SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁA PODSTAWOWA W WOLI GAŁĘZOWSKIEJ
Spis treści: 1. Wprowadzenie...3 2. Podstawa prawna...5 3. Diagnoza środowiska szkolnego...6 4. Cele i założenia działań profilaktycznych...7 5. Sposób realizacji programu...8 6. Metody realizacji programu...9 7. Adresaci programu i struktura oddziaływań...11 8. Przewidywane efekty działań profilaktycznych...12 9. Ewaluacja...14 10. Harmonogram oddziaływań...19-2 -
Wprowadzenie W życiu masz wyborów wiele, swoja przyszłość sam kształtujesz i zależy to od Ciebie jak swe zdrowie potraktujesz Proces wychowawczy jak i objęte nim osoby mogą ulegać oddziaływaniom czynników destrukcyjnych. W takich sytuacjach konieczne są przedsięwzięcia o charakterze profilaktycznym, które dają szansę na usuniecie zagrożeń i przywrócenie prawidłowych procesów rozwojowych. Decydując się na działania profilaktyczne podjęliśmy się trudu opracowania programu odpowiadającego zapotrzebowaniu środowiska szkolnego naszej szkoły, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji uczniów z Domu Dziecka w Woli Gałęzowskiej. Ze względu na to, że dzieci z domu dziecka pochodzą w większości przypadków z rodzin patologicznych, zostaną oni objęci szczególna opieką profilaktyczną. Pragniemy zwrócić uwagę na sytuację opiekuńczo - wychowawczą istniejącą w wielu domach polegającą na braku systematycznego nadzoru nad dziećmi, tolerowaniu nieuzasadnionych późnych powrotów do domu, tolerowaniu popełnionych przez nie drobnych wykroczeń i aktów niesubordynacji, niekonsekwencji w działaniach wychowawczych, stawieniu nadmiernych lub zbyt niskich wymagań dzieciom. Nie bez znaczenia w kształceniu określonych podstaw jak wzorzec rodziców bądź opiekunów. Ze społecznego punktu widzenia oni sami stanowią często negatywny przykład w oparciu o który dziecko nabywa samoczynnie nieakceptowanych społecznie zachowań. Składa się na to: karalność członków rodziny, nadużywanie alkoholu przez rodziców, starsze rodzeństwo, roszczeniowy tryb życia, nieporozumienia i kłótnie rodzinne, przemoc w rodzinie ( znęcanie się nad członkami rodziny w tym nieletnimi ) nieporadność życiowa rodziców. Skrzywieniu osobowości dziecka sprzyja także wychowywanie się w rodzinie zrekonstruowanej, niepełnej lub niewydolnej wychowawczo. Często aby zapewnić rodzinie byt jedno bądź oboje rodziców wyjeżdża za granicę w celach zarobkowych powierzając opiekę nad dziećmi dziadkom, dalszej rodzinie lub znajomym. Szkoła jako placówka wspierająca rodziców z powodu trudności finansowych ma małe możliwości w zakresie rozwijania zainteresowań uczniów. Brak widocznych perspektyw na przyszłość obniża motywację do nauki. Dzieci spędzając dużo czasu we własnym środowisku rówieśniczym utożsamiają się z grupą, która jest dla nich azylem, w którym mogą - 3 -
zaspokajać swoje potrzeby według własnych wyobrażeń lekceważąc zasady i normy współżycia społecznego. Niebagatelny wpływ na demoralizację nieletnich ma powszechne przeświadczenie o bezkarności za swoje postępowanie, a nawet popełnienie czynu przestępczego. Mało jest rodziców, którzy poczuwają się do odpowiedzialności za postępowanie dziecka i naprawienie wyrządzenie przez nie szkody. Zachodzący w naszym kraju proces przemian społeczno - ekonomicznych powoduje nieomal na co dzień powstawanie nowych norm współżycia społecznego, rozpowszechnienie za pomocą mediów wzorce zachowań obce naszej kulturze nie sprzyjają skutecznemu zabezpieczeniu się przed czynnikami destrukcyjnymi. - 4 -
