Program zatwierdzono na posiedzeniu Rady Pedagogicznej Zespołu Szkół w Widuchowej w dniu 30 września 2013r Program został opracowany przez zespół w składzie : Barbara Gołąb, Jolanta Wac, Anna Kuchcik, Małgorzata Baszak, Stanisław Domaradzki 1
ZAŁO ŻENIA PROGRAMU 1. Profilaktyka rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk określanych jako przejawy patologii Życia społecznego, jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne dodatnie postawy społeczne uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej szkoły, tj. w ramach godzin dydaktycznych, wychowawczych i w postaci różnych odrębnych zajęć profilaktyczno edukacyjnych. 2. Tworzenie Programu Profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą sytuacji dydaktyczno-wychowawczej uczniów występujących w szkole. Największe zagrożenie stanowi: agresja rówieśnicza; fizyczna i słowna, brak kultury osobistej, wagary, brak zainteresowania nauką. 3. Wszelkie działania szkoły powinny być ukierunkowane w celu zminimalizowania tego typu postaw wśród uczniów. 4. Działania realizowane w ramach SPP dotyczą także osób odpowiedzialnych za młodzież tj. rodziców, opiekunów i nauczycieli. 5. Poszczególne elementy programu (np.: proponowany przez autorów sposób realizacji) mogą ulegać modyfikacji. PODSTAWA PRAWNA Program Profilaktyki w Zespole Szkół w Widuchowej kieruje się celami i zadaniami zawartymi w: 1. Statucie szkoły 2. Rozporządzeniu MEN z dnia 7 stycznia 2003r w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach oświatowych. 2
3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dn. 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół ( 2, ust.1, pkt. 1 ). 4. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dn. 19 sierpnia 1994 r. ( rozdz. 1 art. 4.1 ). 5. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 6. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (rozdz. 2 art. 7.1 ). 7. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych ( art. 3 ) 8. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r. 9. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. z późniejszymi zmianami. 10. Nowa podstawa programowa CELE GŁÓWNE PROGRAMU W odniesieniu do ucznia: Wyrobienie umiejętności samodzielnego dokonywania wyboru zachowań właściwych dla zdrowia własnego i innych. W odniesieniu do nauczyciela: Podniesienie jakości i skuteczności działań podejmowanych na rzecz zdrowia i działań mających na celu zapobieganie zachowaniom problemowym. W odniesieniu do rodziców: Podniesienie umiejętności wychowawczych oraz stanu wiedzy rodziców z zakresu działań profilaktycznych. 3
IV. CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU Uczniowie: wdrażanie do przestrzegania zasad higieny i zdrowego stylu życia, rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji w sytuacjach ryzykownych (pierwszych inicjacji alkoholowych, nikotynowych, narkotykowych) ukazywanie destrukcyjnego wpływu nałogów na zdrowie człowieka, wyrabianie umiejętności właściwej organizacji czasu wolnego, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i innych, kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem, wdrażanie do rozumienia własnych pozytywnych i negatywnych emocji nabycie umiejętności prawidłowego komunikowania się i unikania konfliktów, kształtowanie postaw asertywnych przy jednoczesnym poszanowaniu praw innych, ukazywanie wartości płynących z koleżeństwa i przyjaźni, kształtowanie zachowań zgodnych z zasadami i normami funkcjonującymi w szkole i w społeczeństwie, kształtowanie odpowiedzialności za własne czyny, Nauczyciele: psychoedukacja z zakresu uzależnień, uaktywnienie wychowawców na potrzeby spędzania czasu wolnego z wychowankami poza godzinami lekcyjnymi, rozpoznanie mocnych stron ucznia celem ich wzmacniania, pomoc uczniom wykazującymi trudności w nauce, zwiększenie umiejętności wychowawczych, 4
uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu właściwych postaw u swoich dzieci, wyrabianie poczucia odpowiedzialności za wychowanie dziecka, kształtowanie umiejętności udzielania pomocy i wsparcia rodzinom w sytuacjach trudnych, wypracowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem i sytuacjach konfliktowych, znajomość aktów prawnych, regulaminów i procedur postępowania Rodzice: psychoedukacja z zakresu psychologii rozwojowej dzieci w wieku adolescencji, psychoedukacja z zakresu zdrowego stylu życia, higieny, uzależnień, prawidłowego odżywiania, zapoznanie z sytuacjami ryzykownymi w jakich mogą znaleźć się ich dzieci, kształtowanie poprawnej komunikacji w relacjach rodzic-dziecko, rodzic-nauczyciel, poprawa świadomości z zakresu odpowiedzialności za wychowanie swojego dziecka, psychoedukacja z zakresu agresji i przemocy, zaznajomienie się z aktami prawnymi, regulaminami i procedurami postępowania funkcjonującymi w szkole, zaznajomienie się z instytucjami pomocowymi i formami pomocy, z jakich można w nich skorzystać, Administracja: psychoedukacja z zakresu zachowań niepokojących (objawy) dla danej grupy wiekowej, psychoedukacja z zakresu uzależnień, zapoznanie z aktami prawnymi, regulaminami, procedurami funkcjonującymi w szkole, uświadomienie znaczenia przyjmowania odpowiedniej postawy do modelowania zachowa ADRESACI PROGRAMU: Uczniowie Zespołu Szkół Rodzice Nauczyciele Pracownicy szkoły 5
VI. MONITORING I EWALUACJA PROGRAMU 1. Coroczne diagnozowanie wybranych obszarów zagrożeń. 2. Końcowa ewaluacja programu pod kątem: zgodności efektów programu z założonymi celami, zgodności celów programu z potrzebami (adresatów programu, środowiska lokalnego itp.), zgodności wiedzy i umiejętności nabytych przez uczestników programu z zaplanowanymi w programie. zmniejszenia ilości zachowań (patologicznych, ryzykownych) u młodzieży, poprawy klimatu szkoły (w zakresie przewidzianym w programie), wzrostu kompetencji wychowawczych u nauczycieli, rodziców itp. 3. Metody zbierania informacji a. metody bezpośrednie: obserwacja, analiza odpowiednich dokumentów szkolnych, analiza osiągnięć uczniów, wywiady, metoda dialogowa itp. b. metody pośrednie: badania kwestionariuszowe: ankiety, kwestionariusze badania postaw, techniki socjometryczne, wypracowania uczniów, sondaże itp. 4. Opracowanie i prezentacja wyników badań. 6
OBSZAR ZADANIA ODPOWIEDZIALNI PRZEWIDWANE EFEKTY Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa na terenie szkoły i poza nią I. BEZPIECZEŃSTWO NA TERENIE SZKOŁY I POZA NIĄ. 1. Dyżury nauczycieli na korytarzach, w szatni i boisku. Nauczyciel dyżurny 2. Kontrola zachowań uczniów w toaletach. 3. Zorganizowanie spotkania z policjantem nt. Pedagog szkolny bezpiecznego poruszania się po drogach kl. I a i b, Moja pierwsza edukacja prawna kl. VI a i b Wychowawcy klas 4. Pogłębianie wiedzy uczniów nt. sytuacji zagrażających ich bezpieczeństwu w szkole, na Policja drodze, w domu. 5. Współpraca z Policja (kontrola terenu wg potrzeb). Nauczyciel techniki 6. Przeprowadzenie lekcji wychowawczych nt. bezpiecznych zabaw (ferie, wakacje) we Nauczyciel w-f współpracy ze Strażą Graniczną, WOPR-em, Strażą Leśną- cała szkoła. Woźni 7. Systematyczne przypominanie uczniom obowiązujących w szkole regulaminów. n-l informatyki 8. Konsekwentne realizowanie obowiązujących w szkole procedur. 9. Podniesienie świadomości wynikających z zagrożeń podczas korzystania z komputera i Internetu: - teatrzyk profilaktyczny, - pogadanki, - zajęcia warsztatowe. Uczeń: czuje się bezpieczny na terenie szkoły, zna rodzaje zagrożeń, potrafi bezpiecznie poruszać się po drodze, przewiduje skutki swoich działań, weryfikuje własne postępowanie, wie, jak zachować się, gdy jest zaczepiany przez nieznajomych, umie zachować rozwagę w nawiązywaniu znajomości, umie bawić się bezpiecznie, wie jak zachować się, kiedy jest sam w domu, zna zasady umiejętnego reagowania w sytuacjach zagrożenia i udzielenia pierwszej pomocy, pamięta ważne telefony (policja, straż miejska, pogotowie), wie do kogo zwrócić się o pomoc w różnych sytuacjach zagrożenia, 7
