MODELOWANIE SPRZĘŻENIA POMIĘDZY ROZWOJEM USZKODZEŃ I PRZEMIANĄ FAZOWĄ W STALI AUSTENITYCZNEJ W WARUNKACH TEMPERATUR KRIOGENICZNYCH
|
|
- Władysław Marek
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 HALINA EGNER *, MACIEJ RYŚ ** MODELOWANIE SPRZĘŻENIA POMIĘDZY ROZWOJEM USZKODZEŃ I PRZEMIANĄ FAZOWĄ W STALI AUSTENITYCZNEJ W WARUNKACH TEMPERATUR KRIOGENICZNYCH MODELING OF COUPLING BETWEEN DAMAGE AND PHASE TRANSFORMATION IN AUSTENITIC STAINLESS STEEL AT CRYOGENIC TEMPERATURES Streszczenie Abstract Stale austenityczne w ekstremalnie niskich temeraturach odlegają trzem zjawiskom dyssyatywnym: lastycznemu łynięciu, rzemianie fazowej γ α oraz rozwojowi uszkodzeń. Przerowadzone ekserymenty dowodzą, że ojawiające się inkluzje martenzytu owodują sowolnienie rozwoju uszkodzeń lastycznych w matrycy austenitycznej. W racy rzedstawiony został ois konstytutywny zachowania się stali austenitycznej, oddanej obciążeniu w temeraturze bliskiej zeru absolutnemu z uwzględnieniem srzężenia omiędzy zjawiskami dyssyatywnymi. Został także rzedstawiony algorytm numeryczny, oracowany w celu wykonania symulacji jednoosiowego rozciągania. Słowa kluczowe: rzemiana fazowa, ois konstytutywny, temeratury kriogeniczne FCC metals and alloys undergo at low temeratures three distinct henomena: dynamic strain ageing, lastic strain induced transformation from the arent hase (γ) to the secondary hase ( α ) and evolution of micro-damage. Exerimental results indicate the correlation between decreasing damage rate and increasing martensite content. In the resent aer the constitutive model of the behaviour of stainless steel alied at cryogenic temerature was described, where the three dissiative henomena coexist. Also the numerical algorithm was worked out, and numerical simulation of uniaxial tension was erformed. Keywords: constitutive modeling, ductile damage, hase transformation, cryogenic temerature * Dr inż. Halina Egner, Instytut Mechaniki Stosowanej, Wydział Mechaniczny, Politechnika Krakowska. ** Mgr inż. Maciej Ryś, studia doktoranckie, Wydział Mechaniczny, Politechnika Krakowska.
2 28 1. Wstę Kriogenika jest dziedziną fizyki i techniki zajmującą się badaniem i wykorzystaniem właściwości ciał w niskich temeraturach, w których gazy takie jak hel czy azot wystęują w stanie ciekłym. Najbardziej ersektywiczną dziedziną wykorzystania materiałów w temeraturach kriogenicznych wydaje się być rzemysł energetyczny i elektroniczny. Przede wszystkim chodzi tu o możliwość stosowania elementów nadrzewodnikowych w urządzeniach energetycznych. Tylko materiały, które ozostają ciągliwe o wrowadzeniu w środowisko temeratur kriogenicznych, mogą zostać wykorzystane do rzenoszenia obciążeń. Cechą charakterystyczną materiałów metalicznych sełniających ten warunek jest regularna, ściennie centrowana struktura krystalograficzna (face-centred-cubic, fcc) oraz niska energia błędu ułożenia (low-fault energy). Stale tego tyu zostały rzydzielone do gruy stali AISI 300, do której należą także stale nierdzewne, takie jak 304L czy 316L, które są obecnie owszechnie używane w środowiskach kriogenicznych. W orównaniu z tyowymi stalami węglowymi materiały te charakteryzuje niska granica lastyczności, duża ciągliwość oraz wysoka granica wytrzymałości na rozciąganie. Wysoka zawartość składników stoowych zaewnia orawę własności lastycznych w niskich temeraturach oraz tłumi rzemianę austenitu w erlit odczas chłodzenia. Rys. 1. Granica lastyczności (R 02 ) w funkcji temeratury (T) dla materiałów o niskiej energii błędu ułożenia odkształcanych w niskich temeraturach [2] Fig. 1. Yield oint (R 02 ) against temerature (T) for LSFE materials deformed at low temerature [2] Rozwój techniki rodzi otrzebę rojektowania nowych materiałów, które można wykorzystywać do budowy nowych konstrukcji oddawanych złożonym obciążeniom zarówno mechanicznym, jak i termicznym. Istnieje zatem otrzeba udoskonalania oisów konstytutywnych dla otrzeb innowacyjnych materiałów w celu rawidłowego określenia ich zachowania od wływem rzyłożonych obciążeń oraz rzewidywania ewnych stanów krytycznych. Stale austenityczne w warunkach temeratur kriogenicznych odlegają trzem odstawowym zjawiskom: nieciągłemu łynięciu lastycznemu [1], rzemianie fazowej austenitu (γ) w martenzyt ( α ) wywołanej odkształceniami lastycznymi [2, 3], oraz ewolucji mikrouszkodzeń [4].
3 Stale te wykazują niestateczność zarówno rzy lastycznym łynięciu, jak i rzy rzemianie fazowej γ α'. Dla najczęściej stosowanej stali nierdzewnej 316LN można wyróżnić trzy obszary odowiedzi (rys. 1) (or. [5]). Obszar I odowiada zakresowi temeratury oniżej T 1, w którym obserwuje się niestateczność lastycznego łynięcia, zwaną nieciągłym łynięciem lastycznym (serrated yielding). Obszar II rozciąga się omiędzy temeraturą T 1 a M d, czyli temeraturą owyżej której nie zachodzi już rzemiana fazowa tyu γ α'. Wewnątrz tego obszaru lastyczne łynięcie jest ciągłe i towarzyszy mu rzemiana ierwotnej fazy austenitycznej γ we wtórną fazę martenzytyczną α. Przemiana ta skutkuje wyraźnym odniesieniem granicy lastyczności. Wreszcie obszar III, owyżej temeratury M d, charakteryzuje się ciągłym łynięciem lastycznym i stabilnym zachowaniem jeśli chodzi o rzemianę fazową. We wszystkich trzech obszarach dochodzi do rozwoju uszkodzeń ciągliwych, sterowanych (ciągłym bądź nie) łynięciem lastycznym. Wszystkie trzy zjawiska: lastyczne łynięcie, rzemiana fazowa i rozwój uszkodzeń wywołują nieodwracalną zmianę struktury sieci krystalicznej i mogą rzysieszać roces zniszczenia elementu konstrukcyjnego, zatem w celu rzewidywania stanów krytycznych konieczne jest zbudowanie modelu konstytutywnego ujmującego wszystkie te, srzężone ze sobą, zjawiska nieodwracalne Ois konstytutywny materiału srężysto-lastycznego z uszkodzeniami oraz rzemianą fazową Przedstawiony oniżej ois konstytutywny stali austenitycznej jest oisem wieloskalowym. Z jednej strony zawiera on elementy oisu zjawisk na oziomie mikrostruktury, takich jak ruch dyslokacji oraz interakcje dyslokacji z inkluzjami martenzytu. Z drugiej strony model jest zdefiniowany na oziomie mezoskoowym rzy użyciu koncecji rerezentatywnego elementu objętościowego (RVE), w którym niejednorodności mikrostruktury ulegają rozmyciu, a ich wzajemne interakcje są omane. Model został zbudowany na odstawie nastęujących założeń [4]: materiał dwufazowy składa się z matrycy austenitycznej oraz losowo rozmieszczonych wtrąceń martenzytu o kształcie elisoidalnych cząstek Eshelby ego, matryca austenityczna odlega odkształceniom srężysto-lastycznym oraz rozwojowi uszkodzeń, odczas gdy inkluzje martenzytu zachowują się w sosób kruchy, bieżący stan uszkodzenia zarówno w austenicie, jak i w martenzycie oisany jest tensorem drugiego rzędu, do oszacowania średniego stanu uszkodzenia w RVE rzyjęto liniową regułę mieszania, założono, że wływ rędkości uszkodzenia ε może być omalny w zakresie temeratur 2 77 K, założono małe odkształcenia: kumulowane odkształcenie lastyczne nie rzekracza 0,2, rzyjęto wzmocnienie mieszane z uwzględnieniem wływu inkluzji martenzytycznych, materiał dwufazowy odlega stowarzyszonemu rawu łynięcia. Oierając się na teorii małych odkształceń, możemy dokonać dekomozycji odkształcenia całkowitego ε e na część srężystą µ, lastyczną µ i część odkształcenia sowodowaną rzemianą fazową (ξ oznacza ilość martenzytu, ε bs = 1 3 υi oznacza deformację zwaną bain strain, wyrażoną rzez zmianę objętości Δυ):
4 30 e bs ε = ε + ε + ξε (1) Odkształcenia srężyste są odkształceniami odwracalnymi, zanikającymi rzy odciążaniu, natomiast zarówno odkształcenia lastyczne, jak i bain strain są odkształceniami trwałymi. Proces rozwoju uszkodzeń dotyczy wszystkich materiałów. Wiąże się on z wystęowaniem i rozrzestrzenianiem się defektów w materiale. Zgodnie z drugą zasadą termodynamiki rozwój uszkodzeń rowadzi do wzrostu nieuorządkowania w strukturze materiału, czyli wzrostu entroii. Proces ten jest rocesem nieuniknionym i nieodwracalnym (towarzyszy mu dyssyacja energii), a jego zewnętrznym objawem jest degradacja własności mechanicznych materiału (wytrzymałości i sztywności), własności termicznych (wsółczynnika rozszerzalności termicznej, wsółczynnika rzewodnictwa) i innych własności fizycznych. Sosób oisu rozwoju uszkodzeń zależy od skali analizy. Zwykle oeruje się ojęciami skali atomowej (dynamika molekularna), skali mikro (mikromechanika) lub skali makro (mechanika kontynualna). W skali atomowej struktura materiału jest nieciągła, a stan uszkodzenia jest zdefiniowany rzez aktualną konfigurację więzi atomowych, natomiast zrywanie więzi i tworzenie się nowych rerezentuje ewolucję uszkodzeń. W skali mikro lub nano struktura materiału jest odcinkowo ciągła i niejednorodna, a uszkodzenia rerezentowane są rzez liczbę, wielkość i konfigurację dyslokacji, mikroustek i mikroszczelin. Są to defekty sieci krystalicznej wystęujące na granicach lub wewnątrz ziaren i odlegające ciągłej ewolucji. Natomiast jeśli chodzi o skalę