Podstawa prawna Podstawą prawną do wprowadzenia działań profilaktyki w ramach szkolnego programu profilaktyki są: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej - art. 72 2. Konwencja o Prawach Dziecka - art. 3, 19, 33 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 1996 r. nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami ) 4. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem 5. Program Ochrony Zdrowia Psychicznego 6. Narodowy program Profilaktyki i Rozwiązywania problemów Alkoholowych 7. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomani 8. Krajowy Program zapobiegania Zakażeniom HIV - 5 -
Diagnoza środowiska szkolnego Do badań zakwalifikowane zostały wszystkie klasy, w których wystąpił problem (na podstawie ogólnej analizy, przeprowadzonej ankiety itp.) Wykorzystane zostały następujące narzędzia badawcze: ankiety dla nauczycieli ankiety dla uczniów klas IV - VI ankiety dla rodziców wywiady z uczniami, rodzicami, nauczycielami obserwacja zachowań uczniów analiza frekwencji rodziców na zebraniach organizowanych przez szkołę W czerwcu, przeprowadzono ankietę dla uczniów, rodziców i nauczycieli dotyczącą programu profilaktyki. Z ankiet wynika, że ze względu na słabą czytelność programu należy zmienić jego strukturę oraz uszczegółowić cele i założenia. Następnie w wyniku analizy SWOT przeprowadzonej wśród uczniów i rodziców postanowiono, że do zagadnień profilaktycznych poruszanych w programie trzeba dodać tematy poświęcone: - uświadamianiu rodzicom i uczniom zagrożeń związanych z pracą dzieci w gospodarstwach rodziców, - pierwszej pomocy, - promowaniu zdrowego stylu życia. - 6 -
Cele i założenia działań profilaktycznych 1. Różne formy agresji i przemocy w szkole doskonalenie umiejętności radzenia sobie z problemami poprzez prośbę ich konstruktywnego rozwiązania kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze stresem - eliminowanie zachowań agresywnych wdrażanie do prawidłowego pojmowania i stosowania norm zachowania przyjętych przez społeczeństwo, w miejscach publicznych oraz w środowisku rodzinnym 2. Brak motywacji do nauki, niskie potrzeby edukacyjne wzmacnianie poczucia własnej wartości i wiary w siebie uczenie świadomego decydowania o sobie i ponoszenia konsekwencji własnych decyzji 3. Dyscyplina szkolna, niska kultura słowa wspomaganie i promowanie uczniów o pozytywnej i mocnej osobowości wzajemne poznanie się doskonalenie umiejętności porozumiewania się 4. Uświadomienie zagrożeń związanych z pracą dzieci w gospodarstwach rodziców usuwanie zagrożeń wynikających z oddziaływania szkodliwych czynników środowiska prac rolnych przekazanie rodzicom informacji dotyczących bezpiecznej pomocy dzieci w gospodarstwie kształtowanie wśród dzieci przekonań o konieczności przestrzegania zasad bezpieczeństwa przy wykonywaniu prac w gospodarstwie rolnym dzieci wykorzystują przekazaną wiedze na temat bezpiecznych sposobów wykonywania prac polowych przekazanie dzieciom wiedzy na temat zasad udzielania pierwszej pomocy - 7 -
5. Promowanie zdrowego stylu życia propagowanie zdrowego trybu życia (np.: zdrowe odżywianie ) kształtowanie u uczniów świadomości przyczyn sięgania po środki uzależniające oraz negatywnych skutków stosowania i nadużywania tych środków ( szczególnie dla młodego, rozwijającego się organizmu ) ukazanie możliwości szukania pomocy w obliczu zagrożenia środkami uzależniającymi utrwalenie nawyku zdrowego sposobu zaspokajania własnych potrzeb jako działania i dokonywania właściwych wyborów Sposób realizacji programu Konstruując program wspierający uczniów w nabywaniu wiedzy i umiejętności umożliwiających skuteczne zabezpieczenie przed czynnikami destrukcyjnymi planujemy podjęcie następujących działań, które pozwolą nam na przejście od rozpoznania zjawiska do realizacji konkretnych czynności: 1. Określić jednoznacznie przedziały wiekowe uczniów, z którymi pracujemy z racji pełnionych obowiązków zawodowych i uczniów objętych opieką przewidziana programem. 