Dbanie o zdrowie i rozwój fizyczny 10. Zajęcia na temat konsekwencji wynikających z opuszczania zajęć szkolnych, terenu szkoły, ucieczek kl. V a i b. 11. Kształtowanie postawy aktywnego przeciwstawiania się przemocy i zachowań ryzykownych. Uświadamianie konsekwencji wynikających z postawy bierności i zatajania kl. IV-VI. II. HIGIENA I ZDROWY STYL ŻYCIA 11. Pogadanki nt. higieny osobistej- szczególnie kl. VI.. 2. Profilaktyka zdrowych zębów kl. 0 i I-III. Higienistka 3. Zajęcia uczące zdrowego odżywiania i jego wpływu na zdrowie i kondycję fizyczną: Wszyscy nauczyciele - II śniadanie, - jadłospis, Wychowawcy klas - napoje energetyzujące, - witaminy. Nauczyciel w-f 4. Przybliżenie uczniom i rodzicom zagadnień związanych z problematyką wad postawy Nauczyciel higiena pracy i nauki. prowadzący 5. Prowadzenie zajęć korekcyjnych. gimnastykę 6. Uświadamianie dzieciom i rodzicom potrzeby korekcyjną 2 aktywnego uczestniczenia w zajęciach w-f.. 7. Prowadzenie różnych form pozalekcyjnych zajęć pojmuje sens regulaminów i zasad bezpieczeństwa oraz umie je zastosować, zna zagrożenia cywilizacyjne i sposoby zapobiegania, bierze udział w zajęciach ruchowych, podczas których przestrzega zasad BHP, nie opuszcza zajęć szkolnych, terenu szkoły bez uzasadnionych powodów, nie przebywa na wagarach. Nauczyciel i rodzic: posiada wiedzę nt. wad postawy i metod jej korygowania, czuwa nad prawidłowym sposobem siedzenia uczniów w czasie zajęć, wszyscy nauczyciele dbają o rozwój fizyczny uczniów. Uczeń: utrzymuje higienę osobistą, pamięta o higienie przed posiłkiem, zna znaczenie snu, aktywnie wypoczywa na 8
sportowych. 8. Utrwalanie zasad higieny przyrządzania i spożywania posiłków. 9. Uczenie planowania dnia oraz zachowania właściwych proporcji między czynnym i biernym wypoczynkiem- kl. IV a i b. 10. Przestrzeganie przed i nadmiernym stosowaniem leków i środków chemicznych niezgodnych z ich przeznaczeniem. świeżym powietrzu, przyjmuje prawidłowa postawę podczas siedzenia, zna zasady zdrowego odżywiania się, umie rozplanować dzień uwzględniając czas na naukę, wypoczynek czynny i bierny, potrafi organizować gry i zabawy ruchowe, zna sposoby odpoczywania, często spędza wolny czas z rodziną, wykorzystuje czas na rozwijanie swoich zainteresowań, zna i rozumie zmiany zachodzące w organizmie podczas dojrzewania, zna negatywny wpływ hałasu na psychikę człowieka, nie zażywa lekarstw samodzielnie i nadmiernie, zna zagrożenia wynikające z niewłaściwego stosowania środków chemicznych. 9
Udzielanie pomocy uczniom w celu odniesienia sukcesów na miarę ich możliwości III. NIEPOWODZENIA SZKOLNE 1. Kierowanie uczniów na badania PPP-P. 2. Zapewnienie pomocy w nauce (zajęcia wyrównawcze, reedukacyjne, socjoterapeutyczne). 3. Stworzenie uczniom możliwości uczestniczenia w zajęciach kół zainteresowań. 4. Informowanie rodziców o rodzajach i formach pomocy proponowanej przez instytucje wspierające szkołę. 5. Objęcie uczniów dysfunkcyjnych opieką pedagoga szkolnego. 6. Organizowanie pomocy koleżeńskiej. 7. Pogadanki na temat stylów uczenia się, technik zapamiętywania. 8. Uświadomienie związku między frekwencją a wynikami w nauce: - uświadomienie dzieciom, - konsekwentne przestrzeganie procedur przez nauczycieli. Pedagog szkolny Wychowawcy klas Nauczyciele prowadzący zajęcia specjalistyczne Uczeń: Pogłębia wiedzę na kołach zainteresowań, Usprawnia funkcje na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych, rewalidacyjnych, logopedycznych, Uczy się społecznego funkcjonowania, Systematycznie realizuje obowiązek szkolny, Osiąga sukcesy na miarę swoich możliwości, Zna style uczenia się i stosują rożne techniki zapamiętywania. Zapobieganie przemocy i agresji wśród uczniów IV. AGRESJA I PRZEMOC 1. Przeprowadzanie zajęć pomagających zdobywaniu umiejętności komunikowania się. Wychowawcy klas 2. Zajęcia integrujące zespół klasowy. 3. Diagnozowanie sytuacji wychowawczej klasy Pedagog szkolny test socjometryczny. Podejmowanie stosownych Na terenie szkoły zmniejsza się ilość przypadków stosowania agresji oraz innych zjawisk zagrażających bezpieczeństwu uczniów. 10