makro, wrowadza się ojęcie ośrodka seudo-nieuszkodzonego ( seudo-ciągłego ), stanowiącego aroksymację rzeczywistego, nieciągłego materiału, w którym istnieje ewien stan uszkodzenia. Do rawidłowego rzeniesienia własności materiału rzeczywistego na ośrodek seudo-ciągły konieczne jest istnienie takiego elementu objętości materiału rzeczywistego, który może być odwzorowany w unkt materialny seudo-kontinuum. Wymiar takiego elementu, zwanego rerezentatywnym elementem objętościowym (ang. reresentative volume element, RVE), musi być dostatecznie duży, aby liczba zawartych w nim mikrodefektów ozwalała na ich homogenizację. Z drugiej strony element musi być dostatecznie mały, aby stan narężenia i odkształcenia mógł być w nim uznany za jednorodny. Istnienie takiego elementu jest warunkiem koniecznym do odejścia lokalnego, w którym zakłada się brak wływu rzestrzennej konfiguracji i wzajemnego oddziaływania mikrodefektów na efektywne własności ośrodka seudo-ciągłego. Rozatrywanie materiału seudo-nieuszkodzonego wymaga wrowadzenia ojęcia tzw. zmiennych efektywnych zależnych od stanu uszkodzenia, oisywanego ewną miarą uszkodzeń D, na rzykład narężenia efektywnego σ ( D) czy odkształcenia efektywnego ε ( D). Definicja zmiennych efektywnych może wynikać z rzyjęcia jednej z zasad równoważności, wśród których najbardziej znane są: zasada równoważności odkształceń [6], zasada równoważności narężeń [7], zasada równoważności energii komlementarnej [8, 9] i zasada równoważności energii całkowitej [10]. W myśl tych zasad efektywne zmienne stanu są tak zdefiniowane, że odkształcenia, narężenia, energia komlementarna lub energia całkowita dla obu ośrodków rzeczywistego i seudo-nieuszkodzonego są takie same. Uszkodzenia w skali mikro i nano są zjawiskiem dyskretnym, obserwowalnym na oziomie mikrostruktury. Wyróżnia się dwa odstawowe mechanizmy rozwoju uszkodzeń w olikryształach w złożonych warunkach odkształceń srężysto-leko-lastycznych: uszkodzenia kruche oraz uszkodzenia ciągliwe. Uszkodzenia ciągliwe są to uszkodzenia obserwowane
5 wewnątrz ziaren, wzdłuż łaszczyzn oślizgów lastycznych. Ten ty uszkodzeń wystęuje w temeraturach, w których materiały wykazują cechy lastyczne. Należy tu nadmienić, że roces rozwoju uszkodzeń lastycznych jest ściśle związany (srzężony) z mechanizmem lastycznego łynięcia. Uszkodzenie lastyczne srzężone z lastycznym łynięciem jest zdominowane rzez orientację asm, a nie rzez kierunek narężeń głównych, dlatego uszkodzenie to można traktować jako izotroowe i do jego oisu może być wystarczające użycie zmiennej uszkodzenia tyu skalarnego D. Uszkodzenia kruche natomiast definiowane są jako mikroustki wystęujące wzdłuż granic ziarna. Rozwój tych uszkodzeń jest silnie zależny od kierunku maksymalnego narężenia głównego. Zależność od kierunku narężenia głównego owoduje, że uszkodzenia kruche wykazują kierunkowość, nie są zatem uszkodzeniami izotroowymi, lecz anizotroowymi, co wymaga stosowania do ich oisu tensora uszkodzeń drugiego lub wyższego rzędu. Uszkodzenia te nie są związane z lastycznym łynięciem i mogą wystęować już w zakresie srężystym. Stosując geometryczną miarę uszkodzeń, do trzech wzajemnie rostoadłych łaszczyzn 1, 2, 3, których kierunki normalne okrywają się z kierunkami narężeń głównych, stan uszkodzenia oisują trzy wielkości D 1, D 2, D 3, określające redukcję nośnych owierzchni w tych łaszczyznach. Przedstawiając wielkości te jako główne składowe tensora, dochodzimy do definicji [11] tensora uszkodzeń drugiego rzędu. 3 D= Dknk nk = Dn n + D n n + D n n k = (2) Wykorzystując tak zdefiniowany tensor uszkodzeń, można uogólnić definicję narężenia efektywnego wykorzystywaną do tej ory, σ = σ /( 1 ), na ostać anizotroową: D σ ~ = M : σ (3) Definicja tensora wływu uszkodzenia M nie jest jednoznaczna (or. [12]). Ogólne rawo konstytutywne dla materiału z rzemianą fazową i rozwojem uszkodzeń możemy zaisać w ostaci (or. wzór (1)): ( kl kl kl ) σ = E ( ) ε ε ξε bs kl D (4) Do wyrowadzenia równań konstytutywnych seudo-nieuszkodzonego kontinuum zastosowano zasadę równoważności odkształceń w ostaci: ε (σ ~,0) = ε (σ,d) (5) Aktualny tensor srężystości zależny od stanu uszkodzenia, E kl (D) może zostać rzedstawiony za omocą tensora srężystości materiału nieuszkodzonego E 0 oraz tensora wływu uszkodzenia M(D): E = M E 1 0 kl minj mnkl (6) Tensor wływu uszkodzenia jest tensorem symetrycznym, zależnym od aktualnego stanu uszkodzenia w materiale:
6 32 M = M = M kl jikl kl (7) W niniejszej racy został wykorzystany tensor wływu uszkodzenia zaroonowany rzez Cordebois i Sidoroff [8]: M ( ) ( ) + 1 ( D)= 2 δ D δ δ δ D (8) ikjl ik ik jl ik jl jl Przedstawiony model materiału srężysto-lastycznego z uszkodzeniami i rzemianą fazową jest oarty na odstawach termodynamiki rocesów nieodwracalnych z wewnętrznymi zmiennymi stanu, gdzie zakłada się istnienie otencjału stanu Ψ, którym zazwyczaj jest swobodna energia Helmholtza. Dla materiału niesrężystego otencjał stanu zależy od srężystej części odkształcenia oraz zmiennych stanu N k (k = 1, 2...), określających aktualny stan owierzchni dyssyacji (n. rozmiar owierzchni, rzesunięcie jej środka): e Ψ = Ψ(, N ) (9) W celu zbudowania modelu matematycznego, oisującego zachowanie materiału srężysto-lastycznego z ewolucją uszkodzeń oraz rzemianą fazową, założono nastęujący zbiór wewnętrznych zmiennych stanu: ε k N = N ( ε,, D, ξ ) (10) k k gdzie odkształcenie lastyczne ε jest zmienną związaną z kinematycznym wzmocnieniem (ruchem owierzchni lastyczności), akumulowane odkształcenie lastyczne jest zmienną związaną z izotroowym wzmocnieniem (rozmiarem owierzchni lastyczności), D jest zmienną określającą anizotroowy stan uszkodzenia w materiale oraz ξ określa aktualny stan rzemiany fazowej. Akumulowane odkształcenie lastyczne wyrażone jest nastęująco: t 2 = dε dε d t (11) 0 3 Stosując nierówność Clausiusa-Duhema dla warunków izotermicznych, otrzymujemy: gdzie ρ oznacza gęstość, a Φ jest dyssyacją mechaniczną. Różniczkując o czasie równanie (9), otrzymujemy: Φ= σε ρψ 0 (12) Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ Ψ = ε ε e ε ε ξ ξ e D D (13) Nastęnie odstawiamy owyższe równanie do nierówności Clausiusa Duhema: e σ ρ Ψ ε σ ε σ ε ρ ε ρ ε e + + bs Ψ Ψ Ψ Ψ µ ρ D D ρ ξ 0 (14) ξ
7 Z równania (14) wynikają wzory na siły termodynamiczne srzężone z odowiednimi zmiennymi stanu: 33 σ = ρ Ψ ε e (15) X = Ψ ρ ε (16) R = ρ Ψ (17) Y = ρ Ψ (18) D Z = Ψ ρ ξ gdzie X, R, Y i Z są siłami termodynamicznymi srzężonymi z wewnętrznymi zmiennymi stanu, odowiednio ε, D oraz ξ. Ostateczna ostać równań sił termodynamicznych zależy od rzyjętej formy otencjału stanu. W tym rzyadku otencjał stanu jest wyrażony rzez energię swobodną Helmholtza w ostaci [4]: 1 Ψ = Ψ 1 e e ε : M: E : ε + (20) ρ 2 gdzie Ψ jest lastyczną częścią otencjału stanu, która nie zależy od tensora uszkodzeń D. Równania ewolucji odkształceń lastycznych oraz uszkodzeń wyrowadzono w oarciu o zasadę maksimum dyssyacji (aktualny stan sił termodynamicznych jest to ten, który maksymalizuje funkcję dyssyacji). Równania te wynikają z rozwiązania zagadnienia Lagrange a minimalizacji funkcjonału: (19) Ω= Φ+ λf (21) gdzie funkcja łynięcia f (σ, D) jest założona jako wyukła funkcja w rzestrzeni swoich argumentów. W rzyadku rzyjęcia modelu, który nie zależy od rędkości odkształcenia (rate- -indeendent), owierzchnia lastyczności tyu Hubera Misesa rzybiera nastęującą formę: gdzie f ( σ ~, X ~, R )= J ( ) R 2 σ ~ ~ X σ y = 0 (22) ( ) = X = M X ; R = R/ 1 D ; D D D (23) ikjl kl eq eq
8 34 są wartościami efektywnymi sił termodynamicznych związanych odowiednio ze wzmocnieniem kinematycznym i izotroowym (or. [13]). Warunki konieczne ekstremum rzyjmują ostać: Ω = 0, σ Ω = 0 (24) Y Z owyższych równań otrzymujemy: ε λ f = σ, D f = λ (25) Y Parametr λ 0 wynika z warunku zgodności (consistency condition): f df d dx d d d fr R fd D f = ( σ ) ξ = 0 (26) σ ξ Warunki obciążania/odciążania (warunki Kuhn-Tuckera) rzyjmują ostać: < 0 λ = 0 roces lastycznie bierny f 0 i f = 0 λ = 0 roces lastycznie neutralny (27) = 0 λ > 0 roces lastycznie czynn y Ostatecznie dla matrycy austenitycznej odlegającej rozwojowi uszkodzeń ciągliwych otrzymano uogólnione rawo ewolucji uszkodzeń anizotroowych (na skutek istnienia tekstury) [4]: T D = CYC H (28) oraz w notacji wskaźnikowej ( ) D ( ) D = C Y C H (29) ik kl lj D Należy tu zaznaczyć, iż rzedstawiony ois ewolucji uszkodzeń lastycznych dla materiałów charakteryzujących się teksturą został wyrowadzony na bazie klasycznego modelu Lemaitre a [14] i Chaboche a [15]. Siłą naędową rozwoju uszkodzeń jest kumulowane odkształcenie lastyczne. Tensor C definiuje właściwości materiału w kierunkach głównych ortotroii wywołanej teksturą. Ponadto rzyjęto rogową wartość odkształcenia kumulowanego D jako granicę, o rzekroczeniu której nastąi rozwój uszkodzeń. Wtrącenia martenzytyczne odlegają rozwojowi uszkodzeń kruchych. Zgodnie z ublikacją Litewki i Dębińskiego [16] osłabienie struktury materiału kruchego rzez rzyłożone obciążenie może być oisane tensorową funkcją w ostaci: D ( α ) = f δ + f σ 1 2 (30)