2. Określić jaką wiedzę i umiejętności winni oni posiadać stosownie do wieku życia i poziomu rozwoju psychospołecznego. 3. Przeanalizować szkolny program wychowawczy, realizowany w codziennej działalności dydaktyczno - wychowawczej i odnaleźć w nim takie zagadnienia, które będziemy mogli wykorzystać do profilaktyki. 4. Wybrać zagadnienia, które będzie można realizować w odniesieniu do poziomu poszczególnych klas i które będzie można wykorzystać do ukazania uczniom prawidłowości związanych z: poczuciem własnej wartości - 8 -
umiejętności przeciwstawiania się negatywnej presji przyjmowania odpowiedzialności za własne zachowania czerpania radości z własnego rozwoju 5. Opracować roczny plan profilaktyki uwzględniający następujące elementy: tematykę zajęć z uczniami ( zadanie do realizacji i sposób jego realizacji ) terminarz realizacji osoby odpowiedzialne za realizację kryteria sukcesu 6. Nauczyciele przedmiotu i wychowawcy realizują zapisane w planach wynikowych zajęcia dydaktyczno - wychowawcze i opiekuńcze, ścieżki edukacyjne, spotkania z ciekawymi ludźmi, imprezy okolicznościowe, wycieczki o tematyce profilaktycznej, rozmowy z uczniami i rodzicami, gazetki szkolne. 7. Pedagogizacja rodziców na wywiadówkach szkolnych na temat zagrożeń grożących dzieciom Metody realizacji programu Aby w pełni osiągnąć założone cele nauczyciele mogą stosować różnorodne sposoby ich realizacji: wykład z elementami pogadanki z psychologiem, pedagogiem, pracownikiem policji, służby zdrowia, księdzem krąg uczuć psychodramy - 9 -
konkursy literackie, plastyczne i inne dyskusje klasowe burza mózgów praca w grupach rozwiązywanie problemów w grupie ankiety - 10 -
Adresaci programu i struktura oddziaływań Nauczyciele wychowawcy przy opracowywaniu programów profilaktyki dla poszczególnych oddziałów uwzględniają w czasie ich realizacji udział osób mogących swoją wiedzą i doświadczeniem wspomóc i rozszerzyć wychowawcze oddziaływanie programu: rodziców pracowników poradni psychologiczno -pedagogicznej wszystkich pracowników szkoły i nauczycieli księdza proboszcza pracowników policji lekarzy pracowników domu dziecka organ prowadzący ( gmina ) inne kompetentne osoby Przy angażowaniu osób trzecich należy zwrócić uwagę aby zakres, tematykę i sposób realizacji zajęć dostosować do wieku uczniów, ich możliwości rozumowania i wrażliwości na zło. Dogłębniej należy potraktować te problemy, które występują w Szkole Podstawowej w Woli Gałęzowskiej. - 11 -
Przewidywane efekty oddziaływań profilaktycznych Efektem działań wychowawczych w zakresie profilaktyki jest uczeń, który: ma świadomość zagrożeń cywilizacyjnych, jakimi są między innymi środkami uzależniającymi uświadamia sobie przyczyny i skutki sięgania środki uzależniające potrafi podejmować właściwe decyzje i dokonywać słusznych wyborów umie w sytuacji zagrożenia środkami uzależniającymi powiedzieć nie potrafi podjąć próbę konstruktywnego rozwiązywania problemów posiada nawyk zdrowego sposobu zaspokajania własnych potrzeb wie, gdzie w razie zagrożenia środkami uzależniającymi zwrócić się o pomoc dostrzega zależności pomiędzy odżywianiem, a zdrowiem człowieka wie, co powinien jeść, jak i ile zna produkty szkodliwe dla zdrowia rozumie znaczenie właściwego odżywiania się zna zasady higieny przyrządzania i spożywania posiłków wie, jak przechowywać żywność rozumie potrzebę zachowania higieny osobistej i otoczenia zachowuje ją dba o czystość swojego ciała, estetykę ubioru, włosów, paznokci - 12 -