działań. 4. Uczenie konstruktywnego rozwiązywania konfliktów podczas zajęć warsztatowych. 5. Uczenie postaw asertywnych. 6. Kształtowanie umiejętności dzielenia się pozytywnymi i negatywnymi odczuciami z innymi. 7. Kształtowanie postaw odpowiedzialności za swoje czyny i podejmowane decyzje. 8. Kształtowanie kultury osobistej. 9. Przestrzeganie zapisów Regulaminu Szkoły oraz procedur postępowania w sytuacjach zagrożenia. 10. Pogadanki z udziałem przedstawicieli policji. 11. Pogadanki i prelekcje nt. przemocy w szkole. 12. Współpraca z Sądem, Policją, Kuratorami Rodzinnymi. 13. Realizacja programu profilaktycznego. 14. Zajęcia o charakterze terapeutycznym, warsztatowym: - socjoterapia, - treningi umiejętności, zajęcia sportowe, muzykoterapia, wycieczki klasowe. Wszyscy nauczyciele Uczeń: jest kulturalny; nie używa słów obraźliwych, wulgarnych, przejawia szacunek do kolegów i dorosłych, jest świadomy konsekwencji swoich czynów, nie ulega presji rówieśników, zachowuje własną autonomię, konflikty rozwiązuje rzeczowo, nieinwazyjnie, potrafi opanować negatywne emocje, nie jest agresywny, posiada umiejętności prawidłowego porozumiewania się, jest życzliwy, okazuje innym szacunek, słucha bez uprzedzeń i osądzania, potrafi pokonywać trudności, łagodzi stres ćwiczeniami relaksującymi. 11
Uświadomienie uczniom zagrożeń dla zdrowia i życia V. ZAGROŻENIA DLA ZDROWIA I ŻYCIA 1. Działania zmierzające do opóźnienia inicjacji nikotynowej, alkoholowej. Wychowawcy klas 2. Uświadamianie uczniom konieczności dbania o własne zdrowie psychiczne. Pielęgniarka szkolna 3. Ukazanie uczniom rodzajów zagrożeń, uświadomienie przyczyn i skutków S. Domaradzki wynikających z nierozważnego zachowania. 4. Zapoznanie z najważniejszymi numerami telefonów: pogotowie, policja, straż pożarna. 5. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach : omdlenia, krwotoki, poparzenia. 6. Realizacja programu autorskiego Ratuj życie innym - kl. III 2014/2015. Uczeń: zna zgubny wpływ nikotyny na organizm człowieka (palacza czynnego i biernego), jest świadomy zagrożeń związanych ze spożywaniem alkoholu i środków psychoaktywnych, potrafi rozpoznać różne zagrożenia, potrafi bezpiecznie poruszać się po drodze, przewiduje skutki swoich działań, weryfikuje własne postępowanie wie, jak zachować się, gdy jest zaczepiany przez nieznajomych umie zachować rozwagę w nawiązywaniu znajomości, umie bawić się bezpiecznie, wie jak zachować się, kiedy jest sam w domu, zna zasady umiejętnego reagowania w sytuacjach zagrożenia i udzielenia pierwszej pomocy, pamięta ważne telefony (policja, straż miejska, pogotowie), 12
wie do kogo zwrócić się o pomoc w różnych sytuacjach zagrożenia, pojmuje sens regulaminów i zasad bezpieczeństwa oraz umie je zastosować. Profilaktyka drugorzędowa skierowana na grupy szczególnego ryzyka Interwencja w szkole: - socjoterapia, - kierowanie na terapię do PPP, - procedury (w załączeniu) Interwencja w rodzinie: - wizyty z pracownikiem GOPS u, policją, GKRPA - kierowanie na terapie do PPP, - wezwania VII. POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. Integralną częścią programu stanowią procedury postępowania w sytuacjach występowania zagrożeń 2. Każdego roku, po przeprowadzeniu ewaluacji wybranych obszarów programu opracowuje się program poprawy skuteczności działań w tym obszarze, jeśli zajdzie taka potrzeba. 3. Program profilaktyki powinien być realizowany przez wszystkich nauczycieli i pracowników szkoły podczas: zajęć edukacyjnych 13
godzin wychowawczych imprez i uroczystości szkolnych przerw zajęć pozalekcyjnych wspólnych wyjazdów oraz wycieczek szkolnych Oznaczenia symboli: PPP- Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna GKRPA- Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych GOPS- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej RP- Rada Pedagogiczna n-ucz: nauczyciel- uczeń r-n: rodzic-nauczyciel, ucz-pr.admin.: uczeń- pracownik administracji itp. Opracował zespół w składzie : Barbara Gołąb, Jolanta Wac, Anna Kuchcik, Małgorzata Baszak, Stanisław Domaradzki 14