 2, te l SZYNY KOTŁOWE, wpuszczane w belki stropowe żelbetowe, celem dowolnego zawieszania pędni, maszyn i t. p. LISTWY WĘGŁOWE NA ROŻNIKI z mocnej ocynkowanej blachy ukrytej w tynku. KRATÓWKI na chodniki, podesty, przykrycia wgłębień przyokiennych. WYCIERACZKI i t. p. DACHY SZKLANE BEZKITOWE. W Y K O N U J E W S Z E L K I E R O B O T Y Ż E L A Z N E J A K K O N S T R U K C Y J N E S P E C J A L N Y D Z IA Ł W Y R O B U Ż A L U Z J I S K L E P O W Y C H z B L A C H ' WSZELKIE REPERACJE PO CENACH PRZYSTĘPNYCH S O L O M IT lekka płyta budowlano - izolacyjna, o jedynych w swoim rodzaju wartościach technicznych. Stosuje się jako stropy, ściany etc. lub do izolacji cieplnej i dźwiękowej tychże, we wszelkich dziedzinach budownictwa. SOLOMIT zapewnia idealne warunki izolacyjne i higjeniczne. In fo rm a c je : S O L O M I T, K a to w ic e M ickiewicza 3 6. T el

20 M E T A L O T E C H N I K A FRANCISZEK BEAUHALE L w ó w, K o c h a n o w sk ie g o 7 2. T e l W y tw ó rn ia o k u ć b u d o w la n y c h d o d rz w i i o k ie n : K lam k i, rękojeści, w ziern ik i, zaw ia sy, z a trz a s k i i t. p. m o siężn e ą lp a k o w e. N o w o c z e sn e m o d ele. A R C H I T E SC T JÓ Z E F K O Z IE Ł Rzadowo uprawniony budowniczy B I E L S K O U L. M A T E J K I L. 8. T E L Projektuje i w ykonuje W S Z E L K IE R O B O T Y B U D O W L A N E po cenach konkurencyjnych R o b e r t S t r e i t FA BRYKA PA PY DACHOW EJ Skład Materjałów Budowlanych 'Biura I magazyn: Fabryka: Katowice, ul. Mickiewicza 19 Katowice III. ul. Marcina 8 Tel /58 Tel Poleca: P apy dachow e i izolacyjne wszelkiego rodzaju. Smołę, pak, lepnik, asfalt, gudron, karbolineum oraz s p e c ja ln e środki izolacyjne. Cement, piasek, żwir, gips, wapno, trzcinę sufitową, dachów ki ferrabonę, lekkie płyty budowlane, rury kam ionkowe i cementowe, płyty ścienne i posadzkow e, licówki glazurowane, wszelkie m aterjały do teraca iksylolitu. Kafle piecowe z wszelkiemi przynależytościami, płyty i cegły s z a m o t o w e. W ykonanie specjalnych robót budowlanych Okładziny ścienne i posadzkowe, roboty asfaltow e i izolacyjne. S. M A R IA SZ Z ak ład y dla przem ysłu ślusarskom echanicznego oraz w ytw órnia - siatek w szelkiego rodzaju. - Specjalność siatki faliste Lwów, Gródecka 41. ~ Tel. Nr p o z y s k a ł e ś n o w e g o a b o n e n t a d la BUDOWNICZEGO"!?