rozumie szkodliwość nikotyny i picia alkoholu ma świadomość potrzeby badań kontrolnych nie czują lęku przed koniecznymi badaniami i zabiegami w gabinecie lekarskim wie, jak zapobiegać infekcjom potrafi określić i podać przykłady niebezpiecznych sytuacji potrafi poprawnie zachować się w różnych niebezpiecznych sytuacjach dostrzega skutki niebezpiecznych sytuacji wie, że w każdej sytuacji wybór należy do niego przewiduje skutki swoich działań potrafi dokonać samooceny wie jakie cechy ma dobry zespół klasowy potrafi pomóc koleżance, koledze, przyjąć pomoc wie, które przedmioty sprawiają mu trudności rozumie znaczenie słów: chcę, muszę wie dla kogo i dlaczego uczy się potrafi opanować negatywne emocje, nie jest agresywny posiada umiejętność właściwego porozumiewania się, jest życzliwy i okazuje szacunek innym potrafi konstruktywnie rozwiązywać konflikty - 13 -
Ewaluacja ANKIETA DLA NAUCZYCIELI Cel ankiety: Poniższa ankieta ma na celu zbadanie Waszych oczekiwań w zakresie działań profilaktycznych. Prosimy o szczere odpowiedzi, ankieta jest anonimowa. Prosimy odnieść się do poniższych twierdzeń, zaznaczając właściwą, Waszym zdaniem, odpowiedź lub wpisując ją w miejsce kropek. Dziękujemy za współpracę. 1. Czy program profilaktyki ma przejrzystą strukturę? TAK NIE 2. Czy w zrozumiały sposób są sformułowane cele i zadania zawarte w programie profilaktyki? TAK NIE 3. Czy cele programu profilaktycznego uwzględniają wszystkie potrzeby rozwojowe ucznia szkoły podstawowej? TAK NIE 4. Czy Twoje plany pracy wychowawczej korelują z programem profilaktyki? TAK NIE 5. Które z ważnych problemów zostały pominięte w szkolnym systemie profilaktycznym?...... 6. Czy program profilaktyki jest możliwy do realizacji w aktualnych warunkach? TAK NIE 7. Czy uczniowie i rodzice znają zawarte w programie profilaktyki cele i zadania? TAK NIE - 14 -
8. Czy program profilaktyki pobudza do działania wszystkich członków społeczności szkolnej? TAK NIE (kogo jeszcze włączyłbyś do realizacji programu 9. Czy można zaobserwować w szkole pozytywne efekty oddziaływań programu profilaktyki? TAK ( jakie?) NIE 10. Jaka jest Twoja opinia na temat aktualnego programu profilaktyki?.. ANKIETA DLA RODZICÓW Cel ankiety: Poniższa ankieta ma na celu zbadanie państwa oczekiwań wobec szkoły w zakresie działań profilaktycznych. Prosimy o szczere odpowiedzi, ankieta jest anonimowa. Prosimy odnieść się do poniższych twierdzeń, zaznaczając właściwą, Waszym zdaniem, odpowiedź lub wpisując ją w miejsce kropek. Dziękujemy za współpracę. 1. Czy w Państwa domu pali się papierosy? TAK NIE 2. Czy Państwa dziecko było namawiane do palenia papierosów? TAK NIE 3. Czy Państwa dziecko paliło kiedykolwiek papierosy? TAK NIE 4. Czy w Państwa domu nadużywa się alkoholu? TAK NIE 5. Czy Państwa dziecko było namawiane do picia alkoholu? TAK NIE 6. Czy Państwa dziecko kiedykolwiek piło alkohol? TAK NIE - 15 -
