SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY 20013/2014 r. GŁÓWNE ZAŁOŻENIA 1. Szkolny program profilaktyki (zmierzając do wspierania prawidłowego rozwoju uczniów, zgodnie z wizją i misją szkoły) ma za zadanie: a) chronienie uczniów przed zagrożeniami rozwoju, b) wspieranie w sytuacjach trudnych, c) wzmacnianie mocnych stron osobowego rozwoju, d) budowanie poczucia wartości, e) kształcenie umiejętności komunikacyjnych, f) wzmacnianie więzi emocjonalnych w rodzinie, g) budowanie poczucia akceptacji i przynależności, h) wypracowanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem, i) kształcenie krytycznego stosunku do rzeczywistości (np. w stosunku do mediów, obalanie uprzedzeń i stereotypów), j) dostarczanie wiedzy na temat konsekwencji zachowań ryzykownych i dysfunkcyjnych oraz sposobów ich unikania k) promowanie zdrowego stylu życia. 2. Szkolny program profilaktyki obejmuje następujące obszary zachowań problemowych: a) niedbałość o kulturę osobistą b) unikanie zajęć, wagary, c) uzależnienia d) niezdrowy styl życia e) przemoc i agresja f) stres Program szkolnej profilaktyki to ogół działań chroniących i interwencyjnych. Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami przez działania profilaktyczno- wychowawcze, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych poprzez odwołanie się do specjalistycznej pomocy. Okres dorastania to czas szczególnie podatny na zakłócenia i podejmowanie zachowań ryzykownych, czyli działań zwiększających prawdopodobieństwo pojawienia się niekorzystnych konsekwencji (icznych, społecznych, zdrowotnych) konsekwencji.
Czynniki chroniące, zwiększające odporność człowieka na działania czynników ryzyka to: 1 silna więź emocjonalna z rodzicami, 2 zainteresowanie nauką szkolną, 3 regularne praktyki religijne, 4 szacunek do norm, wartości i autorytetów, 5 stała opieka sprawowana przez kompetentną osobę dorosłą, 6 zdolności umożliwiające dobre wyniki w nauce, 7 umiejętność właściwego planowania nauki i organizacji zajęć dodatkowych, 8 umiejętność rozwiązywania problemów i radzenia sobie ze stresem, 9 wrażliwość społeczna, 10 poczucie własnej wartości i skuteczności, 11 przynależność do organizacji młodzieżowych i społecznych, promujących pozytywne wartości, 12 poczucie akceptacji i pozytywne relacje z rówieśnikami. Czynniki ryzyka: 1 środowiska społeczne, media promujące negatywne wzorce zachowań, 2 modelowanie nieodpowiednich zachowań w domu i w grupie rówieśniczej, 3 konflikty i doświadczanie izolacji, 4 przebywanie w środowisku, w którym normą są zachowania destrukcyjne, 5 niepowodzenia w szkole i brak celów życiowych, 6 nieumiejętność radzenia sobie ze stresem, 7 brak zainteresowań lub destrukcyjne zainteresowania, 8 łatwy dostęp do substancji psychoaktywnych, 9 wczesna inicjacja w zakresie zachowań ryzykownych. Profilaktyka jest ukierunkowana na osłabianie czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących. Określanie zagrożenia, rozpoznanie oddziaływania czynników ryzyka i czynników chroniących w środowisku pozwala na wyodrębnienie następujących grup: ~ grupy niskiego ryzyka (młodzież niepodejmująca zachowań ryzykownych) ~ grupa podwyższonego ryzyka (osoby, które podjęły choć jedno zachowanie ryzykowne eksperymentatorzy) ~ grupa wysokiego ryzyka (osoby, u których zachowania ryzykowne są utrwalone i które odczuwają negatywne konsekwencje tych zachowań) Szkoła jest miejscem profilaktyki, skierowanej do grupy niskiego ryzyka, polegającej na promowaniu zdrowego stylu życia i zapobieganiu zagrożeniom, w szczególności na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z wymogami życia. Jej celem jest opóźnianie inicjacji lub zachęcanie do abstynencji. W sytuacjach rozpoznania pierwszych prób podejmowania zachowań ryzykownych wychowawca nawiązuje kontakt z rodzicami i iem / iem szkolnym, a w razie potrzeby odwołują się do specjalistów z zewnątrz ( wskazanie odpowiedniej instytucji pomocy, pomoc w organizacji pierwszego kontaktu ze specjalistą, motywowanie do podjęcia leczenia i terapii).