9 Ekserymenty rzerowadzone rzez Bogucką i innych [17] okazują, że roces rozwoju uszkodzeń rozoczyna się od momentu rzyłożenia obciążenia, zatem można rzyjąć, że tensor uszkodzeń zależy bezośrednio od rzyłożonego narężenia. Równanie (30) zawiera dwa mnożniki, f 1 i f 2, które są funkcjami skalarnymi stanu narężenia. Do sformułowania ostatecznych ostaci funkcji f 1 i f 2 wykonano wiele testów jedno- i dwuosiowego ściskania kilku rodzajów betonu. Ostatecznie skalarne funkcje wystęujące w równaniu (30) rzedstawiono w ostaci: ( ) F 35 f = B1 skl skl 1+ P det σ (31) 1 ( ) F f = B σ σ + P det σ (32) 2 2 kl kl 1 gdzie s kl jest dewiatorem narężenia oraz B 1, B 2, P i F są stałymi materiałowymi, które należy zidentyfikować ekserymentalnie. Podstawiając do wzoru (30) wyrażenia (31) i (32), otrzymujemy zależność oisującą rozwój uszkodzeń kruchych w formie: F ( ) + + ( ) D( α ') = Bs 1 klskl 1+ Pdetσ δ B2 σklσkl 1 P det σ σ (33) Pierwsza cześć równania (33) rzedstawia rozwój uszkodzenia izotroowego, natomiast druga określa rozwój uszkodzeń kierunkowych związanych z tensorem narężeń. Średnia miara stanu uszkodzenia w materiale została wyrażona rzez liniową regułę mieszania: D = ( 1 ξ) D( γ) + ξd( α ) (34) Dwufazowe kontinuum odlega stowarzyszonemu rawu łynięcia: dε f = ( ) σ ~, X ~, R dλ (35) σ Łącząc wzór (35) ze wzorami (22) i (23), otrzymano oniższą relację: f R σ skl X' kl kl dε = 3 (,, ) ( σ ~ X ~ ) dλ = dλ 2 M σ kl σ 3 ( s q X ' q )( s q X ' q ) 2 Jeśli kierunki główne narężenia, odkształcenia oraz uszkodzenia okrywają się, otrzymujemy nastęującą relację w ostaci macierzowej: s X 11 ' σ ~ X ~ D dλ dε = 2 s 22 X ' (37) 3 ( s q X ' q )( s q X 1 D22 ' q ) 2 s X 33 ' D33 F kilj (36)
10 36 tak więc stan odkształcenia lastycznego w obecności uszkodzeń traci nieściśliwość. Prędkość kumulowanego odkształcenia lastycznego rzybiera nastęującą ostać: 2 d = dε dε = dλ 3 2 f 3 σ kl M kilj f σ q M iqj = dλ 2 f 3 σ kl f σ q M kilj M iqj (38) Ewolucję sił termodynamicznych wzmocnienia rerezentują równania: dx = 2 g d 3 ( ξ) ε (39) gdzie funkcje g(ξ) oraz f(ξ) zostały wyrowadzone w racy Sitko i Skoczenia [3] w nastęującej formie: ( ξ)= 2 β ( µ µ ) (41) g MT ta oraz µ ta E t ( )= ( )( ) (42) f ξ 21 β µ MT µ ta = 21+ ( ν) ; E EC t = E+ C ; C = C 0( h ξ + 1) (43) * µ ta ( 9kta + 8µ ta ) µ =, 6( k + 2µ ) ta ta k ta Et = 31 ( 2ν), µ m E = 21+ ( ν) (44) * 1 ξ ξ 2µ MT + 2µ = + * * 2( µ ta + µ ) 2( µ m + µ ) 1 (45) Klasyczny model rzemiany fazowej γ α' wywołanej odkształceniem lastycznym (obszar II, rys. 1) w temeraturach kriogenicznych, został zaroonowany rzez Olsona i Cohena [18]. Autorzy zaroonowali trójarametrowy model, oisujący sigmoidalną krzywą doświadczalną, rerezentującą zależność udziału objętościowego martenzytu w funkcji odkształcenia lastycznego: n ξα' = 1 ex{ β[ 1 ex( αε )] } (46) gdzie A(..) jest funkcją temeratury, stanu narężenia oraz rędkości odkształceń, ξ oznacza rogową wartość kumulowanego odkształcenia lastycznego, natomiast ξ L oznacza graniczną wartość wysycenia martenzytem, wreszcie H jest funkcją Heaviside a. Siłą nośną rzebu- Krzywa sigmoidalna ma zastosowanie w szerokim zakresie temeratur, w tym w temeraturze okojowej. W niskich temeraturach rędkość rzemiany fazowej rzestaje być zależna od temeratury i może być rzybliżona modelem liniowym, zaroonowanym rzez Gariona i Skoczenia [2]: ξ = AT (, σ, ε. ) H (( )( ξ ξ)) (47) ξ L
11 dowy struktury z komórki (fcc) na (bcc) jest kumulowane odkształcenie lastyczne wywołane monotonicznym lub cyklicznym obciążeniem w niskich temeraturach. Dla rocesów izotermicznych oraz małych zmian narężeń otrzymano roste rawo ewolucji w formie: 37 dξ=a, d ξ, ξ ξ L (48) 3. Imlementacja numeryczna Oisany w racy model konstytutywny został zaimlementowany numerycznie rzy użyciu metody Newtona Rahsona oraz schematu całkowania nie wrost (Euler backward). Algorytm numeryczny składa się z trzech kroków: srężystego redyktora, korektora lastyczno-fazowego oraz uaktualnienia stanu uszkodzenia. Krok 1. Srężysty redyktor Algorytm startuje od rzyrostu n, w którym wszystkie zmienne stanu są znane. Zakłada się, że zmiana odkształcenia w nastęnym rzyroście, n + 1, jest w całości srężysta, otrzymując w ten sosób narężenie róbne (trial stress): σ trial = σ old + E old ε = σ old + E old ε new ε old ) (49) kl kl kl kl kl gdzie Δε kl jest całkowitym, znanym rzyrostem odkształcenia w danym inkremencie. Nastęnie srawdzane jest kryterium lastyczności, równanie (22). Jeśli,trial trial old old old old f ( σ, X, R, D, ξ ) 0, to założenie srężystego rzyrostu jest sełnione, new a narężenie róbne jest narężeniem na końcu kroku n + 1, σ σ trial,new =, ε = ε,old, bs,new bs ε ε,old new =, D( ) D old γ = ( γ). Obliczany jest rzyrost uszkodzeń kruchych z równania D new ( ') f f trial, α = 1δ + 2σ a na końcu zostaje uaktualniony tensor efektu uszkodzeń oraz tensor,trial trial old old old old sztywności srężystej. Jeśli natomiast f ( σ, X, R, D, ξ ) > 0, to nastęuje lastyczno-fazowy korektor. Krok 2. Plastyczno-fazowy korektor Procedura korektora rzerowadzana jest rzy założeniu, że stan uszkodzenia jest zamrożony.,trial trial old old old old Sełnienie nierówności: f ( σ, X, R, D, ξ ) >0 oznacza, że trial stress leży oza owierzchnią lastyczności. Zatem rzyłożone odkształcenie ε kl rzynajmniej w części jest lastyczne. Narężenie owrotu σ r (return stress) srowadza stan narężenia na bieżącą owierzchnię lastyczności: r I σ = E old ε = E old ( ε + ε bs ) (50) kl kl kl W celu określenia narężenia owrotu całkowane jest rawo łynięcia lastycznego (35): kl ( kl ε = ( 2) λ ( 1) λ f σ dλ (51)
12 38 ( gdzie λ 2 ) () = λ 1 + λ i () λ 1 ( c = λ ), a c oznacza unkt kontaktu ( rzebicia owierzchni lastyczności rzez wektor narężenia róbnego, atrz rys. 2). Wartość f n, / σ znana jest tylko w unkcie kontaktu ze starą owierzchnią lastyczności, więc roblem rozwiązywany jest w rzybliżeniu: ( 2) λ ( 2) f f ε = dλ λ (52) σ σ oraz c λ new new 2 new new ξ = A H( ξ)( ξl ξ ) = A ε ε H( ξ)( ξl ξ ) (53) 3 Korzystamy więc ze schematu nie wrost fully imlicit (backward Euler), który jest zawsze stabilny i nie zależy od unktu kontaktu, nie musimy zatem wiedzieć, jaka cześć odkształcenia jest srężysta, a jaka lastyczna. Rys. 2. Ilustracja metody return Fig. 2. The sketch of return method Wartości sił termodynamicznych na końcu kroku określone są nastęująco: σ = σ E new trial old kl f σ 2 X X g 3 kl = + ( ξ ) new old new new λ ξεkl ( + bs ) (54) f σ Nowy stan w rzyroście n + 1 musi sełnić warunki: f new λ (55) new old new R = R + f( ξ ) (56) ( σ, X, R, D, ξ ) = 0 (57) new new new old new Nastęnie definiujemy wektor residuów R = [ Rσ, R X, RR, R f ] z nastęującymi składowymi: new trial old f R( σ) = σ σ + Ekl λ ξεkl σkl + bs (58)
13 39 old 2 R( X) X X g 3 new = ( ξ ) f σ new λ (59) old new R = R R f( ξ ) (60) ( R) R f = f (61) T oraz wektor niewiadomych, U = [ σ, X, R, λ ]. Sełnienie warunku R(U) = 0 określa rozwiązanie. Jeśli rozwiniemy ten warunek w szereg Taylora, otrzymamy nastęujące rozwiązanie dla wektora U: n 1 n+ n 1 n U = U R U (62) Procedura kolejnych rzybliżeń rozwiązania jest zatrzymana w momencie osiągnięcia dokładności określonej rzez użytkownika. Po każdej iteracji wszystkie zmienne stanu oraz siły termodynamiczne są uaktualniane zgodnie z algorytmem rzedstawionym w tabeli 1. Macierz Jacobianu rzyjmuje ostać: Ã X = Ã X U R Ã X Ã X λ λ λ λ σ σ σ σ X X X X R R R f f f f (63) a składowe wektora niewiadomych na końcu kroku liczone są nastęująco: ε f R ξ = ( σ new, X new, new, D old, new ) λ σ new (64),new,old ε = ε + ε (65) = 2 3 ε ε (66) new old = + (67) new new 2 new new ξ= A H( ξ)( ξl ξ ) = A ε ε H( ξ)( ξl ξ ) 3 (68)
14 40 new old ξ = ξ + ξ (69) Algorytm korektora Tabela 1 1. Inicjowanie zmiennych U ( 0) = n+ 1 U n new( U 0 ) = U 2. Iteracje DO UNTIL k k +1 old ( RU ( k ) ) < TOL 2.1. Iterowanie U ( k +1) U ( k ) k R = U U ( k+ 1) ( ) 1 ( k ) RU ( ) 2.2. Uaktualnieniewektora zmiennych U U = U new ( k + 1) n+ 1 Krok 3. Uaktualnienie stanu uszkodzenia Uaktualnienie stanu uszkodzenia odbywa się zgodnie z rzedstawioną oniżej rocedurą:,new old,new new D( γ) = Cik ( ε ) Ykl Clj ( ε ) H ( D ) (70) new old D = D + D (71) ( γ) ( γ) ( γ) new new new new F new new new F new D( α ') = Bs 1 kl skl ( 1 + Pdet σ ) δ + B2 σkl σkl ( 1+ P det σ ) σ (72) new new new new new D = ( 1 ξ ) D( γ) + ξ D( α ') (73) 4. Wyniki numeryczne Dane materiałowe otrzebne do rozwiązania roblemu oraz krzywa σ ε zostały zaczernięte z dostęnych rac: Egner i Skoczeń [4] oraz Sitko [19]. Szczegółowy ois sosobu identyfikacji arametrów modelu został zawarty w racy Egner i Skoczeń [4]. Z owodu braku danych koniecznych do wyliczenia mnożników f 1 oraz f 2 (atrz wzory 31 i 32) stałe B 1 oraz B 2 zostały dobrane tak, aby symulacja numeryczna jak najleiej odzwierciedlała wyniki badań ekserymentalnych. Wszystkie dane zostały rzedstawione w tabeli 2.