7. Czy Państwa dziecko zetknęło się z narkotykami? TAK NIE 8. Czy rozmawiają Państwo z dzieckiem na temat narkotyków? TAK NIE 9. Czy Państwa dziecko je: a) w domu śniadanie? TAK NIE CZASAMI b) w szkole drugie śniadanie? TAK NIE CZASAMI c) gotowane obiady? TAK NIE CZASAMI 10. Co najczęściej Państwa dziecko je: a) na śniadanie?.. b) na drugie śniadanie?... c) na obiad?... 11. Jak często Państwa dziecko je słodycze i chipsy?... 12. Czy rozmawiają Państwo z dziećmi o szkodliwości spożywania słodyczy? TAK NIE 13. Czy Państwa dziecko lubi jeść owoce i warzywa? TAK NIE 14. Czy Państwa dziecko pije mleko? TAK NIE CZASAMI 15. Czy Państwa dziecko spożywasz produkty mleczne? TAK NIE CZASAMI 16. Czy Państwa dziecko czuje się bezpiecznie w szkole? TAK NIE 17. Czy Państwa dziecko było zastraszane w szkole przez kolegów? TAK NIE 18. Czy Państwa dziecko wykonuje w domu niebezpieczne prace przeznaczone dla dorosłych? ( np: jazda ciągnikiem, koszenie trawy) TAK NIE - 16 -
19. Czy rozmawiają Państwo z dzieckiem na temat niebezpieczeństw płynących z wykonywania przez Ciebie niebezpiecznych prac przeznaczonych dla dorosłych? NIE TAK 20. Czy narzędzia i maszyny rolnicze w Państwa gospodarstwie są właściwie zabezpieczone przed dziećmi? TAK NIE ANKIETA DLA UCZNIÓW Cel ankiety: Poniższa ankieta ma na celu zbadanie Waszych oczekiwań wobec szkoły i rodziców w zakresie działań profilaktycznych. Prosimy o szczere odpowiedzi, ankieta jest anonimowa. Prosimy odnieść się do poniższych twierdzeń, zaznaczając właściwą, Waszym zdaniem, odpowiedź lub wpisując ją w miejsce kropek. Dziękujemy za współpracę. 1. Czy w Twoim domu pali się papierosy? TAK NIE 2. Czy byłeś namawiany do palenia papierosów? TAK NIE 3. Czy paliłeś kiedykolwiek papierosy? TAK NIE 4. Czy w Twoim domu nadużywa się alkoholu? TAK NIE 5. Czy byłeś namawiany do picia alkoholu? TAK NIE 6. Czy piłeś alkohol? TAK NIE 7. Czy zetknąłeś się z narkotykami? TAK NIE 8. Czy jesteś świadomy zagrożeń jakie niosą narkotyki? TAK NIE 9. Czy jesz w domu śniadanie? TAK NIE - 17 -
10. Co najczęściej jesz na śniadanie?.. 11. Czy zawsze jesz drugie śniadanie? TAK NIE 12. Co najczęściej jesz na drugie śniadanie?... 13. Czy jesz codziennie obiad? TAK NIE 14. Co najczęściej jesz na obiad?... 15. Jak często jesz słodycze?... 16. Jak często jesz chipsy?... 17. Czy lubisz jeść owoce i warzywa? TAK NIE 18. Czy pijesz mleko? TAK NIE CZASAMI 19. Czy spożywasz produkty mleczne? TAK NIE CZASAMI 20. Czy czujesz się bezpieczny w szkole? TAK NIE 21. Czy byłeś kiedykolwiek zastraszany w szkole przez kolegów? TAK NIE 22. Czy wykonujesz w domu niebezpieczne prace przeznaczone dla dorosłych? ( np: jazda ciągnikiem, koszenie trawy) TAK NIE 23. Czy rodzice rozmawiają z Wami na temat niebezpieczeństw płynących z wykonywania przez Ciebie niebezpiecznych prac przeznaczonych dla dorosłych? TAK NIE - 18 -
Harmonogram oddziaływań programu profilaktyki Priorytet: Promowanie zdrowego stylu życia. Zadanie Sposoby realizacji Osoby odpowiedzialne za realizację Termin realizacji Uwagi o realizacji Zapoznanie uczniów z zasadami właściwego żywienia i higieny spożywania posiłków. Kształtowanie nawyków przestrzegania higieny osobistej, czynnej postawy w zapobieganiu chorobom i pozytywnego stosunku do lekarza. 1. Godziny z wychowawcą. 2. Konkursy plastyczne. 3. Konkursy kulinarne poświęcone zdrowemu odżywianiu. 4. Gazetki ścienne. 5. Programy edukacyjne. 6. Spotkania ze specjalistami ( lekarzem, pielęgniarką, psychologiem, policjantem, kuratorem sądowym ). 1. Wychowawcy klas 2. Dyrektor szkoły 3. Opiekun PCK 4. Nauczyciele przedmiotów 5. Rodzice uczniów Zapobieganie uzależnieniom papierosy, alkohol, narkotyki, dopalacze. 7. Udział w radach szkoleniowych i szkoleniach zewnętrznych. 8. Szkolenia i pogadanki dla rodziców.