Dotychczasowa obserwacja środowiska szkolnego umożliwiła wstępną diagnozę problemów wychowawczych, do których należy zaliczyć: Unikanie zajęć, wagary Przyczynami mogą być: uległość wobec kolegów, trudności w nauce, surowy nauczyciel, strach przed klasówką, brak zainteresowań, niemożność sprostania ambicjom rodziców i wymaganiom nauczycieli, nuda, brak dyscypliny, poczucie bezkarności, złośliwość wobec nauczycieli, lenistwo, chęć zaimponowania innym Niepowodzenia szkolne Przyczynami mogą być: niedostosowanie wymagań do poziomu uczniów, niejasne kryteria oceniania, faworyzowanie niektórych uczniów, mało przydatne życiowo informacje w programach szkolnych, lenistwo, osoba nauczyciela, brak systematyczności, nudny i jednorodny przekaz, wpływ rówieśników w klasie, brak zainteresowania ze strony rodziców, ucieczka w ciekawsze pomysły, nauka dla oceny Uzależnienia Przyczynami mogą być: ciekawość, odnalezienie się w grupie, reklama, pozowanie na macho, filmy, wzór dorosłych, sposób odreagowania stresu, moda, szpan, podkreślanie swojej dorosłości, uległość wobec presji grupy, przekora, bunt, nuda, nieumiejętność radzenia sobie z życiem Niedbałość o kulturę osobistą, w tym kulturę słowa Przyczynami mogą być: obyczaj środowiskowy, wzorce wyniesione z domu, upust emocji, chęć zwrócenia na siebie uwagi, wyraz buntu, manifestowanie dorosłości, wzorce w mediach, zaburzone relacje osobowe nauczyciel uczeń, brak reakcji nauczycieli i innych dorosłych, solidaryzowanie się z grupą o takich zachowaniach, ubóstwo języka Zachowania agresywne Przyczynami mogą być: odpowiedź na prowokację, wpływ środków masowego przekazu, bezkarność, negatywne wzorce, chęć zaistnienia w grupie, chęć dominowania, odreagowanie stresu, sposób na załatwianie spraw, prowokująca postawa dorosłych, nieumiejętność radzenia sobie z życiem, moda na agresję, brak kontaktu z rodzicami, zły przykład dorosłych, deprywacja potrzeb. Celem programu jest uruchomienie czynników chroniących młodzież przed zachowaniami ryzykownymi, czyli: ~ budzenie zainteresowań ~ budowanie pozytywnego stosunku do szkoły ~ zachęta do podejmowania aktywności (sport, nauka, twórczość, itp.) ~ budzenie ciekawości poznawczej
~ uczenie radzenia sobie z emocjami ~ wsparcie w trudnych sytuacjach ~ budowanie pozytywnych relacji z rówieśnikami i dorosłymi ~ budowanie autorytetów ~ opieka nauczycieli Program zakłada systematyczne szkolenia nauczycieli wzmacniające ich umiejętności kontaktów interpersonalnych oraz izację rodziców i stałą współpracę z instytucjami wspierającymi działania szkoły. Działania długofalowe 1. Utworzenie kół zainteresowań zgodnych z sugestiami uczniów odpowiedzialni: dyrekcja,, 2. Promowanie uczniów zdolnych, zachęcanie do brania udziału w konkursach, olimpiadach, prezentowanie sukcesów, a także zainteresowań pozaszkolnych młodzieży odpowiedzialni:, -opiekunowie olimpijczyków, prowadzący zajęcia pozalekcyjne, 3. Propagowanie pozytywnych wzorców odpowiedzialni: wszyscy, Samorząd Uczniowski 4. Propagowanie działań w zakresie wolontariatu i akcji charytatywnych odpowiedzialni: wszyscy, Samorząd Uczniowski Działania stałe 1. Imprezy / zajęcia integracyjne dla pierwszoklasistów odpowiedzialni:, bibliotekarze szkolni 2. Aktualizowanie informacji dotyczących sytuacji uczniów, ewentualnych zagrożeń odpowiedzialni: i, bibliotekarze szkolni 3. Spotkania zespołów nauczycieli uczących w danej klasie w celu diagnozowania problemów, oceny efektów oraz wybrania odpowiednich metod zapobiegających zachowaniom ryzykownym w miarę potrzeb odpowiedzialni: wychowawca, wszyscy uczący, doradca zawodowy 4. Współpraca z instytucjami wspierającymi działania szkoły w zakresie profilaktyki uzależnień takimi jak: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna,