15 41 Tabela 2 Dane materiałowe dla stali 316L w temeraturze 4,2 K Początkowy moduł Younga [GPa] 247,266 Wsółczynnik Poissona 0,3 Granica lastyczności [MPa] 808 β 0,9 h 100 V 0,05 d 0,056 ξ 0,0886 ξ L 0,9 A 5,2872 B 1 [Pa] 1,0e 20 B 2 [Pa] 1,0e 20 C 0 [Pa] 1,2452e 3 C 1 [Pa] 0, Moduł lastyczny [GPa] 1,2 Oierając się na dostęnym oisie konstytutywnym oraz rzyjętych danych materiałowych, otrzymano satysfakcjonujące wyniki w formie wykresu narężenie-odkształcenie (rys. 3). Z wykresów widać, że model zawiera srzężenie miedzy trzema zjawiskami dyssyatywnymi: lastycznym łynięciem, rzemianą fazową oraz ewolucją uszkodzeń. Do momentu osiągnięcia rogowej wartości kumulowanego odkształcenia D obserwujemy materiał srężysto-lastyczny ze wzmocnieniem liniowym. Nastęnie ojawiające się uszkodzenia ciągliwe austenitu osłabiają materiał. Zamodelowana interakcja omiędzy rozwojem uszkodzeń ciągliwych a rzemianą fazową owoduje, że w momencie ojawienia się inkluzji martenzytu (rzekroczenia rogowej wartości kumulowanego odkształcenia ξ ) nastęuje osłabienie rędkości rozwoju uszkodzeń oraz nieliniowe wzmocnienie materiału. Oddziaływanie między uszkodzeniami a zawartością fazy martenzytycznej możemy dokładniej zaobserwować na rys. 4. Bieżący stan uszkodzenia obliczany jest z relacji D = 1 E/E 0, gdzie E jest aktualnym modułem odciążania, zmierzonym ekserymentalnie, natomiast E 0 jest modułem oczątkowym (or. Egner i Skoczeń [4]). Należy zaznaczyć, że efekt sowolnienia rozwoju uszkodzeń w materiale sowodowany jest głównie tym, że w modelu założono, że ojawiająca się krucha faza martenzytu nie dziedziczy uszkodzeń ciągliwych z ierwotnej fazy austenitycznej, a stan uszkodzenia w fazie kruchej zależy tylko od bieżącego stanu narężenia. Takie odejście nie jest wystarczające do dokładnego oisu rozwoju uszkodzeń w materiale, stąd istnieje rozbieżność miedzy wykresem ekserymentalnym rozwoju uszkodzeń a otrzymanym z obliczeń numerycznych (rys. 4).
16 42 Rys. 3. Krzywa σ ε dla jednoosiowego rozciągania stali 316L w temeraturze 4,2 K Fig. 3. Stress-strain curve for uniaxial tension of stainless steel 316L at 4.2 K Rys. 4. Ewolucja uszkodzeń: orównanie wyników ekserymentu i symulacji numerycznej dla stali 316L w temeraturze 4,2 K Fig. 4. Damage evolution: comarison between exerimental and numerical results obtained for steel 316L at 4.2 K Rys. 5. Sadek modułu Younga sowodowany rozwojem uszkodzeń (stal 316L oddana rozciąganiu w temeraturze 4,2 K) Fig. 5. Decrease of Young modulus caused by damage evolution (stainless steel 316L subjected to tension at 4.2 K)
17 Mierzalną miarą mięknięcia materiału jest sadek modułu Younga. Z uwagi na uroszczony model uszkodzeń w materiale otrzymany z numerycznej symulacji wykres sadku modułu Younga także nieco odbiega od wyników doświadczalnych (rys. 5). Rozbieżności omiędzy wynikami numerycznymi i doświadczalnymi mogą zostać zlikwidowane rzez wzbogacenie oisu rozwoju uszkodzeń. Jednak bardziej złożony model wymaga dodatkowych arametrów, których identyfikacja doświadczalna na obecnym etaie rozwoju technik ekserymentalnych jest bardzo trudna i kosztowna Uwagi końcowe Zarezentowany ois konstytutywny dotyczy materiału odlegającego trzem zjawiskom dyssyatywnym: lastycznemu łynięciu, rzemianie fazowej austenitu w martenzyt, której siłą naędową jest odkształcenie lastyczne, oraz ewolucji uszkodzeń, czego wynikiem jest sadek modułu Younga. Taki model materiału jest właściwy w rzyadku stali austenitycznych racujących od obciążeniem w temeraturach kriogenicznych. Klasyczny izotroowy model rozwoju uszkodzeń ciągliwych (model Chaboche Lemaitre) został uogólniony do ostaci anizotroowej, wynikającej z istnienia tekstury w materiale, nastęnie rozbudowany o model ewolucji uszkodzeń kruchych w martenzycie i srzężenie rozwoju uszkodzeń z rzemianą fazową, a w końcu zarogramowany numerycznie i wykorzystany do symulacji róby jednoosiowego rozciągania. Otrzymane wyniki numeryczne są zgodne z wynikami rób ekserymentalnych. Pełna weryfikacja orawności modelu wymaga rzerowadzenia testów ekserymentalnych stali oddanej obciążeniom złożonym w temeraturze kriogenicznej. W chwili obecnej wyniki takich testów nie zostały oublikowane. W racy zamodelowano sadek rędkości uszkodzeń z owodu ojawiającego się martenzytu. Na obecnym etaie brak jest mechanizmów wzmocnienia owierzchni uszkodzeń. Jednak z drugiej strony, rzyjęty ois jest wygodny z uwagi na małą liczbę i łatwość identyfikacji stałych materiałowych otrzebnych do obliczeń modelu. Otrzymane wyniki obliczeń numerycznych są zadowalające, a zbudowany algorytm w łatwy sosób może zostać zaimlementowany w dowolnym rogramie MES. Praca została wykonana w ramach grantu PB N N finansowanego rzez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Literatura [1] Skoczeń B., Bielski J., Sgobba S., Marcinek D., Constitutive model of discontinuous lastic flow at cryogenic temeratures, International Journal of Plasticity, 26, 2010, [2] Garion C., Skoczeń B., Modeling of lastic strain induced martensitic transformation for cryogenic alications, Journ. of Alied Mechanics 69, 6, 2002,
18 44 [3] Sitko M., Skoczeń B., Effect of γ α' hase transformation on lastic adatation to cyclic loads at cryogenic temeratures, International Journal of Solids and Structures, 49, 2012, [4] Egner H., Skoczeń B., Ductile damage develoment in two-hase metallic materials alied at cryogenic temeratures, International Journal of Plasticity, 26, 4, 2010, [5] Obst, B., Nyilas, A., Exerimental evidence on the dislocation mechanism of serrated yielding in f.c.c. metals and alloys at low temeratures, Materials Science and Engineering, A137, 1991, [6] Lemaitre J., Evaluation of dissiation and damage in metals, Proc. I.C.M. Kyoto, Vol. 1, [7] S i m o J.C., J u J.W., Strain- and stress-based continuum damage models; I-Formulation, II-Comutational asects, International Journal of Solids and Structures, 23, 1987, [8] Cordebois J.P., Sidoroff F., Damage induced elastic anisotroy, Coll. Euromech 115, Villard de Lans także w: Mechanical Behavior of Anisotroic Solids, ed. Boehler J.P., Martinus Nhoff, Boston, 1983, 1979, [9] Sidoroff F. Descrition of anisotroic damage alication to elasticity, [w:] IUTAM Coll. on Physical Nonlinearities in Structural Analysis, Sringer, Berlin 1981, [10] C h o w CL., L u T.J., An analytical and exerimental study of mixed-mode ductile fracture under nonroortional loading, Int. J. Damage Mech., 1, 1992, [11] Murakami S., Ohno N., A continuum theory of cree and cree damage, in: Ponter, A.R.S., Hayhurst D.R. (Eds), Cree in Structures, 3 rd IUTAM Symosium on Cree in Structures, Sringer, Berlin 1980, [12] Skrzyek J., Podstawy Mechaniki Uszkodzeń, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków [13] Abu Al-Rub R.K., Voyiadjis G.Z., On the couling of anisotroic damage and lasticity models for ductile materials, International Journal of Solids and Structures, 40, 2003, [14] Lemaitre J., A Course on Damage Mechanics, Sringer-Verlag, Berlin [15] C h a b o c h e J.L., Continuum Damage Mechanics: Part II Damage Growth, Crack Initiation and Crack Growth, Jour. Alied Mechanics, 55, 1988, [16] Litewka A., Dębiński J., Load-induced oriented damage and anisotroy of rock-like materials, International Journal of Plasticity 19, 2003, [17] Bogucka J., Dębiński J., Litewka A., Mesquita A.B., Exerimental verification of mathematical model for oriented damage of concrete, Mechanica Exerimental, 3, 1998, [18] Olson G.B., Cohen M., Kinetics of strain-induced martensitic nucleation, Metallurgical Transactions, 6A, 1975, [19] Sitko M., Constitutive Modelling of Functionally Graded Materials for Low Temerature Structural Alications, raca doktorska, 2011.