Priorytet: Zagrożenia związane z pracą dzieci w gospodarstwie rolnym rodziców. Ukazywanie zagrożeń związanych z wykonywaniem przez dzieci prac przeznaczonych dla dorosłych. Zasady udzielania pierwszej pomocy. 1. Godziny z wychowawcą poświęcone ukazywaniu zagrożeń związanych z wykonywaniem przez dzieci niebezpiecznych prac w gospodarstwie rodziców. 2. Konkursy plastyczne. 3. Gazetki ścienne. 4. Programy edukacyjne. 5. Wywiadówki połączone z warsztatami, wykładami dla rodziców o zagrożeniach związanych z wykonywaniem przez dzieci prac przeznaczonych dla dorosłych. 6. Udział w radach szkoleniowych i szkoleniach PODN lub WODN 1. Wychowawcy klas 2. Dyrektor szkoły 3. Opiekun PCK 4. Nauczyciele przedmiotów 5. Rodzice uczniów Priorytet: Brak motywacji do nauki, niskie potrzeby edukacyjne. Uświadomienie dzieciom, dlaczego warto się uczyć. 1. Godziny z wychowawcą poświęcone sposobom uczenia się i zapobieganiu niepowodzeniom edukacyjnym. 1. Wychowawcy klas 2. Dyrektor szkoły - 20 -
Pomoc uczniowi z trudnościami w nauce. Motywowanie uczniów klasy VI do nauki i jak najlepszego przygotowania się do sprawdzianu po szkole podstawowej. 2. Konkursy plastyczne. 3. Gazetki ścienne. 4. Programy edukacyjne. 5. Spotkanie z pracownikiem PPP w Bychawie na temat sposobów efektywnego uczenia się i motywacji do nauki. 6. Udział w radach szkoleniowych i szkoleniach PODN lub WODN 3. Opiekun PCK 4. Nauczyciele przedmiotów 5. Rodzice uczniów Priorytet: Dyscyplina szkolna, niska kultura słowa. Zapobieganie wulgaryzmom. Zapobieganie wagarom. 1. Godziny z wychowawcą poświęcone zapobieganiu wulgaryzmom, niskiej kulturze słowa oraz wagarowaniu. 2. Konkursy plastyczne. 3. Gazetki ścienne. 4. Programy edukacyjne. 1. Wychowawcy klas 2. Dyrektor szkoły 3. Opiekun PCK 4. Nauczyciele przedmiotów 5. Rodzice uczniów - 21 -
Priorytet: Różne formy agresji i przemocy w szkole. Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym. 1. Godziny z wychowawcą poświęcone zapobieganiu zachowaniom agresywnym i przemocy. 2. Konkursy plastyczne. 3. Gazetki ścienne. 4. Programy edukacyjne. 5. Spotkanie z pracownikiem PPP w Bychawie na temat zapobiegania przemocy i zachowaniom agresywnym. 6. Udział w radach szkoleniowych i szkoleniach PODN lub WODN 1. Wychowawcy klas 2. Dyrektor szkoły 3. Opiekun PCK 4. Nauczyciele przedmiotów 5. Rodzice uczniów - 22 -
Wola Gałęzowska, dnia 21 września 2007r. Rada Rodziców zatwierdziła w dniu 21.09.2007. Rada Pedagogiczna zatwierdziła w dniu 21.09.2007. /podpis dyrektora szkoły/ - 23 -