ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ I USŁUGAMI Ćwiczenie 3 Optymalizacja programu produkcji Co i ile produkować i sprzedawać, aby zmaksymalizować zysk? Programowanie produkcji ZADANIE odpowiedź na pytania Co produkować? jakie produkty? (asortyment) Ile produkować? w jakich ilościach poszczególne asortymenty? DANE WEJŚCIOWE P ZP T C KZ j KS popyt rynku [szt/okres] zdolność produkcyjna [h/okres] (dysponowany fundusz czasu pracy stanowisk) pracochłonność wyrobów (czasy jednostkowe) [h/szt] cena [zł/szt] jednostkowe koszty zmienne [zł/szt] koszty stałe [zł/okres] 2
Optymalizacja programu w warunkach ograniczeń Kryterium optymalizacji maksymalizacja zysku RODZAJE OGRANICZEŃ 1. OGRANICZENIA ZEWNĘTRZNE (External Constraints, Market Constraints) popyt rynku na produkty < zdolność produkcyjna (P < ZP) 2. OGRANICZENIA WEWNĘTRZNE (Internal Resource Constraints) popyt rynku na produkty > zdolność produkcyjna (P > ZP) 3. OGRANICZENIA ORGANIZACYJNE (Policy Constraints) Np. minimalna partia zakupu = 100 szt maksymalny zapas produkcji w toku = 20 szt 3 Opcje optymalizacji programu Optymalizacja programu produkcji i sprzedaży Brak wąskich gardeł Jedno wąskie gardło Kilka wąskich gardeł Czy można zredukować lub zlikwidować wąskie gardło? NIE TAK - alternatywne procesy technologiczne - godziny nadliczbowe - podzlecanie itp. WĄSKIE GARDŁO Zasób produkcyjny (wydział, stanowisko, operacja) ograniczający zdolność systemu produkcyjnego ZP < zapotrzebowanie na ZP 4
Brak wąskich gardeł (P < ZP) Co produkować i sprzedawać? Produkty rentowne (generujące zysk) KRYTERIUM WYBORU dodatnia jednostkowa marża pokrycia MP j = C KZ j [ zł/szt ] RENTOWNOŚĆ WYROBU Ile produkować i sprzedawać? Wszystkie produkty rentowne w dających się sprzedać ilościach KRYTERIUM DECYZJI brak 5 Program produkcji studium przypadku (1) 40 $/szt S1 30 min/szt W1 100 $/szt 20 $/szt S2 10 min/szt W2 50 $/szt Popyt na W1 i W2 = 300 szt./miesiąc KS = 20.000 $/miesiąc Okres rozliczeniowy = 1 miesiąc (20 dni / 1 zmiana / 8h) = 9.600 min CZY MOŻEMY ZASPOKOIĆ ZAPOTRZEBOWANIE RYNKU? Wyrób W1 Wyrób W2 300 szt 30 min = 9.000 min 300 szt 10 min = 3.000 min Razem 12.000 min 6
Program produkcji studium przypadku (2) STRATEGIA PRODUKCJI I SPRZEDAŻY 1 Produkcja W1 = 300 szt (9.000 min) W2 = 60 szt (600 min) Miesięczny rachunek wyników S = 300 szt 100 $ + 60 szt 50 $ = 33.000 $ KZ = 300 szt 40 $ + 60 szt 20 $ = 13.200 $ Marża pokrycia MP = S KZ = 19.800 $ Koszty stałe KS = 20.000 $ STRATA = 200 $ 7 Program produkcji studium przypadku (3) STRATEGIA PRODUKCJI I SPRZEDAŻY 2 Produkcja W2 = 300 szt (3.000 min) W1 = 220 szt (6.600 min) Miesięczny rachunek wyników S = 300 szt 50 $ + 220 szt 100 $ = 37.000 $ KZ = 300 szt 20 $ + 220 szt 40 $ = 14.800 $ Marża pokrycia MP = S KZ = 22.200 $ Koszty stałe KS = 20.000 $ ZYSK = + 2.200 $ 8