RELACJE KONSTYTUTYWNE UOGÓLNIONEGO MODELU MATERIAŁU BINGHAMA. SFORMUŁOWANIE I IMPLEMENTACJA NUMERYCZNA
Wiesław GRZSIKIWICZ 1 Artur ZICIAK RLACJ KONSTYTUTYWN UOGÓLNIONGO MODLU MATRIAŁU INGHAMA. SFORMUŁOWANI I IMPLMNTACJA NUMRYCZNA W racy analizujemy relacje konstytutywne uogólnionego modelu materiału inghama.
Bardziej szczegółowoAnaliza nośności pionowej pojedynczego pala
Poradnik Inżyniera Nr 13 Aktualizacja: 09/2016 Analiza nośności ionowej ojedynczego ala Program: Plik owiązany: Pal Demo_manual_13.gi Celem niniejszego rzewodnika jest rzedstawienie wykorzystania rogramu
Bardziej szczegółowoŁĄCZENIA CIERNE POŁĄ. Klasyfikacja połączeń maszynowych POŁĄCZENIA. rozłączne. nierozłączne. siły przyczepności siły tarcia.
POŁĄ ŁĄCZENIA CIERNE Klasyfikacja ołączeń maszynowych POŁĄCZENIA nierozłączne rozłączne siły sójności siły tarcia siły rzyczeności siły tarcia siły kształtu sawane zgrzewane lutowane zawalcowane nitowane
Bardziej szczegółowoĆwiczenia do wykładu Fizyka Statystyczna i Termodynamika
Ćwiczenia do wykładu Fizyka tatystyczna i ermodynamika Prowadzący dr gata Fronczak Zestaw 5. ermodynamika rzejść fazowych: równanie lausiusa-laeyrona, własności gazu Van der Waalsa 3.1 Rozważ tyowy diagram
Bardziej szczegółowo9. PODSTAWY TEORII PLASTYCZNOŚCI
9. PODSTAWY TEORII PLASTYCZNOŚCI 1 9. 9. PODSTAWY TEORII PLASTYCZNOŚCI 9.1. Pierwsze kroki Do tej pory zajmowaliśmy się w analizie ciał i konstrukcji tylko analizą sprężystą. Nie zastanawialiśmy się, co
Bardziej szczegółowoMECHANIKA PŁYNÓW. Materiały pomocnicze do wykładów. opracował: prof. nzw. dr hab. inż. Wiesław Grzesikiewicz
MECHANIKA PŁYNÓW Materiały omocnicze do wykładów oracował: ro. nzw. dr hab. inż. Wiesław Grzesikiewicz Warszawa aździernik - odkształcalne ciało stałe Mechanika łynów dział mechaniki materialnych ośrodków
Bardziej szczegółowoD. II ZASADA TERMODYNAMIKI
WYKŁAD D,E D. II zasada termodynamiki E. Konsekwencje zasad termodynamiki D. II ZAADA ERMODYNAMIKI D.1. ełnienie I Zasady ermodynamiki jest warunkiem koniecznym zachodzenia jakiegokolwiek rocesu w rzyrodzie.
Bardziej szczegółowoJest to zasada zachowania energii w termodynamice - równoważność pracy i ciepła. Rozważmy proces adiabatyczny sprężania gazu od V 1 do V 2 :
I zasada termodynamiki. Jest to zasada zachowania energii w termodynamice - równoważność racy i cieła. ozważmy roces adiabatyczny srężania gazu od do : dw, ad - wykonanie racy owoduje rzyrost energii wewnętrznej
Bardziej szczegółowoLaboratorium Metod i Algorytmów Sterowania Cyfrowego
Laboratorium Metod i Algorytmów Sterowania Cyfrowego Ćwiczenie 3 Dobór nastaw cyfrowych regulatorów rzemysłowych PID I. Cel ćwiczenia 1. Poznanie zasad doboru nastaw cyfrowych regulatorów rzemysłowych..
Bardziej szczegółowoTemperatura i ciepło E=E K +E P +U. Q=c m T=c m(t K -T P ) Q=c przem m. Fizyka 1 Wróbel Wojciech
emeratura i cieło E=E K +E P +U Energia wewnętrzna [J] - ieło jest energią rzekazywaną między układem a jego otoczeniem na skutek istniejącej między nimi różnicy temeratur na sosób cielny rzez chaotyczne
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 1 WPROWADZENIE DO STATYKI PŁYNÓW 1/23
WYKŁAD 1 WPROWADZENIE DO STATYKI PŁYNÓW 1/23 RÓWNOWAGA SIŁ Siła owierzchniowa FS nds Siła objętościowa FV f dv Warunek konieczny równowagi łynu F F 0 S Całkowa ostać warunku równowagi łynu V nds f dv 0
Bardziej szczegółowoMODEL MATEMATYCZNY I ANALIZA UKŁADU NAPĘDOWEGO SILNIKA INDUKCYJNEGO Z DŁUGIM ELEMENTEM SPRĘŻYSTYM DLA PARAMETRÓW ROZŁOŻONYCH
Prace Naukowe Instytutu Maszyn, Naędów i Pomiarów Elektrycznych Nr 66 Politechniki Wrocławskiej Nr 66 Studia i Materiały Nr 3 1 Andriy CZABAN*, Marek LIS** zasada Hamiltona, równanie Euler Lagrange a,
Bardziej szczegółowoBADANIA SYMULACYJNE PROCESU IMPULSOWEGO ZAGĘSZCZANIA MAS FORMIERSKICH. W. Kollek 1 T. Mikulczyński 2 D.Nowak 3
VI KONFERENCJA ODLEWNICZA TECHNICAL 003 BADANIA SYMULACYJNE PROCESU IMPULSOWEGO ZAGĘSZCZANIA MAS FORMIERSKICH BADANIA SYMULACYJNE PROCESU IMPULSOWEGO ZAGĘSZCZANIA MAS FORMIERSKICH W. Kollek 1 T. Mikulczyński
Bardziej szczegółowoPodstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich. Teoria kinetyczna INZYNIERIAMATERIALOWAPL. Kierunek Wyróżniony przez PKA
Podstawy Procesów i Konstrukcji Inżynierskich Teoria kinetyczna Kierunek Wyróżniony rzez PKA 1 Termodynamika klasyczna Pierwsza zasada termodynamiki to rosta zasada zachowania energii, czyli ogólna reguła
Bardziej szczegółowoPLASTYCZNOŚĆ W UJĘCIU KOMPUTEROWYM
Budownictwo, studia I stopnia, semestr VII przedmiot fakultatywny rok akademicki 2013/2014 Instytut L-5, Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Krakowska Adam Wosatko Jerzy Pamin Tematyka zajęć 1 Sprężystość
Bardziej szczegółowoINTERPRETACJA WYNIKÓW BADANIA WSPÓŁCZYNNIKA PARCIA BOCZNEGO W GRUNTACH METODĄ OPARTĄ NA POMIARZE MOMENTÓW OD SIŁ TARCIA
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 3 Zeszyt 008 Janusz aczmarek* INTERPRETACJA WYNIÓW BADANIA WSPÓŁCZYNNIA PARCIA BOCZNEGO W GRUNTACH METODĄ OPARTĄ NA POMIARZE MOMENTÓW OD SIŁ TARCIA 1. Wstę oncecję laboratoryjnego
Bardziej szczegółowoDOBÓR MODELU NAPRĘŻENIA UPLASTYCZNIAJĄCEGO DO PROGRAMU STERUJĄCEGO WALCOWANIEM BLACH GRUBYCH W CZASIE RZECZYWISTYM
DOBÓR MODELU NAPRĘŻENIA UPLASTYCZNIAJĄCEGO DO PROGRAMU STERUJĄCEGO WALCOWANIEM BLACH GRUBYCH W CZASIE RZECZYWISTYM D. Svietlichnyj *, K. Dudek **, M. Pietrzyk ** * Metalurgiczna Akademia Nauk, Dnieroietrowsk,
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA PROCESOWA I TECHNICZNA
ERMODYNAMIKA PROCESOWA I ECHNICZNA Wykład II Podstawowe definicje cd. Podstawowe idealizacje termodynamiczne I i II Zasada termodynamiki Proste rzemiany termodynamiczne Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny
Bardziej szczegółowoPOLE TEMPERATURY I PRZEMIANY FAZOWE W SWC POŁĄCZENIA SPAWANEGO LASEROWO
54/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 POLE TEMPERATURY I PRZEMIANY FAZOWE W SWC POŁĄCZENIA SPAWANEGO LASEROWO
Bardziej szczegółowoEntalpia swobodna (potencjał termodynamiczny)
Entalia swobodna otencjał termodynamiczny. Związek omiędzy zmianą entalii swobodnej a zmianami entroii Całkowita zmiana entroii wywołana jakimś rocesem jest równa sumie zmiany entroii układu i otoczenia:
Bardziej szczegółowoMichał Maj WPŁYW KIERUNKU WSTĘPNEGO ODKSZTAŁCENIA NA PROCES MAGAZYNOWANIA ENERGII W POLIKRYSZTAŁACH
INSTYTUT PODSTAWOWYCH PROBLEMÓW TECHNIKI POLSKIEJ AKADEMII NAUK PRACA DOKTORSKA Michał Maj WPŁYW KIERUNKU WSTĘPNEGO ODKSZTAŁCENIA NA PROCES MAGAZYNOWANIA ENERGII W POLIKRYSZTAŁACH Promotor: dr hab. inż.