Powiatowy Ośrodek Interwencji Kryzysowej, Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień, Poradnia Odwykowa, Policyjna Izba Dziecka, Komenda Powiatowa Policji, Wydział Prewencji, PCK, Wydział Zdrowia Urzędu Miejskiego, SANEPID odpowiedzialni:, dyrektor 5. Pomoc koleżeńska w obrębie oddziału, klasy. odpowiedzialni: Samorząd Uczniowski,. Oczekiwane efekty działań profilaktycznych 1 wypracowanie pozytywnego obrazu własnej osoby 2 opanowanie technik asertywnych 3 wdrożenie właściwego systemu wartości (postawa być a nie mieć ) 4 szeroka wiedza teoretyczna na temat uzależnień 5 wyłonienie liderów pozytywnych przez rozwój wolontariatu 6 poznanie zasad skutecznego radzenia sobie z agresją 7 nabycie praktycznych umiejętności jak nie stać się ofiarą 8 wykształcenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ SZKOLNEJ PROFILAKTYKI Decyzję o kolejności realizacji poszczególnych elementów programu podejmuje zespół nauczycieli uczących w danym oddziale klasowym. OBSZAR PROBLEMOWY NIEDBAŁOŚĆ O KULTURĘ OSOBISTĄ 1. Zajęcia wychowawcze na temat: czym charakteryzuje się człowiek kulturalny, możliwość udziału klas w zajęciach Savoir vivre 2. Sposób ubierania się jako komunikat: kim jestem (wpływ subkultur i grup nieformalnych na modę młodzieżową). 3. Wulgaryzmy jako sposób uzewnętrzniania negatywnych emocji. Rodzaje emocji. Sposoby rozładowania emocji. Uświadomienie uczniom zjawiska ubożenia języka przez stosowanie wulgaryzmów. 4. Wulgaryzmy jako przejaw agresji i stresu. Mechanizmu powstawania agresji i stresu; rola postawy asertywnej 5. Wpływ rodziny, grupy rówieśniczej, osób uznawanych powszechnie za autorytety i mediów na język ucznia. 6. Komunikacja interpersonalna. Elementy warsztatów z zakresu komunikacji interpersonalnej Wychowawcy, specjaliści z zewnątrz wychowawca
OBSZAR PROBLEMOWY UNIKANIE ZAJĘĆ, WAGARY 1. Motywowanie uczniów do systematycznego udziału w lekcjach. Ustalenie korzystniejszej zasady poprawy ocen dla uczniów obecnych na sprawdzianach 2. Elementy programów profilaktycznych 3. Współpraca z Policją i Strażą Miejską. Przepływ informacji na temat uczniów wagarujących 4. Zajęcia integracyjne : elementy warsztatów icznych Poznajmy się 5. Współpraca rodziców ze szkołą w przeciwdziałaniu wagarom; uświadomienie zagrożeń 6. Uświadomienie uczniom zagrożeń występujących podczas wagarów 7. Rozwijanie zainteresowań. Skierowanie aktywności ucznia na rozwój zainteresowań i uzdolnień- kółka zainteresowań 8. Zaangażowanie uczniów w sprawy szkoły. Umacnianie więzi ze szkołą - udział uczniów w przedsięwzięciach i imprezach organizowanych w szkole (np. imprezy kulturalne, akcje charytatywne, święta szkolne np. Ślubowanie, Dzień Patrona, Ostatni dzwonek, zabawy integracyjne, Dzień Otwarty Szkoły itp.). SU,, dyrekcja OBSZAR PROBLEMOWY - UZALEŻNIENIA 1. Kształtowanie trzeźwych obyczajów poprzez dostarczenie wzorców oraz ukazywanie atrakcyjnego aspektu zdrowego stylu życia. Dostarczenie informacji o mechanizmach i następstwach wczesnego picia alkoholu, zażywania narkotyków, używania dopalaczy, leków, palenia papierosów. 