Jedno wąskie gardło (P > ZP) Co produkować i sprzedawać? Produkty rentowne (generujące zysk) KRYTERIUM WYBORU dodatnia jednostkowa marża pokrycia MP j = C KZ j [ zł/szt ] RENTOWNOŚĆ WYROBU Ile produkować i sprzedawać? Wybrane produkty rentowne w ustalonych ilościach KRYTERIUM DECYZJI względna jednostkowa marża pokrycia WMP j = MP j T j (WG) [ zł/h ] ZYSKOWNOŚĆ WYROBU 9 Jedno wąskie gardło przykład (1) X materiały A B Y Z Okres rozliczeniowy = 1 dzień / 1 zmiana / 8h KS = 160 zł/dzień Jednostkowa marża pokrycia MP j Wyrób P (szt/dzień) C (zł/szt) KZ j (zł/szt) MP j (zł/szt) X 10 20 12 8 Y 10 20 4 16 Z 10 20 14 6 Kolejność wyrobów wg MP j Y, X, Z 10
Jedno wąskie gardło przykład (2) Czasy jednostkowe operacji Tj (h/szt) Obciążenie stanowisk produkcją zaspokajającą popyt rynku (h) Wyrób A B A B X 0,2 0,4 0,2 10 = 2h 0,4 10 = 4h Y 0,1 0,4 0,1 10 = 1h 0,4 10 = 4h Z 0,4 0,2 0,4 10 = 4h 0,2 10 = 2h Razem 7 h 10 h Względna jednostkowa marża pokrycia WMP j WMP j (X) = 8 / 0,4 = 20 zł/h WMP j (Y) = 16 / 0,4 = 40 zł/h WMP j (Z) = 6 / 0,2 = 30 zł/h Nowa kolejność wyrobów wg WMP j Y, Z, X wąskie gardło 11 Jedno wąskie gardło przykład (3) Optymalny program produkcji i sprzedaży Wyrób Y 10 szt 0,4 h = 4 h Wyrób Z 10 szt 0,2 h = 2 h Wyrób X 5 szt 0,4 h = 2 h Razem 8 h Okresowy rachunek wyników Przychód ze sprzedaży S = 5 20 + 10 20 + 10 20 = 500 zł Koszty zmienne KZ = 5 12 + 10 4 + 10 14 = 240 zł Marża pokrycia MP = S KZ = Koszty stałe KS = Zysk dzienny Z = 260 zł 160 zł 100 zł 12
Likwidacja wąskiego gardła sposób 1 Uruchomienie nadgodzin na stanowisku B (zmiana 8h 10h) Przy: KZ j = 12 zł/szt (bez zmian) KS = 200 zł/dzień (wzrost) Czy zlikwidowano wąskie gardło? Wyrób A B A B X 0,2 0,4 0,2 10 = 2h 0,4 10 = 2h Y 0,1 0,4 0,1 10 = 1h 0,4 10 = 4h Z 0,4 0,2 0,4 10 = 4h 0,2 10 = 2h Razem 7 h 10 h likwidacja wąskiego gardła 13 Zysk przy sposobie 1 Optymalny program produkcji i sprzedaży Wyrób X Wyrób Y Wyrób Z 10 szt 0,4 h = 4 h 10 szt 0,4 h = 4 h 10 szt 0,2 h = 2 h Razem 10 h Okresowy rachunek wyników Przychód ze sprzedaży S = 10 20 + 10 20 + 10 20 = 600 zł Koszty zmienne KZ = 10 12 + 10 4 + 10 14 = 300 zł Marża pokrycia MP = S KZ = Koszty stałe KS = Zysk dzienny Z = 300 zł 200 zł 100 zł 14
Likwidacja wąskiego gardła sposób 2 Redukcja czasu T j dla wyrobu X na stanowisku B (alternatywny proces) T j = 0,4 h/szt 0,2 h/szt Przy: KZ j = 11 zł/szt (redukcja) KS = 180 zł/dzień (wzrost) Czy zmniejszono obciążenie wąskiego gardła? Wyrób A B A B X 0,2 0,2 0,2 10 = 2h 0,2 10 = 2h Y 0,1 0,4 0,1 10 = 1h 0,4 10 = 4h Z 0,4 0,2 0,4 10 = 4h 0,2 10 = 2h Razem 7 h 8 h likwidacja wąskiego gardła 15 Zysk przy sposobie 2 Optymalny program produkcji i sprzedaży Wyrób X Wyrób Y Wyrób Z 10 szt 0,2 h = 4 h 10 szt 0,4 h = 2 h 10 szt 0,2 h = 2 h Razem 8 h Okresowy rachunek wyników Przychód ze sprzedaży S = 10 20 + 10 20 + 10 20 = 600 zł Koszty zmienne KZ = 10 11 + 10 4 + 10 14 = 290 zł Marża pokrycia MP = S KZ = Koszty stałe KS = Zysk dzienny Z = 310 zł 180 zł 130 zł 16