Bardziej szczegółowoStany materii. Masa i rozmiary cząstek. Masa i rozmiary cząstek. m n mol. n = Gaz doskonały. N A = 6.022x10 23
Stany materii Masa i rozmiary cząstek Masą atomową ierwiastka chemicznego nazywamy stosunek masy atomu tego ierwiastka do masy / atomu węgla C ( C - izoto węgla o liczbie masowej ). Masą cząsteczkową nazywamy
Bardziej szczegółowoNauka o Materiałach. Wykład VIII. Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste. Jerzy Lis
Nauka o Materiałach Wykład VIII Odkształcenie materiałów właściwości sprężyste Jerzy Lis Nauka o Materiałach Treść wykładu: 1. Właściwości materiałów -wprowadzenie 2. Klasyfikacja reologiczna odkształcenia
Bardziej szczegółowoZjawisko Comptona opis pół relatywistyczny
FOTON 33, Lato 06 7 Zjawisko Comtona ois ół relatywistyczny Jerzy Ginter Wydział Fizyki UW Zderzenie fotonu ze soczywającym elektronem Przy omawianiu dualizmu koruskularno-falowego jako jeden z ięknych
Bardziej szczegółowoNAPRĘŻENIA W PROCESIE ODLEWANIA DO KOKILI Z CIŚNIENIEM W FAZIE CIEKŁEJ
5/4 Archives of Foundry, Year 22, Volume 2, 4 Archiwum Odlewnictwa, Rok 22, Rocznik 2, Nr 4 PAN Katowice PL IN 1642-538 NAPRĘŻENIA W PROCEIE ODLEWANIA DO KOKILI Z CIŚNIENIEM W FAZIE CIEKŁEJ A. BOKOTA 1,
Bardziej szczegółowoWarunek plastyczności
Warunek lastyczności Dla materiału izotroowego i idealnie lastycznego rzyjmuje się, że kryterium ulastycznienia jest ewną funkcją stanu narężenia, co ogólnie można zaisać: ( ) F. Funkcja F, ojawiająca
Bardziej szczegółowoZEROWA ZASADA TERMODYNAMIKI
ERMODYNAMIKA Zerowa zasada termodynamiki Pomiar temeratury i skale temeratur Równanie stanu gazu doskonałego Cieło i temeratura Pojemność cielna i cieło właściwe Cieło rzemiany Przemiany termodynamiczne
Bardziej szczegółowo= T. = dt. Q = T (d - to nie jest różniczka, tylko wyrażenie różniczkowe); z I zasady termodynamiki: przy stałej objętości. = dt.
ieło właściwe gazów definicja emiryczna: Q = (na jednostkę masy) T ojemność cielna = m ieło właściwe zależy od rocesu: Q rzy stałym ciśnieniu = T dq = dt rzy stałej objętości Q = T (d - to nie jest różniczka,
Bardziej szczegółowoMini-quiz 0 Mini-quiz 1
rawda fałsz Mini-quiz 0.Wielkości ekstensywne to: a rędkość kątowa b masa układu c ilość cząstek d temeratura e całkowity moment magnetyczny.. Układy otwarte: a mogą wymieniać energię z otoczeniem b mogą
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA PROCESOWA. Wykład VI. Równania kubiczne i inne. Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej
ERMODYNAMIKA PROCESOWA Wykład VI Równania kubiczne i inne Prof. Antoni Kozioł, Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej Komunikat Wstęne terminy egzaminu z ermodynamiki rocesowej : I termin środa 15.06.016
Bardziej szczegółowoPierwsze prawo Kirchhoffa
Pierwsze rawo Kirchhoffa Pierwsze rawo Kirchhoffa dotyczy węzłów obwodu elektrycznego. Z oczywistej właściwości węzła, jako unktu obwodu elektrycznego, który: a) nie może być zbiornikiem ładunku elektrycznego
Bardziej szczegółowoDefi f nicja n aprę r żeń
Wytrzymałość materiałów Stany naprężeń i odkształceń 1 Definicja naprężeń Mamy bryłę materialną obciążoną układem sił (siły zewnętrzne, reakcje), będących w równowadze. Rozetniemy myślowo tę bryłę na dwie
Bardziej szczegółowoSYMULACJA TŁOCZENIA ZAKRYWEK KORONKOWYCH SIMULATION OF CROWN CLOSURES FORMING
MARIUSZ DOMAGAŁA, STANISŁAW OKOŃSKI ** SYMULACJA TŁOCZENIA ZAKRYWEK KORONKOWYCH SIMULATION OF CROWN CLOSURES FORMING S t r e s z c z e n i e A b s t r a c t W artykule podjęto próbę modelowania procesu
Bardziej szczegółowo10. FALE, ELEMENTY TERMODYNAMIKI I HYDRODY- NAMIKI.
0. FALE, ELEMENY ERMODYNAMIKI I HYDRODY- NAMIKI. 0.9. Podstawy termodynamiki i raw gazowych. Podstawowe ojęcia Gaz doskonały: - cząsteczki są unktami materialnymi, - nie oddziałują ze sobą siłami międzycząsteczkowymi,
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA OGNIWA GALWANICZNEGO
Ćwiczenie nr 3 ERMODYNAMIKA OGNIWA GALWANICZNEGO I. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie zmian funkcji termodynamicznych dla reakcji biegnącej w ogniwie Clarka. II. Zagadnienia wrowadzające 1.
Bardziej szczegółowoII zasada termodynamiki.
II zasada termodynamiki. Według I zasady termodynamiki nie jest do omyślenia roces, w którym energia wewnętrzna układu doznałaby zmiany innej, niż wynosi suma algebraiczna energii wymienionych z otoczeniem.
Bardziej szczegółowoROZWIĄZANIE PROBLEMU NIELINIOWEGO
Budownictwo, studia I stopnia, semestr VII przedmiot fakultatywny rok akademicki 2012/2013 Instytut L-5, Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Krakowska Adam Wosatko Jerzy Pamin Tematyka zajęć 1 Dyskretyzacja
Bardziej szczegółowo1. Model procesu krzepnięcia odlewu w formie metalowej. Przyjęty model badanego procesu wymiany ciepła składa się z następujących założeń
ROK 4 Krzenięcie i zasilanie odlewów Wersja 9 Ćwicz. laboratoryjne nr 4-04-09/.05.009 BADANIE PROCESU KRZEPNIĘCIA ODLEWU W KOKILI GRUBOŚCIENNEJ PRZY MAŁEJ INTENSYWNOŚCI STYGNIĘCIA. Model rocesu krzenięcia
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE MATERIAŁÓW - WSTĘP
Budownictwo, studia I stopnia, semestr VII przedmiot fakultatywny rok akademicki 2014/2015 Instytut L-5, Wydział Inżynierii Lądowej, Politechnika Krakowska Jerzy Pamin Adam Wosatko Zakres wykładu 1 O modelowaniu
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ O ZMIENNEJ TWARDOŚCI
Dr inż. Danuta MIEDZIŃSKA, email: dmiedzinska@wat.edu.pl Dr inż. Robert PANOWICZ, email: Panowicz@wat.edu.pl Wojskowa Akademia Techniczna, Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej MODELOWANIE WARSTWY
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ
INSYUU ECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGEYKI POLIECHNIKI ŚLĄSKIEJ INSRUKCJA LABORAORYJNA emat ćwiczenia: WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA WNIKANIA CIEPŁA DLA KONWEKCJI WYMUSZONEJ W RURZE
Bardziej szczegółowoDoświadczenie Joule a i jego konsekwencje Ciepło, pojemność cieplna sens i obliczanie Praca sens i obliczanie
Pierwsza zasada termodynamiki 2.2.1. Doświadczenie Joule a i jego konsekwencje 2.2.2. ieło, ojemność cielna sens i obliczanie 2.2.3. Praca sens i obliczanie 2.2.4. Energia wewnętrzna oraz entalia 2.2.5.