2. Uczenie konstruktywnego odmawiania. Kształtowanie postawy asertywności, nabywania umiejętności odpierania presji. 3. Zagadnienia z tematyki: Dylematy dorastania 4. Pomoc młodzieży z rodzin dysfunkcyjnych. Stały kontakt z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną oraz kuratorami sądowymi. Pomoc w rozwoju pozytywnego, realistycznego obrazu siebie, swoich możliwości i zdolności. Umacnianie rodziny w jej prawidłowym funkcjonowaniu poprzez naprawę i ochronę więzi emocjonalnych. Zachęcanie rodziców do współpracy,, rodzice,, WDŻR, rodzice
z odpowiednimi instytucjami pomocowymi. Praca indywidualna z uczniem - ukazanie potrzeby kontaktu z zaufanym dorosłym w sytuacjach zagrożenia uzależnieniem. 5, Profilaktyka uzależnień od nikotyny, alkoholu, narkotyków, dopalaczy, napoi energetyzujących, komputerów, TV oraz hazardu, a także telefonów komórkowych projekcja filmów i dyskusja, wykłady, zajęcia nt. asertywności oraz sposobów odmawiania, bibliotekarze OBSZAR PROBLEMOWY: NIEZDROWY STYL ŻYCIA 1.Cukrzyca zagrożenie dla zdrowia. Omówienie przyczyn i radzenia sobie z cukrzycą 2. Niedobór kwasu foliowego przyczyną wad cewy nerwowej - upowszechnienie codziennego przyjmowania kwasu foliowego przez młode kobiety 3. Świadome planowanie dnia nauki i wypoczynku. Uświadomienie ważności zachowania odpowiednich proporcji pomiędzy pracą a wypoczynkiem. Rola snu i relaksacji w regeneracji sił witalnych. 4. Zdrowy styl życia i odżywiania się, zaburzenia takie jak: anoreksja, pregoreksja, tanoreksja, bulimia i cukrzyca uświadomienie skutków nieprawidłowego odżywiania się oraz mechanizmu zachorowań (film edukacyjny, dyskusja) 5. Profilaktyka chorób cywilizacyjnych: depresja, nowotwory, AIDS, HIV, HPV otyłość itp. 6. Problem wczesnego macierzyństwa 7. Alternatywa dla niezdrowego i ryzykownego sposobu spędzania czasu koła zainteresowań, imprezy kulturalne 8. Promocja zdrowego stylu życia, w tym: - akcja oddawania krwi i szpiku kostnego, - akcja Podarowane życie - transplantacja to życie pielęgniarka, wf pielęgniarka biologii, pielęgniarka,, pielęgniarka, WDŻR WDŻR, bibliotekarze biologii OBSZAR PROBLEMOWY: PRZEMOC I AGRESJA 1. Omówienie przyczyn i skutków zachowań agresywnych. Elementy treningu asertywności, sztuki rozwiązywania konfliktów, negocjacji, mediacji,
2. Współpraca szkoły z rodzicami w przeciwdziałaniu agresji. Uświadomienie zagrożeń wynikających z rozwijającej się wśród młodzieży agresji-umiejętność reagowania na takie zachowania, 3.Zajęcia na temat bezpieczeństwa w szkole i poza nią, zachowań niebezpiecznych i sposobów radzenia sobie z przemocą, a także o odpowiedzialności prawnej 4. Zajęcia o akceptacji, tolerancji (np. chorych, niepełnosprawnych, różnych wyznań), elementy programów: Czy naprawdę jesteśmy inni?, Stereotypy, uprzedzenia i brak tolerancji 5. Upowszechnienie informacji o prawach i obowiązkach ucznia, prawach dziecka i człowieka 6. Elementy programu Szkoła bez przemocy OBSZAR PROBLEMOWY: STRES, Policja, Straż Miejska,,, uczniowie, 1.Ćwiczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem - elementy programu edukacyjnego Stres pod kontrolą - zajęcia integracyjne 2. Warsztaty uświadamiające uczniom ich mocne strony, sposoby wykorzystania ich w rozwiązywaniu sytuacji trudnych 3. Zajęcia integracyjne: warsztaty iczne Poznajmy się wychowawca wychowawca,