Bardziej szczegółowoInstrukcja do laboratorium z fizyki budowli. Ćwiczenie: Pomiar i ocena hałasu w pomieszczeniu
nstrukcja do laboratorium z fizyki budowli Ćwiczenie: Pomiar i ocena hałasu w omieszczeniu 1 1.Wrowadzenie. 1.1. Energia fali akustycznej. Podstawowym ojęciem jest moc akustyczna źródła, która jest miarą
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN X 38, s , Gliwice 2009
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 38, s. 309-319, Gliwice 2009 NUMERYCZNA METODYKA IDENTYFIKACJI MODELU CHABOCHE A NA PODSTAWIE BADAŃ EKSPERYMENTALNYCH SPECJALNYCH STRUKTUR GRANULOWANYCH ROBERT ZALEWSKI
Bardziej szczegółowoProces i parametry uszkodzeń materiałów konstrukcyjnych
Prof. dr hab. inż. Lech Dietrich Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN ul. Świętokrzyska 21 00-049 Warszawa ldietr@it.gov.l Proces i arametry uszkodzeń materiałów konstrukcyjnych 1. Generacja i
Bardziej szczegółowoMETODY INŻYNIERII WIEDZY KNOWLEDGE ENGINEERING AND DATA MINING
METODY INŻYNIERII WIEDZY KNOWLEDGE ENGINEERING AND DATA MINING Maszyna Wektorów Nośnych Suort Vector Machine SVM Adrian Horzyk Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki
Bardziej szczegółowoMateriały Reaktorowe. Właściwości mechaniczne
Materiały Reaktorowe Właściwości mechaniczne Naprężenie i odkształcenie F A 0 l i l 0 l 0 l l 0 a. naprężenie rozciągające b. naprężenie ściskające c. naprężenie ścinające d. Naprężenie torsyjne Naprężenie
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Cieplnej i Procesowej Zakład Termodynamiki i Pomiarów Maszyn Cieplnych
Laboratorium Termodynamiki i Pomiarów Maszyn Cielnych Przeływomierze zwężkowe POLITECHNIKA KRAKOWSKA Instytut Inżynierii Cielnej i Procesowej Zakład Termodynamiki i Pomiarów Maszyn Cielnych LABORATORIUM
Bardziej szczegółowo1. Parametry strumienia piaskowo-powietrznego w odlewniczych maszynach dmuchowych
MATERIAŁY UZUPEŁNIAJACE DO TEMATU: POMIAR I OKREŚLENIE WARTOŚCI ŚREDNICH I CHWILOWYCH GŁÓWNYCHORAZ POMOCNICZYCH PARAMETRÓW PROCESU DMUCHOWEGO Józef Dańko. Wstę Masa wyływająca z komory nabojowej strzelarki
Bardziej szczegółowoRozdział 23 KWANTOWA DYNAMIKA MOLEKULARNA Wstęp. Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1
Janusz Adamowski METODY OBLICZENIOWE FIZYKI 1 Rozdział 3 KWANTOWA DYNAMIKA MOLEKULARNA 3.1 Wstęp Metoda ta umożliwia opis układu złożonego z wielu jonów i elektronów w stanie podstawowym. Hamiltonian układu
Bardziej szczegółowoNumeryczna weryfikacja parametrów materiałowych ceramiki Al 2 O 3
BIULETYN WAT VOL. LVIII, NR 3, 9 Numeryczna weryfikacja arametrów materiałowych ceramiki Al O 3 KAROL JACH, ROBERT ŚWIERCZYŃSKI, MARIUSZ MAGIER 1 Wojskowa Akademia Techniczna, Instytut Otoelektroniki,
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr Wykład nr 16 Przepływy w przewodach zamkniętych
J. Szantyr Wykład nr 6 Przeływy w rzewodach zamkniętych Przewód zamknięty kanał o dowolnym kształcie rzekroju orzecznego, ograniczonym linią zamkniętą, całkowicie wyełniony łynem (bez swobodnej owierzchni)
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE BADANIE BEZPIECZEŃSTWA UŻYTKOWEGO SILOSÓW WIEŻOWYCH
ĆWICZENIE BADANIE BEZPIECZEŃSTWA UŻYTKOWEGO SILOSÓW WIEŻOWYCH 1. Cel ćwiczenia Celem bezośrednim ćwiczenia jest omiar narężeń ionowych i oziomych w ścianie zbiornika - silosu wieżowego, który jest wyełniony
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA. Termodynamika jest to dział nauk przyrodniczych zajmujący się własnościami
TERMODYNAMIKA Termodynamika jest to dział nauk rzyrodniczych zajmujący się własnościami energetycznymi ciał. Przy badaniu i objaśnianiu własności układów fizycznych termodynamika osługuje się ojęciami
Bardziej szczegółowoSYMULACJA UKŁADU REDUKCJI DRGAŃ Z TŁUMIKIEM MAGNETOREOLOGICZNYM I ELEKTROMAGNETYCZNYM PRZETWORNIKIEM ENERGII
MODELOWANIE INśYNIERSKIE ISSN 1896-771X 37, s. 1-2, Gliwice 29 SYMULACJA UKŁADU REDUKCJI DRGAŃ Z TŁUMIKIEM MAGNETOREOLOGICZNYM I ELEKTROMAGNETYCZNYM PRZETWORNIKIEM ENERGII BOGDAN SAPIŃSKI 1, PAWEŁ MARTYNOWICZ
Bardziej szczegółowoGLOBALNE OBLICZANIE CAŁEK PO OBSZARZE W PURC DLA DWUWYMIAROWYCH ZAGADNIEŃ BRZEGOWYCH MODELOWANYCH RÓWNANIEM NAVIERA-LAMEGO I POISSONA
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 896-77X 33, s.8-86, Gliwice 007 GLOBALNE OBLICZANIE CAŁEK PO OBSZARZE W PURC DLA DWUWYMIAROWYCH ZAGADNIEŃ BRZEGOWYCH MODELOWANYCH RÓWNANIEM NAVIERA-LAMEGO I POISSONA EUGENIUSZ
Bardziej szczegółowoWICZENIE NR II PODSTAWY PROCESÓW OBRÓBKI PLASTYCZNEJ WŁASNOCI MATERIAŁÓW KSZTAŁTOWANYCH PLASTYCZNIE - ANIZOTROPIA BLACH -
WICZENIE N II PODSTAWY POCESÓW OBÓBKI PLASTYCZNEJ WŁASNOCI MATEIAŁÓW KSZTAŁTOWANYCH PLASTYCZNIE. Cel wiczenia - ANIZOTOPIA BLACH - Celem wiczenia jest zaoznanie ze zjawiskiem, metod oceny i rodzajami anizotroii
Bardziej szczegółowonieciągłość parametrów przepływu przyjmuje postać płaszczyzny prostopadłej do kierunku przepływu
CZĘŚĆ II DYNAMIKA GAZÓW 4 Rozdział 6 Prostoadła fala 6. Prostoadła fala Podstawowe własności: nieciągłość arametrów rzeływu rzyjmuje ostać łaszczyzny rostoadłej do kierunku rzeływu w zbieżno - rozbieżnym
Bardziej szczegółowoUOGÓLNIONE PRAWO HOOKE A
UOGÓLNIONE PRAWO HOOKE A Układ liniowosprężysty Clapeyrona Robert Hooke podał następującą, pierwotna postać prawa liniowej sprężystości: ut tensio sic vis, czyli takie wydłużenie jaka siła W klasycznej
Bardziej szczegółowoTERMODYNAMIKA PROCESOWA I TECHNICZNA
ERMODYNAMIKA PROCESOWA I ECHNICZNA Wykład VIII Równania stanu tyu an der Waalsa Przyomnienie Na orzednim wykładzie omówiliśmy: 1. Równanie stanu gazu doskonałego.. Porawione RSGD za omocą wsółczynnika
Bardziej szczegółowo10.5. WPŁYW DYNAMICZNYCH WARUNKÓW ODKSZTAŁCANIA NA PŁYNIĘCIE PLASTYCZNE METALI
10.5. WPŁYW DYNAMICZNYCH WARUNKÓW ODKSZTAŁCANIA NA PŁYNIĘCIE PLASTYCZNE METALI 10.5.1. Prędkość odkształcenia jako arametr rocesu rzeróbki lastycznej W dobie ciągle zwiększającej się konkurencji nastęuje
Bardziej szczegółowoThis article is available in PDF-format, in coloured version, at: www.wydawnictwa.ipo.waw.pl/materialy-wysokoenergetyczne.html
Z. Surma, Z. Leciejewski, A. Dzik, M. Białek This article is available in PDF-format, in coloured version, at: www.wydawnictwa.io.waw.l/materialy-wysokoenergetyczne.html Materiały Wysokoenergetyczne /
Bardziej szczegółowo13) Na wykresie pokazano zależność temperatury od objętości gazu A) Przemianę izotermiczną opisują krzywe: B) Przemianę izobaryczną opisują krzywe:
) Ołowiana kula o masie kilograma sada swobodnie z wysokości metrów. Który wzór służy do obliczenia jej energii na wysokości metrów? ) E=m g h B) E=m / C) E=G M m/r D) Q=c w m Δ ) Oblicz energię kulki
Bardziej szczegółowoDYNAMICZNA REAKCJA ELEMENTU RUROCIĄGU NA DZIAŁANIE FALI DETONACYJNEJ
MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISSN 1896-771X 38, s. 115-122, Gliwice 2009 DYNAMICZNA REAKCJA ELEMENTU RUROCIĄGU NA DZIAŁANIE FALI DETONACYJNEJ JERZY MAŁACHOWSKI Katedra Mechaniki i Informatyki Stosowanej Wojskowa
Bardziej szczegółowoKomentarz 3 do fcs. Drgania sieci krystalicznej. I ciepło właściwe ciała stałego.
Komentarz do fcs. Drgania sieci krystalicznej. I cieło właściwe ciała stałego. Drgania kryształu możemy rozważać z dwóch unktów widzenia. Pierwszy to makroskoowy, gdy długość fali jest znacznie większa
Bardziej szczegółowoM. Chorowski Podstawy Kriogeniki, wykład Metody uzyskiwania niskich temperatur - ciąg dalszy Dławienie izentalpowe
M. Corowski Podstawy Kriogeniki, wykład 4. 3. Metody uzyskiwania niskic temeratur - ciąg dalszy 3.. Dławienie izentalowe Jeżeli gaz rozręża się adiabatycznie w układzie otwartym, bez wykonania racy zewnętrznej
Bardziej szczegółowoOpis kształtu w przestrzeni 2D. Mirosław Głowacki Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej AGH
Ois kształtu w rzestrzeni 2D Mirosław Głowacki Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej AGH Krzywe Beziera W rzyadku tych krzywych wektory styczne w unkach końcowych są określane bezośrednio
Bardziej szczegółowo8. PODSTAWY ANALIZY NIELINIOWEJ
8. PODSTAWY ANALIZY NIELINIOWEJ 1 8. 8. PODSTAWY ANALIZY NIELINIOWEJ 8.1. Wprowadzenie Zadania nieliniowe mają swoje zastosowanie na przykład w rozwiązywaniu cięgien. Przyczyny nieliniowości: 1) geometryczne:
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM TECHNIKI CIEPLNEJ INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ
INSTYTUTU TECHNIKI CIEPLNEJ WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA I ENERGETYKI POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ INSTRUKCJA LABORATORYJNA Temat ćwiczenia: KONWEKCJA SWOBODNA W POWIETRZU OD RURY Konwekcja swobodna od rury
Bardziej szczegółowoJ. Szantyr - Wykład nr 30 Podstawy gazodynamiki II. Prostopadłe fale uderzeniowe
Proagacja zaburzeń o skończonej (dużej) amlitudzie. W takim rzyadku nie jest możliwa linearyzacja równań zachowania. Rozwiązanie ich w ostaci nieliniowej jest skomlikowane i rowadzi do nastęujących zależności
Bardziej szczegółowoPEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH
Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie PEŁZANIE WYBRANYCH ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Reologia jest nauką,
Bardziej szczegółowo17. 17. Modele materiałów
7. MODELE MATERIAŁÓW 7. 7. Modele materiałów 7.. Wprowadzenie Podstawowym modelem w mechanice jest model ośrodka ciągłego. Przyjmuje się, że materia wypełnia przestrzeń w sposób ciągły. Możliwe jest wyznaczenie
Bardziej szczegółowoPolitechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania. Systemy sterowania i wspomagania decyzji
Politechnika Gdańska Wydział Elektrotechniki i Automatyki Katedra Inżynierii Systemów Sterowania Systemy sterowania i wsomagania decyzji Synteza regulatora wieloobszarowego stabilizującego ołożenie wahadła
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE FUNKCJI ŻYWOŚCI PROCHU ARTYLERYJSKIEGO W OBLICZENIACH BALISTYKI WEWNĘTRZNEJ
dr inż. Zygmunt PANKOWSKI Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia ZASTOSOWANIE FUNKCJI ŻYWOŚCI PROCHU ARTYLERYJSKIEGO W OBLICZENIACH BALISTYKI WEWNĘTRZNEJ Streszczenie: W artykule zawarto ois metody wykorzystującej
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE SPRĘŻYSTOŚĆ MATERIAŁ. Właściwości materiałów. Właściwości materiałów
WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE SPRĘŻYSTOŚĆ Właściwości materiałów O możliwości zastosowania danego materiału decydują jego właściwości użytkowe; Zachowanie się danego materiału w środowisku pracy to zaplanowana
Bardziej szczegółowoWARUNKI RÓWNOWAGI UKŁADU TERMODYNAMICZNEGO
WARUNKI RÓWNOWAGI UKŁADU ERMODYNAMICZNEGO Proces termodynamiczny zachodzi doóty, doóki układ nie osiągnie stanu równowagi. W stanie równowagi odowiedni otencjał termodynamiczny układu osiąga minimum, odczas
Bardziej szczegółowoNiezawodność elementu nienaprawialnego. nienaprawialnego. 1. Model niezawodnościowy elementu. 1. Model niezawodnościowy elementu
Niezawodność elemenu nienarawialnego. Model niezawodnościowy elemenu nienarawialnego. Niekóre rozkłady zmiennych losowych sosowane w oisie niezawodności elemenów 3. Funkcyjne i liczbowe charakerysyki niezawodności
Bardziej szczegółowoCIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ
CIEPLNE I MECHANICZNE WŁASNOŚCI CIAŁ Ciepło i temperatura Pojemność cieplna i ciepło właściwe Ciepło przemiany Przejścia między stanami Rozszerzalność cieplna Sprężystość ciał Prawo Hooke a Mechaniczne
Bardziej szczegółowoWytrzymałość Materiałów
Wytrzymałość Materiałów Rozciąganie/ ściskanie prętów prostych Naprężenia i odkształcenia, statyczna próba rozciągania i ściskania, właściwości mechaniczne, projektowanie elementów obciążonych osiowo.
Bardziej szczegółowoRysunek 1 Przykładowy graf stanów procesu z dyskretnymi położeniami.
Procesy Markowa Proces stochastyczny { X } t t nazywamy rocesem markowowskim, jeśli dla każdego momentu t 0 rawdoodobieństwo dowolnego ołożenia systemu w rzyszłości (t>t 0 ) zależy tylko od jego ołożenia
Bardziej szczegółowoMetody doświadczalne w hydraulice Ćwiczenia laboratoryjne. 1. Badanie przelewu o ostrej krawędzi
Metody doświadczalne w hydraulice Ćwiczenia laboratoryjne 1. adanie rzelewu o ostrej krawędzi Wrowadzenie Przelewem nazywana jest cześć rzegrody umiejscowionej w kanale, onad którą może nastąić rzeływ.
Bardziej szczegółowoPŁYN Y RZECZYWISTE Przepływy rzeczywiste różnią się od przepływów idealnych obecnością tarcia (lepkości): przepływy laminarne/warstwowe - różnią się
PŁYNY RZECZYWISTE Płyny rzeczywiste Przeływ laminarny Prawo tarcia Newtona Przeływ turbulentny Oór dynamiczny Prawdoodobieństwo hydrodynamiczne Liczba Reynoldsa Politechnika Oolska Oole University of Technology
Bardziej szczegółowoWykład 2. Przemiany termodynamiczne
Wykład Przemiany termodynamiczne Przemiany odwracalne: Przemiany nieodwracalne:. izobaryczna = const 7. dławienie. izotermiczna = const 8. mieszanie. izochoryczna = const 9. tarcie 4. adiabatyczna = const
Bardziej szczegółowoĆ W I C Z E N I E N R C-5
INSTYTUT FIZYKI WYDZIAŁ INŻYNIERII PRODUKCJI I TECHNOLOGII ATERIAŁÓW POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA PRACOWNIA ECHANIKI I CIEPŁA Ć W I C Z E N I E N R C-5 WYZNACZANIE CIEPŁA PAROWANIA WODY ETODĄ KALORYETRYCZNĄ
Bardziej szczegółowoPomiar wilgotności względnej powietrza
Katedra Silników Salinowych i Pojazdów ATH ZAKŁAD TERMODYNAMIKI Pomiar wilgotności względnej owietrza - 1 - Wstę teoretyczny Skład gazu wilgotnego. Gazem wilgotnym nazywamy mieszaninę gazów, z których
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia wytrzymałości materiałów. Statyczna próba rozciągania metali. Warunek nośności i użytkowania. Założenia
Wytrzymałość materiałów dział mechaniki obejmujący badania teoretyczne i doświadczalne procesów odkształceń i niszczenia ciał pod wpływem różnego rodzaju oddziaływań (obciążeń) Podstawowe pojęcia wytrzymałości
Bardziej szczegółowoPorównanie nacisków obudowy Glinik 14/35-POz na spąg obliczonych metodą analityczną i metodą Jacksona
dr inż. JAN TAK Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie inż. RYSZARD ŚLUSARZ Zakład Maszyn Górniczych GLINIK w Gorlicach orównanie nacisków obudowy Glinik 14/35-Oz na sąg obliczonych metodą
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 3. Wyznaczanie współczynnika Joule a-thomsona wybranych gazów rzeczywistych.
Termodynamika II ćwiczenia laboratoryjne Ćwiczenie nr 3 Temat: Wyznaczanie wsółczynnika Joule a-tomsona wybranyc gazów rzeczywistyc. Miejsce ćwiczeń: Laboratorium Tecnologii Gazowyc Politecniki Poznańskiej
Bardziej szczegółowoKOMPUTEROWA SYMULACJA RUCHU CIAŁA SZTYWNEGO. WSPÓŁCZYNNIK RESTYTUCJI
Autorzy ćwiczenia: J. Grabski, K. Januszkiewicz Ćwiczenie 10 KOPUTEROWA SYULACJA RUCHU CIAŁA SZTYWNEGO. WSPÓŁCZYNNIK RESTYTUCJI 10.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest rzedstawienie możliwości wykorzystania
Bardziej szczegółowoMODELOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W PIECZARKARNIACH: MODEL WYMIANY CIEPŁA I MASY
Inżynieria Rolnicza 5(123)/2010 MODELOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH WYSTĘPUJĄCYCH W PIECZARKARNIACH: MODEL WYMIANY CIEPŁA I MASY Ewa Wacowicz, Leonard Woroncow Katedra Automatyki, Politecnika Koszalińska
Bardziej szczegółowoFormułowanie relacji konstytutywnych SMA z wykorzystaniem struktur reologicznych
Formułowanie relacji konstytutywnych SMA z wykorzystaniem struktur reologicznych Artur Zbiciak Wydział Inżynierii Lądowej Instytut Dróg i Mostów Warszawa, 0.10.017 r. Cel i zakres referatu Prezentacja
Bardziej szczegółowoINSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI ĆWICZENIE NR 2
INSTYTUT INŻYNIERII ŚRODOWISKA ZAKŁAD GEOINŻYNIERII I REKULTYWACJI Laboratorium z mechaniki łynów ĆWICZENIE NR OKREŚLENIE WSPÓLCZYNNIKA STRAT MIEJSCOWYCH PRZEPŁYWU POWIETRZA W RUROCIĄGU ZAKRZYWIONYM 1.
Bardziej szczegółowoElastyczność popytu. Rodzaje elastyczności popytu. e p = - Pamiętajmy, że rozpatrujemy wielkości względne!!! Wzory na elastyczność cenową popytu D
lastyczność oytu Rodzaje elastyczności oytu > lastyczność cenowa oytu - lastyczność mieszana oytu - e m = < lastyczność dochodowa oytu - e i lastyczność cenowa oytu - lastyczność cenowa oytu jest to stosunek
Bardziej szczegółowoOPTYMALNE PROJEKTOWANIE ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH WYKONANYCH Z KOMPOZYTÓW WŁÓKNISTYCH
Zeszyty Naukowe WSInf Vol 13, Nr 1, 2014 Elżbieta Radaszewska, Jan Turant Politechnika Łódzka Katedra Mechaniki i Informatyki Technicznej email: elzbieta.radaszewska@.lodz.l, jan.turant@.lodz.l OPTYMALNE
Bardziej szczegółowoMES w zagadnieniach sprężysto-plastycznych
MES w zagadnieniach sprężysto-plastycznych Jerzy Pamin e-mail: JPamin@L5.pk.edu.pl Podziękowania: P. Mika, A. Winnicki, A. Wosatko ADINA R&D, Inc.http://www.adina.com ANSYS, Inc. http://www.ansys.com TNO
Bardziej szczegółowoWYKŁAD 14 PROSTOPADŁA FALA UDERZENIOWA
WYKŁAD 4 PROSTOPADŁA FALA UDERZENIOWA PROSTOPADŁA FALA UDERZENIOWA. ADIABATA HUGONIOTA. S 0 normal shock wave S Gazodynamika doszcza istnienie silnych nieciągłości w rzeływach gaz. Najrostszym rzyadkiem
Bardziej szczegółowoEFEKT PAMIĘCI KSZTAŁTU
EFEKT PIĘCI KSZTŁTU 1. Przykłady efektu. 2. Co się dzieje podczas odwracalnej przemiany martenzytycznej? 3. Przykłady stopów wykazujących pamięć kształtu. 4. Charakterystyka przemiany. 5. Opis termodynamiczny.
Bardziej szczegółowoRys Przykładowe krzywe naprężenia w funkcji odkształcenia dla a) metali b) polimerów.
6. Właściwości mechaniczne II Na bieżących zajęciach będziemy kontynuować tematykę właściwości mechanicznych, którą zaczęliśmy tygodnie temu. Ponownie będzie nam potrzebny wcześniej wprowadzony słowniczek:
Bardziej szczegółowotermodynamika fenomenologiczna
termodynamika termodynamika fenomenologiczna własności termiczne ciał makroskoowych uogólnienie licznych badań doświadczalnych ois makro i mikro rezygnacja z rzyczynowości znaczenie raktyczne układ termodynamiczny
Bardziej szczegółowo